________________
કર્મની ઉત્તર પ્રવૃતિઓ
૧૩૯ શક્તિ ઉત્પન્ન કરી સામાને બાળી નાખવા જેટલી ધૃષ્ટતા પણ કરી શકે છે, પણ તે કદાચિક જ હોય છે.
કર્મવર્ગને આત્મા સાથે સંબંધ થાય, આગળ જણાવ્યું તેમ ક્ષીરનીરના સંગની જેમ ચેતન અને કર્મ એક થઈ ગયા છે એમ લાગે અથવા બહારની કર્મવર્ગણાને લઈ કર્મ તરીકે તેને પરિણમાવે એ “કામણ શરીર' કહેવાય છે. સંક્ષેપમાં કહીએ તે કર્મના આખા માળખાને (જીવને બાદ કરતાં જે રહે તેને) કાર્પણ શરીર કહી શકાય. કર્મ દરેક સમયે બંધાય છે એટલે આ કાર્પણ શરીરમાં પ્રત્યેક સમયે વધઘટ અને ફેરફાર થયા કરે છે. મરણ વખતે પ્રાણી સાથે આ કાર્મણ શરીર અને ઉપરનું ચોથું તૈજસ્ શરીર સાથે જાય છે. ઔદારિક શરીર સ્થૂળ હોય છે. આગળના શરીરે ઉત્તરોત્તર સૂક્ષમ સૂફમતર થતા જાય છે. (તસ્વાર્થ ૨.૩૭૩૮)..
આ રીતે પાંચ પ્રકારનાં શરીર થયાં. જીવનું ક્રિયા કરવાનું સાધન શરીર છે. ઔદારિક શરીરને બાળી શકાય. તેનું છેદનભેદન થઈ શકે. શરીરનામની ત્રીજી પિડપ્રકૃતિની નીચે પ્રમાણે પાંચ. પેટા પ્રકૃતિઓ બને. . ૧. ઔદારિક શરીર નામકર્મ
(૫૮) ૨. ક્રિય શરીર નામકર્મ (૫૯) ૩. આહારક શરીર નામકર્મ (૬૦)
૪. તેજસૂ શરીર નામકર્મ (૬૧). . ૫. કાર્પણ શરીર નામકર્મ (૬૨)
આપણી સામે ઊભેલ હેમચંદભાઈને દારિક શરીર છે. અને તેજસ્ અને કાશ્મણ શરીર પણ છે. તેજસ્ વગર એને જન્મ અને લેહીનું ફરકવું અને પાચન અશક્ય છે. અને કર્મ તે એના દેખાવ પરથી એના કપાળમાં વિવિધ રૂપે લખાયેલાં પડ્યાં છે.
૪. અંગે પગનામ–-શરીરને અંગે પાંગ હોય છે, અર્થાત્ શરીરને અંગે હોય છે, ઉપાંગો હોય છે અને અંગોપાંગ હોય છે.
