________________
કર્મની ઉત્તર પ્રવૃતિઓ
૧૩૧ વેદના ઉદયમાં આવે. પિત્તના જોરથી જેમ મિષ્ટાન્ન ભાવે તેમ સ્ત્રીવેદના ઉદયથી પુરુષ સાથે ભેગા કરે ગમે. સ્ત્રીવેદને લીંડીના અગ્નિ સાથે સરખાવેલ છે. અગ્નિ ચેતાવ્યા પછી એની ગરમી વધતી જાય અને કલાક સુધી ચાલે. કરસ્પર્શન, ચુંબન વગેરેથી એ કામાગ્નિ વધતું જાય છે. પુરુષવેદ કરતાં સ્ત્રીવેદને કાળ ઘણો વખત પહોંચે છે.
૩. નપુંસકદ–ત્રીજે વેદને પ્રકાર નપુંસકવેદ કહેવાય છે. એમાં સ્ત્રી અને પુરુષ બંનેને ભેગવવાની ચાલુ ઈચ્છા રહ્યા કરે છે. તિર્યંચામાં, વનસ્પતિમાં અને કોઈ કોઈ મનુષ્યમાં આ વેદને ઉદય હોય છે. પિત્ત અને ક્ષેમના જેરની અસર તળે ખટાશ, ખારાશની ઈચ્છા થાય તેના જે આ નગરદાહ સમાન વેદ છે. ગામમાં મેટી આગ લાગી હોય કે કચરાને સમૂહ ઉકરડે બળતે હોય અને તેની આગ જેમ ધુંધવાયા જ કરે અને બહુ દીર્ઘ સમય ચાલે અને આકરી હોય તેના જે આ નપુંસક્વેદ છે. નપુંસકવેદના ઉદયથી જાગ્રત થયેલ વિષયકામ નિવૃત્ત થાય નહિ. - આ ત્રણ પ્રકારના વેદને હાસ્યષટ્રક સાથે મેળવતાં નવ નેક ષાય થાય. ચારિત્રમેહનીયની સળ પ્રકૃતિ ઉપર જોઈ ગયા. (પ્ર. ૧૨૮). તેની સાથે નીચેની નવ પ્રકૃતિ મેળવવી. કુલ ૨૫ પ્રકૃતિ ચારિત્રમેહનીયની આ રીતે થાય.
૧૭. હાસ્ય (૩૬) ૧૮. રતિ (૩૭) ૧૯. અરતિ (૩૮) ૨૦. શોક (૩૯) ૨૧. ભય (૪૦) ૨૨. જુગુપ્સા (૪૧) ૨૩. પુરૂષદ (૪૨) ૨૪. સ્ત્રીવેદ (૩) ૨૫. નપુંસકવેદ (૪૪)
