________________
તમારા ઔષધાલયમાંથી ન મળી શકે ?
ચંદન તો છે, પણ તેઓને તે શા માટે જોઈએ છીએ છવાનદે જવાબ આપતાં કહ્યું: “મિ! આપ તે પૂછ્યું. સૌ જે વાત કરો છો તે સંબંધમાં જ હું પણ રાજપુત્રે નમ્રતાપૂર્વક કહ્યું : “કેષ્ઠીવર્ય! એક વિચારી રહ્યો છે. પરંતુ આદર્શ અને વાસ્તવિકતા અત્યંત પવિત્ર અને સત્કાર્ય અર્થે અ વસ્તુની અમને વચ્ચે એક ઊંડી ખાઈ રહેલી હોય છે. માત્ર મહાન જરૂર પડી છે અને તેના મેં માગ્યા દ મ પણ અમે આદર્શો સેવવાથી કશુ વળતું નથી, પણ તેને સાકાર આપવા તૈયાર છીએ. પરંતુ એક પળ પણ વિલંબ બનાવવા ભગીરથ પ્રયત્નો કરવા પડે છે.” વિના આપ અમને ગશીર્ષ ચંદન અપિ”
સુબુદ્ધિએ કહ્યું: “આપણે સૌ ભેગાં મળીને તે શેઠે કહ્યું: મહાનુભાવો ! ધનને મારે ત્યાં ટાટા આકાશમાંથી તારાઓને પણ નીચે લાવી શકીએ તેમ નથી અને મૂલ્ય લઈને આ વસ્તુને સો રવા ઈચ્છતો છીએ, તે આ દર્દના નિવારણ અર્થે એવી તે કઈ વસ્તુ પણ નથી. જીવનમાં આજ સુધી પુષ્કા દ્રવ્ય એકઠું છે કે જે મેળવી શકવાનું આપણું માટે અશકય હોય ?” કર્યું છે, એટલે મારી પાસેના સંગ્રહની આ વસ્તુ
રાજપુત્રે કહ્યું : “જીવાનંદ ! કાળામાથાના માનવી માટે માટે તે મેં અભિગ્રહ કર્યો છે કે બેવા મૂલ્ય તે અશકય જેવું કશું હોતું જ નથી. જે કોઈ વસ્તુ જોઈએ વેચવી, કે જેનું મૂલ્ય મારા મૃત્યુ પછી પણ હું મારી તે હું પ્રાપ્ત કરી શકું તેમ છું. રાજનો ભંડાર ભરપુર સાથે લઈ જઈ શકું.! છે, માટે વગર વિલએ કહે કે આ દર્દના નિવારણ અર્થે શેઠની આવી વિચિત્ર શરત સાંભળી પૂર્ણભદ્ર માર્મિક કઈ કઈ ઔષધીઓની જરૂર છે ?
રીતે હસીને કહ્યું: “શેઠજી ! આનું જે મૂલ્ય પ્રાપ્ત છવાનંદે કહ્યું: “મિત્રો ! આ અસાધ્ય દર્દીના નાશ થાય તે રકમનું સત્પાત્રે આપ દાન કરી દેશે અને એ માટે ત્રણ વસ્તુઓની જરૂર પડે તેમ છે. એક તે બહુ દાનનું ફળ તમારા મૃત્યુ પછી તમારો નવો જન્મ થશે મૂલ્ય લક્ષપાક તેલ, બીજુ ગોશીષ ચંદન અને તે ત્યાં સાથે જ આવશે ને! પણ વિના વિલંબે આપ ઉપરાંત એક રત્નકંબલે આ ત્રણ પૈકી લક્ષપાક તેલ તો અમને ગોશીષ ચંદન આપો ! આમાં તે એક મહા અમારા ઔષધાલયમાં છે.'
તપસ્વી મુનિનાં જીવન મરણનો પ્રશ્ન છે મહા વ્યાધિથી રાજપુત્રે કહ્યું: “રત્નકંબલ મારા મહેલમાં છે. હવે પીડાઈ રહેલાં એક તપસ્વી મુનિ માટે તેના ઔષધ બાકી રહ્યું ગોશીષ ચંદન !”
અથે આ એક જ વસ્તુ અમે પ્રાપ્ત રી શકયા નથી. જીવાદે કહ્યું: “લાખ બે લાખ સોનામહોરો સભાગે આપની પાસે તે છે અને મે માંગ્યા દામ આપતાં પણ ગોશીષ ચંદન પ્રાપ્ત કરવું એ ભારે આપવા પણ અમે તૈયાર છીએ ! આપની સમક્ષ રાજકઠિન કાર્ય છે.”
પુત્ર મહિધર વિનંતી કરી રહ્યાં છે, માટે હવે ગશીર્ષ - પૂર્ણભદ્રે કહ્યું: “મિત્રો ! મુનિના દર્દીને દૂર કરવાની ચંદન આપો અને જોઈએ ને મૂલ્ય ૯ઈ લ્યો! આપણા સૌની ભાવના એવી પ્રબળ છે કે, આ વસ્તુ શ્રેષ્ઠીએ હસીને કહ્યું: “રાજપુત્ર ! મારા મસ્તક આપણને પ્રાપ્ત થયા સિવાય રહેવાની નથી. “, યાદશી ઉપર. રાજસભામાં અનેકવાર મેં તેમના દર્શન કર્યા માવના ચહ્ય સિદ્ધિર્મ વત તાદશી ”
છે એટલે ઓળખાણની કશી જરૂર નથી. પણ મને પછી તે શીલપુંજને મુનિની સંભાળ અર્થે ત્યાં ભય છે કે ગોશીષ ચંદનના મૂલ્ય આપ લે કે નહિં રાખી પાંચે મિત્રો ગશીર્ષ ચંદનની શોધમાં શહેરમાં આપી શકે ! ' ગયા. બે ત્રણ શહેરમાં ફર્યા ત્યારે બહુ મહેનતે એક રાજપુત્ર મહિધરે ગંભીરતાપૂર્વક કહ્યું : “શ્રેષ્ઠીવર્ય! વયોવૃદ્ધ શ્રેષ્ઠીની પાસે ગોશીષ ચંદન હોવાના સમા- આ રાજ્યને હું ભાવિ વારસ છું. શિષચંદનના ચાર મળ્યાં અને સૌ ત્યાં દોડી ગયા. વયેવૃદ્ધ શ્રેષ્ઠીએ બદલામાં આપને સમગ્ર રાજ્ય જોઈતું હોય તો તે પણ સૌને આવકાર આપ્યો અને પોતાની પાસે ગશીર્ષ આપવાની મારી તૈયારી છે. પરંતુ પે. મહાત્માનાં ૪૧૮ ]
: જેન:
[ પર્યુષણાંક
