History of Canonical Literature of Jainas

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Shardaben Chimanbhai Educational Research Centre

Page 33

16
A HISTORY OF THE CANONICAL LITERATURE OF THE JAINAS
ascertain their dates of composition. Even then an attempt must be made to examine their genesis, too; for, they are also after all, Jaina scriptures, though. perhaps not in the strictest sense. But as this chapter has already out-swollen in size, I have to reserve this topic for subsequent treatment. I may therefore conclude this chapter by mentioning only two facts as under :
(1) There are works known as Prakīrņakas. They were composed by the 14,000 disciples of Lord Mahāvira-the disciples who were endowed with four types of mati-jñāna. These disciples, as some say, are not necessarily the Pratyekabuddhas?; but whatever it may be, we have no means to know exactly which works were composed by them. The works styled as Prakīrnakas and enumerated under the two groups known as Kāliya-suya3 and ukkāliya-suya are perhaps some of the works composed by these Pratyekabuddhas. Whether it is so or not, their genesis will be taken up hereafter.
1. There is a difference of opinion as to whether these are the direct pupils of Lord
Mahāvīra or the indirect ones, and as such they are not necessarily contemporaneous with Lord Mahāvīra. In this connection I may reproduce the following lines from Malayagiri Suri's com. (p. 208) on Nandi :"एके सूरयः प्रज्ञापयन्ति-इिदं किल चतुरशीतिसहस्रादिकं ऋनभादीनां तीर्थकृतां श्रमणपरिमाणं प्रधानसूत्र विरचनसमर्थान श्रमणानधिकृत्य वेदितव्यं, इतरथा पुनः सामान्यश्रमणाः प्रभूततरा अपि तस्मिन् २ ऋषभादिकाले आसीरन्, अपरे पुनरेवं प्रज्ञापयन्ति ऋतभादितीर्थकृतां जीवतामिदं चतुरशीतिहस्रादिकं श्रमणपरिमाणं प्रवाहतः पुनरेकैकस्मिन् तीर्थे भूयांस: श्रमणा वेदितव्याः, तत्र ये प्रधानसूत्रविरचनशक्तिसमन्विताः सुप्रसिद्धतद्ग्रन्था अतत्कालिका अपि तीर्थे वर्तमानास्तत्राधिकृता द्रष्टव्याः, एतदेव मतान्तरमुपदर्शयन्नाह 'अथवे' त्यादि, अथवेति प्रकारान्तरोपदर्शने, यस्य ऋषभादेस्तीर्थकृतो यावन्तः शिष्यास्तीर्थे औत्पत्तिक्या वैनयिक्या कर्मजया पारिणामिक्या चतुर्विधया बुद्ध्या उपेता:-समन्विता आसीरन् तस्य ऋषभादेस्तावन्ति प्रकीर्णकसहस्राण्यभवन्, प्रत्येकबुद्धा अपि तावन्त एव अत्रैके व्याचक्षते इह एकैकस्य तीर्थकृतस्तीर्थेऽपरिमाणानि प्रकीर्णकानि भवन्ति, प्रकीर्णककारिणाम् परिमाणत्वात् केवलमिह प्रत्येकबुद्धरचितान्येव प्रकीर्णकानि द्रष्टव्यानि प्रकीर्णक परिमाणेन प्रत्येकबुद्धपरिमाणप्रतिपादनात्, स्यादेतत्-प्रत्येकबुद्धानां शिष्यभावो विरुध्यते, तदेतदसमीचीनं, यतः प्रव्राजकाचार्यमेवाधिकृत्य शिष्यभावो निषिध्यते, न तु तीर्थकरोपदिष्टशासनप्रतिपन्नत्वेनापि, ततो न कश्चिद् दोषः, तथा च तेषां ग्रन्थः-इह तित्थे अपरिमाणा पइन्नगा, पइन्नगसामिअपरिमाणत्तणओ, किंतु इह सुत्ते पत्तेयबुद्धपणीयं पइन्नगं भाणियव्वं, कम्हा? जम्हा, पइण्णगपरिमाणेण चेव पत्तेयबुद्धपरिमाणं कीरइ, (इति) भणियं 'पत्तेयबुद्धा वि तत्तिया चेव' त्ति, चोयग आह -'नणु पत्तेयबुद्धा सिस्सभावो य विरुज्झए' आयरिओ आह -'तित्थयरपणीयसासणपडिवन्नतणओ तस्सीसा हवंती'ति, अन्ये पुनरेवमाहुः ‘सामान्येन प्रकीर्णकैस्तुल्यत्वात् प्रत्येकबुद्धानामत्राभिधानं, न तु नियोगत:
प्रत्येकबुद्धरचितान्येव प्रकीर्णकानीति'। 2. See the ending portion of fn. 1 of p. 16 3-4. See pp. 21-22 5. The pertinent lines are as under :
"छटेणं भत्तेणं 'अपाणएणं साइणा नक्खत्तेणं जोगमुवागएणं पच्चूसकालसमयंसि संपलिअंकनिसण्णे पणपन्नं अज्झयणाई कल्लाणफलविवागाई पणपन्नं अज्झयणाइं पावफलविवागाइं छत्तीसं च अपुट्ठवागारणाइं वागरित्ता पहाणं नाम अज्झयणं विभावेमाणे २ कालगए"