Heersaubhagya Mahakavyam Part 01

Author(s): Devvimal Gani, Sulochanashreeji
Publisher: Kantilal Chimanlal Shah

Page 564

-
मर्ग ८ श्लो० ६७-६९] हीरसौभाग्यम् नोऽपि नून विभो हरिहरादिघिया प्रपन्नाः' इति कल्याणमन्दिरस्तवने । उत्प्रेक्ष्यतेइत्यमुना प्रकारेण दुःख स्वकीयातीवासात गदितु कथयितुमिव । इति किम् । यत् हे राजन् हे कुवलयबान्धव हे मध्यमभुवनजनाहादक, मित्रे अर्थादस्यकं सुहृदि बान्धो व भास्करे अस्त क्षय द्वीपान्तर का तेजोक्साने । 'व्रजति द्वीपान्तरमहर्मणिः' इति सूकमुताकलापे । तव भवतः कलत्र कामिनी यामिनी नः अस्माकं कुलानि गोत्राणि संशन वियुनक्ति वियोजयति । परस्पर वियोग प्रापयति । यदुक्तम्-'उत्कूजति सिति मुह्यति याति तीर तीरात्तरं तरुतलात्पुनरेति वापीम् । वायां न तिष्ठति स वाति मृणालखण्ड चक्रः क्षपासु विरहे खलु चक्रवाक्याः ॥ कवलितमिह नाल कन्दल त्विह दृष्टमिह हि कमलकोशे पीतमम्भः सुशीतम् । इति विरटति रात्रौ पर्यटन्ती तटान्ते सहचरपरिमुक्ता चक्रवाकी वराकी ॥' इति परस्परचक्रवाकदम्पत्योविरहः॥
લેકાર્થ બે સ્તનરૂપ ચક્રવાક દેવીના મુખરૂપી ચંદ્રને આશ્રયીને રહ્યાં છે. શા માટે ? “ હે રાજન” હે મિત્ર, હે કુવલયબંધ ! હે જગદાલાદક ! અમારા મિત્ર સૂર્યને અસ્ત થતાં, તારી પ્રિયા રાત્રિ, અમારા કુલ–ગોત્રને વિયોગજન્ય દુઃખ આપે છે. આ પ્રમાણે પિતાના દુઃખનું નિવેદન કરવા માટે સ્તન યુગલરૂપ ચક્રવાક જાણે મુખરૂપી ચંદ્રને આશ્રયીને રહયાં ન હોય ! ૬૭ |
प्रोत्तुगपीनस्तनवैभवेन, ययाभिभूतौ सुरकुम्भिकुम्भौ ।
ऊहे सहेते श्रियमाप्तुमेत-साधारणीमङ्कुशकीलनानि ॥ ६८ ॥ सुराणां देवानां कुम्भी हस्ती ऐरावणस्तस्य कुम्भौ शिरसः पिण्डौ अकुशस्य निशिताकुशस्य कीलनानि प्रहारान् सहेते क्षाम्यतः । तत्राहमूहे तयामि । किं कुम्भौ प्रोत्तुङ्गौ अत्युन्नतौ तथा पीनौ पुष्टौ उपचय प्राप्तौ यो स्तमौ स्वस्याः कुचौ तयोर्वैभवेन शोभया कृत्वा यया देव्या अभिभूतौ पराभव प्रापितो। उत्प्रेक्ष्यते-पतत्साधारणीम् पतयोर्देवीस्तनयोः एताभ्यां वा साधारणी सदृशीम् । 'तुल्यः समानः सदृक्षः सरूपः सदृशः समः । साधारणसधर्माणौ सवर्णः संनिभः सहक्' इति हैम्यां तुल्यनामानि । तथा 'साधारणी गिरमुषर्बुधनैषधाभ्याम्' इति नैषधे । श्रिय लक्ष्मी प्राप्तुमधिगन्तुमिव ।।
પ્લેકાર્થ અરાવણ હાથીના કુંભલો તીક્ષણ અંકુશના પ્રહારે સહન કરે છે, ત્યાં હું વિચારું છું કે દેવીના અતિ ઉન્નત અને પુષ્ટ સ્તનયુગલની સંપત્તિથી પરાભવ પામેલા કુંભસ્થલે એ સ્તન જેવી લક્ષ્મી પ્રાપ્ત કરવા માટે જાણે પ્રહાર સહન કરતા ન હોય ! એ ૬૮
प्रसनमालाभिरलंकृताभ्यां, स्वःसुभ्रुवोऽभासि पयोधराभ्याम् । प्रस्थातुकामस्य जगज्जयाय, श्रेयोनिजम्माविषयी ९ ॥