Heersaubhagya Mahakavyam Part 01

Author(s): Devvimal Gani, Sulochanashreeji
Publisher: Kantilal Chimanlal Shah

Page 577

सौभाग्यम्
श्लोकार्थ
દક્ષિણાવર્તી શંખની જેમ ત્રણ રેખાથી જેને કંઠ યુકત છે, અર્થાત કબૂકડી એવી શાસનદેવીનુ મુખ શાભે છે. તે જાણે દેવીના હૃદયમંદિરમાં રહેલા પેાતાના મિત્ર કામદેવને મળવા માટે આવેલા ચંદ્ર ન હોય ! ! ૯૩ ।।
५५२
[ सर्ग ८ श्लो० ९३-९५
यस्य मुखं स्वर्वनितार्चितायाः, संवर्ध्य ताराततिमुक्तिकाभिः ।
सिन्धुतीरे कि दिमृगाक्ष्यो, निर्मिच्य रात्रीमणिमुत्सृजन्ति ॥ ९४ ॥
स्वःस्वर्गस्य वनिताः सीमन्तिन्यः ताभिरचिताया पूजितायाः यस्याः शासनदेवताया मुखं वदनं निर्मिच्य नीराजयित्वा मुखस्य न्युञ्छनं कृत्वा । उत्प्रेक्ष्यते - दिङ्मूगाक्ष्यः दिगगनाः स्वः सिन्धुतीरे स्वर्गगङ्गातटे रात्रीमणि निशारलं चन्द्रम् | 'कथयति परिश्रान्ति रात्रीतमः सह युध्वना' इति नैषधे रात्रीशब्दो दीर्घोऽप्यस्ति । चन्द्रकान्तरत्नमपि किमु उत्सृजन्ति त्यजन्ति । किं कृत्वा । ताराणामर्थादग्रहनक्षत्रतारकाणां ततयः श्रेणयः एव मुक्तिकाः लघुमुक्ताफलानि ताभिः । 'सिता वमन्त्यः खलु कीर्तिमुक्तिकाः ' इति नैषधे । अथवा मुक्ता एव मुक्तिकास्ताभिः कृत्वा संवर्ध्य वर्धयित्वा इदानीं तन्या अपि सधववध्वः स्वगुरून्मुक्ताफलैर्वर्धयित्वा मणिप्रमुख न्युञ्छनीकृत्य कचिन्मुञ्चन्तीति रीतिः ॥ इति मुखम् ॥
શ્લેાકા
દેવાંગનાએવડે અન કરાયેલી શાસનદેવીના મુખની આરતી કરીને આકાશગંગાના તીરે દિશારૂપી સ્ત્રીઓએ તારાએરૂપી મુકતાલાવડે વધાવીને, દેવીની આગળ જાણે ચંદ્રકાન્ત મણિ મૂકર્યા ન હોય ! ॥ ૯૪ ॥
अगण्यलावण्यपयस्त्रिदश्या, आस्यात्प्रसर्पद्विलसत्तरङ्गैः ।
मा स्ताद्बहिस्तादिति निम्नभाग, चक्रे विरञ्चिचिबुकं किमन्ते ॥ ९५||
विरश्चिर्ब्रह्मा अन्ते वक्त्रप्रान्तप्रदेशे । उत्प्रेक्ष्यते - इतीव हेतोर्निम्नो गम्भीरो नीचो भागः प्रदेशो यस्य तादृशं चिबुकमसिकाधः प्रदेश चक्रे निर्मितवान् । इति किम् । यदस्यास्त्रिदश्या देव्या आस्यद्वक्त्रकुण्डाद्विलसत्तरनैः प्रस्फुरत्कल्लोलैः स्वरङ्गाकारीभवत्कान्तिप्रतानैः । 'विमल' वर्तुल' कान्तितरङिम वदनं विभो' इत्युक्तेः । कृत्वा प्रसर्पन्नि:सरत् 'गच्छति विसर्पत्ययत्ययते' इति क्रियाकलापे । यथा विसर्पति तथा प्रसर्पति । अगण्यममेय लावण्यं लवणिमा तदेव पयः पानीयं बहिस्तान्मुखाद्वहिर्भागे मा स्तान्मा भवतु वक्त्राद्बहिर्मा निर्यातु । 'धृत्युद्भवा यश्चिबुके चकास्ति निम्ने मनागगुलियन्त्रणेव' इति नैषधे ॥