________________
શશીશીલા (૧૪) પરંપરાથી સંસર્ગનું વિશેષણ પણ સંસર્ગતાવરચ્છેદક બની શકે છે આ વાત મનઘડત કે કલ્પનામાત્ર નથી પરંતુ તેના માટે અમારી પાસે સાક્ષીપાઠ છે. જેથી અમારી વાત નિરર્થક નહી જાય.
ગદાધર ભટ્ટાચાર્યે અનુમિતિ નામક ગ્રંથમાં અનુમિતિનું લક્ષણ આપ્યું છે તેનાથી જ અમારી વાત સિદ્ધ થઈ જાય છે. લક્ષણ આવું छ डे परामर्शजन्य साक्षादवच्छेदकीभूत जातिमत्त्वम् - अनुमितित्वम् ।
આ લક્ષણ દ્વારા તમે શું સિદ્ધ કરવા માંગો છો ? > આ લક્ષણથી અમે એ વાત સિદ્ધ કરશું કે પરંપરાથી પણ
સંસર્ગસાવચ્છેદક સ્વીકૃત થઈ શકે છે.
આ લક્ષણમાં ગ્રંથકાર “સાક્ષાતુ” પદનું પ્રયોજન જણાવતાં કહે છે કે જો સાક્ષાત્ પદ ન મૂકવામાં આવે તો પર્વતો વતિમાનું ઈત્યાકારક અનુમિતિમાં પરંપરાથી અવચ્છેદક વહ્નિત્વ છે. કોઈ વર્તિત્વ જાતિને ન લઈ લે તે માટે મૂકયું છે. જો વહ્નિત્વ જાતિને લે તો લસણ અનુમિતિનું છે અને વહ્નિત્વમાં જતું રહે તો અતિવ્યાપ્તિ લાગે. આ અતિવ્યાપ્તિ દૂર કરવા માટે જ “સાક્ષાતુ” પદનું ઉપાદાન કર્યું છે.
આ એ જ જણાવે છે કે જો પરંપરાથી અવચ્છેદકતા ગૃહીત થતી જ ન હોત તો અહીં સાક્ષાત્ પદનું ઉપાદાન જ નિરર્થક જાત છતાં સાક્ષાત્ પદ મૂકયું છે તે જ જણાવે છે કે પરંપરાથી પણ અવરચ્છેદકતા ગ્રહણ કરી શકાય છે. - વહ્નિત્વ જાતિ પરંપરાથી કેવી રીતે અવરચ્છેદક બને?
તેનું સમાધાન આપતાં કહે છે કે પરામર્શથી જન્ય અનુમિતિ છે. આ અનુમિતિમાં વઢવાવચ્છિન્ન વહિં વિશેષણ રુપે બને છે. આથી સાક્ષાત્ અવચ્છેદક (પરામર્શથી જન્ચ જે અનુમિતિ તેમાં)
(૨૩)
