________________
गूढामृतलीला
(२०) अतस्तद् वारणाय साध्यतावच्छेदकधर्मेतरधर्मानवच्छिन्नत्वं प्रतियोगितायां निवेशनीयम् । कृते च निवेशे नाव्याप्तिः ।
तथा हि साध्यो वह्निः, साध्याभावः वह्निजलोभयाभावः, ताद्दशोभयाभावीय प्रतियोगिता साध्यतावच्छेदकधर्मेतरधर्मावच्छिन्नैव वर्तते । न त्वनवच्छिन्ना । यतो हि साध्यतावच्छेदकधर्मः वह्नित्वं तदितरं जलत्वं उभयत्वञ्च, तदवच्छिन्नैव वह्निजलोभयाभावीय प्रतियोगिता नत्वनवच्छिन्ना । अतः नाऽयमभावो लक्षणघटकः । लक्षणघटकाभावश्च वह्न्यभावः, तदधिकरणं जलहूदादिकं तन्निरूपित वृत्तिता मीनादौ वृत्तित्वाभावस्य धूमे सत्त्वान्नाव्याप्तिः ।
શશીશીલા
(૨૦) આ અવ્યાપ્તિને દૂર કરવા માટે લક્ષણમાં થોડો વધુ પરિષ્કાર કરશું. લક્ષણાન્તર્ગત પ્રતિયોગિતામાં “સાધ્યતાવચ્છેદક ધર્મતર ધર્માનવચ્છિન્નવ" પદ સ્થાપન કરશું. આ પદોપસ્થાપનપૂર્વકનું જે લક્ષણ બનશે તે નિર્દષ્ટ બનશે. કેમકે પ્રસ્તુત સ્થળમાં સાધ્યઃ વહ્નિ, સાધ્યાભાવઃ વહ્નિ-જલ-ઉભયાભાવ આ ઉભયાભાવીય પ્રતિયોગિતા સાધ્યતાવચ્છેદક ધર્મતર ધર્માનવચ્છિન્ન નથી પરંતુ અવચ્છિન્ન જ છે કેમકે સાધ્યતાવચ્છેદક ધર્મ-વહ્નિત્વ તેનાથી ઇતર જલત્વ, ઉભયત્વ તેનાથી અવચ્છિન્ન જ વહિ જલોભયાભાવીય પ્રતિયોગિતા બનશે. આમ આ અભાવ એ લક્ષણ ઘટક નહી બને, પરંતુ શુદ્ધ વ་ભાવ જ લેવાશે. આ શુદ્ધ વહુન્ચભાવાધિકરણ:-જલÇદાદિ, તન્નિરુપિત વૃત્તિતાઃ-મીન સેવાલાદિમાં વૃત્તિત્વાભાવ ધૂમમાં જવાથી કોઈ દોષ નહીં સંભવે. આમ આ લક્ષણ સમુચિત જ છે.
(૩૦)
