Apbhramsa Vyakarana Gujarati

Author(s): H C Bhayani
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 204

પ્રમાણે છે :
પ્રથમા
દ્વિતીયા
નિ (=સ્)
अम्
તૃતીયા ar (= 871)
ચતુથી કે (= T)
પંચમી ઇન્નિ (=સ્)
એકવચન
પડી ૬૧ (=અમ્) સપ્તમી દિ(= રૂ
ટિપ્પણ
બહુવચન
નયૂ (=અમ્)
રાત (=(સૂ)
भिस्
भ्यस्
..
आम्
सु
સૂત્રમાં પુલ્લિંગ પ્રથમા એકવચનમાં નામના અંત્ય સ્વર છે તે ખલે વિકર્ષે ઓ થતા હેાવાનુ કહ્યું છે. સ ્ ને બદલે નો. ખરી રીતે તે રસ્તે રૂપ શુદ્ધ પ્રાકૃત છે અને માત્ર જ્ઞ ્ એજ શુદ્ધ અપભ્રંશ છે. પણ ઉપર કહ્યું તેમ અપભ્રંશ *ાવ્યેામાં વચ્ચે વચ્ચે કાઇ કાઇ અંશમાં પ્રાકૃતપ્રચુર ભાષાના ઉપયેગ થતા, તથા છંદની જર્શારયાત હોય ત્યાં અપત્ર શને બદલે પ્રાકૃત રૂપ મુકાતું. પાછળ ભારવાચક વિ (=વિ) હોય ત્યારે પણ સધિ પ્રભાવે એકારાંત રૂપ વાપરવાનું વલણ હતુ. એટલે ખરેખર તા આકારાંત રૂપા અપભ્રંશમાં થતા પ્રાકૃત રૂપાના મિશ્રણનાં જ સુચક્ર છે.
૧૪૧
નો અને માઁ નાભિક રૂપે નથી, સાવ નામિક છે, જ્યારે અહી' તા નામિકરૂપાખ્યાન પ્રસ્તુત છે. પહેલાખીન્ન પુરુષ સર્વનામેાનાં તથા ઇતર સનામાનાં કઈ કઈ રૂપના અપવાદે, સનામેાનાં રૂપાખ્યાન નામ જેવાં જ છે.
૩૩૮ના ઉદાહરણુમાં પણ આવુ છે.
૩૩૨. (૧). ઝાકનું મૂળ વૈદિક થામ ‘સ્થાન’ છે. થામ-ઠામ-ઠાવું-ટાક.. પ્રશિષ્ટ સ ંસ્કૃતમાં ન જળવાયા હોય પણ વૈદિક ભાષામાં હોય એવાં કેટલાંક રૂપે, શબ્દો, પ્રત્યયા અને પ્રયાગૈા અપભ્રંશમાં મળે છે. અપભ્રંશના પાયામાં રહેલી મેલી. એમાં વૈદિક સમયની ખેાલીએના પર પરાએ વારસા જળવાયા હેાવાના આ પુરાવા છે. કાર રૂપ મધ્યદેશીય છે. ગુજરાતીમાં મૂળને મકાર જળવાઈ રહે છે. એટલે પશ્ચિમી રૂપ ૪ામુ થાય, અર્વાં. ગુજ. ‘ઠામ.’