Apbhramsa Vyakarana Gujarati

Author(s): H C Bhayani
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 213

૧૫૦
અપભ્રંશ વ્યાકરણ
તિ-સરને અર્થ વૃત્તિકાર ઉદયસૌભાગ્યગણી “તલ જેવી સ્નિગ્ધ જેની તારા ( કીકી) છે તે” એમ નાયકનું સંબોધન લે છે. પિક્સેલ તેને લુપ્તપ્રત્યય પછી ગણી તો સાથે સાંધે છે. વૈદ્ય તેને “જેમાં કીકી તલ જેવી સ્નિગ્ધ છે તે = તીવ્ર” એમ અથ લઈ નેત્તાના વિશેષણ તરીકે ઘટાડે છે. અપભ્રંશ મહાકાવ્ય પુષ્પદંતકૃત માપુનામાં ૭૫,૩,૧૩ ઉપરના ટિપ્પણમાં તિટને અર્થ જો કરેલ છે.
૩૫૭. (૨) ચરિમજ> >હિં. વિરહિણીનું વર્ણન. મેયપથારી માઘમાસ જેટલી ઠંડી. તલના છોડ માગશરમાં બળી જાય. કમળ શિશિરના હિમે મ્યાન થાય.
૩૫૮. (૧) કાક. અહી પછી સંસ્કૃત ચતુર્થીના અર્થમાં છે. કાર માટે જુએ ૩૩૨ (૧) ઉપરનું ટિપણ.
(૨). કવાર નિવસિરૂ સતિ સપ્તમી છે. ૩૫૦. કામચલાઉ ઉદાહરણે.
૩૬૦. (૧) વિ,િ જાને “દિ સ ૩૯૬ પ્રમાણે. ગ્રતતા માં રકારપ્રક્ષેપ થતાં અંત્રિ. અને પ્રાપ્ત અપભ્રંશ સાહિત્યમાં નથી મળ્યાં. વર્તમાન ૩. પુ. એકવચનનો રિ પ્રત્યય, ળિ અને પ્રેત્રમાં રકારની જાળવણું તેમ જ પ્રક્ષેપ અને છે અને એ રકારવાળાં તેમ જ અસાધારણ અને વિરલ રૂપ સૂચવે છે કે ઉદાહરણમાં રજૂ થયેલે અપભ્રંશભેદ વિશિષ્ટ છે.
ત્ર ને તંમાં રકારપ્રક્ષેપ થયેલે માની ઘટાવી શકાય. ધ્ર નો અવનિદષ્ટિએ ઉં સાથે સંબંધ બાંધવો અશક્ય છે. પ્રવકુ ઉપરથી તે હોય અને બેટી રીતે
સાથે તેને સાંકળી દેવાયો હોય એવી શંકા જાય છે. ૪૩૮માં પણ છે વપરાય છે, ત્યાં = અર્થ થઈ શકે તેમ નથી. વE લેતાં અર્થે બરોબર બેસી જાય છે. માં સંયોગને ઉચ્ચાર ઢીલે છે. જુઓ ૩૪૫ (૨).
સંદર્ભ વિના અર્થ સ્પષ્ટ ન થાય. પણ વનિ એ સમજી શકાય કે મારો પતિ ઘરઆંગણમાં દેખાય તેટલે સમય જ તે રણભૂમિમાં નથી હોતું. ઘર બહાર જાય ત્યારે તેને રણભૂમિમાં જ જવાનું હેય.
(૨) વોર્જિઅફ઼. વિધ્યર્થને ભાવ છે. ગુજરાતીમાં તે વ્યાપક છે. “એવું ન બેલીએ.” નિવારૂના રૂપાંતર પરથી ગુજરાતી “નભે. ઉદાહરણ એક કહેવતરૂ૫ છે. છંદદષ્ટિએ એ દેહાનું ૧૩ માત્રાવાળું ચરણ છે.