Apbhramsa Vyakarana Gujarati

Author(s): H C Bhayani
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 218

૧૫૫
ટિપ્પણ વર્તમાનકાળના પ્રત્યે અને રૂપાખ્યાન : પ્રત્ય
વાનાં રૂપ એકવચન બહુવચન એકવચન બહુવચન પહેલે પુરૂષ હૈં, મિ છું, મુ. ઉં, મ હું, શકુ (ામુ વ.),
રામ, બીજે , હિં, મિ દુ, . શાહ, વાત વાદુ, વાદ ત્રીજે - રૂ. (૩)તિ. ૪
करहि, करंति ૩૮૭ આજ્ઞાથના વિશિષ્ટ પ્રત્યય.
ઑનું રૂપાંતર રૂ. પ્રા. ગુજ. માં પ્રત્યય છે. સૈારાષ્ટ્ર વગેરે પ્રદેશની. બોલીઓમાં ચમૃતિ તરીકે હજી પણ તે બો છે ( કર્યું,” “બલ્ય,' પ્રાચીન વરિ, વો૪િ)
(૨), ઉત્ત–માં –૪–પ્રત્યય મત્વથીય છે.
(૩). ૪– વનિદષ્ટિએ સં. રાજ્ય માંથી સિદ્ધ થયું છે. તલવારને ઘા ગવૃની ખાપરી ચીરી નાખે. ભાલાથી વીધાઈને મરેલા શત્રુની ખોપરી આખી રહે. શબ્દો નાયકના ઘાની સચોટતાના અને તેની પરાક્રમશીલતાના દ્યોતક છે.
આજ્ઞાથ બી જે પુરુષ એકવચનમાં શૃં ૬, ૩, હિ ને સુ એ પ્રત્યય અને , રિ, વારુ, વાહ, રાહુ-એવાં રૂપ સમજવાં. ૩૮૮. ભવિષ્યકાળની વિશિષ્ટતા.
agri-ના મૂળમાં ટાવટ- છે. ભારવાચક રૂપ હોવાથી ગુજરાતી “ઝટપટમાં મૂળને ‘' અવિકૃત જળવાઈ રહ્યો છે. “ઝટપટના મૂળમાં પટ્ટ ઉચ્ચારણ છે. સરખાવો પ્રાકૃત-અપભ્રશ ક્ષત્તિ ) અને આપણું “ઝટ'.
અરશ્ને બહેવું” અને “બેસવું” એ બંને અર્થોમાં ઉદાહરણમાં પ્રયોગ થયો છે.
છંદ ખાતર તુને અનુસ્વાર અનુનાસિક તરીકે ઉચ્ચારવાને છે. વાસ્તુઃ કરતો” જેવાં અર્વાચીન રૂપનું આ પુરગામી હોય.
સવાળો ભવિષ્યકાળ ગુજરાતીમાં ઊતરી આવ્યો છે. ઇવાળા ભવિષ્યકાળને બ્રજ, અવધી વગેરે પ્રાચીન હિંદી ભાષાઓને વારસે મળ્યો છે.
૩૮મ્ સત્ર એક વિશિષ્ટ રૂપનું અને ૩૦થી ૩૯૫ સુધીનાં સંગે ધાવાદેશનું પ્રતિપાદન કરે છે.
૩૯૯. ખરી રીતે તે શી એ ના શું એવા કર્મણિ અગ પરથી થયેલું ભવિષ્યકાળ પહેલા પુરુષ એકવચનનું રૂપ છે, વર્તમાનકાળનું નહીં. સુ= (હું) કરાઈશ.” ઉચિત અર્થભારની દષ્ટિએ ને બદલે નિની અપેક્ષા રહે છે.