Book Title: Apbhramsa Vyakarana Gujarati
Author(s): H C Bhayani
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
View full book text
________________
૧૫૧
ટિપ્પણ ૩૬૧. કામચલાઉ ઉદાહરણો.
૩૬૨. સાહિત્યમાં પુંલિગમાં પ્રદુ જ મળે છે. કવચિત્ પ્રકાર હસ્વ હેય છે અને લેખનભેદે ફુદ પણ હોય છે. મૂળ સં. ઇ. ફુદ પરથી હિદી ચહ. નપુંસકલિંગમાં સાહિત્યમાં , ઉં, વિશેષ મળે છે.
૩૬૩ (૨) કામચલાઉ ઉદાહરણ.
૩૬૪. વૈદિક બેલીઓમાં ષ ના [ની જેમ, વધુ દૂરના પદાર્થ માટે શોસર્વનામ હતું. કોષ = એલે. *કોષઃ પરથી આવેલ શો, ૩૬ અપભ્રંશમાં વપરાયેલે છે. હેમચ કે તેની નોંધ નથી લીધી. આ ફુદુ પરથી જ હિંદી વ૬ આવ્યો છે. નપુંસકલિંગનું બ. વ.નું રૂ૫ રૂ. અર્વા ગુજરાતીમાં એ. પ્રાંતિક “એલું', “વાં, ઉં . “મ” વગેરેમાં પણ જો મળે છે.
૩૬૫ (૨) ઉદાહરણની ભાષા શુદ્ધ માહારાષ્ટ્ર પ્રાકૃત છે, અપભ્રંશ નથી. છંદ ગાથા–તેને પથ્યા નામક ભેદ. માપ : ૪ + ૪+ ૪, +૪+૪+== ૪+- = ૩૦ માત્રા. બારે યતિ, એકી ગણેમાં જગણ ન આવી શકે
૩૬૬ ખરી રીતે સાદુનું મૂળ સર્વ સુ છે. સ૩ દુ, સાવું ઢું, સાવ -દુ અને સાદુ એ વિકાસક્રમ છે પિશેલ સદનું મૂળ સં. શશ્વ માને છે, તે સાચું નથી. સાદુ પરથી રવિ વગેરેની અસર નીચે અવ ગુજ. “સહુ'
સૌ ” થયાં.
તોળ પછી વાળા અધ્યાહત સમજવું. ઘર અ. હિંદીમાં પ્રચલિત છે. મોઢ૩-: સં. મુ-નું સાદડ્યબળે મુ-, તેમાં સ્વાથિક. ઢ–પ્રત્યય ભળતાં મુ-, સંયુક્ત વ્યંજન પૂર્વેને રુ અને ૩ હસ્વ ઇ કે હસ્વ શો રૂપે પણ પ્રાકૃતમાં મળતું હોવાથી મોઢ-, અને મોક્ષરમાં સ્વાર્થિક-ટુ- પ્રત્યય ભળતાં મો :-.
સવ- ઉપરાંત અપ. સાહિત્યમાં વાવ- પણ મળે છે. સવ-માંથી હિંદી સવ અને સાવ- પરથી આપણું “સાવ' = તદન” આવ્યા.
૩૬૭. છઠ્ઠું = અવ. ગુજ. કાં.” વાવ હવે માત્ર કાવ્યભાષામાં આપણે વાપરીએ છીએ. ચાલું “ણું. વજુનો સંબંધ પાલિ પત્ત, સં. : પુનઃ સાથે છે.
૧) નાયિકાને સંદેશ લઈને ગયેલી દૂતી નાયકને સંગ કરીને આવે છે, ત્યારે પરિસ્થિતિ પામી ગયેલી ચતુર નાયિકા, દંતક્ષત સંતાડવા નીચું જોતી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
