Agam 27 Chhed 04 Dashashrutskandh Sutra Sthanakvasi

Book Title: Agam 27 Chhed 04 Dashashrutskandh Sutra Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 153
________________

सुनिहर्षिणी टीका अ. ४ गणिसम्पद्ववर्णनम्
९३
शीतमृदुस्निग्धत्वादिनाऽनुभूताः, कालान्तरे पुनस्तदुपस्थितौ 'अयं चन्दनादिस्पर्श : शीतमृदु स्निग्धत्वादितः' इति शीतस्वादिना हेतुना प्रमितो योऽर्थश्चन्दनादिस्पर्शरूपः स निश्रितोऽभिधीयते, तद्भिन्नोऽनिश्रितः, अर्थात्तादृशानुमानेन हेतुना तदा तं विषयं तज्ज्ञानं न परिच्छिनत्ति तदाऽनिश्रितमहेतुकमर्थमवगृह्णातीति व्यवहियते । ६ असंदिग्धमवगृहणाति - असंदिग्धं = सकल संशयादिदोषरहितं यथा- 'चन्दनादिस्पर्शमवगृहणज्ञानं 'चन्दनस्यैव, चीनांशुकस्यैव, नवनीतस्यैवाऽयं स्पर्शः ' इत्येवंरूपं यदा प्रवर्तते तदाऽसंदिग्धमवगृह्णातीत्युच्यते । एवम् पूर्वोक्तक्षिमादिप्रकारेण - ईहामतिसम्पदपि २, अवायमतिसम्पदपि ३ विज्ञेया ।
66
यथार्थरूप से जाना हुआ । पूर्वकाल में शीत मृदु स्निग्धत्वरूप हेतु से चन्दन आदि स्पर्श का अनुभव किया हो, और कालान्तर में उसकी उपस्थिति हो तब यह चन्दन आदि का स्पर्श है, क्यों कि यह शीतल है, कोमल है, चिकना है, " इत्यादि । इस प्रकार शीतत्वादि हेतु से अनुमित किया हुआ जो चन्दन आदिका स्पर्शरूपी अर्थ ही निश्रित कहा जाता है । उससे भिन्न अनिश्रित कहा जाता है । अर्थात् ऐसे अनुमान से हेतु से जब उस विषय का उस ज्ञान का परिच्छेद नहीं करता है तब 'अनिश्रित - अहेतुक अर्थ का अवग्रह करता है' ऐसा व्यवहार होता है ।
६ असन्दिग्धमवगृह्णाति - असन्दिग्ध का अर्थ होता है सम्पूर्ण संशय आदि दोषों से रहित । जैसे कि-चन्दन आदिका स्पर्श करता हुआ ' यह चन्दन का ही स्पर्श है, रेशमी वस्त्र का ही स्पर्श है, यह स्पर्श मक्खनका ही है ' इस रीति से जब ज्ञान होता है तब રૂપથી જાણેલું. પૂર્વકાલમાં શીત-મૃદુ-સ્નિગ્ધત્વરૂપ હેતુથી ચન્તન આદિ સ્પર્શના અનુભવ કર્યાં હાય અને કાલાન્તરમાં જ્યારે તે મળી આવે ત્યારે આ ચન્દન આદિને સ્પર્શી છે કેમકે આ શીતલ છે, કામળ છે, ચિકણુ છે” ઇત્યાદિ. આ પ્રકારે શીતત્વ આદિ હેતુથી અનુમિત કરેલા જે ચન્દન આદિના સ્પર્શે તે રૂપ અજ નિશ્રિત કહેવાય છે, તેથી ઉલટુ અનિશ્રિત કહેવાય છે, અર્થાત એવા અનુમાનથી હેતુથી જ્યારે તે વિષયનું તે જ્ઞાનનું પરિચ્છેદ ન થાય (જુદું ન થાય) ત્યારે અનિશ્રિત–અહેતુક અર્થોના અવગ્રહ થાય છે. ' એવા વ્યવહાર થાય છે.
(६) असंदिग्धमवगृह्णाति असहिग्धने। अर्थ थाय દેષાથી રહિત, જેમકે- ચંદન આદિના સ્પર્શ કરતાં ‘આ રેશમી વસ્રને જ સ્પર્શે છે. આ સ્પર્શ માખણના જ છે.'
શ્રી દશાશ્રુત સ્કન્ધ સૂત્ર
સંપૂર્ણ સંશય આદિ ચંદનના જ સ્પર્શે છે. એ રીતે જ્યારે જ્ઞાન


Page Navigation
1 ... 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511