Book Title: Updesh Sagar
Author(s): Mahavir Vidyalay
Publisher: Mahavir Vidyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022230/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KAAAAAAAAAAddddas || zrI jinendrAya namaH tho upadeza sAgara. zrI mahAvIra vidyAlaya taraphathI saMgraha karI-chapAvI prasiddha karanAra, pA. bahecaralAla bhAilAla ane bhagavAnadAsa lallubhAi paTela, The, parAmAM--navI khaDakI, AvRtti 1 lI. saMvata 1977, khaMbhAta. zrI bhAgyAya prinTiMga presamAM jeDAlAla devaza'kara davee chApyuM. khADI--amadAvAda. kIMmata rUA. 2-8-0. hhhhhhhhhha ho PhO Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T jenakaraMtI | jenA karA-] jenANuM jA. 6000 | vaMtI 6000 bhuMtI 6000 muLa-gAthA. je na karaMtI maNasA-nIjIA ahArasanAM-saIdI, puDhavIkAyaraMbhe khaMtI juo te murNa vade che ? maNusA | vAyasA : kAyasA 2000 / 200 ] 200 nIyAhA | nIjIAbha-| nIjIAmI nIA 5rasa 500 yasa 500 ! hurNasaM 500 rIgrahasaM 500 soIdI | cakhuIdI | ghANaIdI [ rasaIdI 100 | 100 phArasadI 100 puDhavIkAya ! AzakAya- | teja kAyara vAukAyaraMbhe vaNasaI ko-| beidI kAya- te IdI kAya- coradI kAya- pacaMdI kAya avakA-| raMbhe 10 ! raMbhe 10 | bhe 10 yaraMbhe 10 raMbhe 10 | raMbhe 10 | raMbhe 10 raMbhe 10 ciraMbhe 11 khetI ju-| mutI juA- ajave ! madavejIA lAghave ju- sacce ju- saMjame - tave juA- ceIe jI khaMbhejuA A te munI te munI vada A te munI te munIvaMde A te munI A te munI A te munI te munI vaMde A te munI te munI vada-1 | 2 | vaMde 3 | 4 | vaMde 5 | vaMde 6 | vade 7 | 8 | vaMde 9 | vaMde 10 | samaja-UparanI eka gAthA gurUgamathI maDha karavAthI 18000 gAthA mATe thAya che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA, AtmAnuM kalyANa karavAmAM manane vazya rAkhavAnI prathama jarUra che, paraMtu anAdi kALathI bhaTakatuM mana ThekANe lAvavA mATe aneka cIjanI jarUra paDe che. jema raDatA bALaka pAse jyAre ghaNuM vastuo mukIe chIe tyAre ekAda manapasaMda vastu upADI laI raDatuM baMdha thAya che, tema ApaNuM azAntithI bhareluM ane bhaTakatuM mana ThekANe lAvavA mATe aneka pustaka mejuda che, paraMtu te dareka pustake purepurA ApaNe vAMcI zaktA nathI, jethI tevAM pustakamAMthI sArA sArA viSane saMgraha karI A zrI upadeza sAgara" nAmanuM pustaka taiyAra karyuM che, je AzA che ke, darekane AnaMda sAthe azAtine dUra karanAra ane bhramaNAne bhAgI mithyAtvane TALanAra thaI paDaze. A pustakanuM thayela kharca bAda karatAM bAkInI vadhArAnI rakama temaja pustake paropakArI (dhAmika) kAryamAM vAparavAnA che, jethI eka paMtha ane do kAja " mujaba thaze. AzA che ke, dareka badhu tene svikAra karI potAnI pharaja bajAvaze. A pustakanuM rapha lakhANa pharI lakhI ApI, turata chapAvI ApavAmAM temaja tenAM prapha sudhAravAmAM mI, vADIlAla kAkubhAI saMghavIe amane ghaNuM kIMmatI sahAya karela che. paryuSaNa parva tA. 3-9-21. lI.. pragaTakartA. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustaka maLavAnA ThekANuM. khaMbhAta-pragaTakartA pAsethI ane zA. choTAlAla metIcaMda che. sutAravADe. muMbaI--zAha trIbhavanadAsa gulAbacaMda ane gAMdhI ratanacaMda pAnAcaMda che. jenA sthAnakavAsI vidyAlaya. sI. pI. TenkareDa, naM. 53-57, amadAvAda--vADIlAla kAkubhAI saMghavI The. sAraMgapura-taLIAnI piLa. zAha trIvanadAsa rUganAthadAsa The. rAyapura-AkAzeThanA kuvAnI poLavALA taraphathI hAla prakaraNa saMgraha [ kaDA] zAstrI meTA TAIpamAM pAnArUpe chapAI taiyAra thayela che. kIMmata rU. 2-0-0 pAkA puMThAthI bAMdhelAnA rU. 2-4-0. e vigere bIjA pustake uparanA saranAme maLaze. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNIkA. pRSTAMka naMbara. 1. je 3. 4. 5. 136 7. 172 11 viSaya. zrI ANaMda zrAvakanuM caritra zrI harikezI muninuM caritra zrI upadeza zataka * * zrI saMjati caritra * * zrI jaina pAThamALA (puSTimsa) zrI dazavaikAlIka sUtra mUlapADa zrI uttarAdhyayana sUva mUlapADa .... zrI bhaktAmara stotra . .... zrI cintAmaNI pArzvanAtha stotra ... zrI uttarAdhyayana sUtra bhAvArtha ... zrI subhikSa ga lakSaNa zrI durbhizva yoga lakSaNa zrI manuSyanA zarIra parathI janmapatrikAmAM paDelA graha jevAnI rIta. . . 239 ratha yaMtra . . prathamanuM pAnuM 2 bArarAzI nava grahanAM nAma ane sthiti sattAvIsa nakSatranAM nAma - 195 $ 10. ' 16 $ 235 je . . 23 huM chuM re che Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM zrI dharamazI TamAnA pAThya puMThAthI bAMdhelAM sUtro, 1 zrI uttarAdhyayana sUtra 2 zrI dazavaikAlIka sUtra kIMmata rU. 2-0-0 1-8-0 2-8-0 1-8-0 14-0 lakhAH 27 3 zrI gujarAtI kalpasUtra 4 zrI naracaMdra jyAtiSa 5 zrI sajjhAyamALA bhAga 4 thI e sivAya dareka pustakA nIcene ThekANethI maLaze. 99 ,, "" zA. cheoTAlAla meAtIca'da The. sutAravADA--kha bhAta. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agAuthI Azraya ApanAra rahasthanAM nAma, muMbAI-25) rA. rA. maganalAlabhAI mULacaMdabhAI je. pI. 15) zeTha ratanazIbhAI virapALabhAI. 11) zeTha nathubhAI muLajIbhAI. 4) rA. nagInadAsa ane mANekalAla, premacaMdabhAI. 1) zA. trIbhovanadAsa gulAbacaMda. 1) gAMdhI ratanazI pAnAcaMda. 1) zA. vaccharAja gulAbacaMda, 1) zA. dhanajIbhAI DuMgarathI. 1) zeTha vaMndAvanadAsa TekarazI. 1) zA. hIrAcaMda zAmajI. 1) desAI maNulAla jIvarAja. 1) zA. vanamALIbhAI mAvajIbhAI. 1) zA. pipaTalAlabhAI mAvajIbhAI. amadAvAda-25) zeTha caMdulAla pItAmbaradAsa, 5) zeTha ramaNalAla jeThAlAla. 1) parIkha khemacaMda jhaveracaMda, 1) zA. caMdulAla joItArAma. 1) saMghavI harakhacaMda devazI. 2) bhAvasAra puMjAlAla jeThAlAla surata-2) zA. premacaMdabhAI vimalacaMda, 1) zA, suracaMda hIrAcaMda. 1) zA. nAgaradAsa ladhubhAI 1) luhAra ratIlAla prANajIvanadAsa. 1) jhaverI maganalAla amaracaMda. 1) bhAi zIvalAla narasIdAsa. 1) zAtra prANajIvanadAsa uttamacaMda. bhAvanagara-2) zeTha trIkamajIbhAI kALIdAsa. kheDA-pI bhAvasAra trIvanadAsa kIzoradAsa. 5) bhA. nAthAlAla narasIdAsa. 2) bhAnattamadAsa semacaMda. 2) bhA jeThAlAla behecaradAsa. 1) bhA. cunIlAla kIradAsa. 1) bhAga lallubhAI bApujI, 1) bhA0 sakarAbhAI pAnAcaMda, 1) bhAva Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhogIlAla varajIvanadAsa. 1) bhA. IzvaradAsa raNacheADadAsa. 1) bhA. IzvaradAsa chaganalAla. 1) zrI jainazALA khAte. vasA--1) bhA. sAMkaLacaMda jamanAdAsa, 1) bhA. narAttama jamanAdAsa. 1) zrI sthAnaka khAte, hA. jamanAdAsa Izvara. sANuda--3) zA0 rAghavajI premacaMda, 1) zA AzAlAla trIbhAvana, sAtrA--1) bhAvasAra bhIkhAbhAi sAMkaLacaMda, varakha meza a. la. i. ba. va. u. tulA vRzcika ta, 2. ta. na. ya. bha. 1. . 6, azvini. bharaNI. kRtikA. rAhiNI. khAra rAzInAM nAma. mIthuna ka 3. che. 1. Da. ha. mRgazara. A. puna su. navagrahanAM nAma ane tenI sthiti rI-eka mAsa; sAma [ caMdra]-savA be divasa; maMgaLa-doDha mAsa; budha-eka mAsa; gurU tera mAsa; zukra-eka mAsa; zanI-trIsa mAsa; rAhu ketu-aDhAra mAsa. sara kha. ja. mA. pUrva phAlgunI, u phAlgunI. hesta. citrA. sIMhu ma che. kuMbha ga. za. sattAvIza nakSatranAM nAma. puSya. svAti. azleSA. vIzAkhA. anurAdhA. jyeSTha. mULa. pUrvASADhA. uttarASADhA kanyA 5, 4, Nu, mIna 6. ya. tha. jha. zravaNuM. dhaniSTA. thatatANa. pUrvAbhAdrapada. u. bhAdrapada, revatI. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI upadeza sAgara. maMgalaM bhagavAna vIraM, maMgala gautamaH prabhu / magaja sthUmidratha, naina mistu maLanuM / / // atha zrI ANaMda zrAvakanuM caritra // ta kALa te samayane viSe eTale ceAthA AzamAM zrI mahAvIra bhagavAn vicaratA hatA. te vakhate zrI caMpA nAme nagarI ghaNIja vakhANavA ane jovA lAyaka riddhi-siddhithI bharapura hatI. te nagarIne vadhAre zaiAbhA ApanAra pUrNa bhadra nAme vana hatuM. te vanamAM pUrNa bhadra nAme yakSanu devAlaya hatu. te ghaNuMja prasiddha ane icchita kArya pUrNa kare evuM hAvAthI deza paradezathI ghaNAM mANasa tyAM AvatAM hatAM. eka divasa te pUrNabhadra vanamAM zrI mahAvIra prabhunA pAMcamAM gaNadhara zrI sudharmA svAmI padhAryAM, temane jAMbu nAme ziSya hatA. prasaMge zrI jakhu svAmIe zrI sudharmA svAmIne pUchyuM ke, he gurudeva ! zrI upAzaka dazAMga nAme sAtamA aMgamAM zro prabhue prathama kAnA adhikAra pharamAvyeA che? te kRpA karIne mane jaNAvo tA sArU ! eTale zrI sudharmA svAmIe zrI jakhune kahyuM ke, huM cira'jIvI ja ! zrI upAzaka dazAMga sUtramAM prathama ANuMda zrAvakanA adhikAra kahyo che, te sAMbhaLaH-- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara, A bharatakSetrane viSe vANIyagAma nAme nagara che. te ghAruM ja jovA lAyaka che. te gAmanI bahAra IzAna khuNA tarapha ghutIpalAsa nAme vana che. te nagaramAM chatazatru nAme rAjA rAjya kare che. te nagaramAM hama, dAma ane ThAmathI pUrNa, keIthI parAbhava pAme nahi te ANaMda nAme gRhastha rahe che. te ANaMda zrAvakane tyAM, cAra kareDa senAmahore jamInamAM dATI mUkI che, cAra kareDa senA mahere vyApAra arthe vyAje phare che, ane cAra karoDa nA maherone gharavApare maLI kula bAra karADa senA maherenI mAla-mIlakata che. vaLI dazahajAra gAye eka gekULa kahevAya, evAM cAra gokULa temane tyAM che. ATalI gAye kayAM carI-AtI haze, te bAbata keTalAkane AzcayatA utpanna thAya, paraMtu gAye care teTalI pitAne ghera jamIna hatI, pachI tatvagamya. te ANada gRhastha ghaNe catura, DAhya, vidvAna ane karelA buddhivALo hevAthI, darekane puchavAnuM ThekANuM hatuM, ane tethI dareka kAryamAM tenI salAha letuM. tene zIvAnA nAme sarvaguNasaMpanna, cosaTha kaLAnI jANuM ane savarUpavaMta bhAya hatI. A pramANe te ANaMda gRhastha sukhamAM divasa nigamanakare che. te kALa, te samayane viSe itipalAsa vanamAM zrI mahAvIra prabhu padhAryA. A khabara vAyuvege turataja gAmamAM prasarI gaI. gAmanA leke temaja jitazatru rAjA paNu, kurNika rAjAnI mAphaka prabhunI vANuM sAMbhaLavA gayA. A khabara ANaMda gRhasthanA jANavAmAM AvatAM tenA rUMvADe rUMvADe AnaMda prApta thaye. jema saparamA divasanI savArathI ja khabara paDe che, ane AnaMda thAya che, tema dhami mANasane mahAtmA puruSanA AgamananI vAta sAMbhaLI teTaleja AnaMda thAya che, ane teja jIva dharma pAmI zake che. te ANaMdajIne prabhunI vANu sAMbhaLavI e A bhava ane paraNava sukhanuM temaja lAbhanuM kAraNa che, ema jANI, temanA darzanArthe javAnI IcchA thaI, jethI snAna maMjana karI, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI ANaMda zrAvanuM caritra nAkane vAyare uDe evAM, mUlya ghaNuM ane vajana thoDuM evAM vA paheryo, upara puruSane lAyaka AbharaNa-alaMkAra dhAraNa karyo. kapALe kaMkune cAMllo karyo, ane kaThe phalane hAra, ane mastake phUlanI mALAothI guMthela chatra dharAvate eka hajAra mANase sAthe, ghera gA-gheDA chatAM page cAlIne moTA ADaMbara sahita vANIyagAmanI vacce vacce thaIne nIkaLyAM, ane jyAM itipalAsa vanamAM prabhu birAje che, te tarapha cAlyAM. durathI prabhunAM atizaya joyAM, ane utsAhabhAvathI nIcenA te ANa pratihAranAM ja prathama darzana karyuM - gAthA-azoka vRkSaM, sura puSpa vRSTi, divya vani, cAmara mAsaNaMca; bhAmaMDaLa, duMdubhI rAta patra, aSTa pratihAri, jInezvarANI // 1 // artha:-1. arihaMta bhagavAna jyAM birAje athavA ubhA rahe, tyAM bhagavAnanA zarIrathI bAra ghaNuM uMcuM azoka (AsopAlavanuM) vRkSa tatkALa thaI Ave. te jhADa ghaNuMja jovAlAyaka, mULa pAse svaccha cetara, vacce vacce jhADa, DALa ke zAkhA jarApaNa AdhIpAchI nahi, gulAbanA goTA jevuM khIleluM, phaLaphUla sahita, madhura pavanathI nIce namatI nAnI lattAo jANe AvanAra mANasane samajAvatI na hoya ke, tame prabhune zaraNe padhAre evuM azoka vRkSa prathama ANaMdajIe joyuM. 2. mANasa bese te vacce rahelI khAlI jagyAmAM pAMca raMganA kulanA DhagalA joyAM. te phUla kevAM heya, koNe, zA mATe karyo? te ke, phUla devatAnI zaktithI vijya banAvelAM, jaLamAM utpanna thayelAM kamaLa pramukha tathA sthaLamAM utpanna thayelAM gulAba, ketakI, kevaDAdika jevAM aceta (jIva rahita), sugadhe karI sahita. ema karavAnuM kAraNa e ja ke, gAma nAnuM hoya tyAM svAbhAvika Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. rIte vastI paNa cheThI hoya, ane tIrthaMkara bhagavAnane sasaraNa cAra gAumAM thAya. tyAM sudhI mANase pahoMcI zake nahi, ane phAlatu jagyA khAlI paDI rahe te dene game nahi jethI khAlI jagyAmAM hIMcaNa pramANe pAMca raMganA phUlanA DhagalA kare, ane tethI dUrathI AvanAra mANasa dekhAva joI prasanna thAya. 3. prabhunI vANa, te kevI hoya che ke, divya eTale alaka, varga, mRtyu ane pAtALa e traNe lokamAM prabhu jevuM kaMI bolanAra nathI, tevI dhavanI eTale avAja. te avAja mAlakeSa rAga sahita haya, (mAlakoSa rAgane guNa e che ke, keI puruSa kharekharA mAlakoza rAgane jANa hoya, ane te rAga gAtI vakhate potAnI sAme savAmaNa pattharanI zalyA sudhI hoya temAMthI pANInA jharaNA jhare, ane te rAga pUrNa thatA zalyA pANI rUpa thaI jamInamAM maLI jAya. tema prabhu sanmukha keI patthara jevI kaThaNa chAtI karI ke hoya te tenuM hRdaya paNa prabhunI vANIthI nama pANu jevuM thaI jAya.) te paNa ardha mAgadhI bhASAmAM prabhu prakAze ke jethI Arya, anArya, deva, manuSya ane tiryaMca vagere sarve sAthe ekaja zabdamAM samajI zake. dAkhalA tarIke, koI vidvAna mANasa kAma prasage bahAra cAlyo jato hato. rastAmAM keTalAka mANaso ekaThAM maLI vArtAlApa karatAM hatAM temAMthI cheDA mANasa e raste jatA vidvAna mANasane bolAvI kahyuM ke, bhAI, kRpA karI jarA amArA mananuM samAdhAna karatA jAva. te vidvAna mANase kahyuM ke, Apa sarvane je puchavuM hoya te puche. darekanA praznane huM ekaja zabdamAM javAba ApI daIza. - 1 prazna-jIvataranuM lakSaNa zuM?: 2 prazna-kAmadevanI strInuM nAma zuM? 3. phUlanI ghaNuM jAta che, temAM uttama jAta kaI ? 4 kuMvArI kanyA paraNyA pachI kyAM jAya? A cAre praznane te pate eka sAthe javAba Ape ke, Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI mANuM6 zrAvakanu' caritra. uparanA jIvataranuM lakSaNa zuM ?? e prathama praznanA javAba sAsa eTale zvAsa; bIjo prazna-kAmadevanI strInuM nAma zuM ? tenA javAba re eTale rati rANI; trIjo prazna uttama phUla kayuM ? tenA javAba jAya eTale jAinuM phUla, ceAtheA prazna-kuMvArI kanyA kyAM jAya ? tenA javAba sAsare eTale kuvArI kanyA paraNyA pachI sAsare jAya. A pramANe darekanA khulAsA ekaja zabdamAM thavAthI sAnA mananu` samAdhAna thaI gayu. vaLI bIjAoe pUchyuM ke, 1 prazna--kheDuta zAthI zAle ?; 2 prazna-ghoDA zAthI zAle?; 3 khATalA zAthI cAle ?; 4 prazna--nIzALIA zAthI zAle? 5 saradAra zAthI zAle? uparanA pAMce praznanA te pIte ekaja daherAmAM javAba ApyA ke, kheDu gheADA khATalA, nizALIe saradAra; sArA zAbhe hAya jo, 5De pATIdAra, AmAM kheDuta zAthI cAle? e prathama praznanA javAba kheDutane jamInanI pATI eTale pasAyatu hoya teA te cAle; khIjo prazna--gheADA zAthI zele? tene javAma ghATA pATIthI doDatA hAya tA zaile; trIjo prazna--khATalA zAthI zAle ? tenA javAba khATalA pATIthI bharelA hoya teA zole, cAthA praznanIzALIA zAthI zaiAle ? tenA javAba nIzALIAnA hAthamAM lakhavAnI pATI hAya tA zele; pAMcame prazna-saradAra zAthI cAle ? tene javAba saradAranI sAthe mANasAnI pATI hoya te zobhe. Ama eka pATI zabdamAM pAMce jaNA jUdI jUdI rIte samajI gayA. vaLI eka bhIla rAjA potAnI ANIo sahita mahAra pharavA jatA hatA. jaMgalamAM ghaNe dUra nIkaLI gayAM. madhyAnhanA vakhata, tApa sakhata jethI tee bhUkha ane tRSAthI mALa- Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadezA sAgara, vyAkuLa thaI gayAM pAse eka vaDanuM jhADa joI, tyAM vizrAMtI levA beThAM. tyAM eka rANInA gaLAmAMthI hAra tUTI javAthI mAtI nIce paDI gayAM. AthI te rANI raDavA lAgI, bIjI rANI tRSAthI, trIjI rANuM bhUkhathI ane jethI rANI savAbhAvika mananI azAtine laI raDavA lAgI, AthI pahelI rANIe rAjAne kahyuM ke, mane hAra paherAvI Ape, bIjIe kahyuM ke, pANI lAvI Ape, trIjIe kahyuM ke, mane bhUkha lAgI che mATe mRganuM mAMsa lAvI Ape, ane ethI mananI azAnti TALavA madhuruM gAyana gAvA kahyuM. A badhAne rAjAe ekaja zabdamAM javAba Ape ke, mArI pAse zara nathI. AthI prathama rANI samajI gaI ke, meM hAra parAvI ApavAnuM, kahyuM paraMtu rAjA pAse zara eTale do nathI. bIjI rANuM samajI gaI ke, meM pANI mAgyuM, paraMtu rAjA pAse zara eTale sarovara nathI, te pANI kyAMthI lAvI Ape. trIjI rANI samajI gaI ke, meM mRga mAravAnuM kahyuM paraMtu rAjA pAse zara eTale bANa nathI, te mRgane kevI rIte mArI zake. cothI rANI samajI gaI ke, meM gAvAnuM kahyuM, paraMtu rAjAne zara eTale vara nathI jethI kevI rIte gAI zake. AvI rIte prabhunI vANuM eka jana sudhImAM Arya, anArya, tiryaMca, manuSya ane deva sarva pitatAnI bhASAmAM eka sAthe samajI jAya. 4. vIsa jeDa cAmara prabhune AkAzagata ApoApa vijhAya. te cAmara nIcethI upara jAya jethI manuSyane samajAve che ke, he bhavyajIve ! prabhunI vANImAM vizvAsa rAkhaze te narakanA adhikArI maTI, urva eTale uMcI mokSanI ane devalakanI gatinA adhikArI thaze. 5. phaTaka ratnamaya siMhAsanane dekhAva thaI Ave te upara prabhu siMha Asane birAje. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI ANaMda zrAvakanuM caritra. 6. prabhune mAthAnA abaDAne ThekANe bhAmaMDaLa hoya eTale sUryanA jevuM tejasvI cinha heya. AthI prabhunI cotarapha beThelA mANase prabhunA mukhAviMdanuM darzana karI zake. 7. prabhunI dezanA vakhate AkAzamAM devatAI vAjiMtranI dhvanI thAya. 8, prabhunA mastaka upara, eka upara bIju ema traNa chatra thaI Ave, ane te AkAzagata eTale addhara rae, e sarvane jaNAve che ke, prabhu traNa lekanuM adhipatipaNuM bhagave che. A pramANe prabhunA aSTa pratihAra joI ANaMdajIne ghaNo ja AnaMda prApta thaye, ane najIka AvatAM saceta puSpAdikane tyAga karI, prabhu pAse jaI traNavAra pradakSiNA karI, vacanathI stuti karI, behAtha joDI nIce beThA. prabhue premabhAva sahita dharmakathAnI zarUAta karI temAM prathama kathA sAMbhaLanAranA nIce pramANe cida guNa jaNAvyA - [ chapaya che. ] prathama zretA guNa eha, neha dharI nayaNe nIra, hasIta vadana huMkAra, sAra paMDita guNa parakhe; zravaNa diye guNa vayaNa, sayaNatA rAkhe sarakhe, bhAvabhera rasa pricha, rIja manamAMhi rAkhe, vedhaka manamAMhi vicAra, sAra caturAI guNa AgalA, kahe kRpA evI salA, taba kaviNa bhAkhe kaLA. bhAvArtha -prathama sAMbhaLanArane guNa e ke, belanAranI najara sAme ja potAnI najara rAkhe sAMbhaLanAranuM mukhAviMda AnaMdamaya hAya; zabda pUrNa thatAM zabda jhIle eTale "satya vacana' ityAdika zabda bele, paMDitanA guNanI parIkSA kare; pitAnA kAna belanAranA vacanane tAbe kare, dareka bAbatanI sarve sAthe sarakhAI rAkhe, ka viSaya cAle che, tenA bhedAnabheda samajI, tethI utpanna thayela rasa manamAM rAkhe, vacananA vedhaka eTale Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. zabdanAM pugala rUMvADe rUvATe lAgI jAya; mana sAthe vicAra kare ke, AmAM mAre zuM chAMDavuM ane zuM AdaravuM ! evI samajaNe karI sahita hoya tyAM kRpA nAme kavi kahe che ke, khelanArane bahuja AnaMda thAya. AvA guNa ANaMdajImAM hAvAthI prabhue dhama kathA zarU karIH-- gAthA - ( gItimAM paNa gavAya che. ) labhanti vimalA bhoyA. labhantI sura saMpayA; labhanti putta mItaM ca, ego dhammo na labhaye, hai zabda jIvA ! A asAra sasAra anantA samaya cAlyA gayA, paraMtu hajI jIvane janma maraNanA pherA maTe evuM kArya na banyuM. A jIve ekavAra nahi paraMtu anantivAra lakSmI ane sAMsArika sukha bhAgaLyA, devalAkanI sAhyabI-IMdrAdrikanI pIA paNa anantivAra bhAgavI, kuTuMba parivAranI lIlA paNa anantivAra joI, tema sau cIne anantivAra maLI, paraMtu dhamA~-durgati paDatA dharI rAkhe ane meAkSamAM pahoMcADe evA dayAmaya, samaSTi sahita-dhama jIvane manyeA nathI, ane kAI vakhata jIve premapUrvaka dhamakathA zravaNa karI nathI. premapUrvaka kathA sAMbhaLavApara draSTAMtaH-- vasaMtapura nAme nagaramAM dhanavaMta nAme ki vasatA hatA. tene suzilA nAme pativratA strI hatI. tenAmAM nAma pramANeja guNa hatAM. prasaMge zeThane paradeza javAnuM banyuM, jethI suzilAne kahyuM ke, huM paradeza jAuM chuM. tyAM mAre lagabhaga cha mAsa jeTalA samaya vyatita karavA paDaro, tame sukhe rahI tamArI dharma sAcavo. strIe dIlagIrI sAthe hyuM ke, svAminAtha ! - panA viyeAga huM sahana karI zakIza nahiM, paraMtu na chUTake tema karavuM paDaze; Apa pAchA AvavAnA cAkasa samaya jaNAvatA jAva. zeThe kahyu ke, huM jarUra che mAsa pUrNa thaye atre AvIza. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mANuM zrAvanuM caritra. . ema kahI zeTha vidAya thayA. pAchaLa gharamAM suzilA ekalIja hetI, navarAzanA vakhatamAM dhama pustaka vAMcI visa vyatita karatI. te humezA eka vakhata jamatI, jamInapara pathArI karatI, ane sava alakAra rahita sAdA vastra paheratI, e pramANe divase pasAra karatAM cha mAsamAM eka divasa mAkI rahyo eTale pAtAnA hRdayamAM AnaMda prApta thayA ke AvatI kAle jarUra mANu pati padhAraze, gharanI aMdara prathamanI mAphaka svacchatA karI ane puruSane besavAnu Asana vagere taiyAra karI khIje divase nhAI dheAi zaNagAra sajI, seAI taiyAra karI patinI rAhu netI khArIe beThI. te AkhA divasa cAlyA gayA, paraMtu pati AvyA nahi jethI vicAra karyo ke Trena cUkI gayA haze. AvatI kAle jarUra Avaze. bIje divase paNa te pramANe taiyArI karI rAkhI. te divase paNa AvyA nahi. Ama huMmezAM rAha jotA khIjA cha mahinA pasAra thaI gayA, ane milakUla kAgaLapatra ke samAcAra nahi hAvAthI suzilA bahuja ciMtAtura rahevA lAgI. chevaTa be varSe, pAMca varSa ane bAra varSa thaI gayAM, paraMtu kAMIpaNa samAcAra nahi AvavAthI suzilA kalpAMta karavA lAgI, ane vicAravA lAgI ke, are! mArA pati kema na AvyA? zuM thayuM haze ? cha mAsane badale bAra varSa purA thayAM, paNa AvyA nahi te hu kayAM jAuM, ane kAne puchyuM. Ama vicAramAM ne vicAramAM bIjA paNa khAra varSa pUchyuM thayAM. jarUra mArA pati saTamAM AAvI paDayA haze, athavA nAdurasta tabiyatane lIdhe patra lakhI zakayA nahi hoya, jema pAMkha vinAnuM pakSI, sainya vinAnA rAjA, dhana vinAnA vANIyA, putra vinAnuM kuTuMba, ne AMkhA vinAnu zarIra cAle nahi, tema Ni vinAnI dhaNimANI zaiAbhAne prAsa nathI, mATe have huM anasana vrata (saMthArA) karI AtmAnuM kalyANu karUM. vaLI vicAra thayA ke, huM sa MthArA karU ane kadAca mArA pati ghera Ave te temane mArA vicAganuM duHkha sahana karavu paDe. evAmAM eka kAsada kAgaLa laIne AvyA, kAsadanA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. zabda sAMbhaLatAM ja teNI ekadama harSanA AvezamAM AvI gayuM, kAgaLane vadhAvI laI mAthe caDAvyo ane kAsadane khuzI karI vidAya karyo. pachI kAgaLa vAMcavA lAgI, paNa utAvaLathI lakhele hovAthI barAbara akSara vAMcI zakAya tema nahotA, jethI kAgaLa laI rastA5ra keI AvatA jatA pAse kAgaLa vaMcAvavA ubhI rahI. raste jatA eka sArA mANasane joI kahyuM ke, bhAI ! kRpA karI A kAgaLa vAMcI Ape te sArUM. te mANase kAgaLa hAthamAM lIdhA. evAmAM bIjA pAMca-sAta mANase ekaThA thaI gayAM, ane zuM che, zuM che? karI garabaDa karavA lAgyAM. te bANa kAgaLa sAMbhaLatAM khalela pahoMcavAthI kahevA lAgI ke, bhAI ! jarA dhImethI bele ane A kAgaLa jarA sAMbhaLavA dyo to sArUM, tema kAgaLa vAMcanArane paNa AjIjI kare che ke, bhAI ! jarA pharI barAbara vAMcI saMbhaLAve te sArUM. Ama A bAIne te kAgaLa ane vAMcanAra tarapha jeTaluM lakSa che, teTaluM bIjA pAse ubhA rahenArane na ja hoya e svAbhAvika che. (A dAkhale siddhAMtapara utArI zakAya che.) suzilA pativratA bAI te bhavya jIva samAna ane pati te prabhu samAna. kAgaLa samAna siddhAMtazAstra, ane vAMcanAra samAna sAdhu, te bAIne pitAnA patinI khabara jANavI hatI jethI sAdhurUpa eka paropakArI, Tharela mANasa pAse kAgaLa vaMcAvatI hatI, paraMtu vacce bIjA nakAmA mANase kolAhala karI sAMbhaLavA detA nahAtA, te pajusaNayA zrAvaka jevA. te bAI jema vacce bIjAne garabaDa karavA nA pADatI tema bhavya jIva prabhunI vANI sAMbhaLatA vacce bIjAone garabaDa karatA joI hAtha joDI sarvane kahe ke, bhAIo! sAMbhaLo ane sAMbhaLavA gho, ema kahI jema te bAI pharI kAgaLa vaMcAve tema bhavya jIva sAdhune pharI pharI vAMcI saMbhaLAvavAnuM kahe. A pramANe prabhue ANaMdAdika gRhastha samakSa kathA zravaNa karavAnuM yathArtha savarUpa batAvyuM. vaLI prabhu kahe che ke, he bhavya che ! hadaya bhakti ane vinayavALuM thaze tyAre Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANuMda zrAvakranuM caritra, 11 AtmAne deva, gurU ane dharmanI samajaNa paDaze, ane jyAM sudhI sAcA deva, guru ane dharmanI oLakhANa thaI nathI tyAMsudhI jIvane dhama pAmavA durthAMza che. e traNa tatvanuM kharekharU ANupazu thaze tyAreja jIvane janma-maraNanA phrarA maTaze, jIva ananta kALathI viSaya-kaSAe karI, atrata ane apaccakhANe karI, cAra gati ane cAvIsa daDakane viSe, strI-purUSapaNuM, deva-devIpaNe, aneka rUpa leI nATakIAnI pere nAceA paNa tethI jIvanI garaja sarI nahi. ghaNI vakhata jIva samaktininAnI dhamakaraNI karI nava griveka sudhI jaI AAgye, paNa tethI cArAzInA pherA che. thayA nahIM. A manuSyabhavamAM ATha khelanI jogavAI prApta thaI che. kI te jogavAI maLavI durlabha che. je pAMca sumati ane traNa gupti sahita sAdhu dharma svikAre tenA savAbhavanA du:kha dUra thaI jAya. sAdhupaNAnI zakita na hAya tee gRhasthadhama samakita sahita, pAMca aNuvrata, traNa guNavrata, cAra zIkSAvrata, e mAra vrata zuddha pALe teA jaghanya trIje bhave ane utkRSTA paMdara bhave mAkSa jAya, ityAdika dharmakathA zrI mahAvIra bhagavAne sava praSadA samakSa kahI sabhaLAvI. na A dharmopadeza sAMbhaLI sarve e peAtapAtAnI zakti pramANe vrata, paccakhANa aMgikAra kayA, ane je krizA taraphathI AvyA hatAM te dizA taraph pAchA ravAnA thayAM. tyArabAda ANuM zrAvake ubhA thaI, vaMdaNA namaskAra karI, hAtha joDI prabhu pratye kahyuM ke, sadahAmINa bhaMte niganathANaM pAvayaNaM, patiyAmiNaM bhaMte niganathANaM pAvayaNaM vagere he bhagavAna! Ape je vANI kamAvI te satya ane samRddha rahita che. ApanI vANI pratye zraddhA rAkhu chuM. ApanA nitra cesAdhuo upara vizvAsa beThA. AvA bIjane sArAmAM sArA mekSanA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI u5deza sAgara.. mArga batAvanAra thama mane maLa durlabha che, mATe he dayALu! kRpA karI mane tAre, je ke huM sarvathA saMsArano tyAga karavAne azakta chuM, paraMtu pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zIkSAvratarUpa gRhasthadhama samakatapUrvaka mane aMgikAra karAve. ANaMda gRhasthanA AvA vacana sAMbhaLI prabhue kahyuM ke, huM devAnuM priyA devatAnA vallabha! jema tamane sukha upaje tema kare, dharmanA kAryamAM viddha ghaNuM hoya che, ane vicAra badalAtAM vAra lAgatI nathI. kahyuM che ke, [dehare ]. kAla karate Aja kara, Aja karate aba avasara vitye jAta hai, phira kare kaba. mATe dharmanA kAmamAM DhIla na karavI. AvAM prabhunAM vacana sAMbhaLI ANaMdajIe samakatapUrvaka nIce mujaba bhAra vrata aMgikAra karyo. he bhagavAna! AjathI eTale huM samaje tyArathI mAre pitAne deva tarIka-aDhAra duSaNe rahita, bAra guNa sahita, cetrIza atizaya, kevaLajJAna, kevaLadarzana sahita hoya tene deva karIne mAnavA ane dayA sahita kevaLa jJAnIne kahele te dharma karI mAna ane gurU te zuddha sAdhu paMca mahAvrata dhArI, AraMbha parigraha rahita, kacana-kAmanInA tyAgI evA sattAvIsa guNa sahita hoya temane guru karIne mAnavA. te sivAyanA kudeva eTale ATha karma sahita, jInA ghAtaka, satya zIyaLa rahita evA ane kudharma eTale hiMsA sahita, dayA rahita, mithyAtva jamaNAvALA hoya te, ane kuguru te AraMbha parigraha sahita, kaMcana kAmanInA bhegI, viSaya kRSAyathI bharelA evA anya tIthiene athavA anya tIthinA dharma, deva, sAMkyArika sAdhuo athavA jaina dharmanA paDelA athata AcArathI bhraSTa thayelA sA ke jeone mithyAdraSTi leka tiSanimitta maMtrAdikanI lAlace mAne che, puje che, tene mAra vaMdaNA namasakara kara nahi, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANuMda zrAvakanuM caritra. temaja tenI sAthe dhanimitte tenA melAvyA vinA jarApaNa khelavu nahi, temane taraNa-tAraNa mAnIne dha buddhie cAra prakAranA AhAra ApuM nahi, apAvuM nahi ane ApatAne bhalu jANuM nahi, paNa eTalA AgAra ke, 13 1. rAjAnA hukamathI ApavAnI pharaja paDe te Apu. 2. nyAta jAtanA kAraNane lai ApavuM paDe te Apu. 3. maLAtkArathI kAInA jora julamathI ApavuM paDe te ApuM. 4. devanA kAraNathI Apavu paDe te Apu. 5. mAtApitA vaDilanI AjJAthI ApavuM paDe te Apu. 6. duSkALane laI pIDAtA, anna vinA bhUkhe maratA DAya tenA para dayAne lai ApavuM paDe teA Apu. paNa taraNu tAraNa ane dhamabuddhie koIne Apu' nahi, e cha mAkhatanI chuTa. vaLI huM bhagavAna ! suguru-paMcamahAvratadhArI nigrathAne hu dharma buddhie ane taraNatAraNa muddhie zuddha nirdoSa anna, drAkSAdika ( dazakhanuM dhAvaNa )nuM pANI, sukhaDI, suMTha, viMgAdiku, vastra--pAtra, kAMbaLa, rohaNu, pATa-pATalAM, sthAnaka, pAthara vAnu, auSadha, caNu ema cAda prakAranuM dAna huM Apu, bIjAne ApavAnA upadeza karUM, ane ApatAne bhaluM jANu, e pramANe samakita grahaNa karyuM, tyArabAda vrata agikAra karyAM te nIce mujabaH---- pahelu aNuvrata-eTale sAdhuthI nAnu, ane thulAve eTale moTA jIva te eiMdri, tei, cArendri, ane pacendri emane jANI joIne mAravAnA paccakhANu, te e karaNa ane traNage eTale mana, vacana ane kAyAe karI pApa karU nahi, ane mana, vacana, ane kAyAe karI khIjA pAse pApa kazavu' nahi. khInuM vrata-te mATuM jADuM vara-kanyA AzrI eTale jJAti pheranI kanyA hoya ane jJAtinI kahevI; gAya-bheMsa zrI eTale Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI upadeza sAgara gAya athavA bhesa pAzera paNa dUdha ApatI na hoya, ane kahe ke, pAMca zera dUdha Ape che; jamIna AzrI-eTale keInI jamIna heya ane bIjAnI che ema kahevuM; thApaNa AzrI-eTale ke thApaNa mukI gayuM hoya ane pachI te badadAnatathI eALavavI ane sAmAne kAMI ApavuM nahi te kUla zAkha, eTale rAjya sabhAmAM khATI zAkSI ApavI, evuM jUThuM bolavuM nahi. te be karaNa ane traNa vege karIne, pApa karavuM-karAvavuM nahi, trIjuM vrata-maTI cerI-te khAtara pADI levuM, gAMsaddhi chodhane laI levuM, tALa para kucI besatI karI levuM, keInI paDI gayelI vastu pitAnI mAnI levuM, evI corI karavI nahiM. te be karaNa ane traNa cage karIna, pApa karavuM-karAvavuM nahi. cethuM vata-maithunane tyAga kare che, eTale deva, manuSya tiryaMca sAthe-pitAnI zIvAdA strI sivAya anya strI sAthemathuna sevavAne tyAga temAM devAMganA saMbaMdhI be karaNa ane traNa ga karI, ane manuSya-tici saMbaMdhI eka karaNa eka ge karI-kAyAe karI pApa karavuM nahi. pAMcamuM tata-parigrahanI maryAdA karavI te eTale cAra koDa senAmAhAre vepAramAM, cAra kroDa sonAmahora jamInamAM ane cAra koDa senA mahAne ghara vAparI ema bAra kroDa senA mAhera uparAMtanA paccakhANa. - janAvaranI maryAdA-cAlIsa hajAra gAye uparAMta rAkha. vAnA pazakhANa. jamInanI maryAdA-pAMcase haLa kheDI zakAya teTalI ughADI jamIna uparAMtanA paccakhANu. vAhananI mayadA-pAMcaso gADA deza paradeza mAla laI javA, lAvavA rAkhavAM, te uparAMta rAkhavAnA paccakhANa temaja sasanuM vAhana vahANa te cAra rAkhavA. te uparAMta rAkhavAnA 5 caNA, Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 zrI ANaMda zrAvanuM caritra. TuvAlanI maryAdA-nAhyA pachI zarIra lUchavAne mATe phakta eka raMganA TuvAla sivAya rAkhavAnA paccakhANuM, dAtaNanI maryAdA-phakta eka lIluM-jeThImadhanuM -dAtaNa karavuM te sivAya dareka jAtanA dAtaNanA paccakhANa phaLanI maryAdA khIra AMbaLA (rAyaNa)nAM phaLa sivAya bIjA phaLanA paccakhANa. mardananI maryAdA-se ASadhIothI banAveluM tela temaja hajAra auSadhIothI banAveluM tela vAparavuM. te sivAya bIjuM tela vAparavAnA paccakhANa. pIThInI maryAdA-eka ghauMlAne loTa, sugaMdhIdAra te uparAMta vilepana mATe vAparavAnA paccakhANa. snAnanI maryAdA-ATha ghaDA uparAMta nahAvAne mATe vadhAre pANI vAparavAnA paccakhANa. vastranI maryAda-ta eka kapAsanA vastra sivAya bIjI jAtanA vastra vAparavAnA paracakhANa vilepananI maryAdA-caMdana, agara, kumakuma e traNa sivAya bIjI jAtanA vilepananA paccakhANa. phUlanI maryAdA-puMDarIka kamaLa tathA mAlatInA phUlanI mALA sivAya bIjI jAtanA phUla vAparavAnA paccakhANa, ghareNAMnI maryAdA-kAnanAM kuMDaLa ane nAmAMkita mudrikA (vIMTI) e sivAya bIjA ghareNAM vAparavAnA paccakhANa. ghapanI maryAdA-agara, kRSNagAra, zIlArasa sivAya bIjI jAtane dhUpa vAparavAnA paccakhANa. bhajananI maryAdA-dhIe taLelAM cokhA (bIja), phakta eka ghInA ghebara, khAMDa sahita tathA meMdAnA khAjA uparAMtanA paccakhANa cAkhA (bhAta) pramANu-eka kamalasALa cokhA uparAMta bIjI jAtanA cekhAnA paccakhANa. dALanuM pramANa caNanI, maganI ane aDadanI dALa sivAya bIjI dALanA paccakhANa ghInuM pramANa-phakta zaratu eTale Ase ane kArataka Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrI upadeza sAgara, mAsamAM nipajeluM gAyanuM ghI vAparavuM, te sivAya bIjI bAtanA ghInAM paccakhANuM zAkanuM pramANa-phakata eka maMdukanI bhAjInuM zAka khAvuM, te uparAMta zAkanA paccakhANa. pATaNanuM pramANu phakta AkAzathI paDeluM varasAdanuM pANI pIvuM, te sivAya bIjA pANInA paccakhANa sukhavAsanI maryAdA-elacI, lavIMga, kapura, kekela ane jAyaphaLa e pAMca sugaMdhI dravya sivAya bIjI cIjanA mukhavAsanA paccakhANa e pramANe sarva uvaga, pariga parimANa vrata karyuM. have cAra prakAranA anAthadaMDanA niyama lIdhA. 1 A dhyAna-raudradhyAna eTale koInuM bhUMDuM citavavuM te; 2 pramAdane laI ghI, tela, eThavADanAM vAsaNa ughADAM mukyAM te; 3 hIMsAkArI upagaraNa te talavAra, ca9, jhera keIne ApavuM; 4 pApakamane upadeza kara. e cAra prakAranAM anarthadaMDanA paccakhANa. A pramANe vrata, paccakhANa karyA pachI zrI mahAvIra bhagavAna kahevA lAgyA ke, he ANaMda! te ghaNuM ja sAre nIyama lIdhe, ane te vaDeja mokSanI prApti thAya che. paraMtu, paDhamaM nANaM tao dayA evaM ciTUi savva-saMjae / annANI kiM kAha, kiMvA nAhii cheya pAvagam || bhAvArtha -prathama jJAna ane pachI dayA. ajJAnI (jJAna vagarane) pApa-punyane zuM samaje ? jethI jJAnanI khAsa jarUra che. A pramANe bhagavAnanuM kahevuM sAMbhaLI ANaMdajIe vinaya pUrvaka jIvatatva, ajIvatatva, puNyatattava, pApatAva, Azrava tatva, saMvaratA, nirjAtava, badhatava ane mokSatatva e nava tatva ane pacIsa kriyA vagerenuM jJAna prApta karyuM. have ANaMdajIe samajhIta grahaNa karyuM te kahe che-samakitI jIvane dharma thakI caLAvavAne kaI deva zakitavAna nahi, ane dharmakAryamAM devanI madada paNa Icache nahi. 1 jina vacanamAM zaMkA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANaMda zrAvakanuM caritra, 17 nahi eTale A vacane badhA jinezvare kahyAM haze ke bIjAe 2. kaMkhA eTale jainadharma sivAya bIjA dharmanI IcchA na karavI te; 3. vitIgIcchA eTale karaNInA phaLane-tapazcaryAnuM phaLa maLaze. ke nahie saMdeha na rAkhe; 4 52 pAsaDa parasaMsA eTale bIjAne mithyA ADaMbara joI tenA vakhANa na kare, 5, parapAkhaMDa saMtha eTale pAkhaMDI tathA bhraSTAcArIne parityAga kare. AvI rIte jJAnanA saida aticAra, samakatanA pAMca aticAra ane pahelA vratanA pAMca, bIjAnA pAMca, trIjAnA pAMca, cethAnA pAMca, pAMcamAMnA pAMca, chaThThAnA pAMca, sAtamAnA vIsa, AThamAnAM pAMca, navamAnAM pAMca, dasamAnAM pAMca, agIyAramAMnA pAMca, bAramAnA pAMca ane saMthArAnA pAMca, ema sarve maLI navANuM aticArane tyAga karI zuddha vrata pALavuM e samajaNapUrvaka samajyA pachI pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zIkSAvrata e bAra prakArane zrAvaka dharma aMgikAra karyo, ane keTalAMka praznanA khulAsA mahAvIra bhagavAna pAsethI samajI, hRdayamAM dhAraNa karyo, tyArabAda zrI mahAvIra bhagavAnane vaMdaNA-namaskAra karI prabhu pAsethI ravAnA thaI ANaMdajI pitAne ghera AvyA, ane pitAnI pativratA strI zivAnaMdA pratye bolyA ke, he devAnupriya! mane Aje apUrva lAbha thaye che. meM kadI paNa nahi sAMbhaLela ane nahi aMgikAra karelo e kevaLajJAnIne bhAkhela dharma zrI mahAvIra bhagavAna pAsethI sAMbhaLe. te dharma sevavAyogya ane IcchavAyogya che. te dharma aMgikAra karyAthI AtmAnuM kalyANa zaya che, ane bhavobhavanAM duHkha dUra thAya che, ema samajI meM zrI mahAvIra bhagavAna pAse pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zIkSAvrata maLI bAra vrata aMgikAra karyo che. upara pramANe ANaMdajInuM kahevuM sAMbhaLI zIvAnaMdAnA hRdayamAM AnaMda prApta thayA ane vicAryuM ke puruSa-svAmI-ne dharma e ja strIne dhama have joIe. jethI teo paNa potAnA mANasone belAvI, ratha taiyAra karAvI temAM besI zrI mahAvIra Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara bhagavAna pAse gayA, ane vaMdaNA namaskAra karI yathAsthAnake beThA. zrI mahAvIra bhagavAne dharmakathA zarU karI. zIvAnadAnA hadayamAM dharmakathAnA zravaNathI ghaNeja AnaMda prApta thayA ane tethI ANaMdajInI mAphaka bAra vrata aMgikAra karyo, ane zrAvikA dharma svikArI prabhune vaMdaNa namaskAra karI prabhu pAsethI ravAnA thaI pitAne ghera AvyA. tyArabAda tyAM pAse beThelA bhagavAnanA moTA ziSya zrI iMdrabhUti gautama svAmi)e zrI mahAvIra bhagavAnane vaMdaNA namajArI karI pUchayuM ke, he bhagavAna! ANaMdajI gRhasthAzrama tajI ApanI pAse dIkSA aMgikAra karaze? javAbamAM prabhue kahyuM ke, huM gatama! ANaMdajIne trIjI cikIne kSapazama thayuM nathI jethI rIkSA laI zakaze nahiM, paraMtu ghaNuM varSa sudhI cekanuM zrAvakapaNuM pALI, cAra palyopamanI AyuSyanI sthitIe pahelA sudharmA devalokane viSe utpanna thaze. A pramANe bhagavAnanuM kahevuM sAMbhaLI gotama svAmIne ghaNe ja AnaMda prApta thayo. tyAra bAda zrI mahAvIra prabhu ane gautama svAmI vagere bhavya jIvanA upakArArthe anya deza tarapha vihAra karI gayAM. have ANaMda zrAvaka jIva-ajIvanuM jANapaNuM thavAthI sAdhu sAdhvIne cAra prakAranuM dAna detAM thakA, ane zIvAnaMdA zrAvIkAdharma pALatAM thakAM divasa nirgamana kare che, ane e pramANe rahevAnI sAthe piSA, upavAsa, paracuraNa vrata-paccakhANa karatAM cAra varSa purNa thayAM. eka divasa rAtrinA vakhate dharma jAjhikA karatAM ANaMda zrAvakane e vicAra utpanna thaye ke, "A vANIyagAma nagaramAM huM eka gRhastha tarIke gaNAuM chuM. mArA upara ghaNAne AdhAra che, vaLI mArA vacanapara bharUM so rAkhI rAjA, anya zeTha, sainyAdhipati temaja mArA kuTuMbIjane vagere save, dareka zubha kAryamAM mArI salAha laI te pramANe vate che, ane mane AgevAna tarike prApta thaze. enuM ane gautama karA anya Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI ANaMda zrAvakanuM caritra. gaNe che, paraMtu have mAre e badhI moTAI mAthe laI kayAM sudhI pharavuM! have te mAre mArA AtmAnuM kema kalyANa thAya e raste levuM joIe! je ke huM zrI prabhunI pAse dIkSA levAnuM sAmarthya. vAna thaye nathI, paraMtu zrAvakanI agiyAra paDImA aMgikAra karavA zaktimAna chuM, mATe AvatI kAleja divasa ugyA pachI mArA kuTuMbI ane jJAtivAone ekatra karI, AhArapaNuM taiyAra karA varAvI, sarvane jamA, gya sirapAva ApuM, ane mArA moTA putrane gharane sarva bhAra zeMpI, tenI AjJA laI, kalAga sanniveza ke jyAM keTalAka mArA kuTuMbIjane rahe che, ane jyAM mArI piSadhazALA che, tyAM jaI huM sukhe divasa nirgamana karUM." A vicAra karyA pachI prabhAte turataja jJAti ane kuTuMbIjanene lAvyA ane cAra prakArane AhAra taiyAra karAvarAvI sarvane jamADyAM ane darekane yogya sIrapAva ApI, pitAnA moTA putrane belA ane sarva samakSa kahyuM ke, huM putra! "huM A vANIyagAmamAM AgevAna gRhastha tarIke gaNAuM chuM, te tame jANe che. sarva kuTuMbIjane mArI AjJA pramANe vate che, ane huM darekane yathAzakti madada karyA karuM chuM. koIthI meM judAI rAkhI nathI. have mArI avasthA thaI, jethI have e kArya mArAthI banI zakaze nahi, mATe tamane bhalAmaNa karuM chuM ke, jema huM sarvane sAcavate, tema tame paNa sarvane sAcavaje. huM have zrAvakanI agiyAra paDImAM AdarUchuM, jethI koI saMsArI kAryasaMbaMdhI mane kAMI pUchaze nahi." A pramANe putrane bhalAmaNa karyA pachI potAnA kuTuMbIone bhalAmaNa karI ke, tame havethI dareka kAryamAM A mArA moTA putranI salAha leje. jema huM sarvane sAcavate, tema te tamane sarvane sAcavo. tame tenuM kahevuM mAnya karo, jethI sA sukhI thaze. ANaMdajInA AvA AnaMda bharelA vacana sAMbhaLI sarve kuTuMbIjo khuzI thayAM ane temanuM kahevuM mAnya rAkhI sarve potapotAne ghera gayAM. pachI ANaMdajI moTA putranI AjJA laI vANIyagAma nagaranI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara.. madhyamadhya thaI ke lAga sanniveza ke jyAM pitAnI piSadhazALA hatI tyAM AvyA, ane te jagyAnuM savaccha puMjI pahelehaNa karyuM. najIkamAM jagala javAnI ane pezAba paraThavavAnI jagyA paNa svaccha karavI. pachI DAbhanA taraNa pathArI mATe taiyAra karI tyAM rahyA, ane prabhunI AjJA pramANe vratanuM pAlana karyA pachI nIce mujaba agiyAra paDimA AdarI. 1 samakIta paDimA eka mahInAnI te cha chIMDI ane pAMca aticAra rahita zuddha samakrIta eka mahInA sudhI pALe. 2 vrata paDhimA be mahInAnI te pAMca aticAra rahita zuddha samakata sahita be mahInA sudhI vrata pALe. - 3 sAmAyika paDimA te samakata sahita, batrIza deSa rahita, traNa mahinA sudhI divasamAM traNa vakhata sAmAyika kare. 4 piSadha paDimA te aDhAra deSarahita, be AThamanA, be caudazanA ane be pAkhInA maLI daramahine cha paSA cAra mahinA sudhI kare. 5 nIyama paDImA te samakatapUrvaka divase brahmacarya pALe, snAna kare nahi, pagarakhAM pahere nahiM, kAchaDI vagara dhotIyuM pahere, ane pivAne divase pAMca mahInA sudhI divase ane rAtre cAra paherano kAtsaga kare. 6 brahAcarya pamA te cha mahInA sudhI sarvathA brahmacarya pALe, 7 saceta paDImA te sAta mahInA sudhI saceta (jIvasahita) AhAra kare nahi 8. AraMbha parvamA te ATha mahInA sudhI keI paNa jAtane pite AraMbha (pApa) kare nahi. 9 navamI paDImA te navamahInA sudhI bIjA pAse AraMbha karAve nahi. 10. dasamI paDImA te daza mahInA sudhI bIjo koI AraMbha karIne pitAne mATe vastu taiyAra karI Ape te le nahi, Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANaMda zrAvakanuM caritra. 11. agIyAramI paDImA-te agIyAra mahInA sudhI sAdhunA je bhekha dhAraNa kare, pAMca sumatIe karI sahita vicare, zIra (marataka) muMDAve, eTalI rAkhe, pitAnI jJAtimAM gocarI arthe phare, keI keNa che ema pUche te huM paDimAdhArI zrAvaka chuM ema kahe, e pramANe dazAzrutaskaMdha vagere sUtramAM paDimAnI je vidhi batAvI che te pramANe zuddha pALatAM thakA ANaMda zrAvaka bhagavAnanI AjJAnA ArAdhika thayA. agIyAra paDImAM pUrNa thayA pachI ANaMdajInuM zarIra tapazcaryAne laI durbaLa thayuM, lehI mAMsa sukAI gayAM, ane hADapIMjara dekhAvA lAgyuM. AvuM zarIra thayA pachI eka divase dharma jAjhikA jAgatAM ANaMdajIne vicAra thaye ke, "tapazcaryAthI mAruM zarIra taddana durbaLa thaI gayuM che. lehI mAMsa sukAI gayAM che, paNa haju mArAmAM besavA uThavAnI zakti che, ane mahAvIra prabhu gaMdha hastInI pere vicare che tyAM sudhImAM saMthAre karI kALa (mRtyu)ne aNuIcchate vicarUM te sAruM " ema vicAra karI divasa ugyA pachI pUrva dizA tarapha mukha rAkhI be hAtha joDI, traNa namaNUNuM bhaNuM, chelluM pratikamaNa karyuM, ane sarve ne amAvI, saMthAre karI, samAdhI sahita vicaravA lAgyA. sArAM adhyavasAya ane pavitra vezyAne laI ANaMda zrAvakane avadhI jJAna utpanna thayuM jethI pUrva, pazcima ane dakSiNa e traNe dIzAmAM temaja lavaNa samudramAM pAMca jajana sudhI uttara dizAmAM culahImavaMta parvata sudhI upara sudhamAM devaloka sudhI ane nIce pahelI naraka sudhI avadhI jJAnane lai joyuM. AvI sthitimAM ANaMdajI saMthAro karI sutA che. have te kALa ane te samayane viSe zrI mahAvIra prabhu teja gAmanA udyAnamAM padhAryA. sarva darzanArthe gayAM. prabhue dharmakathA zarU karI, te sAMbhaLI se maine ghera gayA bAda prabhunI bhaktinA karanAra, mahAna tapasvI, kSamAvata, akhaMDa brahmacaryanA. pAlaNa DI zatA che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. hAra, teju lezyAe karI sahita, jIdagI sudhI chaThThanA pAraNe chaThTha karavo evA abhigrahadhArI, prabhunA moTA ziSya zrI autama svAmie chaThThanA pAraNe pahelA pahore sajajhAya, bIjA pahere dhyAna, ane trIjA pahere adhirAI rahita, prabhu pAse AvI, vaMdaNuM namaskAra karI pUchayuM ke, he prabhu! mAre chaThThanuM pAraNuM hovAthI Apa AjJA Ape te huM dhrutipalAsa vanathI nIkaLI vANIyagAma nagaramAM bhIkSA arthe jAuM. prabhue jema tamArA AtmAne sukha upaje tema kare, ema kahyuM, jethI gautamasvAmi muhapati, rajoharaNa, pAtrA, ane jheLInuM paDilehaNa karI iyosumati jotA, gaucarI arthe vANIyagAma nagaramAM pharavA lAgyA. pharatA pharatA teoe sAMbhaLyuM ke, ANaMda zrAvake potAnI paSadha zALAmAM saMthAre karyo che. jethI temane darzana karAvavA turataja gautama svAmi ANaMda zrAvaka pAse AvyA. ANaMda zrAvaka, zrIgautama svAmine pitAnI samakSa padhArelA joI ghaNuMja khuzI thayA, ane kahyuM ke "he svAmi ! Ape atre padhArI mArA5ra meTe upakAra karyo che. tapazcaryAne laI mArAmAM uThavAbesavAnI zakti rahI nathI, mATe kRpA karI Apa mArI pAse padhAre te huM ApanA caraNamAM traNavAra mastaka namAvI vaMdaNuM karUM ane caraNasparza karI raja mastake caDAvuM.AthI gatamasvAmi najIka gayA ane ANaMda zrAvake te pramANe caNasparza karI pUchayuM ke, he svAmi! gRhasthAzramIne avadhIjJAna prApta thAya? gatama svAminhA , avadhIjJAna upaje. ANaMdajI-he svAmi! mane avadhijJAna upanna thayuM che, ne tethI huM pUrva, pazcima ane dakSiNa temaja lavaNa samudramAM pAMcase je jana sudhI uttara dizAmAM cUlahImavaMta parvata sudhI uce pahelA devaleka sudhI ane nIce pahelI naraka ke jyAM rAzI hajAra varSanI sthItinAM AyuSyavALAM dukha bhogavI rahyAM che, tyAM sudhI jouM chuM. gatama svAmi-ANaMdajI ! tame kahe che te pramANe ava Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANuMda zrAvakanu vyaritra. 23 dhIjJAna gRhasthAzramIne utpanna thAya nahIM, mATe te asatya vacanane lai sathArAmAM tamane doSa lAgyA, mATe prAyazcita lyA. ANaMdajI--Dha svAmi ! jainadhama pakSapAta, rAga-dveSa ane ajJAna rahita che, ane e pramANe prabhunA vacana sAcAM mAnI sAdhu agara gRhasthI vate ane jevuM dekhe tevuM kahe tenuM prAya zrita hoya ? gAtama svAmi--ANu'dajI ! jevuM jovAmAM Ave tevuja kahevu' tenu prAyazcita tA na hoya. ANaMdajI--De svAmi ! jo temaja hAya te asatya kahevA adala Apaja prAyazcita . A pramANe mANajInu kahevu sAMbhaLI zrI gaitama svAmine zakA utpanna thaI, ane te zakAnA khulAsA zrI mahAvIra prabhu pAse karavA mATe turataja tyAMthI ravAnA thai prabhu pAse AvyA, ane rastAmAM AvatA jatAM lAgela pApanI ane lAvela AhAranI leAyaNA laI, prabhune AhAra khatAnye, ane tyArabAda prabhune va MdaNA namaskAra karI pUchyuM ke, he bhagavAna! huM ApanI AjJA laI vANIyagAma nagaramAM gocarI arthe gayA hatA. tyAM ANaMdajI zrAvake sathArA karyAnI vAta sAMbhaLI temane dana karAvavA gayA. te vakhate ANaMdajI namaskAra karI khelyA ke, huM svAmi ! mane avadhijJAna utpanna thayuM che, tethI huM pu, pazcima, dakSiNe pAMcase lejana sudhI; uttare culahemavaMta paryaMta sudhI; uMce pahelA devalAka sudhI; ane nIce pahelI naraka sudhI dekhuM chuM, jethI meM kahyuM ke, gRhasthIne eTalu badhuM avadhIjJAna na hoya, mATe tame je asatya melyA tenuM prAyazcita tcA, ANaMdajIe kahyu` ke, jo satyanu prAyazcita levAtuM hoya teA ha la', nahi te AApaja lyA; mATe kANa prAyazcita le ? prabhue kahyuM ke, huM gatama! ANuMda zrAvake je kahyuM, te satya che, mATe tame prAyazcita lye, ane ANaMda zrAvaka pAse Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara, jaI khamAve. A pramANe bhagavAnanuM kahevuM sAMbhaLI gautama vAmie turataja prAyazcita lIdhuM, ane ANaMda zrAvaka pAse jaI khamAvI AvyA, pachI prabhu tyAMthI vihAra karI gayA. have ANaMda zrAvaka, bAra vrata, ane agiyAra paDImA sahita zuddha zrAvakapaNe pALI, eka mAsane samaya saMthArAmAM vyatita thaye kALane avasare kALa karI pahelA sudharmA devalokane viSe devapaNe utpanna thayA. tyAM cAra pApamanuM AyuSya pUrNa karI, avI, mRtyulekamAM mahAvideha kSetramAM eka dhanADhya gRhasthane ghera putrapaNe utpanna thaze, ane manuSya saMbaMdhI pUNuM sukha bhagavaze. prasaMge temane mahAtmA puruSane samAgama thaye prati dha pAmaze, ane tethI sAMsArika sukhane tyAga karI, sAdhupaNuM svikArI, paMca mahAvrata zuddha pALI, ATha karma kSaya karI ekSagatine prApta karaze. che atha zrI triveNI ninuM caritra, n. artha - caMDAlanA, ku, kulane viSe, saMi upaje, guru uttama jJAnAdika guNa tene, dha. dharanAra, mu. sAdhu, ha0 harikezI. bala eve nAme, A huta, bhika bhAva bhikSu, ji. jiteMdri. 1 mUla-sovAga kula saMbhUo, guNuttara dharo muNI; hariesabalo nAma, Asi bhikkhU jiindio||1|| bhAvArtha -harikezI muni cAMDAlanA kuLamAM utpanna thayA jethI jAti cAMDAla kahevAyA, paraMtu temanAmAM jJAna, darzana, cAritra ane tapa e cAra uttama guNa hovAthI, ane cAritranI jarA paNa virAdhanA karI nahi jethI mahAtmA puruSa kahevAyA, ane je kuLamAM janamyA teja kULamAM moTA thayA. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harIzI muninuM caritra A asAra saMsAramAM koI vAta kALAMtare bhUlI javAya che, lakheluM phATI jAya che, paNa AzcaryanI vAta che ke, kamanI rekhA bhUMsAtI nathI. bhale keTI janma thaI jAya, paraMtu bAMdhelA karma te vakhata Ave, game te sthItimAM ane game te sthaLe hAIe te paNa turata dekhAva de che, ane manuSyane pUrva jana nmAMtare ajJAnatAne laI karelA karmane anubhava karAve che. karmanI vicitra gati jANavAne mATe A nIcene harIkazI munine dAkhale basa che. jo tenuM rahasya barAbara samajavAmAM Ave te jarUra chava karma karatAM vicAra kare. harIzI munie pAchalA bhave brAdyANanI jJAtimAM jaina dharmanI dIkSA grahaNa karI hatI, jo ke teoe dIkSA ghaNI sArI rIte pALI, paraMtu kahyuM che ke, saMgatathI sudhare kadI, jAti svabhAva na jAya; nAgara sanyAsI thaye, paNa khaTapaTa citta hAya. - tema, jAti abhimAna ghaNe rAkhatA ne tethI bIje bhave harIkezI munine cAMDAlanI jJAtimAM utpanna thavuM paDayuM, vaLI, bhagata bIja palaTe nahi, je juga jAya ananta; UMca nIca ghara avatare, Akhara saMtake saMta. tema harIzI munie saubhAgya nAme DALanA kuLamAM janma lIdhe, paraMtu cAMDALanA be lei. 1 karma cAMDALa, ane 2. jAti cAMDALa. karma cAMDALanA lakSaNa kahe che - satyam nAsti, tapo nAsti / nAsti indri nigrahaM // sarve bhUtaM dayA nAsti / e caMDAle lakSaNam // asatya bolanAra, tapazcaryA nahi karanAra, indriyane kAramAM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI upadeza sAgara. nahi rAkhI zakanAra ane jenAmAM yA nahAya tene kama- cAMDAla; ane adhama dhaMdhA karanAranA mULamAM utpanna thAya tene jAti cAMDAla kahe che. nivadya bhIkSA grahaNa karI, je maLe temAM AnaMda mAnI, karmanA kSaya kare tene bhIkhu kahe che. harIkezI muni paNa tevA ja hatA. vaLI temaNe pAMca IMdrinA trevIsa viSaya ane khase bAvana vikArA jItyA hatA. te pAMca iMdrI jItyA vinA sAdhupaNAne ceAgya na gaNAya, te paraH dhanasAra zeThanI kathA. ' canapura nagaramAM jitazatru rAjA rAjya karatA hatA, te nagaramAM dhanasAra nAmanA eka vika gRhastha rahetA hatA. eka divasa te dhanasAra zeTha rImANAnA mAlanA pAMcamA vahANu bharAvI, jaLamArge zubha murhuta jovarAvI vepAzaye paradeza gayA. rastAmAM eka sArUM zahera joI tyAM mAla utAryAM ane zaheramAM jai leAkAne mAla batAvatAM priya thaI paDavAthI khamaNA lAle te mAla tyAM ne tyAM vecAI gayA. jema lAbha thAya tema leAza vadhe ' e kahevata pramANe zeThane amA lAbha thayAM chatAM leAbha vadhyA, ane tethI vadhAre mUlyanA karIAAnA mAla tyAMthI kharIdya karI peAtAnA dezamAM jaI vecavAnA vicAra karyAM. mAla kharIda karyA pachI yAda AvyuM ke, A sarva mAla lai dezamAM jatAM rAjya taraphathI prathama dasa hajAra rUpIyA jeTalI rakama jakAtanI levAmAM Avaze. ane te rakama ApyA vagara gAmamAM dAkhala thaI zakAze nahiM. chevaTe eka yukti sUjhI mAno ke, zA leAkane ramata-gamatavALI cIjo bahuja pasaMda . Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanasAra roDanI yA. 27 hAya che, jethI tevI cIjo kharIda karI lai jai, bheTa karIza te jarUra rAjA mArUM kANu mApha karaze. Ama dhArI sA rUpIyAnAM sArAM sArAM ramakaDAM kharIda karyAM ane lAkhA rUpIyAnA vepAranA mAla lai zeTha peAtAnA dezamAM AvyA. vahANAne khadara para nAMgarI zeTha prathama rAjA pAse AvyA ane lAvela cIjo temanI pAse sukI, salAma karI kahyuM ke, he rAjA sAheba ! huM ApanA gAmanA eka vepArI chu. vepAra arthe paradeza gayA hatA. tyAMthI pAchA pharatAM ApanA mATe keTalIka cIne bheTa tarIke lAnce chuM. kRpA karIne svikArA. navina cIjo joI rAjAne ghaNAja Anada prApta thayA, ane tethI rAjAe dasa hajAra rUpIAnI AvakavALuM eka gAma zeThane InAma Apyu ane lAvelA mAlanI jakAta mAt karI. AthI zeThe rAjAnA ghaNAja upakAra mAnyo, ane inAmamAM Apela gAmanu' lakhata AvatI kAle karAvI javAnuM kahI rajA lIdhI. zeThane gAma InAma maLyAnuM jANI jamAdAre pAchaLa jaI zeThane kahyuM ke, zeTha sAheba ! Apane rAjAjIe gAma bakSIsa Apyu. te prabhu Apane salAmata rAkhe, ane sukhI rahI, paraMtu amane jarA khuzI karatA jAva, eTale e-pAMca rUpIyA InAma ApatA jAva. zeThe kahyuM ke, jamAdAra ! tamArI amane jarA paNa paravA nathI. pAMca rUpIyA harAmanA nathI AvatA. AvI rIte keTalAkane teA che ? zuM rAjA pagAra nathI ApatA, ke amArI pAse bhIkha mAgA che ? AvA zeThanA zabdo sAMbhaLI jamAdAra bahuja zaramAi gayA ane kAi sAMbhaLaze tA khATu kahevAze ema dhArI jamAdAre kahyu` ke, zeTha! khUmA na pADazA, huM te saheja hasatA hatA. ema kahI jamAdAra ravAnA thaI gayA. jarA dUra zeTha gayA ke turataja havAladAra pAse AvI ubhA rahyA ane kahyuM ke, zeTha! Apane rAjAjIe gAma makSIsa karyAnu jANI huM ghaNuMAja khuzI thayA chuM. ame vakhata Ave Apane kAmanA chIe, mATe pAna-sApArInA ekAda rUpIyA ApI khuzI karatA jAva. zeThe ekadama gusse thaI nAka phUlAvI bherathI kahyu ke, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrI upadeza sAgara rAjanI pAse AvyA tamArA jevA keTalA bhIkhArI bharAyA che. jAva, tamAre vakhata Ave tyAre mane darabAramAM paNa pesavA na deze, ema kahI zeTha cAlatA thayA. A hakIkata pAse ubhelA eka vRddha sipAInA jANavAmAM AvatAM teNe vicAryuM ke, A mUkha paNa vaNikanA hAthamAM gAma rahevAnuM nathI. te keIne be paisA khuzAlI badala ApI pitAne vaza karI letuM nathI, ane ApakhudI vAparI cAlyA jAya che, jethI pAchaLathI ghaNe ja paDaze mATe tene jarA samajAvuM, ema dhArI teNe pAse AvI kahyuM ke zeTha! A5ne gAma bakSIsa maLyuM, chatAM jamAdAra ane havAladArane khuzI karyA vagara cAlyA jAya che, e ThIka karatA nathI. haju paNa tamArA sArA mATe kahuM chuM ke, A rAjAnA mahelanI nIce eka phakIranI dIkarIo nurI ane phaturI nAmanI be bahene rahe che. teo AkhA divasamAM zaheramAM banelI sArInarasI tamAma vAte pitAne eTale besI karyA kare che, ane te saghaLI vAte rAjA cupakIthA sAMbhaLI te upara vajana rAkhe che; tamane gAma bakSIsa maLyAnA samAcAra e be bahenoe sAMbhaLyA che, ane kAMIka maLavAnI AzAe AgaLa ubhIo che, mATe tene khuzI karatA jaje, nahi te pastAvuM paDaze. zeThe kahyuM ke, e turI ane pharI keInI mAre darakAra nathI. tamAre sane jema karavuM ghaTe tema karajo ema kahI zeTha ghara tarapha ravAnA thaI gata zeTha khuzI ryA vagara ravAnA thaI gayA jethI turI ane phaturIe vicAryuM ke, joie ke have zeThane gAma bakSIsa kevI rIte maLe che. sAMja paDatAM baMne baheno pitAnA oTale AvI beThI, ane rAjA paNa te banenI vAta sAMbhaLavA chUpI rIte beThA che, eTale teoe vAtanI zarUAta karI. nurI kema bena phaturI ! Aje gAmamAM kAMI navina sAMbhaLavA jevI bInA banI che? jANavAmAM hoya te kahe. pharI-(rAjane cUpakIthI sAMbhaLatA joI kaheluM ThIka che, ema dhArI) bena narI! AjanI vAta te gAmamAM rAjAne phiTa Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanasAra zeThanI kathA. kAra tulya banI che, ane tethI kahevAya tema nathI. nurIbena phaturI! te vAta game tevI hoya, paNa mane jaNAva. phaturI-bena! sAMbhaLa. Aje savAramAM eka vaNika gRhastha rAjAjI pAse AvI keTalAMka ramakaDAM bheTa karyo. navina cIje joI rAjAjI khuzI thayA, ane te khuzAlInA badalAmAM rAjAe eka gAma zeThane bakSIsa karyuM. rAjAnA bhaMDAramAM sonA, rUpA ane paisAnI kAMI nyUnatA nathI, jethI temAMthI marajI mujaba ApavuM heta te ThIka hatuM, paraMtu pote pRthvIpati eTale jamInanA dhaNI kahevAya ane pitAnI dhaNIANArUpa gAma vaNikane InAma ApyuM jethI kemAM A vAta ghaNuM ja niMdApAtra banI che. upara pramANe nurI-phaturI vacce thatI vAtacita sAMbhaLI rAjAe vicAryuM ke, kemAM apakIti thAya evuM meM karyuM, e kharekhara bhUlane pAtra che, paraMtu haju meM zeThane gAma bakSIsa karyAnuM lakhata karAvI ApyuM nathI, jethI phikara jevuM nathI. AvatI kAle te vaNika lakhata karAvavA mArI pAse Avaze, eTale turataja jamAdAra mAraphata dhakakA marAvI bahAra kaDhAvIza. ema dhArI rAjA pitAne sthAnake gayA. bIje divase pilA. zeTha nhAI-dhaI cAMllo karI ane kaMsAra jamI sArA zukana joI gAmanuM lakhata karAvavA mATe rAjA pAse gayA. rAjAe prathamathI ja jamAdArane sUcavyA pramANe, zeTha darabAramAM dAkhala thavA jAya che ke turataja jamAdAre hAtha jhAlI ubhA rAkhyA, ane traNa dhakkA mAryA. eTalAmAM havAladAra paNa AvI pahoMcyA ane teNe paNa zeThane be dhakkA mAryA. AthI nirAza thaI zeTha pelA vRddha sipAI. pAse gayA ane kahyuM ke, mI sAheba ! ApanuM kahevuM meM mAnyuM nahi, ane moDhAmAM Avela keLIo cAlyA gaye, have mAre kema karavuM te kahe. huM have ApanA kahevA pramANe vartavA taiyAra chuM. have zeTha sIdhA thayA ema jANI vRddha sipAIe kahyuM ke, zeTha! rAjAe tamane je gAma bakSIsa karyuM che, temAM aDadho bhAga pAse gayA thA mAryA gayA che. AvI ja Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zrI upadeza sAgara, tamAre, ane aDadho bhAga jamAdAra, havAladAra, turI, phaturI ane mArA vacce ApavAnuM kabula karatA ho te nurI phaturIne samajAvI yogya goThavaNa ka. zeThe badhuM jAya che te karatAM aDadhuM paNa maLe te ThIka ema dhArI kabula karyuM. eTale sipAIe te pramANe goThavaNa karI bIje divase turI ane pharI haMmezanA rIvAja mujaba sAMje pitAnA eTale AvI beThI, ane rAjA paNa cupakIthI beThA che, eTale vAtacita zarU karI. turIbena phaturI ! Aje pele zeTha rAjA pAse gAmanuM lakhata karAvA AvyA hatA, paraMtu gAmane badale zeThane mAra khAve paDaze, ane tethI nirAza thaI pAchA gaye. pharI tyAre te bena turI ! have rAjAnI niMdA thatI baMdha thaIne? turI--bena phaturI! AthI te rAjAnI vadhAre apakIrti thaI. jema hAthInA bahAra nIkaLelA daMtuzaLa aMdara pese nahi, tema rAjAe ApeluM vacana kadI pharavuM na joIe. rAjAe gaI kAle vaNIkane gAma bakSIsa karyuM, ane Aje pharI gayA e kSatriyanI rIta nahi. kahyuM che ke, jAke bole baMdha nahi, marama nahi mana mAM vAke saMga na kIjIe, choDa cale bana mAMhya. Ama rAjAnI vAte gAmamAM cAlI rahI che. AvI vAta sAMbhaLI zakAe vicAryuM ke, balIne pharI javuM e mArA mATe na kahevAya. game tema vAta thAya, paNa mAre te vaNika gRhasthane bolAvI gAma bakSIsa ApyAnuM lakhata karI ApavuM joIe. ema dhArI bIje divasa zeThane belAvI rAjAe gAma bakSIsa karI lakhata karAvI ApyuM ane zeThe paNa kabulAta mujaba jamAdAra vagere pAMca jaNane aDadho bhAga soMpI dIdhe. A draSTAMta siddhAMta para utarI zake che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanasAra zeThanI kathA. 31 chavarUpI zeTha, jJAna, darzana ane cAratrarUpa mAla, rAjA rUpI mana, jamAdArarUpI kAyA, havAladArarUpa kAna, sIpAhIrUpa nAsIkA, turIrUpa e AMkhA, ane turIrUpa jIbha. have sAdhu mahAtmA jJAna, darzana, cAritra sabhaLAvavAnI icchA rAkhatA DAya te pAMce IMddhio vaza rAkhI besavu" joIe, temAM nurIrUpa e AMkhA ane turIrUpI jIbhane te khAsa karIne kabaje rAkhavI, nahi te cAritrarUpI mAla hAthamAM Avele jaze. ema harIkezI munie paNa pAMca indrione vaza karI hatI. a--I. IyA~ sumatI, e eSaNA sumatI, bhA. bhASA sumatI, u uccArAdika paraDhavavAnI e cyAra sumatIne viSe, ja. jatanAvata, AA0 AyANa nikhatraNA sumatIne viSe, saM. saMti, su. bhalI samAdhIvata. // 2 // mUla - iri esaNa bhAsAe, uccAra samitI suya jao AyANa niskeve, saMjao susamAhio || 2 || bhAvArtha:---1 IrSyA eTale joine cAlavu te. 2 bhASA eTale vicArIne khelavuM te 3 eSaNA eTale zu levu ane zuM na levuM te. 4 nIkSepanA eTale dhama upagaraNa kevI rIte levA, mukavA ane sAcavavA te. ane 5 pArIthAvaNIyA sumati eTale jINu upagaraNAdika kyAM paraThavavuM te. e pAMca sumatie karI sahita zrI harikezImuni prava tatA hatA. 1 prathama IrSyAsumatinA cAra bheda. 1 dravyathI joine cAlavuM; 2 kSetrathI sADAtraNa hAtha pramANe jovu; 3 kALa thakI divase joIne cAlavuM, ane rAtrIe puMjIne cAlavuM; 4 bhAva thakI pAMca prakAranI sajjhAya ane pAMca iMddhinA viSaya e dasa khela vajra vA. 2 bhASA sumati tenA cAra bheda. 1 dravya thakI vicArIne khelavu; 2 kSetra thakI raste cAlatAM vAta karavI nahi; 3 kALa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara zrI upadeza sAgara. thakI pahAra citra gayA pachI uMce svare khelavuM nahi, 4 bhAva thakI bhASAnA lAbhAlAbha vicAra karI upacAga sahita niva dya vacana khelavu". 3, eSaNA sumati tenA cAra bheda. 1. dravya thakI e'tAlIsa doSa hita AhAra, upaSi, seyA vagere levuM; 2. kSetra thakI be gAu uparAMta AhAra pANI laI javA nahi, 3. kALa thakI pahelA pahAre AhAra lIdhele DAya te ceAthA pahAra bhAganavA nahi, 4 bhAva thakI ASAkarmI, saceta ane khAvAthI roga utpanna thAya ke jIva jAya tevA-kaDavA tuMbaDA jevA--mahAra levA nahi. 4. nIkSepaNA sumati tenA cAra bheda. 1 dravya thakI dhama upagaraNa yatnAe levuM-mukavuM, 2 kSetra thI gRhasthIne ghera mukavuM nahi; 3 kALa thakI e vakhatanI paDilehaNA karavI; 4 bhAva thakI mUrchA, mamatvabhAva hita rahevuM. 5. pArIthAvaNIyA sumatI tenA cAra bheda. 1 dravya thakI divase joIne parahaeNvavuM, 2 kSetra thakI dveSa ane durgaMchA thAya tyAM parzAvavuM nahi; 3 kALa thakI divase joI rAkhelI jamIna para zatrIe pavavuM; khaM bhAva thakI koi AvatuM nathI, ane keI dekhatuM nathI teve sthaLe paDhavavuM. e pAMca sumatirUpa apavAda mA kahyo, have utsa mArge kahe che. atha--ma. manazusa, 10 vacanazruta, kA. kAyacuta, Coro teMdriya evA harikezikhaLamuni, bhi. zikSAne arthe, ma brAhmaNanA, ja0 jajJanA pADAne viSe AvyA, 3 mUja-maLayo nayanutto, hAyaputto nivRoi; bhirakaThA bambhaijjammi, jannavADamuvAo ||3|| bhAvArtha :utsargamAnA traNa bheda, 1 manazuti, 2 vacanati, ane 3 kAyakuti. darekanA traNa traNa bheda che, temAM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI harIzI muninucaritra. manaptinA traNa bheda. 1 manamAM ema na citavavuM ke e mare te sArUM, 2 bIje ke tene mAre te sArUM, 3 huM tene mArUM. ema vacana ane kAyaguptinA traNa traNa bheda jANavA. e nava bhede karI vizuddha rahevuM te utsarga mArga. ema tiMdriya harIkezimuni bhikSAne mATe brAhmaNanA yajJapADAne viSe AvyA. harIkezimuni te yajJanA mahA Arabhane viSe kevI rIte AvI caDayA, te para harIkezamuninA pUrvabhavanI hakIkata. mathurA nagarInA zakha nAme rAjAe dharma sAMbhaLI cAritra aMgikAra karyuM hatuM. eka divasa zaMkhamuni gajapura nagara tarapha vihAra karatA cAlyA jatA hatA. raratAmAM cAlI na zakAya evI uSNu jamIna AvI jethI kaI tarapha thaI javuM ema vicAra karatA hatA eTalAmAM somadeva nAmanA purohita maLyA, sAdhue temane uSNutA vagarane mArga batAvavA jaNAvyuM, paraMtu dveSabuddhie te purehite sAdhune eja mArga sivAya bIje raste nathI ema kahyuM, jethI sAdhu teja raste cAlyA, sAdhunA tapanA prabhAvathI uSNutA dUra thaI ane sAdhu udyAnamAM padhAryo. pAchaLathI pure hitane sAdhunI AsAtanA karyA saMbaMdhI pastA thaye, jethI te udyAnamAM sAdhu pAse AvI kahevA lAgyuM ke, huM savAmi! Ape mane mAga saMbaMdhI puchayuM, paraMtu meM draSabuddhie saraLa raste na batAvyo ane meM ApanI AsAtanA karI te te pApakarmathI huM kevI rIte mukta thaI zake te kRpA karI jaNAve. javAbamAM zaMkhamunie te purohitane dIkSA levA sUcavyuM. muninA pharamAna mujaba turataja teNe dIkSA lIdhI, barAbara sAdhupaNuM pALyuM, paraMtu jAtimada karyo jethI, kALane avasare kALa karI devalokamAM gayA, ane tyAMthI evI mRtagaMgA kinAre balakeTe harIkezI cAMDAlanA svAmI ke jene gorI ane gadhArI be patnI che, temAM garInI kukhe upanyA. gerIe savapnAvasthAmAM vasaMta mAsa ane kanyAkUlyA AMbAnuM vRkSa joyuM. prabhAte svapna Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w zrI upadeza sAgara pAThakane tenuM phaLa pUchatA, eka mahAtmA putrane janma thavAnuM teNe jaNAvyuM. samaya pUrNa thaye putrane janma thaye, paraMtu pUrva bhavanA jAtimadane laI te zarIre kALe, kadarUpe, koIne dIThe game nahi te, ghaNu kharAba svabhAvavALo ane kalezakArI thaye. ane tenuM bela nAma rAkhyuM. eka divasa vasaMtaRtunA mahotsavane laI sarva kuTuMbI mitramaMDaLa vagere ekatra thaI jame che ane AnaMda kare che. paraMtu balane kALe, kada ane kalezakArI jANu pAse AvavA detA nathI, jethI te dUra beThe beThe A badhuM joyA kare che. evAmAM akasmAta eka jherI ane bIje jhera vagarane evA be sarSa levAmAM AvyA. jherI sarpane turataja te lokoe ekaThA thaI mArI nAkhe, ane zera vagaranA sapane jIvate javA dIdho. A uparathI balAne vicAra thaye ke, jherI sarSanI mAphaka huM kalezakArI ane kharAba svabhAvavALe chuM jethI mane A lekee dUra kADhI mukaye, paraMtu jhera vagaranA sapane jema jIvate javA dIdhe tema huM paNa je sArA svabhAvavALe ane sarvane joI AnaMda thAya e hAta te mane dUra kADhI na mukta, pitAnA deze karIne ja jIva duHkhI thAya che. AvA vicAramAM ne vicAramAM te pitAnI meLe pratibaMdha pAme, ane jAtismaraNa jJAna prApta thayuM, jethI dIkSA laI lIdhI. vihAra karatA vaNArazI nagarImAM tIDuka nAmanA udyAnamAM AvyA ane tyAM maMDaka nAmanA yakSanA devaLamAM chaThTha, aThama, mAsakhamaNAdika tapa karavA lAgyA. tapanA prabhAvathI te yakSa munine atyaMta rAgI thaye. eka vakhata te yakSanI pAse bIje yakSa maLavA AvyuM. ane hamaNAM tame mANa vanane viSe kema AvatA nathI ema puchayuM tyAre mane kahyuM ke, hAla huM atre mArA devaLamAM rahI tapazcaryA karatA muninI sevAmAM chuM, ane temanA guNanA AkarSaNane laI kyAMI jaI zakate nathI. tyAre teNe kahyuM ke, evA muni te mArA vanamAM ghaNuM AvIne utaryA che. cAle tyAM jaI parIkSA karIe. ema Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 harIzI muninuM caritra. kahI bane tyAM gayA, te sarvene pramAdane vaza thaI vikathA karatA joyA. AthI te yakSa turataja tyAMthI ravAnA thaI pitAnA deva. LamAM harIkethIbala muni pAse AvI namana karI niraMtara sevA karavA lAgyA. eka divasa vaNArazI nagarInA kaizalika rAjAnI kuMvarI bhadrA pitAnI sakhIo sahita, pujAnI sAmagrI laI tyAM AvI, ane te yakSanI pratimAne pucha pradakSiNa detAM, zarIra ane vastra jenAM malIna che evA kadarUpA munine joyA, ane thuthAra karI munine tiraskAra karyo. AthI tene zIkSA karavA mATe yakSe tenA zarIramAM praveza karyo. tethI te kuMvarI jematema bolavA ane babaDavA lAgI, tene cittabhrama thayAnuM jANuM rAjadarabAramAM lAvavAmAM AvI. rAjAe ghaNuM maMtravAdIone bolAvyA, ane ASadhopacAra karyo, paraMtu tethI kAMI ArAma na thayA. chevaTe te kuMvarInA zarIramAMthI yakSa belyA ke, A kuMvarIe mArA daherAmAM rahelA muninI A sAtanA karI che, paNa jo te sAdhunI sAthe kuMvarInuM pANIgrahaNa karAvavAnuM rAjA kabula kare te huM tenA zarIramAMthI bahAra nIkaLuM. rAjAe, kuMvarI RSIpatnI thaIne paNa jIvatI rahe te sArUM ema dhArI te vAta kabula karI, eTale yakSa bahAra nIkaLI gaye. pachI rAjA kuMvarIne lagna prasaMgane yogya vastrAlaMkAra dhAraNa karAvI dhAmadhumathI yakSane dahere lAvyA, ane tyAM AvI munine page paDI vinavavA lAgyA ke, he muni ! A mArI kanyAnuM pANuM grahaNa kare. muni belyA ke he rAjA ! e kArya sAdhunuM nathI. sAdhue strI sAthe eka sthAnakamAM rahevAya nahI. vaLI siddhirUpa mekSa mArganI IcchAvALA sAdhu, azucimaya zarIravALI evI strIne kema che? yakSanI icchA te kanyA sAthe sAdhunuM pANigrahaNuM karAvavAnI hovAthI teNe sAdhunA zarIramAM praveza karyo, ane tethI cakSarUpa sAdhue paravazatAne laI te kuMvarI sAthe pANagrahaNa karyuM. zatri pasAra thaI eTale prabhAte yakSa sAdhunA zarIramAMthI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. bahAra nIkaLI gayA. pAse rAjakanyAne beThelI joI muni bolyA ke, he kuMvarI ! huM paMcamahAvratadhArI sAdhu chuM. mana, vacana ane kAyAe karI mAre jAva jIva strI saMganA paccakhANa che. yakSano pratApe Ama banyuM che, paNa have te yakSa AvyA pahelAM tuM ahiMthI ravAnA thaI tArA mAtA pitA pAse cAlI jA. kuMvarI paraNavAnI vAtane svavat samajI turataja tyAMthI ravAnA thaI, aphasesa karatI ghera AvI, ane mAtA-pItAne sarva hakIkata saMbhaLAvI. A AzcaryakAraka vAta sAMbhaLI rAjAe vicAryuM ke, have zuM karavuM? A kanyA na kuMvArI ke na paraNelI kahevAya. muninI AyAtanAnuM A phaLa maLyuM, paNa have mAre ene pharI paraNAvavI, ema dhArI sarva rAjya kartAone te vAta jAhera karAvI, paNa sIe, te kanyA rASine paraNAvelI jethI RSi patnI kahevAya ane have te kSatriIone khape nahi, ema dhArI nA kahevAthI, AthI rAjAne ghaNoja kheda thaye. chevaTe pitAnA rUdradeva nAmanA purohitane bolAvyA, ane tene kuMvarInuM pANigrahaNa karavA sUcavyuM. purohIte rAjAnI AjJA mAthe caDAvI kahyuM ke, huM te vAta kabUla karuM chuM, paraMtu A kanyAne pAvana karavA mATe yajJa-homa karavuM paDaze, ane tenuM sarva kharca Ape ApavuM paDaze. rAjAe tema karavAnuM kabUla karyuM ane kanyA paraNAvI. have ghera AvI purohIte AcArya, upAdhyAya ane vidyAthIone dUra dezathI bolAvarAvI yajJanI zarUAta karI, ane sarvane jamADavA mATe ghebarAdika sArA sArA miSTAnna taiyAra karyo che, A vakhate mahAtmA harIkezI munine mAsakhama nuM pAraNuM hovAthI bAra vAgyA pachI gocarIe nIkaLyA che. sunine sAre AhAra meLavI ApavAnI IcchAthI temanA rAgI yakSe temanA zarIramAM praveza karyo ane munine brAhmaNanA thatA yaNa pADA tarapha laI gayA. te vakhate munine pAMcamI paDImAM cAlatI hatI, tethI jIrNa ane malIna vastra khabhe nAkhelAM hatAM. zarIra durbaLa hatuM. pUrvabhavanA jAtimadane laI zarIra kadarUpuM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harIkezI muninuM caritra, harIkezI munine hAvAthI jenArane bhayaMkara lAgatuM hatuM. AvA brAhmaNoe yajJa pADA tarapha AvatA joyA. artha:--taM te sAdhune, pA. dekhIne, e AvatAthakA, ta. tape karI, 50 6La kIdhuM che zarIra jebhuM, 50 jINu asAra, u upagaraNu che jene, u. hAsya kare che, a. anAya zleSTha sarIkhA, 4, 37 mUlaH - taM pAsiUNaM ejjantaM taveNa parisosiyaM; panto vahi uvagaraNaM uvahasanti aNAriyA // 4 // bhAvAH--te vakhate harIkezI muni mAsa mAsa khamaNunA pAraNA karatA hatA jethI zaroramAMthI leAhI ane mAMsa zASAI zarIra evu dubaLa banI gayu hatuM ke, jANe nasAthI cAmaDI hADakAM sAthe vIMTelI naheAya, ema dekhAtuM hatuM, temanI pAse je vastrAdika vagere hatuM te sarva pAse rAkhatAM, ane te vajra jINu ane malIna hatAM. te vakhate temane pAMcamI paDimAM cAlatI jethI vadhAre vastra nahi rAkhI zakavAne kAraNe vastra dhAvAnu kalpatuM nahAtuM. evAM malIna vastravALI sthItimAM dainanI preraNAthI teo te brAhmaNanA yajJapADA tarapha AhAranI icchAthI AvatA joi brAhmaNeA hasavA lAgyA, ane eka bIjA sAsu neI mazkarI karavA lAgyA. jema Aya eTale dayALu mANasa anyane duHkhI joi pote duHkhI thAya ane sAmAnA duHkhamAM ane teTaleA bhAga le, ane anAya eTale nirdaya mANasa duHkhInA duHkhamAM bhAga levAne badale tenI hAMsI mazkarI kare, tenI mAphaka te brAhmaNeA paNa harIkezI munine AvI sthItimAM joi hasyA. brAhmaNu anAya eTalA mATe ke, teo niHzaMkapaNe bAkaDAdika jIvatA prANInA agnimAM hAma kare che. artha:--jA jAtine maDhe kari ahaMkArI hiMsAnA karaNa. hAra, a. ajItedrI, a. abrahmacArI, khA. ajJAnI, 40 AgaLa kaheze tevA vacana elavA lAgyA, 5. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. mU-kArDa haladdhAM. hiMsagA ajiindiyA / abambha cAriNo baalaa| rUSa vacaLamavavI | 5 || bhAvArtha -te brAhmaNe pitAnI brAhmaNa jAtinA maDha ane ahaMkArane laI manmatta hastI samAna banelA hoya che, ane tethI teo pitAnI jJAti sivAyanAne tRNavat mAne che. vaLI hIMsA karavAmAM te jarApaNa pAchI pAnI karatA nathI. teo idrine kAje lakhI zakatA nathI. vaLI abrahmacArI arthAta dhamanI buddhie maithuna seve che. koI pUche ke tame brahmacarya pALyA sivAya brAhmaNa kema kahevAyuM, tyAre ajJAnIne beTI rIte upadeza ApI evI rIte bolatA baMdha kare che ke, - puruSe maithuna sevavuM eTale strI bhegavavI e dharma che. tema karavAthI putranI prApti thAya che, ane putra RSIzvara thaye sanyasta laI zakAya che. ajutha atirita e nyAye jene putra na hoya tenAthI gAzrama dhAraNa karI zakAya nahi. jene putra hoya te tene pIMDa karI tene svarge pahoMcADe, nahita narakamAM javuM paDe ! eTale naraka, ane eTale narakamAMthI tAranAra eTale narake jatA aTakAve evA putrane mATe mithuna sevavuM joIe. Ama ajJAnI lokone samajAvI belatA baMdha kare paraMtu jJAnI te te vacane bALakanA samAna gaNuM hasI kADhe che. jJAnI mANase brAhmaNane brahmacArI ane bALa gaNe che. bALa eTalA mATe ke, jema bhaLaka ramata kriDA kare che, tema brAhmaNe yajJa hemAdika kare che, ane te yA homAdikane ja Atmasiddhi rUpa dharma mAne che. evA brAhmaNe zrI harIkezIbala sunine kahevA lAgyA ke, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harIkezI muninuM caritra, 39 artha:--ka0 kaNare Ave che, aityaMta kurUpa, kA0 vaNuM kALA vi. bihAmaNeA, pA. eDI cIpaDI che. nAsIkA jenI, u asAra che, vastra jenA, 50 raje karI pizAca sarIkhA, sa. UkaDAne viSe nAkhyu hoya evuM je vastra tene dharIne te kaMThanA eka dezane viSe. 6. mUla-- kayare Agaccha dittaruve kAle vigasAla phokanAse / omacelae paMsupisAyabhUe saMkarasaM parihariya kaNThe // 6 // || bhAvAtha':--haeNrIkezI munine joi brAhmaNA tiraskArathI melyA ke, are ! A bhUtapreta jevA yajJapADAmAM kANu cAlyA Ave che? are! Anu svarUpa kevuM dIpatuM che te juo ! ( jema mANasane khaLIAnA phAllA zarIrapara bhaya'kArI nIkaLavAthI kahe vAya che ke, Ane khaLIyA sArA nIkaLyA che, tema A harIkezI muninuM zarIra ghaNuM ja vikALa ane zrIhAmaNu hovAthI tene dvIpatuM kahyuM che.) jAo ! tenI nAsikA AgaLathI 'cI ane vaccethI esI gadhelI che, jethI mADhu bhayaMkara lAge che. vaLI. adhurAmAM purU asAra vastra dhAraNa karyeA che. ( je gacchamAMthI nIkaLI paDImAdhArI agara abhigrahannArI ane temanI pAse eka hAtha pahALI ane aDhI hAtha lAMbI evI eka jADI pacheDI hAya, ane te paNa malIna hovAthI brAhmaNeAe te vaane asAra kahyuM. ) vaLI raste cAlatAM te vapara raja cAMTavAthI brAhmaNNAe te muninu* pIzAca jevuM rUpa kahyuM. ( pIzAcane jema dAMta, nakha, ane phreza vadhyA hoya, ane zarIra mATu, vaLI raje kharaDelu hAnAthI bhraya kara lAge tema harikezI muninuM zarIra paNa tevu ja hatu, vaLI temaNe zarIraparanI samatA tajI dIdhI hatI, mAthI brAhmaNAe temane pIzAca jevA kahyA.) vaLI ukaraDA hAya tyAM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. kacarA, rAkha, chAMNu ane kAlasA vagere jema paDayu hoya, tema harIkezI muninA zarIrapara jINa, melAM, raje kharaDAyalAM vastra hAvAthI brAhmaNAe temane ukaraDA jevA kahyA. 40 harIkezI munie paheravA joga eka vastra paheryuM che, ane bIjuM pAtharavA joga vastra khabhApara nAkhyu che, kemake te temane kayAMI mukIne javAya nahi, evA paDImAdhArIno niyama che. paraMtu brAhmaNA teA temanA guNanI parIkSA karyA vinA kruta dekhAvaparathI temanA halakA zabdothI tiraskAra karavA lAgyA. muni najIka AvyA eTale brAhmaNA khAlyA ke, A atha:--40 kANu ke, tuM, 40 AveA, a darzana karavA aceAgya vaLI, kA0 keNu AzAe, I. A yajJanA pADAne viSe Avye chu. vaLI, u. asArache vajra jenA evA vaLI temaja, 50 raje karI pizAca sarIkhA, ga0 yajJanA pADAthI tuM pAche jA, kri' kema ahiMyA ubhe chuM. 7. mUla-- kayare tumaM ettha adaMsaNije, kAe va AsA ihamAgaosi / oma lagA paMsupisAya bhUyA, gaccha kakhAhi kimahaM Thiosi // 7 // bhAvA - are ! tu bhuta jevA, najare nahi jovA lAyaka, adarzanIka kANu chu ? mane ahiM kema, zuM AzAe AvIne ubhA rahyo ? A pavitra yajJapADA tArA jevA mahIna, pizAca jevAnA AvavAthI pavitra thaze, mATe tu tarata ahiMthI cAlye. jA, ane amArI dRSTithI vegaLA thA. tu kAMIka AzAe AvyA hAIza, para Mtu ahiMthI tane kAMI paNa nahi maLe. cha artha:-ja0 jakSa te avasare, tiM ti...duka, rU0 vRkSano vAsI, a. zAtAno upajAvaNahAra che, ta. te rikezI, ma mahAmunine, 50 sAdhune zore AchAdana karIne, ni. pete A pramANe melavA lAgyA. 8 ---- Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harIzI muninuM caritra mUla-jakakho tahiM tindugarukakhavAsI, aNukampao tassa mahAmuNissa / pacchAittA niyagaM sarIraM imAI, vayaNAi mudA haritthA // 8 // bhAvArtha -brAhmaNanA AvA tiraskArayukta zabdo tIMduka pakSe sAMbhaLyA. te sAdhunI sevA karanAra hato, vaLI sAdhune mAsakhamaNanuM pAraNuM hovAthI sAre AhAra maLe evI IcchAe te ahIM lAvyuM hatuM. jethI brAhmaNane samajAvavA mATe te yakSe sAdhunA zarIramAM praveza karyo, ane bIjA ema jANe ke, sAdhu bele che, paraMtu te yakSa kahevA lAgyuM ke, 8 artha-sa, huM sAdhu chuM, saM. saMjati chuM, baM0 brahmacArI chuM, vi. nivaryo chuM, dha. dhanathI, 50 parigrahathI, pa0 vaLI parane athe nipane bhi0 bhikSAnA avasarane viSe, a0 AhArane arthe, IIhAM AvyuM chuM. 9 mUla-samaNo ahaM saMjao bammayArI, virao dhaNapayaNa prigghaao| parappa vittassa u bhikakhakAle, annassa aTTA ihamAgaoma // 9 // bhAvArtha cakSanI preraNAthI te harikezA muni bolyA ke, he brAhmaNa ! huM sAdhu chuM, te nAmane sAdhu nahi paNa brahmacArI, parigraha rahita ane AraMbha samAraMbhathI nivale sAdhunA guNe karI sahita chuM. huM mArA zarIra ane saMjamanA nirvAha athe pArakAne mATe taiyAra thayeluM bhejana levA mATe Avyo chuM. tame mane pUchayuM ke, tuM keNu ane zI IcachAe AvyuM che, te huM bAcArI sAdhu chuM, ane bhikSArthe Avyo chuM, mATe mane zikSA Ape. 9 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. atha --vi. tame bIjAne dAna Ape che. vaLI, kha0 tame khAva che, zuM temaja vaLI bhege che, ao vaLI ane zAruM che, e. e pratyakSa, jATa vaLI jANa mujane, jA. cAcave karIne jIvavuM che jene mATe, se. e zeSa rahelA AhArane, taTa mane tapasvIne Apa. 10 mUla-viyarijai khajai bhujaI ya, annaM pabhUyaM bhavayANameva / jANAhi me jAyaNajIviNotti, saMsAvase amo tavasa | 20 || bhAvArtha -vaLI muni belyA ke, he brAhmaNe! tamArI pAse ghevara, khAjAdika bhajana pratyakSa paDeluM che, te tame jame che, bIjAne paNa Ape che, jethI amArI pAse vadhAre nathI ema tamArAthI kahI zakAya tevuM nathI. vaLI sarva pakavAna tamArI pAse paDeluM che, jethI tamArAthI ema paNa kahI zakAya tema nathI ke, jana ghaNuM ghara paDayuM che, ane keka ApI zake tema nathI. huM haMmezAM gRhastha pAseja annanI yAcanA karU, ane mAre saMyama pALuM chuM. tamArA manamAM ema thAya ke, A sAdhu sA mAla khAvAne AvyA che, paraMtu tema nathI. ame te ugaryAne uga eTale eka vakhata tame sarve jamyA, bIjAne paNa ApyuM, chatAM ghaNuM vadhyuM che, vaLI vadheluM bhejana tame bIjI vakhata legavyuM ane bIjAne ApyuM, evuM vadheluM bhejanA tene ugaryAnuM uga kahe che, te mane Ape. 10 . artha --u0 lavAdike karIne saMskAryuM evuM je bhejana, mA ekalA brAhmaNanA a0 AtmAne arthe ja nipanuM che mATe maka ane e pUrvokta anna enAdika pATu pANI drAkSAdika na jA tujane dezuM nahi kiM. zA mATe bahAM tuM ubho rahyo chuM: 11 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 atha zrI harIkezI muninuM caritra. mUla-ukkakhaDaM bhoyaNa mAhaNANaM, attaSTriyaM siddhamihegapakkhaM / na uvayaM erisamannapANaM dAhAmi, turksa vimidaM dikari ne ?? | bhAvArtha --A pramANe sAMbhaLI brAhmaNe melyA ke, he sAdhu! ame A yajJa pADAne viSe hIMgAdika mazAlAthI saMskAreluM ghaNuM ja sAruM bhejana nIpajAveluM che, te phakta amArA mATe ja che. bIjAne ApavA mATe nathI. A bhajana kSatriI ane vaizyane artha nathI, paNa yajJa karanAra brAhmaNane mATe ja che. te pachI sudrane mATe te kayAMthIja hAya ! zudra jAtine mATe amArA zAstramAM kahyuM che ke, zudrane vAcA ApI bhaNava nahi, dharma upadeza Apa nahi, jamatAM thALImAM evuM bhejana vadheluM hoya te ApavuM nahi, ane vrata paNa adarAvavA nahi, kemake te jAti atyaMta nIca che. mATe ame tene kAMI paNa nahi ApIe. tuM nakAmI AzA rAkhI zA mATe ubhe rahyo chuM? 11 artha:--kha0 uMcI bhUmine viSe, bIbIjane va0 vAve che, karasaNI leka, tatra temaja nIcI bhUmine viSe ghaNuM nipajavAnI, A0 AzAe karI, e. e zraddhAe, da. Ape mane, A vaLI ArAdhe, pupavitra, I. e mujaphaSi kSetrane 12. mUla-thalesu bIyAi vavanti kAsagA, taheva ninesu ya AsasAe / eyAe saddhAe dalAhiM majjhaM, ArAhae puNNamiNaM khukhittaM // 12 // bhAvArtha -sAdhue kahyuM ke, he brAhmaNe! jema kRSNI leke. vayAre varasAda thaze te TekarA upara ane thaDe varasAda thaze te. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrI upadeza sAgara. nIcI khADAvALI jamInamAM paNa pAkaze, ema dhArI uMcI TakarAvALI ane khADAvALI jamInamAM khI vAve che, tema tame paNa uMca, nIca sarakhA gaNI mane Ape. ApyAnuM ja phaLa che. jevuM punyakSetra khIjI' maLavuM durlabha che, mATe lAbha lye, ane tenuM phaLa jarUra maLaze. 12 mArA artha:--khe nizcakSetra a. amArAM vi. jANyA pravarte che, lA. leAkane viSe je. je kSetrane viSe dvidhA thayAM anAdika Upaje, pu. samasta punya, je je brAhmaNa jAte karI, je vidyAe karI sahita hAya, tA. nizce te kSetra calanika che. 13. mUla -khettANi ahaM vidiyANi loe, jahiM paNNiA viruhanti puNNA / je mAhaNA jAivijjovaveyA, tAI tu khettAi supesalAI // 13 // bhAvArtha :-brAhmaNeAe kahyu ke, huM sAdhu ! tuM punya kSetra kayu te samajatAja nathI. te kSetra amArA jANavA mahAra nathI. dAnya devAthI punya thAya kharUM, para Mtu lenAra ane denAra ane zuddha joIe. ame dvija eTale zuddha chIe, ane tu kSudra eTale azuddha che. jene brAhmaNanI krIyAnA saskAra kare eTale janAi paherAve tenA khIjIvAra janma thayA kahevAya te dvija, vaLI je nyAya, tarka, zAstra, veda, purANu ityAdika cADha vidyAnA jANu hoya te brAhmaNuja kharU punya kSetra che. amAza zAstramAM brAhmaNane jamADavAthI khamaNu* phaLa, AcAya ne jamADavAthI hajAragaNuM phaLa ane vedanA pAragAmIne jamADavAthI anantagaNu punya kahyuM che. jethI kSudra jAti nahi paNa brAhmaNuja punyakSetra che. tuM vidyA rahita ane pAtra hovAthI ame tane Ana ApIzuM nahi. 13 artha:--kA krodha, mA. mAna, 10 O mA leAla ane Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. atha zrI harIkezI muninuM caritra. jIvanI hiMsA, je je tamArA viSe che. vaLI, mejuTha, a. adatta, ca0 ca zabdathI abhramanuM sevavuM, 50 parigrahanuM rAkhavuM temaja rAga dveSanuM karavuM eTalAMvAnAM je brAhmaNane viSe che, te brAhmaNa jA jAtie karI vi. vidyAe karI rahita che to te kSetra pAparUpa che. 14. mUla-kohoya mANoya bahoya jesiM, mosaM adattaM ca pariggahaM ca / te mAhaNA jAivijA vihUNA, tAiM tu khettAi supAvayAiM // 14 // bhAvArtha-brAhmaNanAM AvA vacana sAMbhaLI deva preraNAthI sAdhu bolyA ke, he brAhmaNe! tame punyakSetra brAhmaNaja che ema kahyuM te ThIka che, paraMtu paramArthathI tame ajANa che. brAhmaNe te krodha, mAna, mAyA ane lobha temaja vahIMsA, asatya, corI, maithuna ane parigrahanA sevanAra che. tame brAhmaNapaNAne lAyaka nathI. prathama eka varNa ( jAti ) hatI, pachI karaNuM pramANe cAra jJAti thaI, te brAhmaNa, kSatra, vaizya ane zudra. brahmacaryanuM pAlaNa kare te brAhmaNa, zaraNe AvelAne pALe, anItithI dUra rahe ane talavAra grahaNa kare te kSatrI; levaDa-devaDa kare te vaizya, ane sevA kare te kSudra kahevAya. tamArAmAM brahmAcaryane guNa jovAmAM AvatA nathI, tethI tame brAhmaNapaNAne yegya nathI. vaLI tame brAhmaNa thaIne chavahIMsA kare che tethI , tame dharmazAstrathI ajANa eTale vidyA rahita che, ane vidyA rahita brAhmaNa punyakSetra kahevAya nahi, jethI tame pApanA kSetrarUpa che. 14 ' artha-suTa tame, A lekane viSe, bheTa a brAhmaNa bhATa bhAranA dharaNahAra che, gi. veda vANInA a, artha paramAthane jANatA nathI a. bhaNIne paNa vedane u. meTA kuLane Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara, viSe, nAnA kuLane viSe sAdhu bhikSAne arthe pravarte che, tAi nizce te kSetra, sula atize zobhanika che. 15. mUla-tubbhetthabho bhAradharA girANaM, ana jANAha ahijavee / uccAvayAI muNiNo caranti, tAI tu khettAi supesalAI // 15 // bhAvArtha -vaLI sAdhue kahyuM ke, he brAhmaNe ! meM tamane vidyA rahita kahyA, jethI tamane ema lAgatuM haze ke, ame vedanI vANIne uccAra karanArA ane vidyA rahita kema? paraMtu jema bhAra upADI laI janAra tene mAlIka nahi paraMtu bhAravahI kahevAya tema tame paNa zAstranA pATha moDhe karyA che, paraMtu temAMnuM kharUM rahasya samajatA nathI jethI tame vedavANInA bhAravahIyAja kahevAva. jJAna ane jAtinA abhimAnathI brAhmaNapaNuM na kahevAya. tyAre brAhmaNe bolyA ke, he sAdhu! ame brAhmaNa nahi tyAre tame brAhmaNa kone kahe che ? munie kahyuM ke, je uMca nIca ghera bhIkSAne mATe bhame ane chavahIMsA rahita AhAra-pAzuM ayAcanAe karI lAvIne jIve, paNa pitAne mATeja AraMbha samAraMbha karAveluM anna lAvI jIve nahi, tene vedanA jANa kahe che. meTA brahaspati jevA hoya te paNa madhukaranI mAphaka bhIkSA grahaNa kare, ane chaThTha, aThamAdika tapazcaryA kare ane paMca mahAvrata pALe te muni kahevAya. tamArI mAphaka te azIyaLavaMta ane ajItendriya na hoya, ane tethI ja sAdhu e ja sAcuM punyakSetra che, paNa brAhmaNa punyakSetra na kahevAya, AvA muninA vacane sAMbhaLI brAhmaNanA AcArya upAdhyAya akaLAyA ane javAba ApavAne azakta thayA jANu have temanA ziSya kahe che. 15 artha - a, upAdhyAyanA, 50 AvaraNavAdanA bolaNahAra, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harIkezI muninuM caritra. O 50 khele che, kri' kema amArI samipe a sabhAvanAe e0 e pratyakSa vi. viSNusI jAya, a. annapANI te paNu, na. nahi dA. Apie, tu. tujane, ni. ahenigraMtha. 16. mUla--ajjhAyANaM paDikUla bhAsi, prabhAsa se kiM tu sagAsi amhaM / avietaM viNassao annapANaM, naNaM dAhAmu tumaM niyaNThA // 16 // || 47 bhAvArtha:--A yajJapADAmAM AcArya, upAdhyAya sAthe A velA vidyAthI o, sAdhunA uparanA tiraskAra bharelA vacanA sAMbhaLI gussAnA AvezamAM sava ekaThA thaI, hAtha lAMkhA karI khelyA ke, are A ridri ! amAza gurunA avaNu vADha khelanAra ! tuM amArA sAMbhaLatA amArA gurunu' AvA vacanathI apamAna kare te amArAthI sahana thai zake nahi. dhikkAra che, tArI bhASAne ane tArA jIvatarane. A yajJapADAmAM annAdika dhaNuM ApavA jevuM che, paraMtu have ame tane nahi ApIe. amArA gurunA avarNavAda kheAlanArane jamADavAthI ame durgatinA adhikArI thaIe. jo tuM Ama na bAlyA hAta tA chevaTe anu kaMpA (krayA ) ne laI ame tane thADu' ghaNu Apata, paNa have tA khIlakula ApIzuM nahi. bhale te AhAra saDI jAya, kUtarAne nAkhI daIe agara phreMkI devA paDe, paraMtu he muni ! tane tA nahija ApIe, 16 aC:--sa0 pAMca sumatIe karI ati hai samAdhivata mujane vaLI, gu. traguptIe gupta, ji. teMdri evA, jo mujane, na. nahighA, a. ihAM eSaNika AhAra tA kiM chu Aja, ja0 jananA, la. lAbha pAmaze ? 17. mUla -- samitIhi majjhaM susamAhiyassa, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. guttIhi guttassa jitindiyassa / jai me na dAhitya ahesaNijjaM, kimittha jannANa lahittha lAhaM // 17 // bhAvArtha:----muni bolyA ke, huM vidyArthIo ! huM pAMca sumati, traNa gupti ane samAdhie karI sahita sAdhu chuM, jo tame A nirdoSa AhAra mane nahi Ape te A yajJanu phaLa tamane kevI rIte maLI zakaze ? jema dahI, dudha, ane dhRtAdika kharAba vAsaNumAM nAkhavAthI viSNusI ( magaDI ) jAya che ane sArA vAsaNamAM nAkhavAthI bagaDatuM nathI, tema supAtrane dAna devAthI lAbha thAya che, ane anya pAtrane dAna devAthI icchita phaLanI prApti thatI nathI, mATe mane supAtrane Ape. 17. gama --ke koI ihAM, kha. kSatri, u. agninA samIpanA rahenAra vipra athavA a. bhaNAvanAra vipra sa0 vidyArthi e karI sahita te IhIM AvA AvIne e A sAdhune daMDAMDe karI, 40 khIlAdika phaLe karI haNIne ka'gaLAne viSe grahIne kha. kADhA, jo je kAi baLavaMta hoya te, 18. mUla- ke itthakhattA uvajoiyA vA, ajjhAvayA vA saha khaNDiehiM / eyaM tu daNDeNa phaleNa hantA, kaNThammi ghettUNa khalejja jo NaM // 18 // bhAvA--muninAM evAM vacana sAMbhaLI AcAya elyA ke, are! A yajJapADAne viSe je kSatriya putra hAya te, agnihotri brAhmaNu hoya te, ane rasAi karanAra rasAIyAe turata ahiM AvA, ane A nIzvaka sAdhune vAMsanI lAkaDI, netaranI sATI, khIlAnu` mULa, lAta, kANI, muThThI vagerethI mArA, 'ane tenu gaLu pakaDI bahAra kADhA. 18 48 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI harIdelI muninuM caritra. artha:-aadhyApakanAM evAM, vaTa vacana, sutra sAMbhaLIne u0 yAyA ta7 tihAM ghaNA kuMvara daM, DAMDe karI vi. netre karI ka, cAbakha karI nice so ekaThA maLyA, taM. te rUSIne, tA. rahe che. 19 mUla-ajjhAvayANaM vayaNaM suNettA, uddhAiyA tattha bahu kumArA / daNDehi vittehiM kasehi ceva, samAgayA taM isi tAlayanti // 19 // bhAvArtha -AcAryanA kahevA mujaba seLa soLa varSanA kuMvara vagere krodhanA AvezamAM AvI jaI, pUrvokta vastuo haI sAdhune mAravA deDayA, ane najIka AvI sAdhu para hAtha upADayA, paraMtu daivanI preraNAthI sAdhu nizaMkapaNe ubhA rahyA che. 19 artha-20 rAjAnI taka te yajJanA pADAne viSe ke kesaLIkanI dhu, beTI bha0 bhadrAe nA nAme a8 nathI nikanIka aMga jenuM taM te bhadrA pATa dekhIne saMdeg saMjatI ha0 hatA thakA kucha kepavata kuru kumArane 50 nivAre che zAMta kare che. 20 mUInanno taheM sakriya thA, bhadda ti nAmeNa aNindiyaGgI / taM pAsiyA saMjaya hammamANaM, zuddha rumAre nive? | 20 || bhAvArtha --sAdhune mAratA joI, te vakhate uMcA makAnanA gekhanI aMdara beThelI strI ane kozala dezanA rAjAnI kuMvarI je vaivana ane rUpaguNe karI sahita che ane je rAjAe brAhmaNane ApelI che te bhadrAe kuMvarenI dayA jANI kahyuM ke, are! zAnta thAya ane AvuM sAhasika kArya na kare. nahi te pAcha Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. LathI pastAvuM paDaze. bhadrAnuM kahevuM sAMbhaLI kuMvare tarataja aTakamAM ane bhadrA sAmuM joyuM eTale bhadrA kahevA lAgI ke, 20 a --de devatAne baLAtkAra karI, ni, preraNAe karI, di sIdhI mumujane ra0 rAjAe paNa eNe maLa mane, karIne na dhyAI nahi-vAMchI nahi. vaLI e rUSi kevA che na jAnA de. IMdranA pujanIka e rUSi che. vaLI cheje sAdhue mane vaMe vamI, I. te rUSIzvara, caTa te, eTa eja. ra1 mUla-devAbhiogeNaM nioieNa dinnA, munnA maNasA na jhaayaa| narindadevindabhivandieNaM jeNAmi, vantA sigA sa lo . 22 bhAvArtha - he kuMvaro! tame haju e sAdhu keNu che e bIlakula jANatA nathI, mATe huM kahuM te sAMbhaLe. eka vakhata tIDuka nAmanA udyAnamAM kaMIka nAmanA yakSanI huM pujA karavA gaI hatI. tyAM A tapazcaryA karatA sAdhune kadarUpA joI huM tenA para thukI hatI. tyAre te sAdhunI bhakita karanAra yakSe mane zikSA karavA mATe mArA zarIramAM praveza karI A sAdhu sAthe paraNAvavA mArA pItAne sUcavyuM. jethI mArA pitAe te sAdhu sAthe mane paraNAvavAnuM nakkI karI tyAM laI gayA. sAdhu yakSa preraNAne laI mane paraNyA. savAramAM sAdhunA zarIramAMthI yakSa bahAra cAlyA gayo eTale mane pAse beThelI joI sAdhu Azcarya pAmyA, ane jema caMpAnuM phUla joI bhamaro ekadama khasI jAya tema te sAdhu mArI pAsethI dUra jaI ubhA rahyA, ane chelyA ke, he kuMvArI! huM paMca mahAvratadhArI sAdhu chuM. mana, vacana ane kAyAe karI mAra jAvajIva strIsaMganA paccakhANa che. pakSanA pratApe Ama banyuM che, paNa have te yakSa AvyA pahelAM tuM tArA mAtApitA pAse cAlI jA. Ama te munie, jema ke ulTI kare Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harIkezI muninuM caritra. 11 ane pachI te sAmuSTi paNa kare nahi tema mane vaselI che, ane teja huM ahiM brAhmaNane tyAM AvelI chuM. mA sAdhu, narendra eTale cakravartI ane surendra eTale devAnA IMdra e sanA vaMdanIka ane pujanIka che. 21 OM artha:---e te ugra tapano karaNahAra ma0 mahAtmA ji jitendra sa* sa Mti kha* brahmacArI ne je sAdhue me ane ta. avasare ne na vAMchI dvi dvetAthakA pi0 pitAe peAte kA krAsaLa dezanA rAjAe. 22 mUla -- eso uso uggatavo mahappA, jitindio saMjao bambhayArI / jo me tayA necchai dijjamANiM, piuNA sayaM kosalieNa rannA // 22 // bhAvAthaH--he kuvA ! te haeNrIkezI nAmanA mahAna tapasvI purUSa che. teo ananta kALanA sacIta karelA mahAt dArUNa kramanA nAza karavA ugra tapazcaryA kare che, mA kArya te ghaNAMja utsAhapUrvaka kare che, tethI teo mahAtmA kahevAya che. A brahmAcArI purUSa sAthe mArA pitAe mane paraNAvI, paraMtu temaNe mane svikArI nahi, chevaTe rAjya ApavAnI lAlaca batAvI, paNu kAi khAmatamAM murchAbhAva rAkhyA nahiM, evA e tapasvI che. 22 artha:--ma0 mahA jasavata e e 50 atyaMta zakitavaMta dyo dukkara vratanA dharanAra ghA. AkarA prAkramanA paNI che, mATe mA. rakhe e sAdhune hI hIlatA, a. e hIlavA cALa nathI mA. rakhe e tamane sarvane te tapa teje karIne ni bALIne bhasma kare. 23 mUla-mahAjaso eso mahANubhAvo, ghovvao ghoraparakkamo ya / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. mA eya hIleha ahIlaNija, mA save te prame niSNA / 23 / bhAvArtha --vaLI bhadrA kahe che, he kuMvare! A mahAna tapasvI purUSa che. te potAnA tapanA prabhAve zrApa Ape te dhAryuM karI zake tema che, mATe AvA mahAna RSIzvara ke jeNe kaSAyArika zatruone jItyA che, temanuM apamAna karaze nahi, nidA karaze nahi, ane mAraze nahi, teo tema karavA lAyaka nathI, ane jo tema karaze te te tapanA prabhAve bALIne bhaSma karI deze. 23. artha eTa evAM tI. te bhadrAnAM vaTa vacana soTa sAMbhaLIne 50 te brAhmaNanI strI bhava bhadrAnAM vacana kevAM che sui lAM bhAMkhyAM che, IrUSInI ve, vaiyAvacane aTa athe ja jaNa ghaNAM parIvAra sahita rahe che mATe bahu vacana vAparyuM che. 10 ghaNA kumArane, vi. haNatAM vAre che. 24 mUla-eyAi tIse vayaNAi soccA, pattIi bhaddAi suhaasiyaaii| isissa veyAvaDiyaTyAe, jakakhA kumAre viNivArayanti // 24 // bhAvArtha --e pramANe kahI bhadrAe temane ghaNuM samajAvyA paraMtu teo zAnta thayA nahi ane munine mAravA lAgyA. AthI muninI sevAmAM rahelA gaMDita ane vayaMvata be yakSa ke pAyamAna thayA. vaLI te yakSanA tAbAnA deve paNa ekatrita thaI brAhmaNane adazya rahI zikSA karavA lAgyA. 24 atha-te te yakSa kare che, jo bIhAmaNuM che rUpa jenuM e e AkAzane viSe rahyo thake ava asara ta te yajJAnA pADAne viSe taMtra te vidyAthio pratye, tAva haNe che te kumAra Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harI muninuM caritra. kevA che bhi0 vidyA che ke jenA rU0 rUdhira vamatAne pAtra dekhIne 10 bhadrA AgaLa kaheze tevA vacane bolavA lAgI. 25. mUla-te ghoraruvA Thiya antalikkhe, asurA tahiM taM jaNa tAlayanti / te bhinnadehe ruhiraM vamante, pAsittu bhaddA iNamAhu bhujo // 25 // bhAvArtha --te baMne pakSe bhayaMkara rUdrapariNAmI ane asurI bhAvanAvALA eTale jenA hRdayamAM dayA bhAvarUpa sUryane asta thaye che, evA krodharUpI aMdhakArathI aMjAyelA dee adazya rahI yajJanA pADAmAM ubhelA brAhmaNa ane vidyArthIone jema talavArane ghA paDavAthI dhaDathI mAthuM judu thAya ane zarIra lehIlahANu thaI jAya tema mAryo, ane sarva jamInapara tUTI paDyA. A bhayaMkara dekhAva joI pharI bhadrAe kahyuM ke, 25 artha -giparvatane nakhe karIne haNe che a. lehane dAMte karI khAva che, jA. agni page karI haNe che, je je, sAdhune tame apamAna kare che, 26 mUla-giri nahehiM khaNaha ayaM dantehiM khAyaha / jAyateya pAehi haNahaje bhikakhu avamannaha // 26 // bhAvArtha -hAyalA ane jamIna para tuTI paDelA brAhmaNe tarapha hAtha lAMbo karI bhadrAe kahyuM ke, are mUrkha brAhaNa ! meM tamane prathamathI ja samajAvyA hatA ke e muninuM apamAna karaze nahiM. tema karavuM e nakhavaDe parvatane khoda, dAMtavaDe. caNA cAvavA ane paga vaDe agni bhUsavA jevuM che. ane temane dukhI karavAthI mahA anartha thaze, chatAM tame mAruM kahevuM mAnyuM nahite have A pramANe duHkharUpI jhADa ugavAne vakhata Avye. artha -A. sarpa sarIkhe, za0 ugra tapane pANI, mI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI upadeza sAgara. meTA rUSIzvara ghA. AkarA vratanA dhaNI che . Aza paNakramanA dharaNahAra che vaLI a. agnimAM jema paDe 50 patagIAnI zreNI te mare tema tame je je sAdhune bha. bhAjananA kALane viSe hA che te tamaneja duHkhakArI thaze. 27 mUla - AsAvaso uggatavo mahesI, ghovvao ghoraparakamo ya / agaNiM va pakkhanda payaGgaseNA, je bhikkhu bhattAle vaha || 27 // bhAvArtha :--naLI bhadrA kalpAMta karI kahe che ke, he brAhmaNeA ! tame ApakhudIthI A munine mAravA taiyAra thayA, paraMtu jenI dADhamAM jhera DAya te sIvISa sarpa karatAM paNa A muni jenI dRSTimAM jhera evA daSTiviSa che, ke jene kApAvyAthI sapa te karaDe tyAre mANasa maraNa pAme paNa A sAdhu tA sAmu jovAnI sAthe khALIne bhaSma kare tema che, ane temanI sevA karavAthI rIe-khuzI thAya--tA anantA janma-maraNanA duHkha ochA karAve tevA che. AvI rIte A muni bhAre parAkramI purUSa che. tame save' pata'gIyArUpa banI muninI AsAtanArUpa agnimAM paDayA tA have tenu phaLa bhAgavA. A muninI sevA karavAnI jarUra hatI. A munine mAsakhamaNunu pAraNu hovAthI ahi padhAryA hatA, temane anna ApI lAbha levAne badale, apamAna karI mAravA taiyAra thayA, e nakhavaDe pava tane khAdI kADhavA jevuM, ane khaLatI agnimAM paDavA jevuM tame karyuM che. 27 ':--sI vo sa0 ekaThA jIvavA vAMcatA hA kemake DhA. sava' leAkane paNa e sAdhu, ku. kApyA thakA khALe. 28 mastake karI, e. e muninA caraNane piDa maLyA thakA sarva janasahita tame ja. jo tA athavA dhananI IcchA rAkhatA hai tA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harIzI muninuM caritra. mUla-sIseNa evaM saraNaM uveha, samAgayA savvajaNeNa tumhe / jai icchaha jIviyaM vA dhaNaM vA, tema ji pro vimo ujJA . 28 || bhAvArtha -vaLI bhadrA kahe che, he brAha! tamAre je haju jIvavAnI AzA hoya te be hAtha joDa, mastaka namAvI A muni pAse AvI kahe ke, he mahaMta! Apa prabhurUpa che, dayALa che, ame sarve ApanA zaraNe AvyA chIe te zaraNagatanuM rakSaNa kare. ane A pramANe je vartaze te jarUra mArA dhAravA pramANe tamArA bacAva thaze. A pramANe bhadrAnuM kahevuM sAMbhaLI sarve kavare ane brAhmaNe uThI ubhA thaI munine zaraNe javA taiyAra thayA, ane temane kema zAnta karavA e vicAra karI AcArya, upAdhyAya ghAyala thaI paDelA kuMvara pAse AvyA. 28 artha:--a. namADayAM che pitra vAMsA lagI u. mastaka jenA, 50 lAMbA kIdhA che hAtha jenA, ava nathI aMga upAMga halAvavArUpa ceSTA jene niphATI rahI che ane jenI, 20 moDhAmAMthI rUSirane vamatA evA vaLI UMcA che mUkha jenA ni. bahAra nIkaLyAM che jIbha ane netra jenAM. 29 mUla-abaheDiyaM piTrisa uttamaGge, pasAriyA bAhu akammace / nijjheriyaccheruhiraM vamante, uddhaMmuhe niggayajIhanete // 29 // bhAvArtha-somadeva brAhmaNa ane AcArya, upAdhyAya sarve ghAyala thaI paDelAM kuMvara pAse AvyA ane joyuM te keTalAkane baraDa bevaDa vaLI gayA che, mAthuM puMTha sudhI pahoMcI gayuM che, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ck zrI upadeza sAgara. ne jakhamAthI aAhI cAlyu jAya che, keTalAka hAtha lAMmA karI hAlyA cAlyA vagara paDayAM che; keTalAkanI AMkhA ane jIla bahAra nIkaLI paDI che; AvI bhayaMkara sthitimAM sane joine atha--te tevA kha te vidyArthIAne ka kASTha sarIkhAM dekhIne ni. AkuLavyAkuLa thayA a. have brAhmaNa sA. te I sAdhune 50 zAMta karavA lAgyA kevI rIte sa0 strI sahita hI je tamane haeNtyAM nidyA te, kha. khamA hai pUjya, 30 mUla-te pAsiyA khANDaya kaTubhUe, vimaNo visaNNo aha mAhaNo so / isiM pasAei samAriyAo, hIlaM ca nindaM ca khameha bhante // 30 // bhASA :--mAcAya, upAdhyAya bahuja gabharAyA ane vicAryuM ke bharata A ze| banAva banyA ! Avaze have jIvaze ke kema? enA mAmAne zu javAkha daIzuM! A nAnI vayanA bALakone uzkerI mAtanA 'jAmAM mAlyA evA lokonA bhApaNA paranA apavAda kevI rIte dUra thaze ? duniyAmAM cu mAMDhuM rAkhI pharavAnA vakhata rahyo nahi, ane have A kuMvaro pAchaLa mApaNe jIvavuM ke maravuM ? ApaNane AvI buddhi kyAMthI sujhI! have A munine kevI rIte zAnta karavA? evuM koNa che ke, RSine zAnta karI Apaze! bacAva karAvI Ape! Ama sAmadeva brAhmAjI, AcAya ane upAdhyAya arasaparasa vicAra karavA lAgyA evAmAM eka jaNane yAda Avyu ke, kozala dezanA zAnI dIkarI ane sAmadeva brAhmaNanI strI bhadrA bahuja DahApaNavALI che, tene jo khelAvIe te munine samajAve. ema dhArI sAmadeve bhadrA vagerene bolAvI, tene AgaLa karI ane pAchaLa bhAcAya, upAdhyAya vageree ubhA rahI munine kahyuM ke, he prabhu! dayALu deva ! anAthanA nAtha! ame majJAnIoe AApanu ghaNu ja Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harizImuninuM caritra apamAna karyuM che, paraMtu Apa meTA puruSa che te amArA deva sAmuM nahi jotAM kayA lAvI amArA aparAdhanI kSamA kare. 30 atha:-AbALake, mULa mU, a. ajANe jaM0 je hIlyAM nighA tate aparAdhane ame he pUjya ma0 meTA upakArI, IrUkhIzvara hoya, nava nice sAdhu krodhane viSe tatpara heya nahi. 31 mUla-bAlehi muDhehi ayANaehiM, jaM hIliyA tassa khamAha bhante / mahappasAyA isiNo havanti, na huM muNI kovaparA havanti // 31 // bhAvArtha -vaLI kahyuM ke he prabhu! ame samajaNuM vinAnA mUha, ajJAnI, sArAsArane vicAra vagaranA bALaka jevA chIe, ane Apa moTA purUSa che. ApanI niMdA karI apamAna karyuM te sarva aparAdhanI Apa dayALu dayA lAvI kSamA kare. he anAthanA nAtha! amane mRtyuthI bacAve. zAstramAM bALa, muDha, AtmadrohI, maryAdA rahita ane ajANu e pAcene narakanA adhikArI kahyA che, te ame paNa tevA chIe mATe amane amArA AvA kAryathI ghaNeja pastA thAya che ane have A panuM zaraNa icchIe chIe ema kahI sarve brAhmaNe harIkezI muninA pagamAM paDyA. 31 artha:-have sAdhu bolyA putra pUrvakALe vartamAnakALe ane anAgatakALe, ma. mujane dveSa nathI, ke koI ala5mAtra paNa jakSa je bhaNuM, ve, vaiyAvaca kare che, ta. te mATe eNeja, niTa haNyA kumAra. 32 mUla-putviM ca ihiM aNAgayaM ca, maNappa doso na me atthi koi / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zrI upadeza sAgara, jakkhA hu veyAvaDiyaM karonti, tamhA hu eehi hayA kumArA // 32 // bhAvArtha-A pramANe brAhmaNe pagamAM paDI rastuti karavAthI bane te zAnta thaI muninA zarIramAMthI bahAra nIkaLI gayA. pachI muni belyA ke, he brAhmaNe ! huM sAdhu chuM, jethI trikALa keSathI nivaryo chuM. kuMvarone haNatA pahelAM kuMvare pratye mAre jarApaNa dveSabhAva naheAte ane haju paNa nathI. A kArya huM tanathI paNuM bhalu jANatA nathI. A kArya mArI sevAmAM rahelA be e mArI AsAtanA thatI joI karyuM che, paNa huM A kAma sAruM thayuM ema IcchatuM nathI. 32 ' arthA-have brAhmaNa bolyA. a. zAstranA arthane jANanAra tevA tame kapa nahi, bU0 vRddhavaMti prajJA che jenI evA tamArA paganuM zaraNa grahaNa karIe chIe hame, sa, ekaThA sarva jane karI sahita ame. 33 mUla-atthaM ca dhammaM ca viyANamANA, tubbhe na vi kuppaha bhuuipnnaa| tumbhaM tu pAe saraNaM uvemo, samAgayA savvajaNeNa amhe // 33 // bhAvArtha-harIkezI muninA AvA zAntidAyaka vacane sAMbhaLI abhayadAna maLyuM hoya tema khuzI thaI brAhmaNe belyA ka, he mahAtmA ! Apa kahA che te satya che, Apa sAdhu dharmanA, zAstranA, paramArthanA, kamanA vipAka (udaya)nA, ane krodhanA mAThA pariNAmanA jANakAra hevAthI Apa kadI krodha na kare e kharekhara satya che. Ape sarva chAnA rakSaNane mATeja saMyama dhAraNa karyo che, evA A5 buddhivAna mahAtmAnA caraNa kamaLane sparza karIe chIe. ApanA zaraNathI ame amArA sarva para Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harIkezI muninuM caritra. vAranuM ka9yANa IcchIe chIe. Ama stuti karavAthI devoe kuMvaro pratye batAvelI mAyA pAchI kheMcI lIdhI, eTale sarva svastha thaI beThA thayA ane pharI te mahAtmAnI stuti karavA lAgyA 33 artha -a) puchae chIe ame, te tuja saMbadhI sarva aMga, ma. he mAnubhAga, nava nahi tArU, ki0 kAMI kiMcItamAtra apUjanika nathI mATe, bhU bhagave, sArA zAlanA karAdika, nA aneka prakAranA vyaMjana sahita. 34 mUla-accemu te mahAbhAga na te kiMci na acimo| bhuAhi sAlima kUraM nANAvaaNasaMjuyaM // 34 // bhAvArtha -he prabhu! Apa dareka rIte pUjavA lAyaka che. ame dravyathI ApanuM zarIra ane dharma upagaraNane pujIe chIe, kSetrathI A5 je jamIna para ubhA cho te jamInane namaskAra karIe chIe, kALathI je divase Ape dIkSA lIdhI te divasane namaskAra karIe chIe, ane bhAvathI Ape lIdhela abhigrahane tathA ApanA jJAna, darzana, cAritrane namaskAra karIe chIe. Apa kaI rIta apujanIka nathI, mATe he kRpALa ! Apa dayA lAvI amArA yajJa pADAmAM padhAre, ane je zuddha nirdoSa AhAra taiyAra paDe che, te Apa amArI dayAne mATe svIkAre, ane tyAre ja Apa amArA para prasanna thayA mAnIzuM, artha:-I. e pratyakSa amAre che, 50 ghaNuM anna, taMtra te ana bhega, ahamArA upakAranA arthe. have sAdhu bolyA, bA, karUM tamAruM kahe ema karIne lIe che, bha0 bhAta pANI, mA0 mAsakhamaNanA pAraNAne viSe mahAtmA. 35 mUla-imaM ca me asthi pabhUyamanaMtaM, bhuJjasU amha aNuggahadA / bADhaM ti paDicchai bhattapANa, mAsassa o pAraNae mahappA // 35 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. bhAvArtha -vaLI brAhmaNe kahyuM ke, he mahArAja! Apa lIkSA mATe padhAre ane amArI pAse ghaNuM ja anna che, mATe bhIkSA levAmAM jarA paNa saMkeca na rAkhaze. brAhmaNenA ati AgrahathI muni bhIkSArthe yajJapADA tarapha cAlyA, brAhmaNae ghaNAja AgrahathI khAjadika mIThAI, ane drAkSAdika pANI vaharAvyuM, ane tethI muninI sevAmAM rahelA be yakSe mAsakhamaNane pAraNe munine sArU ana-pANI maLavAthI ghaNaja khuzI thayA, ane harSanA AvezamAM AvI gayA. 35 artha -te yajJanA pADAnA viSe, gaM. sugaMdha pANIne pulane varasAda thaye, divya pradhAna tihAMja dravyanI dhArA thaI, 50 vagADI deva duMdubhI devatAe, A AkAzane viSe Azcarya na dIdhu e nirAza kIdhe devatAe. 36 mU- iSoya puwvA, divvA tahiM vasuhArA ya buTTA / pahayAo dunduhIo surehi, bAgANe moTALaMga gha aa 26 / bhAvArtha -te mahAtmAe pAraNuM karavAthI, ane devone ghaNeja AnaMda thavAthI, yajJapADAmAM paMca dravya prApta thayA - 1. sugadhI pANIne varasAda varasya, 2. pacaraMgI phUlane varasAda vara, 3. sADAbAra koDa senaiyAne varasAda varasyA;4. AkAzamAM deva vAjiMtra vAgavA lAgyA ane pa. ahe! bhaluM dAna dIdhuM, dAna denAra sadA che, A AkAza davanI thaye. vaLI deve kahyuM ke ! he somadeva brAhmaNa! te bhale dAna dIdhuM, tane dhanya che! AvA devanA aMtarikSa zabado ane dekhAva jemAM brAhmaNe ghaNAja khuzI thayA ane harIkezI munine prabhu tulya mAnavA lAgyA, atha-sa pratyakSa ni dise che tapane vizeSa, nava Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI harIkezI muninuM caritra. } na dise jAtIne vizeSa kAi, sA. caDhALanA putra herikezI aLa sAdhu ja. je sAdhunI, i. kRSi atizya sahita mahAtmavata. mUla--sakkhaM khudIsai tavoviseso, na dI saI jAi visesa koI / sovAgaputtaM hariesasAhUM, dattasAduM, jasserisA iDDi mahANubhAgA // 37 // bhAvArtha: A pratyakSa dekhAva joi brAhmaNA paraspara vicAravA lAgyA ke, A ! harIkezI muni cAMDAla kULamAM utpanna thayA, paraMtu sAdhupaNuM. aMgikAra karI bhAre tapazcaryA karavAthI temanI sevAmAM dhruva hAjara rahe che, ane pAte prabhu tarIke pUjAya che, mATe jAti abhimAna rAkhavuM e nakAmu che, jo jAtinuja mAna hota teA deva ApaNI brAhmaNanIja sevA karata, paraMtu tevuM nathI. jAti game te hAyaparaMtu tapazca anAja prabhAva mATA che. AthI brAhmaNA muni pratye premanI najarathI jovA lAgyA ane have muni kAMIka upadeza rUpa kramAve te sArU ema icchavA lAgyA. 37 T artha :--have sAdhu upadeza kahe che, kri prazna, mA. brAhmaNa ne agnine ArabhatA thakA, u. pANIe karI bAhya nirmALapaNAne vivimAna jema gavekhA che, khAhira vi nima LapaNAne, na nahi te bhaleA mAhira nima LapaNAne ku tIrthaMkare kahyo. 38 mUla--kiM mAhaNA joi samArabhantA, udaeNa sohiM bahiyA vimaggaha | jaM maggahA vAhiriyaM visohiM, na te itinuM jInnA vanti // 28 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. bhAvArtha -have brAhmaNane samakita aMgikAra karAvavAne samaya jANI harIkezI muni belyA ke, he brAhmaNe! tame I. dagI paryata agnine Arama karI yajJa kare che, agnine puje. che, ane tene pavitra mAne che, vaLI pANIthI snAna karI hRdaya zuddha thayuM mAne che, tethI brAhmaNapaNuM na kahevAya. agni ane pANInA AraMbhathI chakAya jIvanI hIMsA thAya che, ane tethI kamane kSaya nahi thAya. tatvajJAnI ane samadraSTi che paNa A kAryane bhalu karI jANatA nathI. kemake jaLanA snAnathI zarIrane uparane maLa (mela) dUra thAya che, paraMtu hRdayanA kAma-krodhane tyAga thaI zaktA nathI. 38 artha -kuLa vaLI dAbhane yajJanA thabhane tRNu kASTa ne agni te eTalA vAnA dharmane arthe grahatA thakA, sA. sAMje punaH, U0 Udakane pharasatA thakA, pA. prANu bhUtane piDatA thakA vaLI ni, maMtra mUkhe thakA kare che pApane. 39 mUla-kusaM ca jUvaM taNakaTamAggiM, sAyaM ca pAyaM udagaM phusantA / pANAi bhUyAi viheDayantA, no vi mA pada parva | 22 bhAvArtha -vaLI harakezI muni yajJane vizeSa AraMbhanuM kAraNa samajAvavA kahe che ke, he brAhANe! tame hAlanA taraNA ekaThA kare che, yajJa thaMbha ubhuM kare che, khIjaDAdika kASTa dharmanearthe agni sAthe saLagAve che, savAra sAMja pANImAM ubhA rahI prANAyAma, Acamana kare che, tethI tamArA yajJamAM chae kAyane AraMbha thAya che, ane tethI karma vizuddhi thatI nathI. jyAre tame cha kAya jIvanI hIMsAne tyAga karaze tyAre ja tame azubha kamanA badhanathI dUra thaze, ane evI atyantara dayA 5 pavitra Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harIzI muninuM caritra. 6a karaNIthI tamAre AtmA pavitra thaze. nahi te saMsArane pAra pAmaze nahi. 39 artha -ka. he sAdhu ame kema cAlIe, va0 ame kema yajJa karIe, pATha ame pApakarmane kema TALIe, atra te amane kahe, saM. he saMjati, ja0 yakSanA pUjanika, kaTa kevI rIte bhale yajJa tIrthaMkare kaho che. 40 mUla-kahaMcare bhikkhu vayaM jayAmo, pAvAi kammAi punnollyaamoN| akkhAhi no saMjaya jakkhapUiyA, kahaM sujaTuM kusalA vayanti // 40 // bhAvArtha -brAhmaNe kahyuM ke, he prabhu! ame kevI rIte vatie, ane kevI rIte yajJa karIe ke jethI parabhave, ame kIdhelA karmathI dUra thaIe te samajAve, ane te devanA pujanIka! ApanA ISTadeva kharekhara yajJa kene kahe che, te yathArtha rIte kahe, 40 atha:-70 chakAya jIvanI dayA pALavAthI, mAmRSA adattane aNasevatA thakAM, 50 parigraha strI, mAru mAna mAyAne e. e pUrve kahyAM tene, 50 mAThAM jANI paccakhIne pravarte, ca0 Idri damate thaka. 41 mUla-chajIvakAe asamArabhantA, mosaM adattaM ca asevamANA / pariggahaM ithio mANa mAyaM, pUrva patriAya vanita hatA ? | bhAvArtha: have harIkezI muni karmakSaya saMbadhI kahe che ke, he brAhmaNe! chakAya jIvanuM rakSaNa karavuM, ane jIvahiMsA, bhATha, corI, parigraha aNukaratA thakA, kodha, mAna, mAyA ane Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zrI upadeza sAgara. lAbha savamAM pApa samajIne tenA paccakhANa karavA, ane tyAreja jItendriya ane sAcA yajJa karavAvALA kahevAze. 41 atha:-su. lalI pere sagharyo che. Azrava jeNe, 5'0 pAMca savare karI I A manuSya lAkane viSe, jI. asajama jIvIta byane, aNuvAMchatAM thakA, va. mamatAbhAvane aNukave karI vAsarAvI che kAyA jeNe, su. mana joge karI pavitra zruSA aNukarave karI tanmyA che teDhu jeNe evA sAdhu te, ma meTA yajJanA karavAvALA jANavA, 42 mUla - susaMvuDo paJcahi saMverahi, iha jIviyaM aNavakaGkSamANo / vosaTukAo suicattadeho, mahAnaya nayati nahiTTa // 42 // bhAvAtha:---huM brAhmaNA ! pAMca Azravane rUdhanAra eTale savare karI sahita, kamane AvavAnA dvAra baMdha kare, teja kamanA kSaya karI zake che. A leAkamAM dasa prakAranA jIvatara kahyAM cheH1. jJAna jIvatara, 2. sayama jIvatara, 3. jaza jIvatara, 4. kIti jIvatara, vagere jIvataramAMthI asa'jama jIvatara eTale duSTa praNAma rUpa jIvataranI aNuvAMcchanA karatA thakA, savathA prakAre zarIranI zAzA tyaje, ane mamatva bhAva cheDI de tyAre krama zatrunA nAza thAya che, ema tattvajJAnIonu* kahevu' che. 42 Atha :--30 tamAre agni kANu, ke tamAre agninuM sthAnaka karyuM, ke tamAre cATavA kANu, ki. vaLI tamAre gAra sa MdhukaNu kANu, e IMdhaNa te tamAruM kANu, saM. tamAre zAMtI pATha kANu, 30 tamAre hAmamAM hAmavAnuM zuM. 43 mUla--ke te jor3a keya te joiThANe, kAte suyA kaM ca te kArisaGga / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harIzI muninuM caritra. pahAya te kayarA santi bhikakhU , kayareNa homeNa huNAsi joiM // 43 // bhAvArtha -A pramANe muninuM kahevuM sAMbhaLI brAhmaNe chelyA ke, he svAmI ! Ape yajJa AraMbhanuM sthAna ane karma baMdhananuM kAraNa batAvyuM, paNa have ApanA zAstramAM agni kene kahe che, jemAM agni rahe che te agnikuMDa ko samaje, agni pradipta karavA mATe cATavAoe vRta hemAya che, te te cATavA ane agnine saMyukaNavaDe AghIpAchI kare che, te te saMdhukaNa kone kahe che, agnimAM kASTa nAkhe che te kayA, yajJa vakhate zAntipATha bhaNe che ne tethI upadrava maTI jAya che, te te zAtipATha kaye, agnimAM yajJa hema vakhate AhatI zenI ApavI ke jethI agni tRpta thAya, e vagere bhAva yajJanI rIta kRpA karI amane samajAvo. 43 atha:--have sAdhu belyA tA tarUpa agni cha chava te agninuM sthAnaka, jejagarUpa cATavA, satra zarIrarUpa gora saMdhukaNa. kaTa karma rUpa IdhaNa. saM. saMjayane viSe AtmAne je te zAMtipATha. hu e hema karuM chuM. I. rUkhIzravarane bhaluM e kartavya che. 44 mUla--tavo joi jIvo joi ThANaM, jogA suyA sarIraM kArisaGga / kammehA saMjama jogasantI homa, huNAmi isiNaM pasatthaM // 44 // bhAvArtha -ema brAhmaNanuM kahevuM sAMbhaLI harIkezI muni belyA ke, he brAhmaNe! bAra prakAranA tArUpI agnine pradita karI temAM karma rUpI kASTane bALe, e tapasapa agni ane tapa5 agninuM sthAnaka te jIvarUpa sthAnaka jANavuM, kemake tapa Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. AtmAthI thAya che. mana vacana ane kAyAnA garUpa cATavA ane zarIra e ta5rUpa agninuM saMyukaNu eTale AghuMpAchu karanAra jANavuM. ATha prakAranA karmarUpI iMdhaNa ( lAkaDA ) taparUpa agnie karI bhaSma thAya, ane sattare bhede saMjamarUpa vepAra e zAMtIpATha jANa. saMjama sarva jIvane zAntine karaNahAra che. AvI rItanA hemathI huM karmane dUra karUM chuM. tatvajJAnIo ane bhAva yajJa kahe che. karma kSaya karavA mATe kareke A pramANe bhAvayajJa karavuM jarUra che. 44 artha have brAhmaNa belyA. kekeNu tamAre kaha, ke. paNa tamAre karyuM che tIrtha, kara zene viSe nAhAthI pavitra thAva che. A0 amane he saMjati he yakSanA pUjanika amAre IcchA che te nA kahe. bha0 tamArI samipe. 45 mUlaH ke te harae keya te santititthe, kahiM siNAo varayaM jahAsi / Aikkhano saMjaya jakvapUiyA, icchAmo nAuM bhavao sagAse / / 45 // bhAvArtha:-vaLI brAhmaNe puche che ke, he harIzI muni! ApanA dharmamAM evuM kayuM punyakSetra che ? ane eka pavitra nAhavAne draha (kuMDa) che, ke jemAM nAhavAthI kamarUpa maLa dUra thAya ? loka prasiddha kaha ane tIrthane tame niSedha kare che te kayA drahamAM nAhavAthI ane kahyuM tIrtha karavAthI karma rUpI raja dUra thAya te kahe. kRpA karI amane samajAve. amAre te bAbata jANavAnI saMpUrNa IcchA che. 5 artha:-have sAdhu belyA. dha. dayA dhamarUpa draha che. baM, brahmacaryarUpa pavitra tIrtha nirmaLa che. AtmAo bhalI levAmAM nahAvuM jethI karma rahita thAya, sula zitaLIbhUta thake kamane rAkhe che. 49 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI harIkezI muninu` caritra. mUlaH-- dhamme hara bambhe santititthe, aNAvile attapasannalese / jahiM siNAo vimala visuddho, susI bhUo pajahAmi dosaM / / 46 / / 67 bhAvArtha :--harIkezI munie kahyuM ke, he brAhmaNA ! dayArUpa dharma e amAre nahAvAnA draha ane brahmacarya rUpa amAre pavitra tItha che. sava karmanu mULa rAga ane dveSa che. cA ane brahma cayanA pAlanahAra, satya khelanAra, tapazcaryA karanAra ane saMjama pALanAra evA je sAdhu mahAtmA puruSa teja amAre pavitra tIrUpa che. temanI pAse je jAya te pAvana thAya. eTale dayA, brahmacarya, satya, tapa vagere pAvana thavAnuM arthAt siddha thavAnu ThekANuM jANuchyu: evA pavitra tIthaeNnA karanArane mithyAtyarUpI mela lAgatA nathI. ane ahiMsA, brahmacaryAdika tIthamAM snAna karavAthI tejI, 56 ane zukala evI traNa lezyAe ( vicArA ) utpanna thAya che, ane tethI AtmA bhAvamA rahita, klaMka rahita, nirmaLa ane zItaLIbhUta khanI rAgadveSarUpa agnine elavI, bhAva samAdhi grahaNa karI kamane dUra kare che. mATe huM brAhmA ! tame paNa tevA bhAva cA karI tamArA kramane dUra karA, 46 artha :--e e, pUrvIkRta si. snAna, ku tIrthaMkare diThA. maLe e mATu snAna, i0 rUpisarane bhaluM, ja. jihA mAyAthakA vi0 kaCmala rahita vi rAgAdika kalaka rahita tha 20 mATA rUkhisara u. pradhAna sthAnaka pAme ema hu" kahu chu, mUlaH- eyaM siNANaM kusalehi dina, mahAsiNANaM isiNaM pasatthaM / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te zrI udza sAgara. jahiM siNAyA vimalA visuddhA mahArisI uttamaM ThANaM patta ||47|| tibemiH bhAvArtha :--vaLI harIzI munie kahyuM ke, huM brAhmaNa ! me' je tamane kahyuM te mArI peAtAnI kalpanAthI nathI kahyuM paraMtu kevaLajJAna, kevaLa dananA dharaNuhAra evA tIrthaMkara bhagavAna ke jene tattvajJAnI kahe che tevA puruSoe kahelAM bhAva me tamane kahyAM che. AvI bhAva saMdhyA ane AvA snAna karavAvALAneja rAgadveSAdika kalaka rahita mATA vakhANavA lAyaka muni RSizvara kahI zakAya ane teja mekSapada prApta karI zake. A pramANe harIkezI muninA upadeza sAMbhaLI brAhmaNAe A pavitra dharma premathI svikA. atha zrI upadeza zataka. jheranA kIDA jheramAM ja jIve. viprA'sminnagare mahAnva satika stAlaDumANAgaNaH / ko dAtA rajako dadAti vasanaM prAtargRhitvAM nizi // kodakSaH paradAra vittaharaNe sarvepi dakSA janAH / kasmAjjIvasi he sakhe viSakRminyAye na jIvAbhyaham | 1 | bhAvArtha:----eka paMDita paradeza dhana kamAvA arthe jatAM rastAmAM eka mATu' zahera joi gAmanA daravAjA najIka AvI sAmethI cAlyA AvatA eka brAhmaNane pUchyuM ke, he bhAi ! A zaheramAM mATu kANu che ? brAhmaNe kahyuM ke, A zaheramAM tADanA vRkSa mADhAM che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza zataka, pate pUchayuM-mATe na hoya te ThIka, paraMtu keI dAtAra che ke nahI? brAhmaNe kahyuM-A zaheramAM dAtAra tarIke baeNbI gaNAya che, kemake savAranA pahoramAM ke tene ghera lAMbA hAtha karI kapaDA levA mATe ubhA rahe che, ne te temane Ape che. bebI sivAya kaI dAtAra nathI. paMDIte pUchayuM--dAtAra nathI te khera, paraMtu zeheramAM koI DAhyo mANasa che? brAhmaNe kahyuM pArakuM dhana harI levAmAM, ane parastrI saMga karavAmAM AkhuM gAma DAhyuM che. sivAya koI DAhyuM jovAmAM AvatuM nathI. paMDIte kahyuM ke, tyAre he bhAI ! AvA zeheramAM tuM kevI rIte jIvI zake che, arthAta rahI zake che? brAhmaNe javAba Ape che, jema viSane kI viSa khAIne ja jIve che, tema huM A zaheramAM jIvuM chuM arthAt rahuM chuM. vinAzakALe viparIta buddhi. zlokaH-nabhUta pUrvo nacakena dRsstto| hemnaH kuraMgo na kadApi vArtA / tathApi tRSNA raghunaMdanasya / vinAza viparIta vRddhiA 2 : bhAvArthasonAne mRga (haraNa) pUrve kaI vakhata thaze nathI tema keIe je nathI, vaLI senAnA mRga saMbaMdhI keInA moDhe vAta paNa sAMbhaLI nathI tema chatAM rAmacaMdrajIne te mRga pakaDavAnI tRNu thaI, ane te pachI turataja sItAnuM haraNa thayuM, mATe vinAza kALe viparIta buddhi Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. punyane udaya heya te vakhate je kare te sAruM thAya. zlokaH-oSadhaM zakuno maMtra, nakSetra gRhadevatA / bhAgyakALe prasIdaMti, abhAgye yAti vikriyaa|3| karmaNohi pradhAnatvaM, kiMma kurvanti zubha grhaa| vaziSTa datta lagopi, rAmaM pravarjito vane // 4 // bhAvArtha oSadha, zukana, maMtra, nakSatra, gRha ane deva e sarve jyAre punyane udaya hoya tyAre ja sAruM kAma kare che. ane pApane udaya hoya tyAre e save duHkhadAyaka thaI paDe che. - nazIba caDhIA, heya tyAM sudhI mAtra, gRha, nakSatra, ASadha, ane deva kAMI asara karI zakatAM nathI. vaziSTabANIe rAmacaMdrajIne gAdIe besavAnuM mahatta joi ApyuM, te ja divase rAmacaMdajIne vanavAsa javuM paDayuM. mATe karmanuMja pradhAnapaNuM che. DezI ane chokare. eka cheka rAte cAlyA jate hato evAmAM sAmethI eka keDethI vAMkI vaLI gayelI DozIne AvatI jaI pUchayuM ke, che DAzimA! vAMkA vaLI nIce zuM zodhe che ? DozImAe javAba Ape ke, zlokaH-jarA daMDa prahAreNa, bhamakaTi mayA kRtam // gatame yauvanaM ratnaM, pazyAmi ca padepade // 5 // bhAvArtha -putra! jarA rUpI rAkSasaNIe mArI keDamAM lAkane prahAra karyo che, tethI keDethI vaLI gaI chu, temaja mArUM yauvana rUpI ratna evAI gayuM che, tene huM pagale pagale kheluM chuM, paraMtu hAtha lAgatuM nathI. manuSya pazu je. zlokaH yeSAna vidyA na tapo na dAnaM, na cApi zilo niguNopi dhrmH| Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI upadeza zataka. te mRtyuloke bhUmi bhAra bhUtA, manuSya svarupeNa mRgAzcaraMti // 6 // bhAvArtha-je manuSyamAM vidyA, tapa, dAna, zIyaLa ane dharma vagere guNa na hoya te manuSya A pRthvI para bhArabhuta che, eTale tenuM zarIra manuSyanuM, bAkI pazu samAna jANa. dAna viSe rAjA ane pradhAna vacce saMvAda. zlokaH-ApadArthaM dhanaM rakSet bhAgyavAnaM kacApadaH / kadApi kupito daivaH saMcito pi vinasyate / / bhAvArtha eka rAjA dAna devAmAM zUre hate. darekane meM mAgyuM dAna Apate, A pramANe haMmezA cAlaze te rAjA rAjyagAdI paNa kadAca gumAvI besaze ema dhArI pradhAne rAjAnA besavAnA ThekANe lakhyuM ke, ApadArthaM dhanaM rakSet / he rAjana ! dhana jene tene meM mAgyuM nahi ApatAM sAcavI rAkhavAnI jarUra che, kAraNake aNadhArI Aphata vakhate dhana ghaNuM ja upayogI thaI paDe che. A pramANe vAMcI nIce rAjAe lakhyuM ke, bhAgyavAnaM kcaapdH|| bhAgyavAna mANasane keI paNa jAtanI Aphata Aveja nahi, e cokkasa mAnavuM. tyAre nIce pradhAne lakhyuM ke, __kadApi kupito daivH| kadAca deva ke pAyamAna thAya tyAre zuM thAya? tyAre rAjAe jaNAvyuM ke, saMcito pi vinasyate // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. daiva ke pAyamAna thaze tyAre sAcavI rAkheluM haze te paNa jatuM raheze, mATe dAna devAmAM jarApaNuM DhIla karavI nahi. - jhADanA pAMdaDAnA patarALAmAM nahi jamavA viSe zlokaH-dho dvAdaza janmani |dsh janmAni zukaraH // kurakaTa zata janmAni / zrImate bhAjane bhvet|| bhAvArtha-patazALAmAM jamanArane bAra avatAra gadheDAnA, daza avatAra bhUMDanA ane se avatAra kukaDAnA levA paDe che, mATe patarALAmAM jamavAnuM baMdha karavuM. kaMdamULa nahi khAvA viSe. zlokaH-raktamUlAni bhavet pApam tulya gaumAMsa bhakSaNaM, bhakSaNAt narka yAnti varjanAt svrgmaapnuyaat|9| bhAvArtha-lAla kaMdamULanI jAta gAjara, suraNa, ratALu, zakarIyA vagere gAyanA mAMsa barAbara che. je mANasa tenuM bhakSaNa kare che te narakanA adhikArI bane che, ane je kaMdamULane tyAga kare che, te svarga lekamAM jAya che, mATe kaMdamULa khAvAnuM baMdha karavuM. bhejana ekAMtamAM karavuM, anya mANasonA dekhatAM jamavuM nahi te upara, - siMha ane bakarAnI vArtA. jagalamAM eka rabArI bakarAnuM dhaNa carAvatA hatA. temAMthI eka bakare jUde paDI gaye, ane jaMgalamAM rakhaDavA lAgyuM. te jaMgalamAM siMhanI vastI vadhAre hovAthI bI ja jAnavare AvI zaktA nahi ane tethI jaMgalamAM dareka jAtanI vanaspati carI khAvAnuM ghaNuM ja sAruM hatuM. bakare hara haMmeza A sAre cAre maLavAthI zarIre ghaNeja puSTa thaye. zarIrapara vALa vadhI gayA, zIMgaDA lAMbA ane vAMkA vaLI gayA, AMkho haLadaranA raMga jevI pILI thaI gaI, ane evuM vikALa rUpa banyuM ke bakare che ema jANI zakAya nahi. AvI sthitimAM te phare Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza ta che evAmAM e jaMgalamAM eka siMha AtmyA. dUrathI bakarAne ei siddha gabharAye paNa hiMmata rAkhI sAmA cAlyA. makarI siMhane sAmA cAlyA AvatA joI narama thai gayA ane vicAryuM ke, mAtanA pajAmAM AvyA chatAM hiMmata hArI nahi jatAM pIraja rAkhI rahevu. kahyuM che ke, udyamaH sAhasaM dhairyaM, buddhi zakti parAkramaH || SaDe te yatra vartate, tatra devo sAhya kRtaH ||10|| bhAvAthaH----udyama, sAhasIkatA, dhIraja, buddhi, zakti ane pAkrama e cha vAnAM jenAmAM DAya tene deva madadakartA thai paDe che. Ama dhArI bakaro hiMmata zakhI sAmeA ubhA rahyo. siT najIka AvI bakarAne niDara ubhelA joI pUchyuM ke,shlok -- kimarthaM budabudAkAraM, kimarthaM netra piMgalam / / smitha deza thiM, mirtha vana zevitam ||thA T bhAvArtha :--De vilakSaNa DheDhuSArI! tame kANuM che ? tamAza jevuM svarUpa meM kadI joyu nathI, ane AvA tamAza jevA maDaaDATa zabda paNa meM sAMbhaLye nathI. tamArA jevI pILI AkhA ane AvA lAMbA vALa me' kayAMya koInA zarIrapara joyA nathI. tame ahiM konI zeAdhamAM ane kema phrI che te kRpA karI ja NAveA. javAmamAM bakarAe kahyuM ke, zloka-zataM vyAghraM mayA hatvA hastinAM ca zatatrayaM / eka siMho na pazyati, tatkAraNa vana sevitam ||12| bhAvArtha: ~he vanavAsI prANI! tuM sAMbhaLa. huM kharekharA vanacara prANI chuM. A jaMgalamAM AvyA pachI meM saiA vAghanA jIva lIdhA, ane traNase hAthIone paralA pahAMcADayAM che. pachI kAIe mane kahyuM ke, A jaMgalamAM eka siddha rahe che, tene tame keNe karA te sArUM. AthI huM A jaMgalamAM Avye * Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgare. chuM, ane sihanI zodhakhoLa karuM chuM, paNa haju te mArA jevAmAM Avato nathI. kadAca tamArA jevAmAM Ave te mane khabara Apaje, bakarAnAM AvAM vacana sAMbhaLI siMha ghaNeja gabharAye ane vicAryuM ke, jene te eLe che te huMja chuM. paNa sArU thayuM ke haju teNe mane oLakhe nathI, mATe palAyana karI jAuM. ema dhArI bakarAne kahyuM ke, bhale, bhAI! siMha maLaze te tamane khabara ApIza. have rajA lauM chuM. ema kahI siMha cAlato thaye, ane motanA paMjAmAMthI bacyAnuM jANuM khuzI thayA, ane rakhene pAchaLa Ave ema dhArI pAchuM vALI jete jAya che. - have pele bakare pitAnI kuyukitathI bae te khare, paNu rakhene siMha oLakhI jAya evI dhAritathI te paNa pAchuM vALI jete jAya che. siMha pitAnI guphA AvatAM ubhuM rahe, ane bakarA sAmuM joyA karavA lAgyA. bakaro AgaLa jaI AkaDAnuM jhADa phaLyuM phAlyuM jemAM tenA pAMdaDAM khAvA lAgyuM. A je siMhane vicAra thayo ke, bakarA sivAya kaI vanacara jIva AkaDAnAM pAna khAya nahi, mATe te kharekhara bakareja he joIe. AthI te tyAMthI turataja deDa ane bakarAne mArI nAkhe. mATe kahyuM che ke, zloka-bhojanaM gupta kartavyaM, durbalena vizeSitaH / .. arka patra prasAdena, ajA putro vinasyate // 13 // - bhAvArtha:-bhajana karavuM te bhale game tevuM hoya paNa gupta rIte karavuM. jamavAparathI mANasanI kIMmata thAya che. jema siMhanA dekhatAM bakarAe AkaDAnAM pAMdaDAM khAdhAM te bakare che ema siMhanA jANavAmAM AvatAM tene prANa gaye. mATe jamatAM saMbhALa rAkhavI. - jJAnanA dAtAra gurUne guNa nahi bhUlavA vize. zloka-ekAkSaraM pradAtAraM, yo guru naiva manyate / svAnayonI zataMgatvA, caMDAleSvapi jAyate // 14 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza zataka. 5 bhAvArtha kaI jJAni purUSe dayA lAvI eka akSara ke eka pada zIkhavADayuM hoya, te tene jIMdagI sudhI upakAra bhulI ja na joIe. ane bhUlI javAya te se bhava kutarAnA ane te pachI cAMDAlanA ghaNuM bhava karavA paDe che, mATe guNIjane upakArI puruSane guNa bhulI ja nahi. dAna ane dharmanI lAgaNI vinAne manuSyabhava mRtyu pachI paNa nakAme che, te para:- brAhmaNa ane zIyALanI vArtA jaMgalamAM eka ziyALane traNa divasathI rAka nahi maLavAthI Amatema deDAdoDa karatuM eka nadInA kinArA para te AvI pahoMcyuM. te vakhate nadImAM eka maDadu taNAtuM jemAM ziyALa khuzI thayuM, ane thoDA pANImAM jaI maDadAne kInAre kheMcI lAvI khAvAnI taiyArI kare che, evAmAM te nadInA kAMThA para ubhelA eka brAhmaNe maDadAne oLakhI lIdhuM ane kahyuM ke, huM ziyALa! A maDadAne kaI paNa bhAga tAre khAvA lAyaka nathI ane khAIza te duHkhI thaIza. A mANasa ke hatA te tuM sAMbhaLaHva-sta vana vigata, zratipaTI sAravaMta DhoLiT netre sAdhu vilokanena rahite, pAdau na tithaM gatau / anyAyArjita vitta pUrNa, mudaraM garveNa tuMgaM ziro / re re jaMbuka muMca mucaM sahasA, nIcastha niMdya vadhu che ? .. bhAvArtha - he zIyALa ! A maDadAne hAtha tAre khAvA lAyaka nathI. kemake teNe jIvatAM kadIpaNa hAthavaDe kaIne dAna dIdhuM nathI. kAna vaDe teNe kaI divasa zAstranuM zravaNa karyuM nathI, ane sAMbhaLyuM haze te sAMbhaLyA pachI draSa rAkhe che, mATe Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. kAna khAvA lAyaka nathI. AMkha vaDe teNe kaI paNa mahAtmA puruthanA darzana karyA nathI, tethI A khAvA lAyaka nathI. paga vaDe teNe koI divasa tIrthayAtrA karI nathI, tethI paga paNa khAvA lAyaka nathI. piTa teNe anyAya ane anItithI paisA pedA karI bharyuM che, jethI peTa paNa khAvA lAyaka nathI. sastakamAMthI te che tyAMsudhI ahaMkAra dUra thaye nathI, jethI mastaka paNa khAvA lAyaka nathI. Ama tenuM AkhuM zarIra niMdAne pAtra che, jethI tAre khAvA lAyaka nathI, mATe tuM khAvAnuM mukI daI cAlyo jA, nahi te tArA AtmAnuM paNa kharAba thaze. A sAMbhaLI zIyALa tarataja tyAMthI jarA paNa khAdhA vagara cAlyuM gayuM. sArAMza eja ke, dareka mANase pitAnA AtmAnuM sudhAravA mATe daroTa avayavane sArA kAma karavAmAM jeI rAkhavA. jAne duzmana paNa sAre te para- rAjA ane brAhmaNanI vArtA. eka gAmamAM rAjAne pitAnA dehanuM rakSaNa karavA mATe bharoMsApAtra mANasa maLatuM nahotuM. eka divasa madArI mAMkaThAne laI rAjAnA gokha nIce ramata karAvatuM hatuM. te vAMdarAnI cAlAkI jaI rAjA ghaNAja khuzI thaye, ane vicAryuM ke, A vAMdarAne keLavIne pAse rAkhyA hoya te bahuja upayegI thaI paDe. jethI madArIne marajI mujaba khuzI karI vAMdare lIdhe ane tene keLavAvI ahetri palaMganI AsapAsa khullI taravAre cakI karavAnuM rAjAe soMpyuM. eka divasa eka paMDita brAhmaNa jugAramAM ghaNuM ja dhana gumAvI besavAthI rAjAnA mahelamAM cerI karavA AvyuM. rAjA palaMga para sutelA che, ane vAMdarA tarapha kare che. evAmAM rAjAnA zarIra para caMdranuM ajavALuM paheluM che, ane brAhamaNa cera laTakatI sAMkaLa pakaDI nIce utarI javAne upAya zeLe. paraMtu sAMkaLa pakaDavA jatAM jarA halI ane tene paDachAye rAjAnA zarIra para paDaze. A joi vAMdarAe vicAryuM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 zrI upadeza zataka. ke, rAjyanA zarIra para thaI sa25 jAya che, mATe talavArathI sarapanA be TukaDA karI nAkhyuM. Ama dhArI je te talavAra upADavA jAya che, evAmAM A mUkha vAMdare sAMkaLane sara5 mAnI talavArathI rAjAnA be TukaDA karI nAMkhaze, AthI AkhuM gAma raMDAze, ane mAruM te je thavAnuM haze te thAze evuM nathI te brAhamaNa cAra uparathI nIce kUdI vAMdarAne bAjhI paDe. A dhamAlamAM rAjA jAgI uThaze, ane vAMdarAe cArane pakaDo jANI rAjA khuzI tha, ane vAMdarAne zAbAzI ApI. savAra thatAM sudhI brAhANane kedamAM rAkhe. savAramAM nyAyAsana AgaLa brAhmaNane bolAbe ane sarva vAta jANavAmAM AvatAM rAjane jaNAvyuM ke, je A cAra te vakhate hAjara na heta te jarUra mArA prANa bata. mATe kahyuM che ke, zloka-paMDitopi varaM zatru, na mUoM hitakArakaH / vAnareNa hato rAjA, vipra coreNa rakSate // 16 // bhAvArtha-zatru hoya paraMtu paMDita heya te sArU, hItakAraka paNa mUkha hoya te nahi sArU. kemake zatrurUpa paMDita brAhmaNa re rAjAne bacA, ane hItakArakarUpa mUkhe vAMdarA rAjAne chava leta, ane rakSaNane badale bhakSaNa karata. mATe duzmana hoya, paraMtu dAnate heya te sAre. prabhu bhakita karavAne cagya keNu? | ( chape athavA kavIta.) sahastra vaNika buddhi male, taba heya eka senA, sahastra nAza male, taba heya eka ThagArA, sahastra ThagANa mIle, tame hAya eka zicI sahastra zikSaNa mIle, taba heya eka bIracana kavI); Nika zicIkSaNa bIragana, Thaga era nArakI, tinI epa ahI mIle, taba bhakita haya karanArI! 1LA, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. bhAvAtha :eka hajAra vaNikanI buddhi ekaThI karIe tyAre eka seAnAranI buddhi thAya, evA hajAra sAnInI bhuddhi ekaThI karIe tyAre eka ThagArAnI buddhi thAya. evA hajAra ThagArAnI buddhi ekaThI karIe tyAre eka vicikSaNa puruSanI buddhi thAya. evA hajAra vicikSaNa ( DAhyA ) puruSanI bhuddhi ekaThI karIe tyAre eka khIragana (kavI ) thAya, eTale zIghrakavI kahevAya. ema vaNika, vicikSaNa, kavi, ThaMga ane seAnI e savanI buddhi ekaThI karI hoya ane teTalI buddhi je puruSamAM hoya te prabhu bhakti karavAne cAgya gaNAya, 78 vIra bhagavAnanu' janma samayanuM khaLa, ( bhujaMgI chaMda. ) suNA vIya khAtu vizALA viSNuddho, nare bAra candre maLI eka gAdhI; daze gAdhale lekhavA eka gheADA, turagejI bAre maLI eka pADA; daze pAMca mahiSe mAnmatta nAgo, gaja pAMcaze' kesarI vI tyAgA; hara vIsase vIya aSTApade kA, daza lakSa aSTApade rAma eke; bhalA rAma yugma same vAsudevA, dvitIya vAsudeve gaNI zika levA; bhalA lakSa cikra samA nAga zrI, navI kADI nAgAdhipe IMdra pUra; anateSu iMdre maLI vI jetu, TacI aMgulI vIra prabhu vIya tetuM. gha 18 5 bhAvArtha-mahAvIra bhagavAna janamyA te vakhate temane merU patha te nahavAvavA mATe IMdra mahArAja laI gayA hatA. te prabhune khALAmAM lIdhA pachI iMdrane zakA thaI ke, sarve IMdro jyAre pANInI dhArA karaze tyAre A bALaka kAMi taNAI jaze. iMdranI + . Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza zataka, Ge za...kAnuM samAdhAna karavA mATe prabhue te vakhate TacalI AMgaLI vaDe merU parvatane halAvyeA. te vakhate temanu baLa keTala" hatu teA ke, khAra cAddhA puruSanu khaLa ekaThuM karIe tyAre eka khaLadanuM khaLa thAya, dasa khaLakanu khaLa ekaThuM karIe tyAre eka gheADAnuM khaLa thAya, mAra ghaDAtu maLa ekaThuM karIe tyAre eka pADAnuM khaLa thAya, paMdara pADAnuM maLa ekaThuM karIe tyAre eka maddonmatta hAthInuM khaLa thAya, pAMcase hAthInu khaLa ekaThuM karIe tyAre eka kesarI siMhatu. khaLa thAya. evA be hajAra kesarIsihatu baLa ekaThuM karIe tyAre eka aSTApadanuM khaLa thAya, evA dasa lAkha aSTApadanuM maLa ekaThuM karIe tyAre eka maLadevanuM khaLa thAya. e khaLadevanuM khaLa ekaThuM karIe tyAre eka vAsudevanu baLa thAya. e vAsudevanA maLe eka cakravati nu khaLa thAya, lAkha cakravartinA maLe eka nAga kumAranuM maLa thAya, evA kroDa nAga kumAranA devanu maLa ekaThuM karIe tyAre eka dharaNendranuM khaLa thAya. tenAthI anantu maLa sudharma IMdranuM ane save nA khaLa ekaThAM karIe teTalu maLa prabhunI TacalI AMgaLInA TeravAmAM che. vANIyAnI udAratA viSe. ( kavIta. ) dezapati jakha rIjhata hai, tama detaGe gAma karatahe, nihAlI, gAmati jakha rIjhata hai, tama dvaitaGe kheta kAM detahe vADI; khetapati jama rIjhata hai, tama detahe dhAna pAlI de pAlI, vANIyA bhAI rIjhata hai, takha kADhata dAMta, ajAvata tAlI. 519aa bhAvAtha:--koi dezapatine jyAre kAI kavIjana ke athi. jana kavItA pramukhathI rAjI kare tA te rAjI karanArane ekAda gAma ApI nyAla kare; gAmapatine jyAre khuzI karyo. hAya tyAre khetara ke vADI ApI de, khetarapati-kheDutane jyAre khuzI karyAM hoya tyAre eka e pAlI dhAna ApI de; ane vANIyA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. zrI upadeza sAgara. bhAIne jyAre khuzI karyAM hAya tyAre dAMta kADhI-hasIne eka trIjAnA hAthamAM tAlI Ape. AvI vaNIkanI udAratA ! vANIyAnA guNa viSe. [ zArdUlavikriDIta. ] sthAne siMha samAraNe mRga samA dezAMtare jaMbukA / AhAre khalu bhImasena sadazA vAMnopamA maithUne || draSTirmarkaTavat pIzAca prakRti kRTAkSarA likhane / svakArye kuzalA parakArye badhirA ete guNA vaanniiyaaH|| bhAvArtha :vANIyA pAtAne ghera, cArTa, ke dukAne hoya are zAlasiMha jeTalu" khaLa atAve; gAmathI cAra gAu jagalamAM jaI caDayA hAya tA jema judu paDela harajI Ama tema DhADe tema te bIkane lIdhe doDAdoDa kare; paradezamAM jo gayA hAya tA ziyALanI mAka ahiMthI ahi ane ahithI ahiM saMtAtA ka; pArake ghera jamavA beThA hoya tyAre pAMDavAnA bhAI bhImasena jevA, maithuna sevavAmAM kAtika mAsanA (xxx) jevA; tenI capaLatA vAMdazanI daSTi jevI; prakRti rIsALa, dveSI ane pIzAca jevA; khATA lekha lakhavAmAM kuzaLa; pAtAnA kAmamAM huMzIyAra, pAkuM parApakAranuM kAma hoya tyAre kAne baherA vANIyAbhAInA guNu AvA ! kanyAvikraya vagere mahA pApanu kArya karanAra pa:caMDALa ane tenI strInuM draSTAMta. . smazAna bhUmimAM AvatAM dareka muDadA paranA kapaDAM tyAM rahenAra bhaMgI arthAt ca'DALane maLe che, jethI te bhUmimAM rahetA eka caMDALa muDadAnI rAha jotA hatA. evAmAM tyAM eka muDadu Avyu. te sAthe eka bhAnu nAmanA pati AvyA hatA. maDadAnA agnisa skAra thayA pachI sarva tyAM beThA hatA evAmAM Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza zataka caMDALanI AI tyAM AvI. ane tenA patine pite rajavALA havAthI raseI karI nathI mATe kema karavuM te pUchayuM. caDAve javAba Ape ke, hAla mArAthI ghera AvI zakAya tema nathI mATe tAre khAvAnuM marajI mujaba karI le. strIe AsapAsa joyuM te eka mareluM kutarUM paDeluM joyuM. jethI kUtarAnA zarIramAMthI mAMsa kADhayuM ane te smazAnabhUmimAM baLatA muDajAnI citAmAM te mAMsane rAMdhyuM. taiyAra thayuM eTale te strI 22tAmAM jamIna para pANI chAMTatI chAMTatI ghera gaI. Ama pAchuM chAMTatI chAMTatI caMDALanI strIne jatI joI bhAnu paMDite pUchayuM ke, zvAna mAMsaM citA pakvaM, caMDAlA ca rajasvalA / bhAnu pRcchati he sakhe, kasmAt chinati chinamAha 21 bhAvArtha -bAI ! tuM caMDAlanI strI, rajasvalA, ane hAthamAM marelA kUtarAnuM maDadAnI cittAmAM rAMdheluM mAMsa laI jAya che, jethI dareka rIte tuM apavitra te che ja chatAM rastAmAM pANI chAMTatI chAMTatI jAya che tenuM zuM kAraNa? - caMDALanI strIe javAba Ape ke, zloka-gaucarA bhUmi haratAca, kanyA vikrykaarkaaH| datta dAnaM pradAtavyaM, tasmAt chinnaMti chinamahi // 22 // bhAvArtha - bhAnu paMDita ! gAyone caravAnI chuTI jamIna ukheDI nakhAvanAra, dIkarIne paise lenAra, ane dharmAdA ApelA dhanane pAchuM levA hAtha lAMbe karanAra e traNa jatanA purUSe A jamIna para cAlatA hovAthI jamIna apavitra thaI che, ane te traNe A mArA kArya karatAM paNa vadhAre pApI che, ane tethI ja huM A apavitra jamIna para pANu chAMTI pavitra karI cAluM chuM. mahAtmA puruSanA guNa jovA paNa jAti nahi jovA viSe. kaivartA garbha saMbhUto, vyAso nAmA mhaamuniH| tapasyA brAhmaNo jAyA, tasmAt jAti na kAraNaM 23 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara | bhAvArtha - mahAtmA vyAsa muni tapazcaryAvaDe brAhmaNa gaNAyA, paNa jAti vaDe nahi. kemake jAti jovA jaIe te mAchaNanA peTe avatAra lIdhela che. mATe jAti sAmuM nahi jotAM guNa jovAnI jarUra che. vaLI, zloka-caMDAli garbha saMbhUto, vizvAmitra mahAriSi / tapasyA brAhmaNo jAyA, tasmAt jAti na kAraNaM // 24 // bhAvArtha -vizvAmitra RSi paNa tapazcaryAthI ja brAhmaNa gaNAyA che. jAti jovA jaIe te teo caMDALanI kUkhe utpanna thayelA che. mATe tapane prabhAvaja mATe che, jAtine nahi. vaLI, zloka-urvazi garbha saMbhUto, vaziSTopi mahAriSi / tapasyA brAhmaNo jAyA, tasmAt jAti na kAraNaM // 25 // bhAvArtha -vaziSTa nAmanA mahAtmA paNa tapazcaryA vaDeja brAhmaNa gaNAyA che. ane jAti jovA jaIe te urvazIne peTe avatAra lIdhela che, mATe jAtinuM kAMI jovAnuM nathI. jena zAstramAM paNa harIkezI muni cAMDALa kULamAM utpanna thayA hatA. paraMtu tapazcaryAe karI kevaLajJAna meLavyuM ane sarvajJa thayA. mATe keIe jAtine ahaMkAra karavA jevuM nathI. | sarva dhanamAM vidyArUpI dhana moTuM che. zloka-na cora hAryaM na ca rAja hArya, na bhAtRbhAjyaM na ca bhaarkaarii| vyaye kRte vardhate eva nityaM, vidyA dhanaM sarva dhana pradhAnam // 26 // bhAvArtha -jenI pAse vidyArUpI dhana che, tene cAra cerI zakatA nathI, rAjA harI letA nathI, ane bhAIo bhAga mAgI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI upadeza zataka. zakatA nathI, temaja tene beje paNa jaNAtuM nathI. vaLI AzcaryanI vAta e ke, te vidyArUpI dhana vAparavAthI ghaTatuM nathI, paNa vadhatuM ja jAya che, mATe dareka vidyArUpI dhanane saMgraha kare. vidyA nAma narasya rupa madhikaM pradyumna guptaM dhanaM / vidyA bhoga karI yazaH sukha karI vidyA guruNAM guruH|| vidyA baMdhujano videza gamane vidyA paraM daivataM / vidyA rAjasu pujyate nahi dhanaM vidyA vihInaH pazuH 27 | bhAvArtha -mANasanuM nUra vidyA che. vidyA e kaI joI zake nahiM tevuM gupta dhana che. vidyA e bhega, yaza ane sukhane ApanArI che. vidyA e gurune paNa guru che. vidyA e paradezamAM hAya karanAra che. vidyA baMdhu samAna che. vidyA e mANusamAM moTAmAM meTuM daivata che. vidyAthI ja rAjya sabhAmAM AdarasatkAra maLe che, paNa dhanathI maLatuM nathI. mATe vidyA vinAne mANasa e zIMgaDAM ane puMchaDA vinAne pazu samAna mANasa jANa. saMta samAgama mahAtmaya. gaMgA pApaM zazI tApaM, dainyaM kalpa tarustathA / pApaM tApaM ca dainyaM ca, haMti saMto mhaashyaaH||28|| bhAvArtha --purANamAM kahyuM che ke, gaMgAmAM snAna karavAthI pApane nAza thAya che, caMdramAnI zItaLatAthI tApane nAza thAya che, ane kalpavRkSathI dAridratA dUra thAya che, e traNemAM ekeke guNa che, paNa pApa, tApa ane dAridratA e traNene ekI sAthe nAza karanAra saMta samAgama che. mATe sadgurunI sevA karavAmAM uttama lAbha samAja, moTA puruSane mahimA. zloka-vanapi siMhA mRga mAMsa bhakSiNo, bubhukSitA naiva tRNaM caraMta / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. evaM kulInA vyasanA bhibhUtA, na nIca karmANi samAcaraMti // 29 // bhAvArtha-jaMgalamAM rahevAra siMha phakta magaja mAMsa khAya che. kadApi te se divasane bhUkhe heya paNa tRNa khAvAnI IcchA kareja nahi, tema uttama puruSane mAthe game teTaluM duHkha AvI paDayuM hoya te paNa tenAthI leka zirUddha nIcuM kAma thaI zake nahiM, vaLI kahyuM che ke, govA-pIvaMti naH svayameva namaH | svayaM na khAdaMti phalAni vRkSAH // nAdaMti sasyaM khallu vAri vAhAH / gharoghara marAya satA vimataH | 20 bhAvArtha -nadI pitAnuM pANI kAMI pote patI nathI, che pitAnA phaLa pite khAtAM nathI, varasAda dhAnya nIpajAve che, paNa te pite dhAna khAte nathI, matalaba ke e traNenuM kArya parepakAra athe ja che, vaLI kahyuM che ke, zloka-kSAraM jalaM vAri mucaH pibati, tadeva kRtvA madhuraM vmNti| saMtastathA durjana durvacAMsi, pItvAca sUktAni samugiraMti // 31 // bhAvArtha -jema samudranuM khArUM jaLa pIne AkAzamAM uMce gayelI vAdaLIo varasAda rUpe jagatane mIThuM pANI Ape che, tema saMta puruSo jagatamAM phare che te durjana mANasanAM durvacane kAna dvArA pIne pachI pitAnA mukhAviMdamAMthI nIkaLatI amRta rUpa vANI pragaTa kare che. mATe sajajana puruSanI balIhArI che, vaLI kahyuM che ke, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza zvetaka. zloka - karNe japAnAM vacana prapaMcAn / mahAtmanaH kvApina duSayaMti // bhujaMgamAnAM garala prasaMgAn / nApeyatAM yAMti mahAmAMmiH || 22 || bhAvArtha :--duSTa mANasAnu' dhruvacana rUpI prapathI jALanu jhera mahAtmA purUSane kAMi paNa asara karI zakatuM nathI. jemake, moTA sarAvaramAM ghaNAM soM peAtAnu meDhAnu garala (jhera) nAMkhe che, paNa sarovarane jhera caDatuM nathI. dunanA tyAga karavA viSe. durjanaH parihartavyo, vidyavAlaMkRto pisana | maNinA bhUSitaH sarpaH kimasau na bhayaMkaraH ||33|| 5 bhAvArtha:--duna mANasa bhale vidvAna hoya paNa tenA tyAga karavA. jema maNIdhara nAgane mAthe maNI hAya che chatAM paNa tene koi gharamAM pesavA detuM nathI, tema durjana mANusa vidvAna DAya che, paNa paropakAranu kArya te karI zakatA nathI. khalAnAM kaMTakA nAMca dvividhaiva pratikriyA | UpAnana mukha bhaMgovA dUrato nApi barjanam ||34|| bhAvA:--jagatamAM khaLa puruSa ane kAMTA e inse sarabAja che, tenI e prakAranI kriyA sa'bhALI levI. rastAmAM jo kAMTA paDayA hoya teA paganA pagarakhA vaDe tenu mADhu bhAMgI cAlavuM, ane khaLa puruSane vegaLethI AvatA joI tenAthI dUra cAlyA javuM, upakAropi nIcAnA, mapakArohi jAyate / payaH pAnaM bhujaMgAnAM, kebalaM viSa vardhanam // 35 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. bhAvArtha-nIca mANasane game teTale upakAra karavAmAM Ave, paraMtu te ulaTe dveSarUpa bane che. jema sapane game teTaluM dUdha pAvAmAM Ave, paraMtu te jhera rUpa bane che, tema durjanane guNa karyo hoya paNa avaguNa rUpa bane che. sarpa durjanayormadhye, varaM so na durjanaH / sarpo dazati kAlena, durjanastu pade pade // 36 // | bhAvArtha-durjana ane sarSa e bemAM keNa bhaluM ema kaI puche te sapa bhale ema kahevuM. kemake sarpa phakta caMpA ja karaDe, paNa durjana mANasa te vagara caMpA pagale pagale karaDe (duHkha de che) mATe durjana mANasa karatAM sarSa sAre. vaLI kahyuM che ke, sarpaH kruraH khalaH kruraH sAta krurataH khalaH maMtraNa zAmyate sapo, na khalaH zAmyate kadA // 37 // bhAvArtha--khaLa puruSa ane sapa e banne paNa sarakhA che. sarpa karaDe te maMtra pragathI paNa utare, ane khaLa puruSa je hRdayamAM TheSa buddhi rAkhe te maMtrathI paNa maTe nahi, mATe khaLa karatAM sarSa sAre. vaLI kahyuM che ke, takSa kasya viSaM daMte, makSikAyA viSaM shirH| vRzcikasya viSaM puchachaM, sarvAMge durjano viSaM // 38 // bhAvArthI--sapaMne dADhamAM jhera hoya che, madhamAMkhane mAthAmAM era hoya che, vIMchIne AMkaDAmAM jhera hoya che, ane durjana mANasane rUMvATe rUvATe jhera hoya che, mATe tenAthI dUra rahevuM. cha jaNane vizvAsa na karavA viSe. nadInAca nakhinAca, zRMgiNA zastrapANinAm / vizvAsau naiva kartavyaH strISu rAja kuleSu ca // 39 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza Ataka, 27 bhAvArtha :-vahetI nadI; nahAravALA jIva jevA ke,vAgha, kutarA, khIlADA vagere; zIMgaDAvALA jIva jevA ke,--sAMDha, bheMsa vagere; haMmezA hAthamAM zastra rAkhanAra, strI, ane rAjA e chanA vizvAsa rAkhavA nahi. kemake koIka vakhata paNa nukazAna thAya. cha jaNanA tyAga karavA viSe, kharaM zvAnaM gajaM mattaM, raMDA ca bahu bhASiNim / rAnaputra mitra ja, tUrataH parivarnayet // 40 || bhAvArtha:--gadheDA, kUtarI, mastIe caDhelA hAthI; mahu mAlanArI rAMDa-srI; rAjakuvara ane duSTa mitra e chaene dUrathIja namaskAra karI vegaLA rahevu. traNe meLavelu dhana potAne hAthe bIjAne ApI zaktA nathI te viSe. pipIlIkArjitaM dhAnyaM, makSikA sAMcitaM madhuH / lubdhena saMcitaM dravyaM, samulaM ca vinazyati // 41 // bhAvAtha :--kIDIoe ekaThuM karelu. kaNa-anAja, temaja mAMkhIoe meLaveluM madha ane leAlI mANase upArjana kareluM dhana e traNe pAtAne hAthe khIjAne ApI zakatA nathI, paNu kAI jora julamathI lai le che tyAreja hAtha ghasI rahe che. pAMcanu purU thaI zakatuM nathI te viSe, jAmAtA jaTharaM jAyA, jAtavedA jalAzayaH / pUriztA naiva thate, nArAH paMcavumIM // 2 // bhAvArtha:----jamAI, jaTharAgni, strI, agni ane samudra e pAMcanu kAithI purUM thayu* nathI, thavAnuM nathI ane thaze paNa nahi. e pAMce khADA apUrNa che. koithI purA thavAnA nathI, mATe mahenata karavI nahi. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAMgara. cAra vAnAM sarva ThekANe letA nathI te viSe, zaile zaile na mANikya, mauktikaM na gaje gaje / sAdhavo nahi sarvatra, caMdanaM na vane vane // 43 // bhAvArthadareka parvatamAM kAMI mANekanI khANa hotI nathI, dareka hAthInA kuMbhasthaLamAM metI hotAM nathI; ThekANe ThekANe sAdhuo hatA nathI temaja dareka jaMgalamAM bAvana caMdananAM jhADa hatAM nathI. e te keka ThekANeja hoya che. dasa vastu caMcaLa-capaLa che te viSe. mano madhukaro megho, mAnInI madano maruta / mA mado markaTo matsyo, makArA daza caMcalAH // 44 // bhAvArtha -mana, bhamare, meghanI vAdaLI, strI, vikArI puruSa, meDhAmAM nakAravALe purUSa, ahaMkArI ane vAMdare e sarve svAbhAvikaja caMcaLa ane asthira svabhAvavALA che. nava bAbata kyAMya pragaTa nahi karavA viSe. AyurvisaM gRhachidraM, maMtra bheSaja maithunaM / dAna mAnaM ca apamAnaM, nava gopyAni kArayet // 45 // bhAvAza-pitAnuM AyuSya, gharamAM dhana keTaluM che te, gharanI guhya bAbata, keIe maMtra zIkhavyuM hoya te, auSadhanI jAta, mithunanI bAbata, ane keIne dAna dIdhuM hoya te, keIe mAna ApyuM hoya te te, ane keIe apamAna karyuM hoya te te, e nava bAbata kayAMya pragaTa karavI nahi. nA kahevAnA che bheda. maunyaM kAla vilaMbazva, prayANaM bhUmidarzanam / sakodhAnya mukhe vArtA, nakAraH SaDavidhaH smRtaH 46 bhAvArtha1 kaI kaI vastu mAgavA mATe Avela hoya ane tene nA kahevI hoya tyAre kAMI paNa javAba ApyA vinA mAna-bAlyA cAlyA vinA-besI rahe. 2. hAla nANAMbhIDa ghaNI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza Ataka. te che, huM vicAra karIne tamane kahIza. 3 nIcuM ghAlIne besI rahe. 4 AvanAranA sAmuM jue nahi, 5 AMkha lAlacALa karI nAkhe; ane huM bIjAnI sAthe vAta karavA maMDI paDe, paNa javAba Ape nahi. e cha bheda kAma nahi karavAnA jANuvA. dhasa ane kIrti sivAya jagatamAM sarva asthira che. asthiraM jIvitaM loke, asthire dhana yovaneH asthiraH putra dArAzra, dharmaH kIrti dvayaM sthiram // 47 // bhAvA:--mA leAkamAM jIvatara, dhana, cAvana, putra ane strI sa asthira che. jotajotAmAM badalAI jAya che paNa dharma ane kIti e eja AtmAnI sAthe rahe che. bhAgyavAna puruSanAM lakSaNa. pade pade ca ratnAni, yojane rasa kupikA; mAnyajjInA na pazyati, vadu ratnA vasuMdharA II 48 || bhAvArtha:--pagale pagale nIdhAna hAya, ane jajane lejane zya kUpikA DhAya, e bhAgyavAna purUSanA lakSaNuM che, ane te prakRtya ane dAna, puNyanuM phaLa che, bhAgyahIna puruSane tevuM jovAmAM AvatuM nathI. pRthvIpara bhAgyavAna ane bhAgyahIna anne che ane tethI bahuratnA vasuMdharA kahevAya che. ATha jaNa pArakuM duHkha jANanArA nathI. rAjA rAmA yamo vanhiH, prAhUNo bALa yAcakau para duHkhaM na jAnAti, aSTamo grAma kaMTakaH // 49 // bhAvArtha:--rAjA, strI, jaLa, agni, prANA, bALaka, yAcaka ane gAmanA kATavALa e AThane pArakAnA du:khanI pAtAnA svArtha AgaLa khabara paDatI nathI. navavastu pAte duHkha sahana karI bIjAne sukha Ape che. ikSu daMDA stilAH zudrAH kAMtA kAMcana medinI: caMdanaM dadhi tAMbUlaM, mardanAt guNa vardhanam // 50 // ra Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 zrI upadeza sAgara, | bhAvArtha -zerIne sAMThe pite palAI bIjAne mIThe rasa Ape che, tala pite pIlAI bIjAne tela Ape che, zuddha mANasane mAra paDe che eTale turata sAmAnuM kAma kare che; strI paNa mAra paDe che eTale turata kAma kare che; senAne agnimAM bALI TIpe che tyAre vadhAre kImatI thAya che, pRthvI edI khAtara nAkhe che tyAre vadhAre pAka thAya che; caMdananuM lAkaDuM jema jema ghase che, tema tema vadhAre sugaMdha Ape che, dahIM jyAre vAve che tyAre mAkhaNa Ape che ane pAna jema cAve che tema raMga Ape che. ATalA vAnA madana karavAthIja phAya kare che, cAra jaNane lajyA, kSamA, vagere hetuM nathI. taskarasya kuto dharmo, durjanasya kutaH kSamAH; vaizyAnA ca kutaH snehaH, kutaH satyaM ca kAminAm / / | bhAvArtha ceranA hRdayamAM dharma buddhi, durjana mANasanA hRdayamAM kSamA, vezyAnA hRdayamAM snehabhAva ane kAmI puruSanA hRdayamAM satya hotuM nathI. 51 jyAM jene khapa nathI tyAM te nakAme. kiM kariSyAMta vaktAraH zrotA yatra na vidyate; nagna kSapaNa ke deze, rajakaH kiM kariSyati // 52 // bhAvArtha -game te paMDita ke vidvAna hoya paNa jyAM kaI sAMbhaLanAra nathI tyAM te zuM kAmane? jema lageTIAnA gAmamAM ghebI gayela hoya te te nakAme. kemake tyAM lageTI sivAya bIjuM zuM hoya te dhuve. anyAyathI meLavela paise lAMbe vakhata Takato nathI. anyAyopArjitaM dravyaM, daza varSANi tiSTati; prApte caikA daze varSe, samUlaM ca vinazyati // 53 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza zataka. 91 bhAvArtha -anyAyathI meLaveluM dhana vadhAremAM vadhAre daza varSa sudhI rahI zake che, ane jyAM agIAramuM varSa bese che eTale sarvathA nAza pAme che. dayA uparAMta bIje kaI dharma nathI. kSamA tulyaM tapo nAsti, na saMtoSAtparaM sukham / na ca tRSNA paro vyAdhi na ca dharmodayA prH|54| bhAvArtha -kSamA je bIje kaI tapa nathI, saMteSa jevuM bIjuM kaMI sukha nathI, tRpaNA je bIjo koI roga nathI, ane dayA je bIjo koI dharma nathI. ucane uca ane nIcane nIca icchA. makSikA vraNa micchaMti, dhana milchaMti pArthivAH, nIcAH kalaha milchaMti, zAMti micchaMti saadhvH|55| | bhAvArtha -mAMkha azuci ke cAMdu baLatI phare, rAjA dhana ane rAjya kheLa phare, nIca mANasa kaleza kacha kheLate phare, ane mahAtmA purUSe zAntine kheLatA phare che. supAtra dAna viSe. zloka-supAtra dAnAzca bhaveddhanADhayo, dhana prabhAveNa karoti puNyam; puNya prabhAvAt suraloka vAsI, punardhanADhayaH punareva moLA / pada / bhAvArtha-supAtra dAna devAthI dhananI prApti thAya che, ane teja supAtra dhananA prabhAvathI punya karavAnuM mana thAya che, ane te punyanA prabhAvathI svargalokanI prApti thAya che, ane tyAMthI maraNa pAmI pharIne manuSyalakamAM dhanADhayane ghera avatAra thAya che, ane tyAM pUrNa sukha maLe che, mATe supAtra dAna devuM. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara, kupAtra dAna viSe, zloka-kupAtra dAnAzca bhave daridro, dAridraya doSeNa karoti pApam ; pApa prabhAvAnarakaM prayAti; punaridiH punareva pApI // 57 // bhAvArtha -kupAtrane dAna devAthI dAridrayanI prApti thAya che, ane teja dAridrayanA prabhAvathI pApa kare che, ane pApanA prabhAve naraka gati maLe che, ane tyAMthI nIkaLIne pAchA pharI dAridvI thaI mahApApI bane che. mATe kupAtra dAna devuM nahi. jIvatAM sudhI potAnI cIja pArake hAtha na javA viSe. zloka-sarpasya ratne kRpaNasya vitte, satyAH kuce kesariNazca keze; manonnatAnAM zaraNA gate ca, mRtau bhave danya karaH pracAraH // 58 // bhAvArtha-jIvatA madharanI maNe bIjAnA hAtha Ave nahi, kRpaNa mANasanuM dhana tenA jIvatA sudhI bIjAnA hAthamAM Ave nahi. satI strInA stanapara jIvatA sudhI paNa sivAya bIjAne hAtha aDake nahi, mAnI puruSe zaraNe rAkhele mANasa jIvatA sudhI bIjAne hAtha laya nahi, A sarve mRtyu pachI bhale bIjAnA hAtha jAya paNa jIvatAM sudhI pArake hAtha jAya nahi. caturAI vadhavAnA pAMca kAraNa. zloka-dezATanaM paMDita mitratA ca, vAyaMganA rAja sabhA pravezaH Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza zataka. aneka zAstrArtha vilokanaM ca, cAturtha mUlAni bhavaMti paMca / / 59 / / bhAvAtha:-dezATana karavAthI, paDIteAnI mItratAi karavAthI, NikAonA nAca mujA jovAthI, rAjyasabhAmAM praveza karavAthI, ane ghaNA zAstronA abhyAsa karavAthI DahApaNa, caturAi ane hoMzIyArI vadhe che. gayeluM cAvana pAchuM AvavA viSe. zloka- artho narANAM pati raMga nAnAM, varSA nadInA mRturAT taruNAm ; svadharmacArI nRpatiH prajAnAM, gataM gataM yauvana mAnayati // 60 // 93 bhAvArtha :--jema game tevA buDhDho mANasa thaI gayA hoya paraMtu acAnaka paisAnI prApti thavAthI jIvAna jevA banI jAya che; strI pAtAnA patinA paradeza javAnA viyeAgathI vRddha jevI anI gaI hAya paNa pati samAgama thatAMja cAvanAvasthA prApta thAya che; nadImAM pANI sukAI javAthI dhULa uDatI hoya che, ane jovI gamatI nathI, paraMtu varasAda varasavAthI cAmAsAmAM jovA lAyaka banI jAya che, pAnakhara RtumAM vRkSA parathI pAMdaDA kharI paDavAthI jhADa kuMDA jevuM dekhAya che, paNa vasataRtu AvatAM navaparTIva banI jovA lAyaka thAya che. tema dharmiSTa rAjA paradezathI pAtAnA dezamAM AvatAM raiyata navIvanarUpa dekhAya che e cAra gayeluM rUpa pAchuM lAvanAra che. bharelA chalakAtA nathI te viSe. zloka - saMpUrNa kuMbhaM na karoti zabdamardho ghaTo ghoSa mupaiti nUnam ; Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. vidvAna kulIno na karoti garva, guNaivihInA bahu jalpayaMti // 61 // bhAvArtha -jema rele ghaDe chalakAtuM nathI tema avAja paNa karate nathI, paraMtu adhure ghaDeja chalakAya che, ne avAja kare che, tema kulIna mANasa vidvAna thayo hoya paNa garva karate nathI, paraMtu guNa rahita akulIna mANasaja garva-ahaMkAra kare che, kemake te adhurA che, mATe. je jene nAza kare che te viSe. zloka--rupaM jarA sarva sukhAni tRSNA, khaleSu sevA puruSAbhi mAnam / yAMcA gurutvaM guNamAtma pujA, ciMtA balaM haMtya dayAca lakSmIm // 62 // bhAvArtha-jarAvasthA (ghaDapaNa) rUpane nAza kare che, tRSNA sukha mAtrane nAza kare che, pala (duSTa) mANasanI sevA karavAthI mANasanuM abhimAna nAza pAme che, yAcanA karavAthI moTAIne nAza thAya che, pitAnA guNanI prazaMsA karavAthI guNane nAza thAya che, ciMtAthI baLane thAya che, ane lakSmIthI dayAne nAza thAya che. pAchaLathI pastA nahi karavA viSe. zlokaH-nirvANa dIpe kimu taila dAnaM, core gate vA kimu sAvadhAnam ; vayogate kiM vanitA vilAsa, payoga te kiM khalu setu baMdhaH // 63 // bhAvArtha -dIne bujhAI gayA pachI dIvela puravAnI cintA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 zrI upadeza zataka karavI te nakAmI, cAra khAtara pADI gayA pachI sAvadhAna thaI jAjhikA karavI te nakAmI, vRddhAvasthA AvI gayA pachI strI sAthe vilAsa karavAnI IcchA rAkhavI te nakAmI, ane varasAda varasI rahyA pachI pula bAMdha ke chAparuM saMcarAvavuM te nakAmuM che, e sarve bAbatanI prathamathI ja taiyArI karavI joIe. vagara agnie zarIra bALanAra viSe. zlokaH-kugrAma vAsaH kujanasya sevA, ku bhojanaM krodha mukhI ca bhAryA; murkhazca putro vidhavA ca kanyA, vinAgninA saMdahate zarIram // 64 // bhAvArtha kharAba gAmamAM vAsa karavAthI, nIca mANasanI sevA karavAthI, kharAba bhejana jamavAthI, krodhavALI strI maLavAthI, mukha putra hovAthI ane rAMDelI putrI hovAthI puruSa vagara * agnie baLI mare che. bhartuharI rAjA je vakhate bhekha laI potAnA rAjyamAMthI nIkaLI javA taiyAra thayA te vakhate pradhAne kahyuM ke, he mahArAjA ! tame ekAeka jAva che te ThIka karatA nathI. Apa ApanA kuTuMbane upadeza ApI sAthe laI jaze te Apane ekalA muMjhavaNa nahi paDe, ane bolavA cAlavAnuM ThIka paDaze. bhartuharI rAjAe kahyuM ke, he pradhAna! mAruM je kuTuMba che te mArI sAthe ja Ave che. pradhAne kahyuM ke, mahArAjA! Apa kuTuMba sAthe AvavAnuM kahe che te karyuM kuTuMba sAthe Ave che, te kRpA karI jaNAve. rAjAe kahyuM ke, he pradhAna ! sAMbhaLa. dhairya yasya pitA kSamA ca jananI, zAMtizciraM gehinii| satyaM sUnurayaM dayA ca bhaginI bhrAtA manaH sNymH|| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. zayyA bhUmitalaM dizopa vasanaM jJAnAmRtaM bhojanaM / me te yasya kuTuMbIno vada sakhe kasmAd bhayaM yoginaH | bhAvArtha -he pradhAna! dhIraja rUpI mAre pItA che, kSamA rUpI mAtA che, zAMnti rUpI bhAI che, mAre suvA mATe pRthvInA taLa rUpI pathArI che, daza dIzAe rUpI mAre vastra che, jJAnarUpI amRta bhejana che, AvuM jegI lekenuM je kuTuMba potAnI pAse che, tene bIjA kuTuMbanuM zuM prajana? he mitra! AvA gIene kene bhaya che ?! jenA vinA je zobhatuM nathI te viSe. rAjyaM niHsacivaM gataH praharaNaM sainyaM vinetraM mukhaM, varSA nirjaladA dhanIca kRpaNo bhojyaM tathAjyaM vinA; duzIlA gRhiNA suhanna kRtimAna rAjA pratApojita, ziSyo bhaktivivarjito bata tathA dehIca dhrmvinaa||66|| | bhAvArtha -pradhAna vinAne rAjA, hathIAra vinAnI senA, AMkhe vinAnuM mukha, varasAda vinAnI varSARtu, kRpaNutAne laI dhanavAna, ghI vinAnuM bhajana, sadAcAra vinAnI strI, guNa oLavanAra mitra, pratApa vinAne rAjA bhakti (namratA) vinAne ziSya ane dharma vinAne deha e sarva zobhA pAmatA nathI. vaLI kahyuM che ke, nirpata karaTI hayogata javazcaMdraM vinAzarvarI, nigaMdha kusumaM sarogata jalaM chAyA vihinastaru bhojyN nirlavaNaM sutogata guNazcAritrahinoyati, nirdevaM bhavanaMnarAjita yutaM dharma vinA maanvaa||6|| bhAvArtha -dAMta vinAne hAthI, cAla vinAne ghaDe, caMdravinAnI rAtri, sugadha vinAnuM phUla, pANI vinAnuM sarovara, chAyA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI upadeza Ataka. vinAnu jhADa, mIThAvinAnu leAjana, guNavinAnA putra, cAritravinAnA sAdhu, devavinAnu madira, ane dharma vinAnA mANasa e sarva zeAlA pAmatA nathI. vaLI kahyuM che ke, v pritidraSTivinA sukhaM dhanavinA gehaM bhAryAvinA, viprA veda vinA yati guNa vinA rAjAca sainyaMvinA; zUraH zastravinA strIyaH pativinA pUjAvinA devatA, etat sarva na zobhate kimaparaM dehaMca jIvaM vinA || 68|| bhAvArtha :--AMkha meLApa vinAnI prIti, dhana vinAnuM sukha, strIvinAnuM ghara, veda vinAnA brAhmaNa, guNu vinAnA sAdhu, sainya vinAnA rAjA, hathIyAra vinAnA zUrA, dhaNI vinAnI srI, pujA vinAnA deva ane jIva vinAnuM zarIra e sarve zezabhAne pAtra nathI. ghaDapaNa viSe. mAtraM saMkucitaM gati rvigalitA daMtAzca nAzaM gatA, daSTirbhazyati rUpameva hasate vakraM calAlAyate; vAkyaM naiva karoti bAdhava janaH patnI na zuzrUSate, dhik kaSTaM jarayAbhibhUta puruSaM putro'pyavajJAyate // 69 // bhAvAthaH--jyAre ghaDapaNa Ave che, tyAre zarIra sadAcAya che, gati vikaLa thAya che eTale dhArelI jagyAe paga mukI zakAtA nathI, dAMta paDI jAya che, AMkhe dekhI zakAtuM nathI; AMkha ane zarIranuM svarUpa nAza pAme che, mAMDhAmAMthI lALa paDe che, bhAIe kahelA vacanane sAMbhaLatA nathI, strI sevA karatI nathI, ane aneka muzkelIe ucherI moTA karelA putre paNa avajJA kare che, mATe ghaDapaNane dhikkAra che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. deva kepe tyAre je kAma karavAM sujhe te viSe. zloka-dhAturvAde tathA chute, yakSiNe maMtra sAdhane / paravAre tathA caure, devaruSTe matirbhavet // 70 // | bhAvArtha -je mANasa para jyAre deva pAyamAna thAya tyAre tene kImIe zodhavAnuM mana thAya, jugAra ramavAnuM mana thAya, bhUta ke maMtranuM ArAdhana karavAnuM mana thAya, parastrI sAthe gamana karavAnuM mana thAya, cerI karavAnuM mana thAya, eTalAM vAnAM deva kepe agara tagadIra puTe tyAre karavAnuM mana thAya, kyAre pANuM pIvuM upagI che te viSe. zlokaH--ajIrNe bheSajaM vAri, jIrNe vAri balapradam / bhojane cAmRtaM vAri, bhojanA te viSapradam // 7 // bhAvArtha:-ajIrNapara unuM kareluM pANI auSadha samAna che, nayaNe koThe pANI pIvuM te baLane vadhAranAruM che, bhejana jamatAM jamatAM adhavaca pANuM pIe te te amRta samAna guNakArI che, ane jamI rahyA pachI pIe te te jhera samAna avaguNa-kartA che. A pANI unuM karI ThAreluM samajavuM. vadhAre sArU zuM? varaM maunyaM kAryaM na ca vayana muktaM yadI nRtaM, varaM klibaM puMsA na ca para kalatrAbhi gamanam; varaM prANaH tyAgo na ca pizuna vAkyeSvabhiruci, varaM bhikSAzitvaM na ca paradhanA svAdana sukham // 72 // | bhAvArtha--asatya belavA karatAM mana rahevuM e vadhAre sAruM che, parastrIgamana karavA karatAM napuMsakapaNuM bhegavavuM vadhAre sAruM che, cAla cugalI karI peTa bharavA karatAM mota vadhAre sAruM che ane pArakA dhananI AzA rAkhavA karatAM bhIkha mAgavI e vadhAre sAruM che. ' Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upara zataka. dharmanA kAryamAM vilaMba na karavA viSe. yAvat svasthamida kalevara gRhaM yAvajarA dUrato, yAvaceMdriya zaktira pratihatA yAvat kSayonAyuSaH; Atmazreya sitAvadeva viduSA kAryaH prayatno mahAn , saMdIse bhavanehi kUpa khananaM pratyudyamaH kiidshH||73|| bhAvArtha-jyAM sudhI zarIrarUpI ghara sAjuM hoya; ghaDapaNa AvyuM na hoya, indrionI zakti nAza pAmI na hoya, ane AyuSya pUrNa thayuM na hoya tyAM sudhI dareka sujJa puruSe dharmanA kAryamAM vilaMba na kara, kemake keTalAeka ema mAne che ke, AgaLa upara dharma karIzuM, paraMtu jema ghara saLagI uThayA pachI ku khodave nakAme che, tema pAchaLathI dharma karavAnI IcchA rAkhavI te paNa nakAmI che. dezane dUrathI namaskAra karavA viSe. chedazcaMdana cUta caMpaka vane rakSApizA khoTake, riMsA haMsa mayura kokila kule kAkeSu nityAdaraH; mAtaMgena khara krayaH samatulA karpUra kApAsayo, reSA matra vicAraNA guNigaNe dezAya tasmainamaH 74 bhAvArtha-je dezamAM caMdana, AMbA ane caMpA jevAM uttama jhADane nAza thatuM hoya, ane bAvaLa, kaMthAra jevA nIca jhADanuM poSaNa (rakSaNa) thatuM hoya, jyAM haMsa, mora, kAyala evA uttama janAvarane nAza thatuM hoya ane kAgaDA vagerenuM rahANa thatuM hoya, jyAM gadheDA ane hAthI sarakhA gaNAtA hoya, athavA sarakhe bhAve vecAtA haya, jyAM kapura ane kapAsIonA sarakhA bhAva hAya, e pramANe thatuM hoya te dezane pati puru. e dUrathI ja namaskAra karI tyAga kara, 57 gAmamAM praveza karavo nahi. athavA sarakAya, jyAM hoya ane Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. jenA vaDe je zebhe te viSe. zloka-maNinA valayaM valayena, maNimaNinA valayena vibhAtikaraH, kavinA ca vibhurvibhunA ca kaviH, kavinA vibhunAca vibhAti sabhA; zazinA ca nizA nizayA ca zazI, zazInA nizayA ca vibhAtinabhaH; payasA kamalaM kamalena payaH, payasA kamalena vibhAtisaraH // 75 // bhAvArtha-maNuvaDe karIne kaMkaNa zobhe che, ane kakaNavaDa karIne maNI zele che. maNa ane kaMkaNa e bane vaDe karI hAtha zobhe che, kavI vaDe rAjA zobhe che, ane rAjA vaDe kavI zele che, kavI ane rAjA e bane vaDe sabhA zebhe che caMdramA vaDe trI zobhe che, ane rAtrIvaDe karIne caMdramA zebhe che, ane rAtri ane caMdra e bane vaDe karIne AkAza zobhe che. pANIvaDe kamaLa zole che, ane kamaLavaDe pANI le che, ane pANI ane kamaLa e banne vaDe karIne saravara zele che. sAra viSe. zloka-buddheH phalaM tattva vicAraNaMca, dehasya sAro vrata dhAraNaMca, arthasya sAraH kila pAtra dAnaM, vAcaH phalaM prItikaro narANAm // 76 // bhAvArtha-buddhine sAra tatva vicAraNA karavI te, nIrogI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 zrI upadeza zataka. zarIrane sAra vrata dhAraNa karavAM te, dhanane sAra supAtra dAna devuM te, ane vANIne sAra saune premabhAvathI bolAvavA te. jJAnInA dasa lakSaNa viSe. zloka--akrodha vairAgya jiteMdriyatvaM, kSamA dayA sarva janaH priyatvam ; nirlobha dAtA bhaya zoka hartA, jJAnaM pratilAbhaMca daza lakSaNAnI / / 77 // bhAvArtha -koSarahita haya, vairAgyavAna hoya, jiteMdriya heya, kSamAvAna haya, dayALu hoya, sarvane prIyakArI heya, nilabhI hoya, dAtAra hAya, bhaya ane zaMkarahita hoya e dasa lakSaNa jJAna prApta karavAnA samajavA. jJAnadAna viSe. zloka-gaja stha turaMgaM, gau zataM bhUmi dAna; kanaka rucirpAtraM, medanI sAgarAMtam ; ubhaya kula vizuddhaM, koTi kanyA pradAnaM; na bhavAta bhava tulyaM, jJAna dAnaM samAnam / 78) bhAvArtha seMkaDe hAthI, ghoDA, ratha, gAye, temaja pRthvInuM dAna Ape, senAnA pAtranuM dAna Ape. samudra paryata pRthvInuM dAna Ape, bane kULa jenA nirmaLa che evI karoDo kanyAnuM dAna Ape, A pramANe jIdagI sudhI dAna Ape, te karatAM eka mANasane jJAna dAna Ape che te badhA dAna karatAM zreSTha che. mATe jJAna dAna ApavAmAM kasara rAkhavI nahi. dAridraya viSe. dasiti joga siddhA, aMjana siddhAya kei dIsaMti; dAridra joga siddhA, pAse viThiyA na dIsati // 79 // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 | zrI upadeza sAgara. bho dAridraya namastubhyaM, siddhohaMtaca darzanAt ; ahaMsarva prapazyAmi, namAM pazyati kazcana // 8 // | bhAvArtha-hAriddhi mANasa kahe che ke, je yoga sAdhIne siddha thayA te paNa najare dekhAya che, je AMkhomAM aMjana karI adrazya thayA evA siddha te paNa kaI prAgathI pragaTa najare dekhAya che, paraMtu jene rUMvADe rUMvADe dAridraya pragaTa thayuM che, evA daridra purUSane kaI dAtAra pAse beTho heya paNa dekhI zakate nathI. te mATe dAridri kahe che ke, he dAridraya! tane namaskAra che. kemake huM tArA darzanathI siddha puruSa thaye chuM tethI huM te sarvane dekhuM chuM paNa mane dAriddhine koI paNa dekhatuM nathI. vaLI kahyuM che ke, zloka-puttAya sIsAya samaM vibhattA, rIsAya devAya samaM vibhattA; mukhA tirikkhAya samaM vibhattA, muyA daridrAya samaM vibhattA // 81 // bhAvArtha -putra ane ziSya e banne barAbara jANavA, kavi ane deva e bane barAbara jANavA, mUrkha ane tiryaMca e bane barAbara jANavA. temaja muela ane dAriddhi e banne paNa barAbara jANavA, kemake temanI pAse kaI besI zakatuM nathI. laghutA viSe. gAthA-taNalahuyaM tUsalahuyaM, tiNa tusalahuyaM ca paththaNAlahuyaM; tattopi so lahuo, paththaNa bhaMgo kaojeNa // 82 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza zvetaka. 103 bhAvAthaH sarva thI taraNAM (ghAsa) halakAM tethI tutha eTale anAjanAM photarAM halakAM che ane e banne karatAM paNa AjIjI karI bhIkha mAganAra halakA che, ane te mAganAra karatAM paNa prAthanAnA bhaMga karanAra eTale nA kahenArA halakA jANavA, vaLI kahyuM che ke, gAthA: para paththaNA pavatti, mA jaNaNI jaNao eri saMputtaM; co vimA dhaniko, paththaLa mano sroneLa yAtzA bhAvAthaeN :--he mAtA ! pArakA pAse mAgavAvALA putranA janma ApIza nahi. chatAM kadI janma Ape te tArI marajI, paraMtu prArthanAnA bhaMga karanAra eTale mAganArane nakAza kara nAra eTale nA kahenAra evA putrane te peTa viSe paNa dhAraNa karIza nahi. vidhAtAne ThapakA viSe, zloka- zazInI khalu kalaMka kaMTakaM padmanAle, jaladhI jalamapeyaM paMDite nirdhanatvam ; dayita jana viyogo durbhagatvaM svarupe, dhanapati mULavaM ratnoAvi vidhAtrA / / 8 / / bhAvArtha:caMdramAmAM je haraNanu laMchana che te kala'karUpa che, vaLI kamaLanI nIce kAMTA che te paNa kalarUpa che, vidvAna paDIta purUSa nidhana hAya che te pazu kalakarUpa che, durbhAgya mANusa rUpa ane kAntivALA chatAM paNa kalaMkarUpa che, paisAvALA kRpaNutAne lai kalakarUpa che, mATe he vidhAtA ! te suSTi utpanna karI paNa kalakarUpa karI che, tane zuM kahevuM ? sAta / vyasana viSe. zloka - taM ca mAsaM ca surA ca vezyA, pApArddha corI paradAra sevA; Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 104 zrI upadeza sAgara, etAni saptAni vyasanAni loke, ghorAti ghoraM narake pataMti // 85 // bhAvArthajugAra ramanAra, mAMsa khAnAra, dArU pInAra, vezyA sAthe gamana karanAra, zIkAra ramanAra, corI karanAra ane parastrI sevanAra, te sAta vyasanane sevanAra mANasa A dunIyA mAMthI kALadharmane pAmIne gherAna ghara narakane viSe utpana thAya che mATe A sAta kuvyasana samajIne tene tyAga kara. rAtri bhojananA deSa viSe. zloka-medhApipIlIkA hati, yukAkuryAjalodaram; makSikA kurute vAti, kuSTa rogaM ca kolikH||86|| - bhAvArtha -rAtrie bhojana karavAthI khorAkamAM je kIDI AvI jAya te buddhine nAza thAya, je peTamAM zuM thAya te jaLadarane roga thAya, je mAMkha peTamAM jAya te ulaTI thAya, ane je karoLIe piTamAM jAya te keDane rega thAya. mATe divase jaIne jamavuM, paNa rAtrie sarvathA bhajanane tyAga kara. kAma viSe. vRthA vRSTi samudreSu, vRthA tRpteSu bhojanam , vRthA dAnaM dhanADhayeSu, vRthA dipo divApica / / 87 // bhAvArtha-samudramAM varasAda varase te vRthA eTale nakAmuM che, dharAelAne bhojana ApavuM te vRthA che, paisAvALAne dAna ApavuM te vRthA che, ane divase kare te paNa vRthA che, mATe beTI mahenata karavI nahi. brAhmaNanA lakSaNa viSe. satyaM brahma tapo brahma, brahma ceMdri nIgrahaM; sarva bhUte dayA brahma, etada brAhmaNa lakSaNaM // 8 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza mRtaka bhAvArtha : satya male, tapazcaryA kare, iMdvicaniyamamAM rAkhe, sarva prANImAtrane viSe dayAbhAva rAkhe e sarva brAhmaNunA lakSaNa jANavA. 105 sattAvIza vavA viSe. vApI va vihAra varNa vanitA, vAgmI vanaM vATikA, vaidyA brAhmaNa vArI vAdI vibuddhA, vezyA vaNika vAhinI: vidyA vIra viveka vitta vinayo, vAcyaMyamA vallikA; vastra vAraNa vAji vezara varaM rAjyaM vavaiH zobhate 89 bhAvArtha:--1 vAva, 2 gaDha, 3 magIyA, 4 aDhAra varNa, 5 srI, 6 vAcALa, 7 vana, 8 vADI, 9 vaidya, 10 brAhmaNa, 11 pANI, 12 carcAvAdI, 13 pati, 14 vezyA, 15 vANiyA, 16 pAlakhI, 17 vidyA, 18 vIrapurUSa, 19 vivekI, 20 paisAdAra, 21 vinayavAna, 22 sAdhu, 23 velaDIe, 24 vajra, 25 hAthI, 26 gheADA, 27 khaccara; e sattAvIsa ravA vaDe nagara zele. hadamAM rahI kAma karavA viSe, nakra svasthAna mAsAdya, gajendramapi karSati sa eva pracyutaH sthAnA, chunApi pari bhUyate // 90 // bhAvArtha :-magara peAtAnA sthAnamAM eTale pANImAM rahIne moTA hAthI jevA janAvarano paNu nAza karI zake che, paraMtu teja magara peAtAnA sthAnathI mahAra nIkaLe te kutarA jevuM janAvara paNa te magarane mArI nAMkhe che; mATe dareka peAtAnI hadamAM rahI kAma kare teA phAvI zake ane bahAra nIkaLI kAma kare teA vinAza pAme. vaLI kahyuM che ke; padasthitasya padmasya, mitre varuNa bhAskarau; padacyutasya tasyaiva, klezadAha karAvubhau / / 99 / / 14 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. bhAvArtha: kamaLa peAtAnA sthAnamAM eTale sarAvaramAM hAya te vakhate tenA mitra varuNa ane sUrya tene sukha Ape che, ane teja kamaLa peAtAnuM sthAna mukI pRthvI para jaI paDe che, tyAre teja varuNa ane sUryanAmanA pAtAnA mitra tene tApathI sukavI nAkhe che. mATe peAtAnuM sthAna na cheDavuM. vaLI kahyuM che ke, rAjA kuLavadhUrviprA, maMtriNazca payodharA :: sthAna bhraSTA na zobhate, daMtAH kezA narA nakhAH 92 bhAvArtha:--rAjA, kulIna strI, brAhmaNa, pradhAna, varasAda, dAMta, kreza, mANasa, ane nakha eTalA vAnAM peAtAnA sthAnamAM rahevAthI zAle che, paNa jo sthAnabhraSTa thayAM te zAlA pAmatAM nathI, sAra grahaNa karI, gheADAmAM ghaNuM karavA viSe. zlokaH - aneka zAstra bahu veditavyaHer area asar vighnAH / yatsAra bhUtaM tadupAsitavyaM, haMso yathA kSIramivAMbumadhyAt // 93 // 106 bhAvArtha:--zAsra ghaNAM che, bhaNavAnu ghaNu che, paNu vakhata thADA che, temAM paNa vighna ghaNAM che. mATe je sAra padArtha hoya tene grahaNa karI leA ke jethI AtmAnuM kalyANa thAya. jema huMsa pANI ane dudha bhegu hoya temAMthI dudha grahaNa karI le che, tema sAra grahaNa karaze. krodha kAyAnuM dahana kare che te viSe. zloka - krodhohi zatruH prathamo narANA, dehasthito daha vinAzanAya / yathA sthite kASTagatohi vArDaH, sa eva vahnirdahate zarIraM // 94 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza kSataka. 17 bhAvAtha:-jema vAMsane viSe rahelA agni vAMsanA ja nAza kare che, tema krodharUpI zatru mANasanA zarIra viSe rahyo ke mANasa nAja nAza kare che. mATe krodha e mANasane prathama zatru che. susaMgata viSe. zloka --yatI vratIcApi pativratAzca, vIrAzca zUrAzca dayA parAzca / tyAgI ca bhogI ca bahuzrutAca, susaMga mAtreNa dahati pApam / / 95 / / bhAvArthaH- -jItendri, vratadhArI, pativratA strI, vIra purUSa, zUravIra, tyAgI purUSa, ane bahu zAstranA pAragAmI eTalAnA je premathI saMga kare che, te tenA jevAja thAya che. eka vaDe bIjI zAle te viSe. zloka - zrutena buddhirvyasanena murkhatA, madena nArI salilena nimnagA | nizA zazAkena dhRtiH samAdhinA, nayena cAlakriyate narendratA // 96 // bhAvArtha:--zAstra vaDe buddhi, vyasana vaDe surkhatA, mada vaDe strI, pANI vaDe nadI, caMdramA vaDe rAtri, samAdhi vaDe dhaiyatA ane nyAya vaDe rAjA zAle che. eka bIjAnI ayIkAI-aMtara viSe. vAjivAraNa lohAnAM, kASTa pASANa vAsasAm | nArI puruSa toyAMnA, maMtaraM mahadaMtaram // 97 // bhAvArtha:--ghoDA ghoDAmAM, hAthI hAthImAM, leADhA leAAmAM, lAkaDA lAkaDAmAM, paththara paththaramAM, vastra vacamAM, A strImAM, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrI 5deza sAgara. puruSa puruSamAM ane pANI pANImAM jema mATe atara che, tema dharma dharmamAM ane gurU gurUmAM paNa ghaNeja aMtara che. keInA uDA mama na jevA viSe. nadInAM ca kulAnAM ca, munInAM ca mahAtmanAm / parIkSA na prakartavyA, strINA duzvaritasya ca // 98 // bhAvArtha --nadInA mULanI, sAdhunA kULanI, mahAtmAnI jAtinI ane strInA duzcaritranI parIkSA karavI nahi. pAMca meTA adhami viSe dharmanidi paMktIbhedI, nidrA chedI nirarthakaH / kathA bhaMgI guNa dveSI, paMce te paramAdhamAH // 99 // bhAvArtha -dhamanI niMdA karanAra, paMkti bheda karanAra, nAhaka udhane nAza karanAra, cAlatI kathAmAM bhaMgANa pADanAra, ane guNijane para dveSa karanAra e pAMca parama adharmi jANavA. aMte hAtha ghasatA cAlyA javA viSe. deyaM bhoja ghanaM dhanaM sukRtibhirna saMcitavyaM kadA, zrIkarNasya balezca vikramapateradyApi kirtisthitA; asmAkaM madhu dAna bhoga rahItaM naSTaM cirAtsaMcItaM, nirvANAdapi pANi pAda yugalaM gharSatya ho makSIkA // bhAvArtha eka vakhate bhejarAjA sabhA bharI beThA che, tevAmAM rAjAnA hAtha para eka mAMkha AvI beThI, ane hAtha ghasavA lAgI. AthI rAjAe paMtane pUchayuM ke, A mAMkhane Ama karavAnuM zuM kAraNa? pavite kahyuM ke, he bhejarAjA! e mAMkha ema sUcave che ke, ApanI pAse punyanA udaye dravya ghaNuM che, mATe tene sadvyaya kare, paNa sAcavI rAkhazo nahiM; dAna devAthI AjaparyaMta karaNa, baLa ane vikrama vagere rAjAnI koti tAjI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMjatI caritra. 108 che. mATe je Apa paNa dAna nahi Ape te amArA jevI thIti thaze. mAMkho ghaNuM jhADaparathI thoDe the rasa cUsI lAvI madhapuDe banAve che, paraMtu nathI temAMthI madha khavAtuM ke nathI dAna devAtuM. chevaTe anArya mANasa AvI te madhapuDe upADa jAya che. tyAMthI mAMkha uThI ahiM AvI hAtha ghasI kahe che ke, he rAja! amArI pAse saMcaya kareluM kAMI na rahyuM, ane hAtha ghasatI rahI, mATe mAre dAkhalo laI dareka mANase samajavuM joIe ke, je dAna ApavAmAM nahiM Ave te mArI mAphaka hAtha ghasatAM cAlyA javuM paDaze, ane parabhave duHkhI thavuM paDaze. atha zrI saMjatI caritra.' paMcALa dezamAM kaMpIlapura nagarane viSe jItazatru rAjA rAjya karatA hatA. temane cesaTha kaLAnI jANa, rUpa, guNe karI sahita dhAraNa nAme rANI hatI. eka divasa madhyazazI rAtrie sArAM svama sahita pAMcamA devale thI punyavaMta chava tenI kukhe AvI utpanna thayo. A khabara rAjAnA jANavAmAM AvatAM bannene ghaNuM ja Anada prApta thaze. savA nava mAsa pUrNa thatAM putrane janma thaye. bAra divase azuci dUra thaye kuTuMba vagerene jamADI jaNAvyuM ke, putra jIvatA rahetA nahi hovAthI ghaNa jaNa putranA ulAmaNuM nAma-jjIo, dhuLIo vagere pADe che, tevI rIte ame paNa A putranuM nAma saMjatI rAkhIe chIe, mATe sai tene sajatI kahI belAvaje. A pramANe nAma pADyA pachI te putra + A carItra 18 mA adhyayanane AdhAre upadeza tarIke lakhyuM che, paNa sUtranA zabdAthe nathI lakhyuM, mATe vAMcanAre dhIrajathI vAMcavuM. TIkA tathA bIjA graMthane AdhAra paNa che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 zrI upadeza sAgara. pAMca dhAve karI vRddhi pAmavA lAge, sAtame varSe tene kaLA AcAryane seMpavAmAM AvyuM. thoDA vakhatamAM gurunI kRpA ane pitAnA udyamane laI te kuMvara bahotera kaLAmAM praviNa thaze. dhanuSya vidyA e kSatriyane dharma che, temAM te khAsa nipuNa thaye. AvA kaLAkuzaLa kuMvarane mAtApitAe kuLavAna kuLanI pAMcaso kanyA paraNAvI. cAvana vaya prApta thatAM jItazatru rAjA kALadharmane pAmyA, eTale saMjati gAdIe beTho. tenA mitre te rAjAne dareka rIte khuzI zakhatA ane jarA paNa dUra khasatA nahi. eka vakhata trAe kahyuM ke, mahArAjA ! Apa dhanuSya vidyAmAM bahuja kuzaLa che, te te vidyA ane parAkramanI khubI nagarajane, aMte: ura ane ApanI senA vagere kayAre jevA bhAgyazALI thaze? AthI rAjAnuM mana paNa sarvane potAnuM parAkrama batAvavA Atura thaI gayuM. eka divasa saMdhyA samaye eka haraNanuM TeLuM pitAnA udyAnamAM vaccovaca AvI beTheluM joI vanapAlaka turataja rAjA pAse AvI kahevA lAgyuM ke, he mahArAjA ! Aje ApaNuM udyAnamAM se haraNanuM keLuM AvI beThuM che, ane Apa je zIkAra karavAnI hoMza dharAve che, te Aje pUrNa thAya tema che, pachI jevI ApanI marajI ! rAjA A zabdo sAMbhaLI ghaNe ja khuzI thaye, pite kubatane laI harahaMmeza mAMsa bhakSaNa karI, temAMja mucchita thai paDaye rahete ane temAM vaLI A khabara AvavAthI potAnuM parAkrama batAvavAno vakhata Avye jANa vadhAre khuzI thaye, ane tethI vanapAlakane kahyuM ke, je, tuM hamaNAM ja tyAM jaI haraNa AghApAchA na thAya tene baMbasta karI rAkha, huM divasa utA tyAM AvI pahoMcIza. rAtrie mAre kene kene mAruM parAkrama batAvavuM evI vicArarUpI mALA taiyAra karI prabhAta thatAM ja senAdhipatine belAvI hukama karyo ke, cAra prakAranI senA taiyAra karAve, ane aMtaHpuramAM paNa khabara Ape ke, rAjA pahela vahelA Aje Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMjatI caritra. zIkAre jAya che, mATe temanuM parAkrama jevA taiyAra thAva, hukama thatAMja save rANuo potapotAnA rathamAM besI rAjA sAthe udyA namAM AvI. senAne haraNanA TeLAnI cAre bAju ubhI rAkhI eTale cotarapha hAthI, ghoDA, ratha ane pAyadaLe pharI vaLI mRganA TeLAne gherI lIdhuM, evAmAM saMjati rAjA pitAnA hathIyAra sahita ghoDA para besI te haraNanA TeLA pAse AvyA, ane baMdukane bhaDAke karyo. Ama acAnaka avAja sAMbhaLatAja haraNa tarapha nAsavA lAgyAM, kahyuM che ke, gAthAH--savve jIvA vi icchanti, jIbIuM na marIjIuM; tamahA pANa vahaM ghoraM, nIgaMthA vajIyaM tINaM bhAvArtha-sarva prANImAtrane A duniyAmAM vahAlAmAM vaDAluM je kAMI hoya te te mAtra eka jIvatara che. eTale game tema karI jIvavAnI IcchA kare che, paNa kaI maravAnuM, icchatuM nathI, ane tethI ja jJAni puruSa keI paNa jIvane nukasAna thAya evuM karatA nathI, ane sarvane pitAnA AtmA tulya gaNe che. je ajJAnI hoya che teja indrione vaza thaI anya jIvane haNe che. Ama te mRganuM TeLuM AnaMdathI beThuM hatuM, temAM acAnaka temanA para duHkha AvI paDayuM, ane Amatema doDAdoDa karavA lAgyuM. rAjA paNa jema haraNa nAse tema tenI pAchaLa, pitAnI strI vagerene potAnuM parAkrama batAvavA pitAne ghaDe deDAve che, haraNa bhayathI bAra bAra hAtha uMcA kUde che, tema rAjAne ghoDe paNa tevIja rIte te haraNanI pAchaLa kUde che, ane vacce nAnA moTA mRga je ADA Ave che, tene talavArathI dUra kare che, eTale haNe che. rANIe vagere rAjAnuM AvuM parAkrama joI khuzI thAya che. evAmAM haraNanA jUtha (TeLA)ne adhipati mATe mRga je kAlIyAra kahevAya che, tene bahAra nIkaLavAne raste maLI javAthI ekadama senA bahAra kUdI paDaze. A joI rANIe Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 | zrI upadeza sAgara, kahevA lAgI ke, he rAjA ! khare zikAra hAthamAMthI gaye! mATe bIja nAnA haraNane mukI daI khare zIkAra hAtha kare ! AthI rAjAe krodha ane abhImAnane laI pratijJApUrvaka pitAne gheDe te moTA mRganI pAchaLa mArI muLe. senA pAchaLa rahI. AgaLa kAlIAra ane pAchaLa phakta rAjA. Ama doDayA jatAM pitAnA udyAnanI hada che ghaNAM jojana dUra jyAM mANasane pagarava nahi paraMtu sIMha, vAghanI vastIvALA bhayaMkara jaMgalamAM AvI pahoMcyA. chevaTe mRgane vega jarA narama paDavAnI sAthe rAjAe ghoDAparathI bANa mAryuM jethI mRga vidhAI gayuM, ane bANa zarIramAMthI bahAra nIkaLI pAsenA eka jhADa nIce eka mahAtmA puruSa padmAsanavALI dhyAnastha beThA hatA temanA jamaNA paganA DhIMcaNamAM vAgyuM, jethI lehI cAlyuM javA lAgyuM, paraMtu te mahAtmA te dhyAnamAMja tallIna che. - mRgane jamIna para tUTI paDayuM joI rAjAe khuzI thaI gheDe ubhA rAkhe, paraMtu AsapAsa najara karatAM bhayaMkara jagala joyuM, ane dIlagIra thaye, paNa mRgane laI jaI mArI rANIo ane senA AgaLa raju karIza te jarUra teo A mArUM parAkrama joI khuzI thaze ema vicArI gheDA parathI nIce utarI bANathI viMdhAI gayelA mRga pAse AvyuM, ke tarata ja te mRge chevaTanI maraNanI vedanA bhagavatAM paga uMcA nIcA karI prANu cheDayA. evAmAM pAseja padmAsanavALI dhyAnamAM magna thayelA muni tarapha rAjAnI draSTi gaI ane joyuM te muninA pagamAMthI lohI cAlyuM jAya che, ane pAse bANa paDayuM che. A dekhAva joI rAjA AkuLavyAkuLa banI bhayabrAMta thaI vicA2vA lA ke, "A mRga jarUra A munino ja haze. mArA bANathI A mahAtmAnA pagane IjA thaI jethI jarUra teo ke pAyamAna thaI eka phUka sAthe mane bALIne bhaSma karI nAkhaze. meM meTAmAM moTo aparAdha karyo, ane A muni have mane jIvate javA nahi de! have mArI yu dazA paravArI! have te A mu. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI satI caritra. 13 ninA pagamAM paDo, namana karI, mAphI mAgu' ane te kupA karI kSamA Ape te ja huM jIvatA rahe ane kapIlapuranI rAjyagAdI bhrAmavI zake ! nahi teA huve bacavAnA bIjo upAya nathI. " Ama dhArI muni pAse AvI traNuvAra ugesa sAthe vavapraNAma karI, rAjA munine kahevA lAgyA ke, " he dayALu deva anAthanA nAtha! huM Apane aparAdhI, Apane zaraNe Avyo chuM, te zaraNAMgatanuM rakSaNa karI ! meM ApanA moTA aparAdha karyo che, dhArA te eka sAthe karATA mANasane khALI bhaSma karI nAMkhA tema che, para Mtu he prabhu ! teve kApa mArA para na karaze. huM pharIthI AvA aparAdha kadI paNa nahi karUM. " suni hajI dhyAnamAM tadghina hatA, jethI rAjAne kAMi paNa javAba ApI zakyA nahi, ane muni taraphathI kAMI javAba na maLyo, jethI hajI gussAmAM haze, ema dhArI rAjA vadhAre bhayabhrAMta thaye ane pharI namratApUrvaka bolyA ke, huM prabhu ! huM kapIlapura nagaraneA rAjA sajati zru, huM hajArAnA pAlaNahAra chuM, mATe mArA para na kApaze, ane mane na mAraze, na mArazeA, na mAraze ! mArI pAchaLa hunaro mANasa maraze, mATe he dayALu ! temanI dayA khAtara mane jIvatA zakhaze. pharI huM AvA aparAdha kadI nahi karUM. mATe mAza tarapha amIdraSTithI e ! AvA rAjAnA vacana sAMbhaLI sAdhu mahAtmAe vicAryuM ke, jo A rAjAne have huM javAba nahi. Apu te te bhayathI ApeAApa maraNu pAmaze. ema mArI munie kAyAtsaga pALI rAjA tarapha amIdraSTithI joyu ane olyA ke, he rAjA ! mArA taraphathI tane abhaya che! ATalA zabda sAMbhaLatAMja jANe navA avatAra Avye ema ha pUrvaka rAjA AlyuM ke, he prabhu ! Ape mArApara mATI dayA karI jIvIta dAna dIdhu. tenA badale hu kevI rIte ane kyAre vALI zakIza ? te kRpA karI samajAvA ! kahyuM che ke, 15 haladI jaladI nahi taje, khaTarasa taje na gAma; guNIjana guNu nahi taje, guNaka taje gulAma. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara, A pramANe rAjAe namratApUrvaka bodhavacanenI icchA jaNAvI eTale muni bolyA ke, he rAja ! jIvatara hAluM ane mata aLakhAmaNuM che, tene tane jAti anubhava thaye, te have vicAra kara ke, A niraparAdhI mRgane te jIva lIdhe te tene maratAM kema thayuM haze ! alpa jIdagImAM AvA nIraparAdhIna jIva levAthI durgatimAM javuM paDaze mATe sarva jIvane abhayavanane dAtAra have thA. kahyuM che ke, zlokaH-suvarNa dAnaM gaudAnaM, bhUmidAnamanekasaH kAma bApAnAnAM, * * * * bhAvArtha sevAnuM, gAyanuM; ane bhUminuM vagere aneka prAthanAM dAna kahyAM che, paNa te uttama gaNAtAM nathI, paraMtu vane bacAva evuM je abhayadAna e sarvathI zreSTha kahyuM che. - A upara eka draSTAMta huM kahuM chuM te tuM citta daIne sAMbhaLa. vasalapura nAmanA nagaramAM jItazatru nAmane rAjA rAjya kare che. te rAjAne pAMcaso rANuo che. A nagaramAM eka divase eka dhananA lebhI mANase eka jaNanuM khUna karyuM ane te pakaDAvAthI nyAyAsata AgaLa raju karavAmAM Avye, ane guhe sAbIta thavAthI sajAe te cerane phAMsIne hukama karyo. mahetA najIka AvyuM jANI cera AkraMda karavA lAgyA ane AjIjI karI ane kahevA lAgyuM ke, mane keI bacAve ! pharI huM AvuM zraya nahi karuM, ane bacAvanArane upakAra nahi bhUluM. ATaluM kahyA chatAM te sArane bacAvavA koI samartha na thayuM ane sIpAie pagamAM beDI nAkhI phAMsInA lAkaDA tarapha tene laI cAlyA. ratanI pAMca rANIomAMthI eka rANIne cerane phAMsIe caDAvavA laI jate joI dayA AvI ane vicAryuM ke have A cArane manuSyabhava maLe tyAre khare! rAjanI AjJA meLavI eka divasa tene phAMsIe caDAvavAnuM baMdha rakhAvI mAre tyAM rAI karI jamADavAne lAbha lauM te sAruM, ema dhArI rAjI pAse jaI, Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMjatI caritra. 115 e pramANe kahI eka divasanI rajA meLavI, cArane pitAne baMgale belA, ane sanAna karAvI jamavA baisADa. jamatI vakhate corane zaNIe kahyuM ke, he bhAI! tane phAMsIe laTakAvavA laI jate joI mane dayA AvavAthI eka divasane mATe tene ahiM sukhethI rahevAnI rAjA pAsethI meM AzA lIdhI che, mATe tuM nirAMte jama! rANInAM AvAM vacana sAMbhaLI cera ghaNuMja khuzI thaze. paraMtu haju maraNane bhaya mAthe levAthI gaLe kALI utaratA nathI. Ama eka divasa te gaye. bIje divase bIjI rANIne, cArane abhayadAna ApI jamADavAne lAbha levAnI IcchA thaI, ane te pramANe rAjAnI AjJA meLavI jamavA bolAvyo, paraMtu haju mAthethI maraNane bhaya dUra thaye nathI, jethI AnaMdathI jamI zakaze nahi. Ama anukrama bAkInI cAragsa aThANuM rANIoe cerane eka eka divasa jamADavAnI AjJA mAgI lIdhI, paraMtu haju teTalA divasa bAda maravAnuM che, jethI navenavAM bhojana jamavAnuM chatAM te ceranuM zarIra sukAvA lAgyuM, kemake sarvathA motane bhaya mAthethI dUra thaye nathI. chevaTe pAMcaso divasa purA thatAM maravAne divasa AvI pahoMcyA, tyAre moTI rANIne sarvathI vadhAre lAbha levAnI irachA thaI, jethI maTI zaNI cArane sAthe laI rAjA pAse gaI ane kahyuM ke, huM savathI mATI te hArUM mahaTAIpaNuM zuM ? e kahyuM ke, tamArI marajI mujaba mAgI le. tyAre rANIe kahyuM ke, he rAjAjI! A pArane abhayadAna Apa kRpA kare. rAjAe moTI rANInA mAnanI khAtara tema kabUla karI cArane abhayadAna ApavA hukama , A khabara sAMbhaLatAMja ceranI nasenasamAM lehI bharAI AvyuM, zarIra praphulalIta thayuM, ane navuM ja jIvana maLyuM jANI, rANIne page pI cAra kahevA lAgyA che, je mAtA tame mane motathI bacAvya, e upakAre huM kahI nahI bhUluM. tamAruM kalyANa thaje ! Ama AziSa ApI te cAra cAlake thaye. mahAtmA gaI bhAlI kahe che ke, he saMjatI rAjA! tuM paNa Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11} zrI upadeza sAgara. A pramANe abhayadAnanA dAtAra thA, sAnA bhAtmA pAtAnA AtmA samAna jANI, kAi jIvanI ghAta karIza nahi. . rAjAe kahyuM ke, huM mahArAja ! Ape kahyuM te satya che, paraMtu huM kevI rIte sarvane abhayadAnanA dAtAra thaI zakuM? mhArUM rAja, mhArU kuTuMba, mhArA bhaMDAra e sarvenuM huM rakSaNa karanAra chuM, ane e sava mhArAvaDeja nabhe che. A sa jALamAMthI huM kevI rIte abhayadAnanA dAtAra thaI zakuM te kupA karI mane samajAve. mahAtmA gaI bhAlIe kahyuM ke, he rAjA ! sAMbhaLa:gaathaa: - jayAsavvaM parivajja, gaMtavva mavvasassate; aNicye jIva loyAma, kiMraMjjami pasajjasi || bhAvArtha:--ke rAjana ! tuM sava mhArUM mhArUM kare che, paNa te sarva mithyA che, e rAjaparIvAra savane mUkI eka divasa maravAnuM cAkkasa che, vaLI te ApaNI peAtAnI sattAthI nahi, paraMtu pUrvanA sa'cIta karmanI AdhInatAne laI parAdhIna thavuM paDaze. A anitya saOsAra sadhyAnA raMga ane AkAzamAM thatAM IMdra dhanuSya jevA che. e raMga kSaNamAtramAM badalAI jatAM vAra lAgavAnI nathI, emAM tuM zuM murchAbhAva rAkhe che ! rAjA mhArU mhArUM karI mAMheAmAMruM yuddha kare che, tyAre taMtti pRthvI rRpatti nALAM " pRthvI hasIne kahe che ke, he rAjA ! zAmATe amArA kAraNe mAMheAmAMhe yuddha kare che! amArA para agaNita rAjA thaI gayA, paNa pRthvI kAInI thaI nathI, ane thavAnI paNa nathI. paraMtu pRthvIpara rahI je kama bAMdhyA teja sAthe gayAM, mATe te rAjA! tuM A rAjamAM murchAtrAva pAmI rahyo chuM, paNa aMte rAjya tArU nathI ! ' rAjAe kahyuM ke, hai mahArAja ! Apa kaho che te satya che, paNa rAjyamAM hujI mahAre ghaNAM sudhArA karavAnA che, vaLI hajI vakhata ghaNuM che, mATe puchAthI Apa jema kaheze. tema karIza. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aya zrI satI caritra. 117 sAdhue kahyu, gAthA:- jIvIyaM ceva rUvaMca, vidyusaMmAya caMcalaM; jathataM mujhasI rAyaM, picaththaM nAva busasi // bhAvA:-he rAjana ! lAMbI AzA ane vicAra karavAthI aMte nIrAza thavuM paDe che. pakScApama ane sAgarApamanI apekSAe atyAre seA varSanuM AyuSya te vIjaLInA jhamakArA jevuM che, teA jIMdagI gheADI ane vicAra karoDo varSanA te zuM purA thavAnA che? mRtyu Ave kAma ane vicAra cheADI daI javuM paDaze, ane kA adhurAM raheze. mATe TuMkA AyuSyamAM parabhavamAM kalyANa thAya evu kArya karI levu eja DAhyA puruSanu ttavya che. rAjAe kahyu... huM muni ! Apa kaho che te satya che, paraMtu atyArathI huM ApanA kahevA pramANe varte, ane Atmasiddhi karavA besuM te| mhArI strIo, mhArA putra, mhArA baMdhuo, mhArA mItrA temaja mhArA sa parIvAra, mhArA kSaNamAtranA vicAga sahana karI zake tema nathI. atyAre huM... temAMthI virakta thai kevI rIte dharma karI zakuM ? munie kahyuM, he rAjA ! sAMbhaLa, gAthAH - dArANiya suyAceva, mittAya taha baMdhavA, jIvaMta maNujIvaMti, mayanANu vayaMtiya. / / bhAvArtha:-huM rAjA ! srIpara je tuM mAha dharAve che, te tA phakta mAhajALa che, ane temAM tuM sAcA che. strIe kANu che ane tuM kANu che tenA te hajI jJAna buddhie vicAra karyoja jaNAtA nathI. mAhanI kathI muMjhAyalA mANasAne mATe huM eka vaNIkanI dhanavaMtI nAmanI putrinI vArtA kahuM chuM te tuM eka citte te sAMbhaLa. te kharekhara hRdayamAM dhAraNa karavA lAyaka che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. dhanavatInI vArtA. kaMcanapura nagaramAM harIzcamana ane rAjya kaphtA hatA. tene ceAsaTha kaLAmAM pravINa, rUpa ane guNe karI sahita evI dhAraNI nAmanI rANI hatI. tee arasaparasa premamAM evA mukhya khanI gayA hatA, ke bahAra zuM vAtA thAya che tenI temane khabara paDatI nahi. eka divasa te ztA pachtA jharUkhAmAM besI cApATa khele che, ane hAMsI mazkarI kare che. te janAza leAkA A pramANe noI nIcuM ghAlI cAlyA jAya che, paNa rAjAnI ane sa unI krIDhA joi jyAM tyAM teA karI DAhyA thavAmAM pariNAme majA nahi, jethI kAi kAMI besI zakyuM nathI. A nagaramAM dhanadeva nAmanA nagarazeTha hatA. tene dhanavatI nAmanI rUpa ane guNe karI sahita eka putrI hatI. tene seALa varSa thayA pachI teja gAmanA subuddhi nAmanA pradhAnanA dIkarA sAthe paraNAvI hatI, ane tene eka putra hatA. putrIne pIyarathI sAsare vaLAvavA mATe zeThe murhuta vAvavA javAnI taiyArI karI tyAre putrIe AtmAnubhava karatA jAtismaraNa jJAna thavAthI kahyuM ke, huM pItAjI! mutta jevarAvavAnI jarUra nathI, Ajeja huM mAre sAsare page cAlIne jaiza. vAhanapara besI nahi javAnA mAre nIyama che. AthI zeThe ratha-pAlakhI-myAnA sahita mANasA pAchaLa zAbhAne mATe mAkalyAM, ane khAra vacce thaI te putrI javA lAgI. rAjAnA mahela pAse AvatA rAjA-saNIne atyaMta mAhavaza eka zrIjInA gaLAmAM hAtha nAkhI krIDA karatA dhanavatIe joyA, eTale te jaza tyAM ubhI rahI, ane bannene mahunIkamanA prema joi ghaNIja hasavA lAgI. potAnA sAmuM joI hasatI bALAne joI zAe vicAryuM ke, A mALA zuM kAraNathI hasI haze, mAre jarUra tene bolAvI tenA mananI vAta jANuvI joie, jethI rAjAe mAthusa mAkalI te khALAne upara AvavA kahevarAvyu. bALAe bhayanA kAraNathI upara javA nA pADI tyAre rAjAe kahevarAvyuM ke, tuM mArI bena tulya che, mA 118 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI saMjatI caritra. 119 khuzIthI upara AvI tArA mananI vAta jaNAva. sAthI nagarazeThanI putrI bALaka sAthe rAjyamahelamAM gai, ane vinaya sahita rAjA pAse jaI ubhI rahI. rAjAe pUchayuM ke, he bena! Amane krIDA karatA je tane kema hasavuM AvyuM e bAbata jANavAnI mArI tIvra IrachA che. mATe e bInA jaNAvyA bAda tAra jyAM javuM paDyuM tyAM ja - dhanavaMtIe kahyuM ke, he rAja! sAMbhaLe. hAla kahevA jeTalI bInA che, te kahuM chuM ane bAkInI vakhata Ave kahIza. huM sAra ghesthI A traNa mAsanA bALakane laI mArA sAsare jauM chuM. sAthe mANase voI adhava chatAM satAmAM huM prANatyAga karIza. mAre putra jIvatA raheze. huM maLIne A ApanA nagaramAMja daravAjA bahAra bhuMDaNInA paTe avatAra laIza. mane ALakhavAnI nIzAnI tarIke mArA kALamAM ghaNuM tIlaka haze. tyAM tame Avaze eTale bAkInI bInA jaNAvIza. ema kahI te putrI cAlatI thaI jAe tenI sAthe ghaNAM mANase saMbhALathI ghera pahoMcADavA mekalyA paraMtu devage rastAmAM be sAM. laDatA hatA temAM te putrI kacarAIne maraNa pAmI chokare bacI gaye. prakhanane tathA zeThane khabara paDatAM te tyAM AvI pahoMcyA ane te bAInA zabane agni saMskAra karyo. rAjAne A vAtanI khabara paDatAM te bAInI vAta te satya mAnI ane bhuMDaNane peTe avatAra lIdhA pachI bAkInI vAta sAMbhaLavA tatpara thaI rahyo. traNa cAra mAsa vityA bAda have bhuMDaNane peTe avatAra lIdhe haze jANuM rAjA hAthamAM dhanuSya laI daravAjA bahAra batAvela ThekANe gayA, ane joyuM te bhaMDANane pAMca-sAta baccA AvyA hatA. rAjAne jei sarva baracA nAsavA lAgyA, paraMtu sapheda tIlakavALuM bacuM ubhuM , ane jAtismaraNa jJAna utpana thavAthI nakhake lakhIne rAjAne jaNAvyuM ke, he rAjana ! ahIM mAruM tera divasanuM AyuSya che, pache huM A jaMgalamAM haraNInA peTe avatAra laIza. tyAM tuM Aje, eTale badhI vAta karIza. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 zrI upara sAgara, ema kahI baDu cAlatuM thayuM. vAta jANavAnI jIjJAsAvALA rAjAne AthI cena na paDayuM, ane pharI te prasaMganI rAha joI rahyo. | tera divasa pachI te baccuM maraNa pAmI haraNanA peTe utpanna thayuM. vakhata thaye rAjA bANa laI jaMgalamAM gaye ane baccAne joI ubhuM rahyuM. eTale jAtismaraNa jJAna thavAthI baccuM bolyuM ke, he rAjana ! ahiM mArUM aDhAra divasanuM AyuSya che. jethI kAMI vAta karavAnuM banI zake tema nathI. ahiM aDhAra divasa pUrNa thaye tArA nagaramAM vANIyAne tyAM dIkarIpaNe avatAra laIza. tyAM vakhata Ave AvI pahoMcaje, eTale badhI vAta karIza, ema kahI bacuM palAyana karI gayuM. vAta jANavAnI jIjJAsA ane vakhata vadhate gaye jANI rAjA ghaNeja akaLAye, paNa nirUpAye nava mahInA pasAra karyo. pachI tapAsa karAvatA jaNAyuM ke, eka vaNakane tyAM dikarI avatarI che, eTale khuzI thaI tyAM javA taiyAra thayo. AvI rIte rAjAne vaNIkane tyAM dIkarIne jevA javAnuM jANuM rAI ajAyaba thayA, eTale kAMIka kAraNa savane jaNAvavuM joIe ema dhArI rAjAe kahyuM ke, je bAIne dIkarI avatarI che te bAIe, eka divasa jaMgalamAMthI huM to AvatuM hatuM ane kuvA kAMThe ubhuM rahyuM hatuM tyAre mane pANI pAyuM hatuM, jethI tyArathI meM tene bena karI mAnI che, ane tene tyAM dIkarIne janma thaye jethI mAre bhANIne ramADavA javuM joIe, Ama vAta karI sarvanA mananuM samAdhAna karI rAjA ghoDA para savAra thai vaNakane tyAM gaye. zeThe mAna pAna ApI rAjAne besADayA, bAda avatarela dIkarIne pAse magAvarAvI ekAMtamAM pUchayuM ke, he bALA ! TharAva pramANe huM AvyuM chuM, mATe bAkInI vAta pUrNa kara, have huM te vAta jANavAne bahuja adhIro banI gaye chuM. te bALAe jAti samaraNa jJAna utpanna thavAthI kahyuM ke, he rAjA ! dhIraja rAkhe. kahyuM che ke, Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI saMta caritra 11 dehare-dhIre dhIra chie, dhIre saba kucha hAya, mAlI sIMce sogaNA, paNa rata vinA phaLa nA hoya. mATe he rAjA ! utAvaLathI jeTaluM kAma thAya teTaluM bagaDe. dhIraja rAkhavAthI sAruM thAya che. mArI soLa varSanI uMmara thaze tyAre mArA mA-bApa mane paraNAvaze. te vakhate cArInI aMdara cothuM maMgaLa vartAya tyAre hAjara raheje. huM sarva vAtane khulAse karIza. bALAnuM A pramANe kahevuM sAMbhaLI rAjA ghaNeja helagIra thaye, ane seLa varSa kevI rIte pasAra karavA tenA vicAramAM paDI gaye. paraMtu jema paththara taLe hAtha AvavAthI baLe nahI paNa kaLe kADhI levAya che te sAruM thAya che, tema A kAma paNa have dhIraja rAkhI rahevAya teja sArUM thAya, ema dhArI turata tyAMthI ravAnA thaI pitAne bagale AvyA, paNa kyAMya citta coTatuM nathI, vAta sAMbhaLavAnA vicAramAM bhegavilAsa jogavavAnuM paNa bhUlI javAmAM AvyuM. ema karatAM soLa varSa puza thayAM. te dIkarInI rUpa kAti sArI hatI jethI te nagaranA pradhAnanA dIkarAne dIkare ke jeNe dhanavaMtIne peTa avatAra lIdhe hatuM, tene atyAre aDhAra varSa thayAM che, tenI sAthe tene vivAha karyo. ane lagnane divasa nakkI thaye te divase pradhAnanA dIkarAnA varaghoDA sAthe rAjA paNa te kanyAne ghera AvyA. cerImAM maMgaLa varatAvA zarU thayA te vakhate rAjAe ubhA thaI te kanyAne pUchayuM ke, he bena ! have adhurI mUkelI vAta TharAva pramANe Aje pUrNa kare. kanyAe javAba Ape ke, he rAjA! vicAra kare ke, atyAre huM kenI sAthe parANuM chuM ! A paraNanAra keNa che tene barAbara vicAra kare. bahu vicAra karatAM rAjAne jaNAyuM ke A paraNe che te Ane potAne ja pAchalA bhavane dIkarA thAya. mAre ane A dIkarAne ekaja bhava che, ane A bALAne thobhAva thaye. lagna prasaMga vakhate sarva samakSa A vAta jAhera thavAthI sAnI ajAyabIne pAra rahyo nahiM, ane karmanI vicitra gatine sine khyAla thaze ! rAjAe kahyuM ke, he bALA! A te te sarva Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrI upadeza sAgara. tArI vAta karI, paraMtu mArI zI vAta che, te jaNAva. mALAe hyuM ke, je vakhate huM" bajAra vacce thaI cAlI jatI hatI ane tuM je rANI sAthe AnaMdakIDA karatA hatA te rANI cAthA bhavanI tArI pAtAnI janetA eTale mAtA che. ane tenI sAthe tu bhAga bhAgavatA hatA jethI mehanI kamanI vicitra gati joi te vakhate hu* hasI hatI. mAhanI karmAMne vaza thai mANasa peAtAnu jJAna bhUlI jAya che. A AzcaryakAraka khInA jANI rAjAne vairAgya utpanna thayA, jethI rAjA-rANI, ane vara-kanyA e cAre jaNAM dIkSA lai sadgati pAmyAM. munie kahyuM he rAjA ! srIsabadha AvA prakAranA che, vaLI putra saMbadha paNa tevAja jANavA. ane mItra, sajajana, bhAi e saghaLAM jyAMsudhI tuM jIvatA haIza tyAMsudhI tArI AgatAsvAgatA karo, ane jyAre AyuSya pUrNa thayuM te vakhate kAya sAthe AvanAra nathI. save ahi~ ja rahevAnA ane ekIlA cAlyu javuM paDaze, pAchaLa zamane dunInA vahevAra pramANe AMkhamAM mAMsa lAvI pItA putrane upADI lai jAya che, ane putra pItAne upADI laI jAya che. tArA jIva rahita zarIrane paNa tArU ja kuTuMba upADI jai agni saskAra karaze, ane vakhata jatAM ai tane bhUlI jaze. mATe he rAjA ! cIja mAtra parathI meAha utArI tArA AtmAnuM kalyANa thAya tema kara. nahi te rAjyanA RhakAra ane lakSmInu ghelApaNuM jarUra tane chetarIne durgatie laI jaze. rAjAe kahyuM ke, he muni! lakSmInu ghelApaNuM zuM? tekupA karI jaNAve. munie kahyuM ke, lokIka zAsramAM samudramAMthI mathana vakhate cauda ratna nIkaLyAM hatAM te nIce pramANe;-- zlokaH - lakSmIH kaustubha pArijAtaka surA dhanvantarizcaMdramAH gAvaH kAmadudhAH surezvaragajo raMbhAdi devAganAH Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMtI caritra. 123 mayaH sataguNo viSe dhinu saMskRti vALu ratnAni caturdaza (pratidinaM kurvantuno mNglm)| bhAvArtha -1. lakSamI, 2 kastubha maNi, pArijAtakanuM jhADa, 4 madIrA, 5 dhavaMtarI, 6 caMdramA, 7 kAmadhenu gAya, 8 arAvaNa hAthI, 9 apasarA, 10 sAta mukhavALe cheDe, 11 jhera, 12 dhanuSya, 13 zaMkha. 14 amRta. e cAda. e cauda ratnamAMthI lakSamI jyAre kSIrasAgaramAMthI bahAra AvI tyAre pArijAta pallava pAsethI rAga (raktatA, prema) lIdhe caMdrakaLA pAsethI atizaya vakratA (ADAI) lIdhI, uccaH zravasa (IMdranA a%) pAsethI caMcaLatA ( capaLatA, asthiratA) lIdhI; viSa pAsethI mehana-zakita (mUcha pamADavAnI zakti, meha pamADavAnI zakti) lIdhI, madirA pAsethI mada (kepha, garva) lIdhe, ane kastubhamaNi pAsethI ati kanitA (zarIranI ane mananI) lIdhI. eTalAM vAnAM sahavAsa-paricayathI, viyAga samaye vinoda karanAra cinDa tarIke laIneja kSIrasAgaramAMthI e bahAra AvI che. e anAryA jevuM bIjuM koI aparicIta nathI. prApta thayA pachI paNa mahA kaSTa karIne e rahI zake che. guNarUpI pAsanA daDha baMdhanathI ene nizcala karI rAkhI hoya, te paNa te nAsI jAya che, ati garva dharAvatA hajAre haiddhAonA khullI taravA2nA paherAmAMthI paNa te jatI rahe che, madajharatA hAthIothI tene gherI lIdhI hoya te paNa te palAyana karI jAya che, nathI te koInI sAthe parIcaya rAkhatI, nathI uMca kULane jetI, nathI rUpane dekhatI, nathI kULa kamane anusaratI, nathI zIlapara draSTi karatI, nathI caturAIne gaNatI, nathI zAstra vAkaya sAMbhaLatI, nathI dharmane mAnatI, nathI udAratAne Adara karatI, nathI vizeSa jJAnane vicAra karatI, nathI AcArane pALatI nathI satyane Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrI upadeza sAgara. sabhAratI, ane nathI lakSaNanu pramANu gaNatI, paNa AkAzamAM utpanna thatA IMdra dhanuSyanI mAphaka jotajotAmAM aDhazya thaI jAya che, hajI sudhI ene merUnA bhramaNanA sa MskAra rahyo hAya ema te bhamyA kare che. padma samUhamAM cAlavAthI jANe kamaLa DaDanA kAMTA vAgyA hAya ema koi sthaLe paga sthIra rAkhIne rahetI nathI. moTA moTA mahIpALAnA mIramAM ene mahA prayatne rAkhI muke che, tApaNu vividha gaMdha, gajanA gaMDasthaLanuM madhu pIvAthI jANe matta thaI hoya ema te skhalana kare che, jANe kaThInatA zIkhavA sAja khaga dharAmAM vAsa kare che, jANe vizva rUpatva grahaNa karavAneja eNe zrI nArAyaNanA Azraya lIdhe che, kevaLa avizvAsa rAkhIne e sadhyA kALanA kamaLanI peThe ati vRddha mULa daMDa tathA kASa maDaLavALA paNa bhUpatinA tyAga kare che. lattAnI mAphaka viTapa (la'paTa purUSa) sAthe joDAi jAya che, gaMgA jevI vazu jananI chatAM paNa e taraMga bhukhudR jevI capaLa che. eTale lakSmI pANInA parapeATA jevI caMcaLa che, sUryaMnI gatinI mAphka vividha sakrAnti pragaTa kare che, eTale ekane sukI bIjAne pakaDe che. pAtALanI guphA jevI aMdhakArathI bharelI che, heDa MbAnI mAphaka enu hRdaya mAtra bhImathIja harI zakAya che, varSARtu jevI e kSaNabha'gura jetIne utpanna karanArI che, eTale vIjaLInA camakArA jevI che. duSTa pIzAcaNInA samAna aneka puruSAnI uMcAi dekhADe che. alpa prANIne e unmatta karI de che! sarasvatInA mAnItAne jANe irSAthI lIMgatI nathI. guNavAnane jANe apavitra gaNIne sparza karatI nathI. udAratAne jANe amagaLa gaNIne mAnya karatI nathI. sujanane kulakSaNa hoya ema jotI paNa nathI. kulInanuM sarpanI mAphka ullu dhana kare che, zUrAne kaTakanI peThe tajI de che, dAtArane duHsvapnanI mAphaka sabhALatI nathI. vInItane khATakI samAna gaNI tenI samIpa AvatI nathI. manasvIne unmatta gaNI hasI kADhe che, iMdrajALanI mAphaka paraspara virAdha ( jAdukapaTa ) darzAvIne jagatamAM e Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMjatI caritra. 125 pitAnuM cAritra prakaTa kare che. temaja sarvadA uSNatA utpanna karavA chatAM paNa ajAtha (mUrkhatA) ANe che. unnati ApatAM paNa nIca svabhAva darzAve che. samudramAMthI utpanna thaelI chatAM paNa tRNuM vadhAre che, IzvaratA ApavA chatAM paNa prakRttine aIzvaratA karI de che, baLa vadhAratAM paNa laghutA pamADI de che. amRtanI bena chatAM paNa parINAme kaDavI thaI paDe che. moTA purUSane varyA chatAM paNa baLa puruSa sAthe prIti bAMdhe che. pavitra aMtaHkaraNane paNa malIna karI mUke che, jema jema manuSya pAse te vadhatI jAya che tema tema dIvAnI ceta mAphaka emAMthI kAjaLa nIkaLe che. eTale puruSa paise vadhe che, tema kALAM kama kare che. e tRSNArUpI vIsa lattAonuM piSaNa karanArI jaLadhArA che. idriepI mRgone AkarSaNa karanArI vyAdha gIti (pAradhinuM gAyana) che. sacaritrarUpa citrone bhuMsI nAkhanArI dhuma lekhA che, meharUpI dIrghanidrAnI vilAsa zayyA che. dhana madarUpI pazAcIkAone vasavAnI jINuM valabhI che. zAstradraSTinI kImIretpati (zAstra jevAne aMdhakAranI utpatti) che. sarva avinacenI AgaLa uDatI patAkA che. kodhanA AvegarUpI magarane utpanna karanAra nadI samAna che. viSayarUpI madhupAna karavAnI bhUmi che. bhravikArarUpI nATakanI saMgItazALA che. doSarUpI sane vasavAnI guphA che. satya purUSane vahevAra aTakAvanArI vetravattA che guNarUpI kalahaMsAnI akALa varSARtu che. lokApavAdarUpI viSphaTakane vistAra pAmavAnI bhUmikA che. 5TarUpI nATakanI prastAvanA che. kAmarUpI gajanI dhajA che. sAdhubhAvanI vadhyazALA che, ane dharmarUpI caMdramaMDaLanI rAhu chavahA che. e kaI puruSa levAmAM AvatuM nathI ke jene A aparicita lakSamIe draDha AliMgana deIne chetaryo nahi hoya, kharekhara oLakhI hoya tyAMthI paNa jatI rahe evI che, pustakamAM hoya tyAMthI paNa daze karI jAya, katarelI hoya tene DagI jAya, saMbhALatAM paNa chetarI thAya, ane ciMtana karyAthI paNa vacana kare evI che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara zrI upadeza sAgara. AvI durAcAraNI chatAM paNa rAjAo kANujANe kema dhaiyayeAge enA parigrahathI vikaLa banI jaIne sarve avinayAnuM sthAna thai paDe che, kemake abhiSeka samaye jANe magaLa kaLazanA jaLathI teonu dAkSINya dhovAI jAya che. jANe agnikA nA ghUmathI teonA hRdaya malIna banI jAya che. purohItanI darabhAgrarUpI sAvaraNIthakI teonI kSamA dura jatI rahe che, mastaka uparanA jANe mugaTaja AvanAra vRddhAvasthAnA smaraNune DhAMkI nAMkhe che. chatrama'DaLathIja jANe temane paraleAkanAM darzana baMdha thAya che, jANe camaranA pavanathI temanI satyavAdItA uDI jAya che. jANe vetralattAe temanA sarva guNA hAMkI kADhe che, jayazabdanA kalakalamAMja jANe sAdhavAda DubI jAya che ane dhvaja paTanA pavanathIja jANe temanA yaza bhUsAi jAya che. temaja keTalAka zramane lIdhe sthira khanI gayelI pakSInI DAka jevI capaLa, khadyotanA prakAza jevI kSaNu manehara ane manasvIjanathI niMdIta saMpattivarDa leAbhAi jaine jarAka dhana maLavAthI garviSTa thaI, svajanma bhuTTI jaIne aneka doSathI vRddhi pAmelA duSTa RSira jevA rAgAvezathI pIDAIne vividha viSayarasa cAkhavAne icchatI, pAMca chatAM pazu aneka zastrajevI lAgatI, IMddhione duHkha pAmatA pAmatA caMcaLa prakRttine lIdhe pasAra pAmIne eka chatAM paNa sat sahasra jevA thaI paDelA manavarDa AkuLavyAkuLa thai, vivala banI jAya che. jANe graha temane gherI le che, bhUta jANe pajave che, matrAnA jANe temanAmAM Aveza thAya che, vijJALa prANIo jANe temane gabharAve che, vAyu jANe temanI viTaMbaNA kare che, pIzAcA jANe temanuM nirakSaNa karI le che, kAmamANuthI jANe mama sthAna bhedAyAM hAya tema teo hajAro mukha vikAra kare che. dhananI uSNatA jANe ukaLatA hAya ema ceSTAo kare che, jANe ghADha prahAra lAgyA hoya tema gadhArI zakatA nathI, karacalAnI mAphaka vAMkA vAMkA cAle che. adhamane lIdhe satya karma karavAnI vRtti lagna thavAthI paganI pramANe te parapuruSathI karAya che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aya zrI satI caritra. 17 asatyavAda karavAtho pariNAmamAM jANe mukhAga thayA hAya tema teo mahAkaze khele che. mRtyu jANe pAse AvyuM hoya tema andhujanAne paNa ALakhatA nathI. netra jANe aMjAI gayA hoya tema tejasvI puruSane tA dekhatAMja nathI, kALA nAganA jANe temane DaMkha thayA heya tema mahAmaMtra paNa temane jagADI zakatA nathI, eTale jema lAkha peAtAnI pAse garama vastu sahana karI zakatI nathI, tema teo bIjA kAI tejasvI athavA dhanavAnane IrSAthI joI zakatA nathI. duSTa hAthInI mAphaka moTA sthaMbha sAthe khAMdhyA chatAM paNa pAte abhimAnanA kANuthI upadeza grahaNa karatA nathI. viSayanI mUrchAmAM paDavAthI sarva tene kanakamayaja jIve che. taravAranI mAphaka tIkSaNutA vadhArIne papreraNAthI te bIjAnA nAza kare che, daDathI dUra rahelA paNa meTA mADhA kULane phUlanI mAphka cUMTI kADhe che. akALa kusuma prazalanA jevA te AkRttivAna chatAM paNa leAkanA vinAzanA heturUpa thai paDe che, smazAnamAM jANe agni hoya tema temanI vibhUti atirUdra hoya che. cakSurAga gRhastha jevA teo adbhuradI hAya che. kAmI purumAnA jevA teonA bhayana zuddhajanathI aSTita hAya che. zravaNu karyAthI paNa te pretapaTahanI (smazAnamAM vagADAtuM raNazIMgu ) mAka bhaya utpanna kare che. ciMtana karavAthI paNa mahApAtakanA kAcanI samAna kaI kaI upadrava kare che. divase divase bharAtA pApathI teo jANe phUlI jAya che, ane evI avasthAmAM sekaDA vyasanamAM lapaTAI javAthI vAlmIka (rADA ) uparanA taraNAnI TAce rahelA jaLanA khIMdu samAna teone peAtAnA paDavAnuM paNa bhAna rahetuM nathI. vaLI kevaLa svArtha sAdhanArA dhRta DhAkA dhanarUpI mAMsanA grAsa (kALI ) karI janAra, gRdha pakSIo salA maMDaparUpI kamalInA bagalAe Thaga vidyAmAM pAte kuzaLa DAvAthI bIjA keTalAka rAjAone ema samajAve che ke, zruta ramavuM e vinAda che. parastrIne samAgama' karavA e caturAI che, mRgyA ( zIkAra ) e kevaLa zrama che. madyapAna karavuM eja vilAsa che, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Re zrI upadeza sAgara. pramatatAnu nAmaja zAya che. pAtAnI strIne tyAga karavA enu nAma avasanItA che. jIvacananA anAdara karavA eja svataMtratA che. sevaka janAne yatheccha vatavA devuM enu nAmaja sukhanI sevA che. nRtya gAyana vAjiMtra ane vezyAemAM Asakta rahevu eja rasIka purUSAnu lakSaNa che. moTA moTA aparAdha upara pazu lakSa na Apavu. enu nAmaja mahAnubhAvatA (mATuM mana ) che. parA jaya sahana karavA eja kSamA, svachaMda vartavuM eja prabhutA, devanI avagaNanA karavI enu' nAmaja mahAvIratA, baMdhIjanAnA karelA vakhANu teja jarA mananI asthiratA, teja utsAha; ane khaza khATAmAM bheda na jANavA eja nISpakSapAta kahevAya. A prakAre sarva doSane paNa e dhRtarA guNunu ArepaNu karI dekhADe che. stuti karI karIne rAjAone Thage che. dravyanA madathI temanA citta unmatta hoya che, mATe teo vicArahIna e badhuM yathAtha mAnone mithyA abhimAna dharAve che, mRtyu chatAM paNa jANe devAMzI hAya tema peAtAne sadaiva tathA alaikika mAne che, ane divya puruSone ucita ceSTA tathA anubhava karavA mAMDe che. jethI te sarva janAnI hAMsIne pAtra thAya che. sevakajanA pAtAnI vIMTabaNA kare tene paNa te abhinaMdana kare che, manamAM peAtAne devatAone AropaNa karIne ThagAyAthI asatya sa'bhAvanA vaDe buddhihIna thaelA te jANe peAtAnA be hAthanI adara khIjA be hAtha peThelA hoya ema mAne che, lalATanI aMdara cAmaDIthI DhAMkelu jANe peAtAne trIjI' netra hoya ema 'zakA kare che. kAIne darzana ApavA e paNu mATe anugraha che, evuM samaje che; koine daSTithI jovuM e upakAra gaNe che.. mADhethI mAlavuM tene dAna samaje che. kAIne AjJA karavI e varadAna Apavu ema dhAre che. ane potAnA sparzane paNa pAvana kare che. vaLI mithyA mahAtmyanAM gavamAM taNAine te devane paNa page lAgatA nathI. brAhmaNA ( brahmacArI )ne pujatA nathI. namavA ceAgyane namatA nathI tathA gurune uThIne satkAra karatA nathI, vidvAnajanA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aya zrI sajatI caritra. 129 nika zrama laI pAtAnA viSayeApabhAga sukhamAM vIlana lAve che, ema gaNIne temanI hAMsI kare che. vRddhajananA upadezane vRddhAvasthAnA vaikalyanA pralApa che ema dhAre che. pradhAnanA upadezane anuvartavuM e peAtAnI buddhinA parAjya kahevAya ema jANI tene viSkAra che. hItavAdI para kApAyamAna thAya che. sathA je aharanIza hAtha joDIne sarva anya kArya tyajI daI ghaDI ghaDI devatAonI mAphaka temanI stuti kare che, athavA temanu mahAtmya utpanna kare che. tenu ja teo abhinadana kare che. tenI sAtheja bhASaNa kare che, teneja pAse rAkhe che, tevuja samavaSa~na kare che, tenI sAtheja sukhe rahe che, teneja dAna kare che, teneja mItra karIne sthApe che. tenuMja vacana sAMbhaLe che, tenA uparaja badhA prasAda varasAve che, teneja bahu mAna Ape che, ane teneja pAtAnA anAve che. bhAlI muni kahe che huM rAjA sajatI ! lakSmI AvI rIte kAma, krodhane vadhAranArI, mAha irSyAne pASaNa karanArI, andhu vagamAM vaira vadhAranArI, aneka rAjAoe bhAgavelI, tya!gIoe tenI durgacchA karelI, evI dagAbAja lakSmIe kAne ghelA banAvyA nathI ? enA mehapAsamAM sapaDAyalA kaNu durgatie nathI gayA ? he rAjana ! e capaLAnA bharAMse rAkhI beThelA jarUra ThagAyA che. mATe evI asthira lakSmInA ane tenA ArabhanA tyAre tyAga karavA joIe. A thArU cauvana ane rUpa evI rIte sAcavavuM joIe ke, kAi tArI hAMsI karI zake nahi, sAdhu puruSo niMdA kare nahi, gurue dhikkAre nahi, mitrA DhamakA de nahi, vidvAna leAka tAre mATe zAkAtura thAya nahi, vrapaTA tane Thage nahi, kuzaLa puruSA hase nahi, kAsIne tArA svAda lAge nahi, sevaka rUpI varU tane vaLage nahi, dhUta lAkA chetare nahi, lalanAo lalacAve nahi, lakSmI tArI vIMTakhanA kare nahi, mada nacAve nahi, madana unmatta karI OM nahi, viSaya kdamAM nAkhI de nahi, rAga kAMI paNa vIkAra kare nahi, ane 17 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zrI upadeza sAgara. sukhamAM taNAI javAya nahi. he rAjana ! manuSyabhava maLavA mahu durlabha che, mATe tenu sAthaeNka kara, eTale dIkSA laI tapazcaryA kara, nahi te manuSya janma eLe gumAvIza. suni gaI bhAlInA AvA apUrva vacana sAMbhaLI rAjA saMjatI khetyA ke, he prabhu ! tamArAM vacana satya che, paNa mane lakSmI ane strIe parathI mAhabhAva A thatA nathI. munie kahyuM ke, he rAjA ! te meha svavaze nahi utare tA paravaze eTale mRtyu pachI jarUra utAravA paDaze. thArA mRtyu pachI hArI meLavelI lakSmInA bIjA mAlika thaI meAja karaze. temaja tyArI strIonuM tuM rakSaNa kare che, tene sArAM sArAM vastrAla kAro dhAraNa karAve che, tepaNu dghArA mRtyu pachI hArI strIo teja karAvelA ghareNAM-vasra prema sahita haeNrI bIjA puruSa sAthe bhAga lAgavaze. ane huM kIdhelA zubhAzubha kama parabhave tyAre pAtAneja leAgavavAM paDaze. mATe samajIne pahelethI ja tyAga kara. AvAM gaI bhAlI mahAtmAnA vacana sAMbhaLI sajatI rAjAe vairAgya pAmI saMsArano tyAga karI, rAjya RddhiparathI mamatva bhAva dUra karI teja gurU pAse dIkSA lIdhI,gurU pAse vinaya sahita agyAra aMga bhaNyA, ane tapazcaryA karatAM chevaTe adhi jJAna utpanna thayu. eTale pAchale bhava joyA, ane vairAgyamAM vadhAre thayA. pachI gurUne vaMdA namaskAra karI pUchyuM ke, he prabhu ! ApanI IcchA ane AjJA hoya te huM ekAkIpaNe vicarU. * ceAgyatA jANI gurUe kahyuM ke, huM devANuMpriya ! jema tamane sukha thAya tema karI. tapa-saMyamanA vadhArA karajo. AvAM gurunAM vacana mAthe caDAvI leI gurUne namaskAra karI ekAekapaNe vicaravA lAgyA. rastAmAM mahAtmA kSatrI rAja RSIzvara maLyA. te mahAtmAe sajatI muninA vairAgya joI pUchyuM ke, he muni ! tamArI mukhamudrA parathI tame vikAra rahita jaNAva che, hamArU nAma Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMktI caritra. 131 zuM? getra kayuM? ataHkaraNapUrvaka tame kaye dharma svikAryo che? ane tamArA gurUnuM nAma zuM? ema pUchyuM. javAbamAM saMjatI munie kahyuM ke, he mahAtmA ! mAruM nAma saMjatI che ! mArUM gotra gautama nAme che. temaja gardabhAlI nAmanA AcArya mahArA pUjya, dharmaguru bhagavAnarUpa che. teo jJAna ane cAritranA pAragAmI che, te prabhue mane tAryo che. meM kaye dharma svikAryo che te Apa sAMbhaLe- A dunIyApara cAra vAdI dharma che, te nakAmA jANI meM tene tyAga karyo che. 1. kriIyAvAdI, te evuM mAne che ke, AtmAne, padArthane ane jagatane kaI paNa kartA che. te paNa niSkalaMkane mAthe kalaMka muke che. kemake ka7I dayALu devA joIe. te dayAjIe gAya, haraNa, bakarAM banAvyAM che te ThIka, paraMtu tenI pAchaLa vAgha, siMha, ane kasAI leka banAvyAM tenuM zuM kAraNa? Ama kattanI nirdayatA kare che. pUchatAM tene barAbara khulAse maLI zakatA nathI, jethI meM tene tyAga karyo che. te kattA sAthe nava padArtha joDIe te ekasane eMsI bheda kriyAvAdInA thAya. 2. akIyAvAdI, te evuM mAne che ke, vigaleka nathI, naraka nathI, punya-pApanAM phaLa nathI, jagata nathI, huM nathI, tame nathI, mAtra pRthvI, pANI, agni AkAza ane vAyu e pAMca padArtha maLI zarIra banyuM, tenA pAvarathI zarIra hare phare che, paNa AtmA e ke padArtha nathI. A akriyA sAthe nava padArtha jevae te corAzI bheda thAya. - 3. vinayavAdI, te evuM mAne che ke, gurU, mAtA, pitA sene vinaya kara, tethIja mekSa maLe che. teNe guNa-avaguNI sarvane sarakhA gaNyA che, tenA batrIsa bheda thAya che. 4. ajJAnavAdI, te evuM mAne che ke, sA jIvoe ajJAnatAmAMja rahevuM. tethI ja mokSa maLe che, jJAna bhaNavAthI ahaMkAra Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 zrI upadeza sAgara. thAya che, ane ahaMkArathI narake javuM paDe che, tethI ajJAna zreSTha che. tenA saDasaTha bheda thAya che. ema cArenA maLI traNaseM ne tresaTha bheda pAkhaMDI dharmanA kahAM che, tene meM samajIne tyAga karyo che. ane jJAnapUrvaka kriyA eTale samadraSTipaNe sau AtmA pitAnA AtmA tulya samajI keI jIvane na haNa e dharma meM mArA gurUnA upadezathI sivakAryo che, ane tenA pratApe karI huM mAre parabhava jANuM chuM. parabhave pAMcamAM devakathI cavIne huM ahiM AvyuM chuM. mAruM AyuSya tathA paranuM AyuSya sAthe prakAre huM jANuM chuM, ane mithyASTi lake paraloka che chatAM paNa tene mAnatA nathI jethI huM temane saMga karuM nahi. A pramANe sajatI muninuM kahevuM sAMbhaLI kSatrIrAja 2SIzvara belyA ke, he saMjatI muni ! tame rAjayaddhi cheDI bhale dIkSA lIdhI, ane bhale tIrthaMkarane parUpe mArga aMgikAra karyo. teja mArge cAlaje. prathamanA bharatezvara cakravarti, sagara rAjA, sananta kumAra, zAMtInAtha, kuMthunAtha, aranAtha, namIrAjA, karakaDu, nIgaI, dumai, dazArNabhadra vagere ghaNA puruSoe saMsArane tyAga karI dIkSA lIdhelI che, ane mekSapada prApta karyuM che. tame paNa te ja pramANe vati AtmAnuM sArthaka karaje. ema kahI mahAtmA cAlI nIkaLyA, ane saMjatI muni chevaTe ta5, saMyama pALI, karmakSaya karI mokSa padhAryA. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI jaina pAThamAlA. (puchinnuNuM prastAvIka gAthAo sahIta ) puchinnuNuM (kAvya). cchirasuNuM samaNuM mAhaNu ya, AgAriNeyA paratithiyA ya; se keIegata-hiyadhammamAhu, aNelisa sAhasakhiyAe 1 kahuM ca nANuM kahaM daMsaNuM se, sIla kahe nAyasuyasa AsI; jANA sirNa bhikhu jahAtaheNuM, ahAsuyaM bUhi jahANasaMta 2 kheyane se kusale mahesI, arNatanA ya aNutadasI, jasasiNa cammupahaDiyalsa, jANahi dhamma ca dhiI ca pitA 3 uDaDha aheya tiriya disA su, taNA ya je thAvara jeya pANA; se NiccaNieNhiM samikha pane, diveva dhamma samiya udAha 4 sesalvadaMsI abhibhUyanANI, NirAmagadhe dhiIma ThiyappA; aNuttare sava jagasi vijaja, gaMthA atIte abhaye aNuu 5 se bhUIparve aNie acArI, uhaMtare dhIre aNutacakhu Azuttare tapUI sUrievA, vaIyaNideva tamapAse 6 aNuttara dhammamiNuM jiNANuM, NeyA muNi kAsava Asupane Ideva devANu mahANubhAve, sahasraNetA diviNuM visiDe 7 se pannayA akhaya sAgarevA, mahodahivAvi aNutapAre, aNAIleyA akasAI bhikhu, saddhava devahivaI jajuIma 8 se virieNuM paDipunna virie, susaNe vA Nagasava seTha, arAlavAsimudAgare se, virAyae agaguNevavee 9 sayaMsahasANuu yaNaNuM, tikaDase paDaga vejayate, se jeNe NavaNavaI sahase, udverisate heTha sahasamaga 10 puThe zubha ciThaI bhUmivaDie, je sUriyA parivayaMti, sehemavanane bahu najaNe ya, jesI raI vedayaMti mahiMdA 11 se pazvae sadda maha5gAse, virAyaI kaMcaNa maThavane, aNuttare girisu pavahuze, girivara se jalieva bheme 12 mahIe marjhAmi Die eNagi, pannAyate sUriya suddhase, evaM siriepha sa Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrI upadeza sAgara. bhUvine, maNeAme joyai azcimAlI 13 su saNu seva jasA girimsa, pavuccai mahetA panvayamsa, etAvame samaNe nAyaputte, jAI jase ha~saNu nANu sIle 14 girivarevA nisahAya cANu, rusaeva seThe valayAyatANuM; tavame sejagabhUIpane, suNINu majhe tamuddAhu panne 15 aNuttara dhamma-muraitA, aNuttaraM jhANuMvara' jhiyA", suyutsu apaga mukke, sa*kha uvega tavadyAtasurkha 16 aNuttaragga parama' mahesI, asesakam" sa viseAhuittA siddhi gaI sAimaNuMta patte, nANeNa sIleNu ya "saNeza 17 rupteSu NAe jahu sAmalIvA, jasTi` raIM veyaMti suvannA vaNesuvA naMdaNu-mAhu seTha, nANeNu sIleNu ca bhUkaMpane 18 Niyava sadANu aNuttare, cAva tArANu mahANubhAve, gadhesuvA daNa-mAhu zeTha', eva' suNINuM apanni-mAhu 19 jahA saya'bhU udahINu seThe, nAgesuvA dharaNa -mAhu seThe; khaudaevA rasavelayate, tavAvahANe muthui vejayata 20 hathrisu erAvaNa-mAhu NAe, sIhA miyANuM salilANa gaMgA; pabmisuvAgurule vedave, nivvANuvAdIddhi Ayaputte 21 joheyu NuAe jaha vIsaseNe, puY=suvA jatu aravi-mADuM; khattINa seThe jahu s'ta vakake, IsINu seThe tahu vahamANe 22 dANANu seTha. abhayapayANuM, saccunnuvA aNuvatra' vayati; tave sutrA uttama khaMbharcara', lAguttame samaNe nAyaputte 23 dviSaNu seThA lavasattamAvA, sabhA suhummAva sabhANu seThA, NivvANu seThA jahe savadhammA, gu NuAyaputtA parama azri nANI 24 puDhAvame zui vigayagehi, na siiha. vaI Asupane, taritu samud" ca mahAbhavAgha, abhayaMkare vIra aNutacappu 25 kaha ca mANu. ca he mAya, lAbha cautha annathaDhDhAsA, egmANi vatA araNDAmahesI, Nu kuvaI pAva Nu kArave7 26 kiriyAkiriya veNuiyANavAya, annANiyANu paDhicacce ThANuM; se savavAya. itivettA, uDie dhamma sadIhuzaya 27 se vAriyA thi sAibhatta', uvahANuva duHkhakhacaDayAe lAga nizvittA Ara pAra ca, savva pazU vAriya sannavAra 28 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI jaina pAThamAlA. 135 sAccA ya dhamma arihaMtabhAsiyaM, samAhiyaM athapavisuddha, ta sahatA ya jaNA aNuAu, IM deva devAhiAgamiksa`tti ttikhemi 29 prastAvika gAthAo ( kAvya.) 1 paMca mahenvaya subnaya mUla, samaNu maNAIla sAhu suciNu vera virAmaNu pajavasANuM, savva samudde mahAdahiti titha* karehi, sudesiya margI, naraga tiriya vivajijaya magna; san pavitta sunizmiya sAra, siddhi vimANu avazuya dvAra 2 deva nadi nama'siya pUchyuM, savva jaguttama maMgalamargA, duddhasiM guNu nAyaka-eka, meAkhapahassa-varDasaga bhuya. 3 ( anuSTupavRttam . ) dhammA rAmacarebhikhkhu, dhiima dhamma sArahI; dhammA rAme rae daMte, abhacera samAhie. 4 deva dANuva gadhavA, jakha rakhasa kannurA, abhayAri nama sati, dura' je kariti te 5. esa zvamma' ve Niyae, sAsae jiSNudesie, sijhA sijhati cANu, sijhisatitahAvare ttikhesi 6 ( Aryavruttam. ) arihaMta siddha pavayaNu, gurU cera mahussue tavassIsu vAyA ya tesiM, alikha nANAvauge ya cha dasaNu viSNuya Ava-sae ya, sIlanace niraiyAre, khaNulava tava zrciyAe, vecAvacce samAhIe 8 puna nANugRhaNe, suyabhattI pavayaNe palAvaNyA, eahi kAraNehi, tithayaratta' lahui jIvA 9 jiSNunayaNe aNurattA, jijIvayaNa' je karati bhAveNu, amalA asa kiliA, te huti pattisa'sArI 10 eva. mu nANNiA sAra, je na hiMsaI kiMcaNuM, ahiMsA samaya* ceva, etAvatta' viyANiyA 11 jAi ca TThi' ca Ijha pAsa, bhUtehi jANe paDileha sAya, tamhAtivi paramatiNuccA, sammatta I.sI. Nu kareI pAva 12 sAra dasaNuM nANuM, sAra tava niyama sama sIla Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. sA jiNavara dharma, sAra saMlehaNa maraNuM 13 mAruM visaya kasAyA, nidA vikahA ya paMcamI bhaNiyA, e e paMca pamAyA, chavA pati saMsAre. 14 (anuSTrapavRittama) labhaMti vimalA e, labhaMti surasaMpayA; labhaMti putta mitta ca, ege dho na labhaI 15 ege-haMnathi me keI, nAha-marasa karasaI, evuM adIrNa maNuse, apaNi-maNu sAsaI 16 - atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pATha. 1 thI 10 adhyayana | (anuSTravRttama) dho maMgala mukkiTTa, ahiMsA saMme tave, devA vi taM namasaMti, jarasa dhame sayAmaNe 1 jahA dumamsa puSei, bhama AviyaI rasa, na ya purUM kilAme, sa ya pII accarya 2 eme e samaNuM muttA, je lee saMti sAhaNe, vihaMgamAva puzkesu, dANabhaoNsaNe rayA 3 vayaM ca vitti labhAme, na ya kaI uvahammaI, ahAgaDesu rIyaMte, puNe bhamarA jahA 4 mahukAra samA buddhA, je bhavati aNisiyA; nANApiMDa thayA daMtA, teNa vaccati sAhaNe tibemi 5 iti duzmapuphiya nAma paDhamaM ajhayaNuM sammatta 1 kahenanuM kujhA sAmanna, je kAme na nivArae, paepae visIyo, saM5sa vasaMgau 1 vaO gaMdha-melaMkAra, IthiG sayaNANi ya, achadA je na bhuMjati, na se cAI ti vaccaI 2 jeya kare pie bhee ladhe vipiThi kuvaI, sAhI caya leo, se hu cAI ti vaccai 3 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pADe. ( kAvyam ) samAi peDhAi parizrvayatA, siyAmaNA nissarai vahiddhA, na sA maha' nAvi ahaMpi tIse, iscena tAu virNiejha rAga 4 AyA vayA hI caya sAgamaa, kAme kamAThI kamiya" khudukha, chi'dAddhi DhAsa* vizieja rAga', eva' suhI hAddhisi sa MparAe ( anuSTupavRttam ) pakharuM jaliya joI", dhumake" duzasayaM, necchati vaMtaya jItta, kule jAyA AMgaNe 6 dhiththu te jasekAmI, jo ta jIniya kAraNA vata Icchasi Ave, seya" te maraNuM bhave cha ahaM ca bhAgarAyasa, ta ca isa alagavadghizeA, mA kule gaMdhaNA hAmA, sa'jama nihuu cara 8 jai ta" kAhisa bhAva, jA jA krisi nArIu vAyA vihova huDA, aaippA visasi 9 tIse se! vayaNu sAccA, sayAe subhAsiya' a'ku seNu jahA nAgA, dhamme sa' DivAiu 10 eva' kareti sabuddhA, paDiyA paniyakhaNA 11 viNiyakRti lAgesu, jahA se purasAttame ttiemi. 11 rA C 137 adhyayana trIjuM. sajame suThiappANa, viSe mukkANu tAmaNuM tesi-meyamAIna, niSNa thANu. mahesiNuM 1 uttesiyaM krIyagaDha, niyAga abhihuDANi ya rAIbhatte sAthe ya, gadha malle ca vIyaNe 2 nihI mihimatte ya, rAyapi3 kimichae savANu daMta paheAcaNA ya, saMpuNa deha palAyA ya 3 a ThAvae ya nAlie, chattasya ca dhAraNuDAe tegiccha pAhuNA pAe, samAraMbha ca eSaNA 4 sijajAyara piDa ca, AsI paliya e gitu tara nisiAi e, gAyasuvaTTANiya 5 gihiSNeA veyAvaDiya', jAIAjIvavattiyA tattA-nivuDa bhAItta, AurasaraNANiya 6 mUlae sigamere ya, uSNu, kharuM anivure kaIM mUle ya saccitte, te khIe ya Amae 7 sevaccale sikhaveleANe, rAmAlaNe ca Amae sAmudde 5 sukhAre ya, kAlAle Ne ya AAmae 8 vaNitti ei Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrI upadeza sAgara. jamaNe ya, vathikamma viramaNe aMjaNe da'tavaNe ya, gAyAbha'ga vibhUsaNe 9 sava-meya-maNuAina, nigaMthANuM mar3esiNuM sajamami ca jItANu, laThThabhUya vihAriNa 10 pa'cAsava pannAyA, tiguttAslR sajayA paca niggahaNA dhIrA, ninga"thA uttuda siA 11 AyAvayati gimpresa, haeNmateSu vADA vAsAmra paDisalINA, sajayA musamAhiyA 1ra parIsaddha 2 datA, yamahA jiidhiA, savva duHkha pahIzuThA pakkamati mahesiNA 13 durAi karittANuM, dussahAi sahitu ca, ke icce devaleAesu, ke I sijhatiniyA 14 vittA puLva kammA, sajameNu taveNu ya siddhimagna--maNupattA, tAIA parininnuDe ttikemi 16 adhyayana ceAthu (218174) suya`me Ausa. teNu bhagavayA eva-makhAya' ihukhatu chajIviyA nAmajhayaNuM, samaNeNu bhagavayA mahAvIre, kAsaveNu, 5veicA, suakhAyA, su punnattA, seya me ahiMjhiI ajhayaNu dhamma pannatti 1 kayA khalu sA cha jIviyA nAmamajhayaNa, samaINu bhagavayA mahAvIrajI, kAsaveNu, veThayA, su akhAyA, su punnatA, seya' me marhuijhika ajhayaNa dhamma pannatti 2 ImA khalu sA cha vaNiyA nAmaajhayaNuM', samaNeNu. bhagavayA mahAvIreNukAsaveNu paveIyA, su akhAyA su pannatA, seya me ahijhi ajhayaNa dhamma pannati tajahA puruvikAiyA 1 AukAiyA 2 teukAiyA 3 vAukAIyA 4 vazusaIkAIyA 5 tassakAIyA 6 puDhavi cittamatamakhAyA, aNuga jIvA, puDhA sattA, annatha satya pariNaeNa 1 Au cittama ta makhAyA, aNuga jIvA, puDhA sattA, annatha satva pariNuaNuM 2 te cittama ta-makhAyA, aNuga jIvA, pu sattA annatyaM satya paSNuieNuM 3 vAu cittama ta--makhAyA, aNuga jIvA, puDhA sattA, manatya satya pariNaeNuM 4 vaNussai cittamAMta makhAyA, aNuga jIvA, puDhA sattA, anatya satya pariSueNuM; ta'jahA--agtrIyA, Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pADe. mUlakhIyA, pArakhIyA, khadhakhIyA, khIyaruhA, samucchimA, talu, thayA vaNussaikAIyA, sa khIyA, cittamatta-makhAyA, aNuga jIvA, puDhA sattA sattA annatyaM satya pazyuiaNuM 5 se je puchu ime aIge huve tasA pANA ta"jahA-aDA, yayA, jarAuyA, rasayA; saseimA, samucchimA, ulziyA, upavAIyA, je si' kaeNsi' capANANu, abhikata, paDikaMta, sa'ciya pasAriya, rUpa, bhata, tassiyaM, palAI ya, AgaI gaI; vinnAyA, je ca kIDa payaMgA, jA yathupipIliyA, sabve ca eiMdiyA, sabve teindrIyA, sabve cauri'diyA, sabvepa ci'diyA sabve tirikha joNiyA, sabve neraiyA, sabve mayA, sabve devA sabve pANA, para mAhasmiyA esA khalu chaThTho jIvanikAu, tasakAu tti pannuAI huM iccesi' chantu jIvanikAyANu, neva saya ghauM samAra brijjA nevaanehi daMDa samA rabhAvijjA, daDa samArabhatevi, ane na samaNujANejA, jAvijIvAe, tividdhativiheNa, maNeNu', vAyAe, kAeNu, na karemi, na kAravemi, kare'ta'pi anena samaNujANAmi, tassa bhaMte, paDikkamAmi; nizcami, garihAmi, apANa vAsirAmi, paDhame bhate mahatvae pANAThavAyA veramaNuM, savva bhate pANAivAyaM paccakhkhAmi se suhumavA, khAyara vA, ssa' vA, thAvara vA, neva sayaM, pANe adhavAejajA ne vanaeNhi', pANe aThavAyAvijajjA pANe aivAya tevi ane na samaNu jAghejA jAvajIvAe; tivihaM tiviheNa, maNeNuM, vAyAe, kAeNu, na karemi, na kAravemi, kare'ta'pi ane na samaNujANAmi, tarasa zate, paDimAmi, niMdAmi, gahiAmi, appANa. vAsimi. paDhame bhate mahattrae, uvaDiomi, savvA e pANAivAyA veramaNu ! ahAvare duccuM bhatte mahuvacce, musAvAyA vemaNa, savva bhate musAvAya. paccakhkhAmi, se kAhuAvA, leAhAvA, bhayA vA, hAsA vA, neva sayaM musa' vAejajA nevantehi musa vAyAvijjA musa vAya tevi ane na samaNujANuMjajA; jAvajIvAe, tivihaM tiviheNa, madguNa, vAyAe, kAeNuM, na karemi, na 139 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 zrI upadeza sAgara. kArami, karetapi ane na samaNa jANAmi tarUlate paDikamAmi, nidAmi; garihAmi apAyuM sirAmi. duSya bhaMte mahavae, uvaThiomi, salvAe musAvAyAo ramaNuM 2 ahAvare tacce te mahabUe, adinnAdANAo veramaNuM, sava aMte adinnAdANuM pacakhAmi, se gAme vA; nagare vA; rane vA, apa vA, bahu vA, ANuM vA, bulaM vA, cittamaMtaM vA, acittamaMta vA, neva saya adinaM ginDijAnevanehiM adina ginhAvejajA, adinuM ginDa tevi ane na samaNujANijajA, jAvachavAe, tivihaM tiviheNuM, maNe vAyAe, kAeNuM; na karemi, na kArami, kaoNpi ane na samagajANami, tarasa saMte, paDikramAmi, nimi, garihAmi akhkhANuM sirama. tae bhale mahezvae, uddhiomi, salvAe adinA dANAe veramaNe 3 ahAvare ca7the te mahabdhae, mehuNAo veramaNuM, savva bhUte mehuNa paccakhAmi, se divaM vA, mANuTsa vA, tirikhajeNiyaM vA, neva saya mehuNa sevijA nevanehiMmehuNuM sevAjajA mehurNa sevatevi ane na samaNu jANijajA, jAvajIvAe, tivihaM tiviheNuM, bhaNe, vAyAe, kANuM, na karemi, na kArami, kartapi, ane na samaNuM jANami, tasma bhaMte, paDikkamAmi, niMdAmi, garihAmi akhANuM sirAmi. caulya bhaMte mahavae uThiomi, savAo, mehuNAe veramaNuM. 4 ahAvare paMcame bhaMte mahavae parigrahAe veramaNuM, savaM bhaMte parigrahaM paccakhAmi, se adhuM vA, bahuM vA, aNuM vA thula vA, cittamaMta vA aci maMtta vA nevasaya parigraha, pariginDijA, ne vattehiM parigraha, paricinhAvijA, parigrahe paricinhatevi, ane na samaNa jANijajA, jAvajIvAe tivihaM tiviheNuM, maNeluM, vAyAe, kANuM, na karemi, nakArami, kartapi anena samaNuM jANumi, tasma bhaMte, paDikamAmi, niMdAmi, garihAmi, akhANuM sirAmi. paMcame bhate mahabUe, uvaThiomi, savvAe parigrahAe veramaNuM. 5 ahAvare cheThe bhatezvae, rAIbhe Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrIdazavaikAlika sUtra mUla pADe. 141 caNAu veramaNa, savva bhate rAIbhAyaNa caccakhAli, se asaNaM vA, pANu vA, khAimaM vA, sAima' vA, nevasaya. rAibhujijajA, nevantehi'zai bhu'jAviA, rAI bhrujatevi, anaina, samaNu jANijjA, jAvavAe, tivihaM tiviheNa, maNNuM, vAyAe, kAeNuM, na karemi, na kAravemi, karetapi, ane na samaNujAzumi, tassa bhaMte, paDikkamAmi, niAmi, gahiAmi, pANu vesirAmi, chaThe te vyae, uThiAmi, savA rAIbheAyaNA vemaNu'. 6 iAiyAO, paMca mahavyayAI, rAsAyaNa veramaNa' chaDAI, attahiyaDhayAe, uvasa pattiANu' viharami. 6 se bhikhkhu vA, bhikhkhaNI vA, sajaya, viraya, pahiya parcokhAya pAvakramse kriyA vA rAu vA, egau vA, risAgau vA, sutte vA, jAgaramANe vA, se puDhavi vA, bhitti' vA, sila' vA, letu vA, sasarakha. vA kAya, sasarakha' vA vatha, hattheNa vA, pAeNu vA, kaThaNa vA, kiliceNa vA, anuliyAe vA, sitAggae vA, silAgahattheNa vA nAMlihijajA, na vilihijA na ghajinA nabhidijajA, anna nAlihAvejA, na viliThThA vijjA, na ghaTTAvijjA, na liMdAvijajA, anna' Alihata vA, vilis'ta vA, ghaTTata vA, bhadbhuta... vA, na samaNu jANijjA, jANajIvAe, tivita, tiviheNa, maNeNu, vAyAe, kAeNuM, na karemi, na kAravemi, kare'tapi ane na samaNujANuAmi, tamsa bhaMte, paDhi mAmi, nidyAbhi, garihAmi, apANa* vAsirAmi 1 se bhikhkhu vA, bhikhkhaNI vA, saMjaya, viraya, pahiya, paccakhAya, pAvakacche, DhiyA vA, rAu vA, egau vA, parisAgau vA, sutte vA, jAgaramANe vA, se uddaga* vA, saMvA; hima' vA, mahiya' vA, karagavA, harataga' vA. yuddho IMga vA, uttaa' vA kAyaM udaa. vA vattha sazuiddha vA kAya' saNiddha' vA vattha, nAmu sejA, na sakusejA, nAvilijjA, na pavIlijjA, na akhADijjA, na pADhijjA, na AyAvijjA, na payA vijrA, anna nAjhusAvijajA, na sakusA vijajA na AvIlAvijjA. na vIlAvijjA, na akhADAviA, Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zrA upadeza sAgara. na pakhADhAvijajA, na mAyAvirA, na pAvijJA, anna Amusa'ta' vA, sasa'ta' vA, AvIla'ta' vA, pavIla'ta' vA, akhADa'. ta vA, pakhAData vA, AyAvata... vA, payAvaMta vA, na samaNujANijajA, jAvajIvAe, tivihu, tiviheNa, mar3eNu, vAyAe, kAeNuM, na karemi, na kAravemi, kare'tapi ane na samaNujANAmi, tassabha'ta, paDikkamAmi, niMdAmi. gaztiAmi, pANa vAsirA mi ArA se bhikhkhu vA, bhikhkhaNI vA, saMjaya, viraya, pahiya, paccakhAya, pAvakamme, diyA vA, rAu vA, ega vA, risAgau vA, mutte vA, jAgaramANe vA, se aNui vA, iMgAla' vA, mumbura' vA, acci' vA, jAla' vA, alAya' vA, suddhAgaNuM vA, ukaka' vA, na jajjA, na ghaTiA, na bhi'dizA, na ujjAlijjA, na pAlijjA, na nivvAvijjA, anna na unnavijjA, na ghaTTAvijajjA, nabhidyAvijA, naujAlAvijA, napajjAlAvijjA, na nivAvijajA, anna ujjata vA, ghaTTata. vA, lijjata vA, ujjalata vA, pAla taM vA, nivvAvaMta... vA, na samaNujANijjA jAvajIvAe, tivihu' tivi haeNNuM, maNNu, vAyAe, kAeNu, na karemi, na kAravemi, kare'pi ane na samajIjANuAmi, tassa zata, paDimAmi, nidAmi, garihAmi, apANa vAsirAmi DAkalA se bhikhkhu vA, bhikhkhaNI vA, saMjaya, viraca, paDihaya, paccakhAya, pAvakamme, diyA vA, rAu vA, egau vA, parisAgau vA, sutta vA, jAgaramANe vA, se siaiNu vA, vihuyaNeNa vA, tAlicaTeNa vA, patteNa vA, pattabhaMgeNa vA, sAhAe vA, sAhAla geNu nA, piDugu vA, pidguNa hattheNa vA, celeNa vA, cela kanneNa vA, hattheNa vA, suheNa vA, apaNA vA kAya, bAhira' vA vi puggala na kumijajA, na vIeA, an na pumAvijjA, na vIcAvijajA, anna pumaMta vA, vIyata' vA. na samaNujANijjA, jAvajIvAe; tivi huM tivihezuM, maNeNu, vAyAe, kAeNu, na karemi, na kAravemi, kara tapa, ane na samaNujANAmi, tasa bhatta, paphikamAmi, nijJAmi, gahviAmi, appANuM vAsirAmika 4 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pATha. 143 se bhikhkhu vA, bhikhkhI vA, sajaya, nizya, pahiya, paccakhAya, pAvakammu, kriyA vA, rAe vA, egAe vA, pisAgae vA, sute vA, jAgaramANe vA, se khIesu vA, khIya pa Thesa vA, ruhesu vA, rUDha paThesu vA, jAesu vA, jAya payaThesa vA; harie su vA, hariya paIkesu vA, chinnesu vA, chinna paDeMsu vA, saciteSu vA, citta kAla piDinasIesa vA. na gacchijA; na ciThThiAM; na nisIejjA, na tuyaTrijajA, anna na gacchAvijrajA, na ciThThIvijrA, na nisIyAvijjA, na tuyaTTAvinnA, anna gacchata vA, cisMta vA, nisIyata' vA, tuyaTTavA, na samaNujANuijA, jAvajIvAe, tivihaM tiviheNa, maNeNu, vAyAe, kAeNuM, na kami, na kAravemi; kara'Si, ane na samaNujANAmi, tathsa bhaMte, paDikamAmi, nizcami; garihAmi, appANa vAsimi ApA se bhikhkhu vA, bhikhUNI vA, saMjaya viraya, pahiya, paccakhAya, pAvakamme, diyA vA, rAe vA, ega vA; parisAgae vA, sute vA, jAgaramANe vA, se kIDavA, payagaM vA, kuthu vA, pipiliya vA hatthasi vA, pAyasinA, mAhusivA, urU'sivA, uttarasinA, sIsi vA, vatthasi vA, paDiggahasi vA, kaM khalisa vA, pAyapucchaNuM si nA, ramaharaNa" sivA, gucchaga sivA, u`Daga'si vA, Isa vA, pIDhagasi vA, klasa vA, sesi vA, saMthAraga sivA, annayarasi vA, taDupagAre, uvagaraNu jAe, tamesajayAmaiva, paDilehiya, paDilehiya, pamajhiya, patriya, eMgata maNuijAnANu sAya-mAlajajA, 6. ( anuSTupanRttama) ajaya' caramANeA ya, pANu bhUyAi hiMsai, adhai pAvaya' kamma, ta se hAi kaDDaya* phUla". ajaya ciThamANeA ya, pANu bhUyAI hisa, aMcaI pAvaya: kamma, ta se hAi kaDDaya phUla ajaya' AsamANuA ya, pAchu bhUyAi hiMsai, a"dhaI pAvaya kamma, ta' se hoI kaDDaya la 3 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zrI upadeza sAgara anya sayamANe ya, pANu bhUyAI hiMsAI, baMdhaI pAvayaM kamma, te se hoI kahuya phalaka ajayaM bhujamANe ya, paNa bhUyAI hiMsaI, badhaI pavayaM kamma, tase hAI kayuM , ajaye bhAsamANe ya, paNa bhUyAI hiMsaI, badhaI pAvayaM kamma, tase hAI kaDuya phala. kahaM care kahaM cike, kahuM-Ase kahyuM sae, kahe bhuMja te bhAsaMte, pAvakasse na badhaI. jayaM cara jayaM ciThe, yaM-Ase jayaM sae, jaya bhuja te bhAsaMte, pAvakasma na baMdhaI sava bhUyapabhUyarasa, samma bhUyA pAsau, pihiyAsavasa datasa, pAvakasse na baMdha. 50muM nANuM tao dayA, evuM ciThaI savya saMjae, annANI kiM kAhI, kiM vA nAhIya seya pAvarga. 10 soccA jANuI kalANuM, sAccA jANuI pAvAM, ubhayaMpi jANuI saccA, je seya te samAyara, je chavi na cANaI achavi na yAI, jIvAjIve ayANu, kahe so nAhI ya saMjama. 12 je chavi viyANAI, ajI vi viyANuI, jIvAjI viyANa, se hu nAhI ya saMjamaM, jyA jIva-ma9 ya, hevi ee viyANuI tayA gaI bahuvihaM, seva chavANa jANaI. jayA gaI bahuvihaM, sava jIvANu jANuI, tayA putraM ca pAvaM ca, baMdha makheca jANaI. 15 jayA punuM ca pAvaM ca, badha mA ca jANuI, tayA niviMdae bhae, je dive je ya mANase. jaya niviMdae e, je dive je ya mANasa, tayA caya saMjoga, sahiMtare bAhira Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pATha. jayA cayaI sa'joga', sabhitara mAhira, tayA muDe bhavittANu, pavaIe aNugAriya jayA suDe bhavittANu, pavaIe aNugAriya, tayA savara-mukasM, dhamma' kAse aNuttara jayA sa`vara-mukkaDa, dhamma rUAse aNuttara, tayA dhuNAI kamma raya, akheAhi kalusa kaDa", jayA zui kamma razya, amehi kallusa... kaDa', tayA savattaga nANuM, IMsaNuMcA bhigaccha4. jayA suvvattaga nANuM, dasaNu cA bhigacchaI, tayA lAga-maloga' ca, jiNA jANaI kevalI jyA lAga-malega' ca, jiA jANui kevalI, tayA joge nirU bhittA, selesa Divajai jayA joge nirU*bhittA, selesi' paDivAI, tayA kamma' khavittANu, siddhi gacchaI nI. jayA kamma* khavittANuM, siddhi gacchaI nIra, tayA lAga manthayacchA, sidhdhA havai sAsae, ( AyyagIta nRtama. ) suhu sAcagasa samaNu, sAyA ulagansa nigAmasAyasa uccheAlaNA paheAyamsa, duvruSA sugaitAsiggasa 26 tavA guNapahANussa, ujhDamAM khati saMjamayasa; parIsahe jINu tarasa, sudhaihA sugaI tArisangasa. 27 pRcchAtri te pacAyA, khapa' gacchati amara bhavAi, josi piye tavAsa'-jamAya, khaMtI ya alacera ca, 28 19 18 19 20 21 22 145 23 24 25 ( anuSTupa vRttama. ) muccaya chajIvarNiya, sammii sayA jae, phullatuM bhitu sAmana, kammuNA na virAhijjA si ttiemi, 29 adhyayana pAMcamuM, udesA 1 le. saMpanne bhikha kAlami, asazatA amucchie, imeNu kamma Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zrI pareza sAgara. gaNuM, bhatta pANe gavesae 1 gAme vA nagarevA, goyaraga gaguNI, care maMdamavi, avakhiteNu ceyasA. 2 pu rae juga mAyAe himANe mahiMcare; vajha bIya hariyAI, pANe ya daga maTTiya. 3 ovAyaM visamaM khANu, vijhala parivajhae; saMkameNa nagacheja vijajamANe parame. 4 pavaDe te vase vastha, pakhalate va saMja, hiMsajaja paNa bhUyAI, tase aduva thAvare. 5 tanhA teNa nagacchajA, saMjae su mAhie, saIe. neNa mageNu jayameva parame. 6 IgAla chAriyaM rAsiM, tusarAsiM ca gomayaM; sasarakhehiM pAhiM, sajao taM naIkkame. 7 nagarejaja vAse vAsaMte, mahiyAe pataMtie; mahAvAe va vAyate, tiriSTha saMpAI mesu vA. 8 nacareja vesa sAMmate, baMbhara vasANuo; khaMbhayArisTa dUtamsa, hejA tatya bisAttiyA. 9 aNuaNe caratasa, saMgIe abhikhaNuM heja vayANuM pIlA sAmannami ya saMsau. 10 talhA eya viyANattA, dosadugaI vahUrNa vajae vesa sAmate, muNI egaMta masisa. 11 sAruM sUIyaM gAvi, dita goNuM hayaM gaya; DisaMkalahaM juddha, durau parivajae. 12 ANanae nAvaNue, apahiMThe aNaule, IdiyAI jahA bhArga, damaIttA muNIcare. 13 davadavasa nagache jajA, bhAsamANe ya goyare, hasate nAbhirAjA, kulaM uMccA vayaM sayA. 14 Aye thigAla dAra, saMddhi dagabhaNANiya; carate navijijAe, saMkaThANuM vi vajae. 15 rane gihavaIrNa ca, rahassArakhiyANiya, saMkilesakara ThANuM, durau parivajae. 16 paDikaThe kula navise, mAmagga parivajIe; aciyataM kula nAvise, ciyarsa pavise kula. 17 sANuM pAvAra pihiya, apaNa nAva aMgurakavArDa nepolijajA, ugavuM se ajAIyA. 18 geyaracca paviTheya, vacce mutana dhArae ugAsaM phAsuyaM nacA, azunaviya sire. 19 nIyaM duvAre tamasa, keThaga parivajajae acakhu visau jatha, pANu duSpaDilehagA. 20 jaWpuSkAI, bIyAI vipaInAI keie; aNavalioN ulle Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrIdazavaikAlika sUtra mUtra pArTa 147 daNuM piravajae, 21 elaga dAga sANa, vacchaga' vAvikaThee; ullaghiyA napavise, viRsittANu va sajae, 22 saMsatta' paleejjA, nAidurAvaleAyae; ulkula na vinijhAe, niyaMTrijaayapi. 23 adyabhUmi nagacchejA, gAyaragga gau suNI; kulasya bhUmi jANitA, niyata bhUmi parame. 24 tatreva Di lehejA, bhUmibhAga viyakhaNeA, siNANustaya, vaccasa, salega parivajajae, 25 Dhaga maTTiya AyANu, vIyANi haeNriyANiya; pariva~tA ciThejA, saniSkriya samAhie, 26 tatva se ciThamANusse AhAre pANu bhAyaNuM, akalpiya naIcchijjA, paDhigAhija ki 27 AhAratI siyA tatva, parisADija bhAcaNuM, dvitiya paDiyAkhe, na mekapaI tAzmi', 28 samamAANI pANi, bIyANihariyANiya; asaMjama kari naccA, tArisa' parivajae 29 zAhahu nikhivittANuM, sacitta ghaTTiyANiya; taheva samaNuDAe, udaga sa'pATviyA. 30 AgAhaIttA calaIttA, AhAre pAchu leAya'; dvittiya' paDiyASkhe, name kalpai tArisa'. 31 purekammeNa hattheNu, daSvie bhAyaNeNu vA; ditiya paDiyAibbe, na me kalpaI tArisa. 32 eva UMdaUla sasaNidhe, sasarakhe TTiyAuse; hariyAle hi'zulue, mAsilA jaNe leze. 33 geru ya vanti ya seDhiya, sAraDhiya piTha kusakae ya, uDemasa saThe, sasaDe ceva edhave. 34 asasaoNu hattheNu, dagvie bhAyaNeNu vA; dvimANuM naichejA, pacchA kamma' jahiM bhave. 35 sasaoNu hyeSu, vie bhASaNu vA, dvimANu paDiojajA, jatatye ya bhave. 36 dAnha tu bhuja mANANa, egeAtatya nimatae, dvijamANu naicchinnA cha se 5Dilehue. 37 dentu tu bhujamANANu, devitatya nimaMtae; TThijamANu paDicchejA, ja tathe saya bhave. 38 3vaNIe unna , vividdhuM pANu bhAyaNa, bhujhamANu vivajjA, bhRttasesa paDicchae, 36 sIyAya samaNuThAe, guvviNI kAlamAsIthI; uThiyA vA nisIejA, nisanA vA puSNeAThae. 40 ta bhavebhatta pANuM Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrI upadeza sAgara. tuM sayANa akalpiya dvitiya paDiyAIkhe, na me kalpa4 tAsi'. 41 thaNugapijhemANI, dAra'ga vA kumAriya; taniiivata rAyata, AhArapALu bhAyaNa. jara ta bhave zatta pANu tu, sa'jayANu akalpiya skritiya payiAkhe, name kalpai tArisa 43 ja bhare bhatta pANu tu, kappA kaSpami sakriya"; dvitiya paDhiyAkhe, name kalpai tArisa'. 44 dagavAraNa pihiya nisAe pIDhaeNe Nu vA; lADhaNuvA vileveNu, sileseNu va keNuI 45 taMca unnitti TThijajA, samaNuThAe va dAvae; dittiya paDiyAIkhe, name kalpai tArisa'. 4ra asaNu pANuga vAva, khAima sAima tahA; ja jANeja suNejAvA, dANuThA pagaDha' ima, 47 ta bhave bhata pANuM tu sayANuM akalpiya; dvitiya paDiyAIkhe, na me kalpaSTatArisa, 48 asaNu pANuga vAti, khAima sAima' tatkrA; ja jANejja suNejAvA, punaDA pagaDa' Ima, 49 ta' bhave bhatta SANuM tu, sa yANuM akalpiya; dvitiya paDiyA/khe, na me kampaI tArisa 50 asaNu' pANuga' vAvi, khAI. sAima tahA; ja jANeja suNejAvA, viSNumaThA pagaDha' ima'. 51 ta bhave bhatta pANa'tu, saMjayAjI akalpiya; khritiyaM paDiyAIkhe, na me kampai tArisa, para asaNuM pAgavAvi, khAima" sAima tahA; ja jANeja sujAvA, samaNuThThA pagaDa` ima'. 53 ta' bhave matta pANu tu saMjayANuM akalpiya, diMtiya paDiyAikhe, na me kampaI tArisa, 54 uddesiya. kayagaDha pUrNakamma ca AhuDa; ayara pAmica, mIsajAyavi varjhae. 55 ugnama`seya pUchejA kasaThA keNuvA karDa; sAccA nissa'kiya' suddha, paRsigAhijja sajae. 56 asaNu pANuga vAva khAima sAimaM tahA; puSkRsu hAjha ummIsa, bIesa riesa vA. 57 ta bhave bhatta pANatu, sajayANa" akalpiya dvitiya paDiyA/khe na me kai tArisa'. 58 asaNuM pANuMga vAvi, khAima' sAima' tahA; uRRgami hAja nikhitta', utti'ga paNage suvA, pa9 ta bhavelata pANuM tu, sa'jayANa akalpiya; `ittiya' paDiyA'khe, na me kalpai tArisa 60 a Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pArTa 149 na saNu pANuga vAvi, khAIma' sAima' tA, agaNimi DAni khitta, ta' ca sa`ghaTTiyA dae. 61 ta' bhave bhanna pANu tu, sa jacANu akalpiya; ditiya' paDiyAikhe, na me kalpaI tArisa, 62 eva'ussakiyA usa kiyA, ujhA liyAparAliyA; nikhvA viyAusiMciyA nisTi`cayA, TTiyA uvAriyAdae. 63 ta' bhave bhattu' pANuMtu, saMyANa akalpiya ditiya* paDhiyAikhe, na me kruSpai tArisa. 64 huMja kaThe sila' vAvi, iTTAla. vAvi e gayA; aniyaM sakama ThAe, ta* ca hAja calAcala. 65 nateNu bhikhkhu gacchejA, dIThA tatha asajame; gabhIra' nrusira' ceva, sagvidiya samAhie, 66 nisseNi laga pIDha, usavattANu mAruGe; mA~ca kIla'ca pAsAya, samaNuThThAeva dAvae. 67 duruhamAgrI pavarDasA, hatya pAya' ca lusae; puDhavI avevi hi sejA, je ya ta' nisiyA jagA, 68 eyArise mahAdAse, jANuaNu mahesiNA; tanhAmA lehaDa" bhikha, na paDi ginheti sa MyA. 69 kadamUlaM la khavA, Ama china va sanira; tubAga siMga erca, Amaga' pariva4e, 70 taheva satu cunnAi, kAlacunnAi Avaze; sakuli. Ayi ya, anna vAvi tahA vihu. 71 vikkAyamANuM pasaDha', raeNu pariphAsiyaM, dvitiya 5DiyAIkhe, na me kalpai tArisa, 7ra bahu aThiya puggala, amisavA bahu kaTTaya; asthiya* tiya billuM, kccha khaMDa'va sakhila. 73 alpe siyA bhASaNujAe, bahuujIya dhammie; dvitiya paDiyAikhe, na me kappai tArisa, 74 tahevuccAvaya pALuM; aduvA vAra dhAcaNuM, saseima' cAleAiMga, ahuNA dhAya vivajae. 7pa ja jANeja ciA dhAya, maie DhasaDreNu vA; paDipucchaUNu succAvA, jaM ca nissakriya bhave, 76 ajIva pariNaya naththA, parigAhijja sajae; ahu sakie bhavejA AsAittANu rAvae. chacha thAvamA sAyAe, hathaMgami dalAhi me; mA me aca'khIla' pUchaeN, nAla tinha viNittae; 78. ta acca khIla puM nAla tinheM vittiNue dvitiya ca Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrI upadeza sAgara, paDiyAIe, na me kapUI tArisaM. 79 te ca huja akANuM, vimaeNa paDichIye. te paNa napive, nevi anessa dAvae. 80 egatavakkamittA, acitta paDilehiyA; jayaM pariThavijajA, pariTha5 paDikame. 81 sivAya goyaragau, IchejA paribhatyaM; kaThage bhittimUlavA, paDileDijhANa phAsuya. 82 aNana vita mehAvI, paDicchinnami saMvaDe, haga saMpa majarA, tathA bhUksijja saMjae. 83 tathase muMjhamANasa, aThiya kaMTau siyA, taNa kaThasakkara vAva, ane vAvi tahAvihaM. 84 te UMkhavinunanikheDe, AsaNa nachaTue, hatheNa te gahekaNuM, egatagavakakame. 85 egatamavarkamittA, acitta, paDilehiyA; jayaM parikRvijhA, pariThapa paDakame. 89 siyA ya bhikhu IcchajAjA sijhamAgama tuya sapiMDa pAyamAgamma, uDDaya paDile hayA. 87 viNaeNuM pavisirA, sagAse guruNe khuNa, IriyAvahI yamA yAya, Agau ya paDikakame. 88 AbheItANa nIsesa, aIyAre ca jahakakama, gamaNagamaNe ceva, bhatta pANeva saMjae. 89 ujajupane maNuvi, avakhiteNu ceyasA, Aloe guru sagAse, jajahA gahiyaM bha90 nasampamAlAIcaMhuja jA,paviMpacchA vaja kaDuM puNe paDikametarasa,vesaThe cittaeImaM. 91 ahejihiM asAvajajA, vati sAhuNa hesiyA; mane sAhaNa umsa, sAhu dehasa dhAraNA. 9ra namukkAreNa pArittA, karinA chaNa saMthavuM; sajhAyaM paTha vittANuM, vIsamejha kha muNa. 93 vIsamate Ima citta, hiyamaDaMlA bhamaThi6, jaI meM aNugatuM kujA, sAhu hejhAmi tAriu. 94 sAhite ciyateNuM, nimaMtijha jakkama, jaI tatva keI icchijhA, tehiM saddhi tu bhuMjae. 5 aha kaI naIcchijajA, taubhuMje jaja egau, Alee bhAyaNe sAhu, ye aparisADiya. 6 (kAvyama ) tItagaM ca kaDu ca kasAyaM, aMbilaM ca mahura lavaNa vA; eya laddha manaThapati, mahu ghaya va bhuMjeja saMjae. 97 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pATha. 151 ( anuNya vRttama. ) arasaM virasaM vAvi, suIyaM vA asuIya, ulla vA jaI vA sukarka, mathu kumAsa bhoyaNuM. 98 upanna nAIhIlijhA, apa vA bahu phAsurya, muhAladdha muhAvI, bhujajA desa vajhiya. 9 dulahA u muhAdAI, muhAivIvidulahA, muhA dAI muhAchavI, devigacchati sugaI tibemi. 100 Iti piDe saNAe 58me udese samataM 5, 1 udeze bIje. paDignahe saMlihitANuM, levAmAyAe saMjae; dugaMdha vA, sugaMdha ve, savaMbhujaje nachae. 1 sijajAnisihiyAe, samAvaneya geyare, AyAvaIThA bheMcANuM, jaI teNu na saMthare. 2. tau kAraNa samukhane, bhatta, pANuM gavesae, vihiNu puvau tirNa, ImeNuM utareNaya. 3 kAleNa nikhame bhikhu, kAlaNa e paDikakame, akAlaca vivaja chattA, kAle kAlaM samAyare, 4 amale carisibhikhu, kAla na paDilehisi, apAyuMca kilAmesiM, saM. nivasaMca garahasi. 5 saIkAle carebhikhu, kujA purisakAriya alAti nasoeja jA, tati ahiyAsae. 6 tahevuccAvAyA pANAM, bhataThAe samA gayA; te ujuyaM nagacchajajA, jayadeva parakakame. 7 gAyaraSNa paviTheya, na nisIeja kathai, kahuM ca nAbaMdhejA, ciThitANava sajae. 8 agalaM pha@ihaM dAra, kavADa vAvi saMjae, avalaMbiyA naciThejA, geyaraga gAu muNA. 9 samaNuM mAhaNa vAvi, kiviNuM vAvi, vaNamamma, uvase kamaMta bhAThA, pANaThAe saMjae. 10 te aIkamitu nAvise; naciThe carakugeyare, egaMtamavakAmitA, taltha ciThijha sajae 11 varNamaggasa vA tassa dAyagasubhayasa vA; apatiya siyA hajajA, lahuyata pavayaNarasa vA 12 pati sehieva dinevA, tau tami niyatie, uvasaMkamija bhataThA, pANaThThI evA saMjae. 13 u5la pauma vAvi, kumakaMvA - kadaMtiyaM; anaM vA puSka caciAM, tuM ca saluciyA dae. 14 te bhave bhata pANuMg, saMjayANa akazviyaM, ditiya pamiyAI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 zrI upadeza sAgara. khe, na me kalpai tArisa, 15 upala` ma` vAvi, kumuya vA magadhrutiya, annavA pukhta cita, taMca samakriyA dae. 16 ta bhavebhatta pAchuMtu, sajayANu akaSkriya, dvitiya' paDiyA/khe; na me kampai tArisa, 17 sAluya' vA pirAliya, muya upa laeNnnAliya, guNAliya sAlava nAliya, ucchukhaDa anivuDa, 18 tarUNlRgavA pavAla, rUkhassu taNugassa nA; anassAvi hariyasa, Amaga' parivajae. 19 tarUNiya'vA cchivADi, Amiya bhajhiya saya, ditiya paDiyAikhe, name kampaI tArisa, 20 tahA kAla maNisanna, veluya kAsava nAliya; tilapappaDaga nima, AmaLa parivajhae 21 taheva cAla piTha, viyaDavA tattanivuDa'; tila piTha purNapinnAga; Amaga parivajayae 22 varDa mAuliMgaca, mUlaga mUla gattiya, Ama asadgha pariNaya, maNusAvi napatthae, 23 taheva phlU maNi, khIya madhuNi jANiyA, nihaeNlaga piyAlaca, Amaga parivajae. 24 samuyANuM care lakhu, kula uccAya. sayA; nIca kula maIkakama, usaddha... nAbhidhArae, 25 aDhINA vittime sejhA, na visiejha paDie, mucchika bheAyaNami, mAine esaNuArae. 26 ahu paraghare asthi, viniha. khAIma sAIma; na tatva paDika kuppu, icchA dijaja pA navA. 27 sayA sayaNa vattha vA, bhattapANaM ca sajae; arditassa napeja, pacakhe viya dIsau. 28 inthiya purisa vAvi, Dahera' vA mahulaga, vadamANuM na jAejjA, nAyaNuM phrusa vae. 29 je navadai na se kukhe, vaDhiunasamukase; evamanne samANusa, sAmantamaNu ciI. 30 siyA egaIu laE, lebheNu, viNigrahai; mAmeya dAya sata, huNuMsayamAyae. 31 mataThA garu ludhA, bahu pAva' pavai; dutAsatha se DArka, nivANu ca na gacchaI. 32 siyA egaiu ladhu, viviha pANa bhAyaNuM; bhadga bhaga' bhAccA, vivanta vira samAhare, 33 jANuM'tu tAmi samaNA, AyayaTI aya' suNI, saMtu sevai paMta, vitti sutAsa 34 pUyaNuThThA jase kAmI, mANu samANu Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pATha. kAmae bahu pasavai pArva, mAyA sallaMca kuvvaI. 3SA suravA meragaM vAvi, annavA majjarga rasaM, sasakhana pive bhikhu, jasa sArakha mapaNe. 36 pIyA egaIe teNe name keI viyANuI, tasa pasaha desAI, niyarDica suNe hame. 37 vaDhai seMDhiyA tassa, mAyA masaMca bhikhuNe, ayAya anivvANuM, sayayaM ca asADyA. 38 niSNuvicce jahA teNe, attakamaeNhiM duzma I; tAri semaraNuM tevi, nA rAhe saMvara. 3lA Ayarie nArAI, samaNe Avi tAriso, gihatyAvizuM garayaMti, jeNa jANuti tArisa 40 evaMtu aguNa pehI, guNANuM ca vivajjau, tArise maraNatevI, nArAhe saMvara 41 tavaMkuvvaI me. hAvI, paNIyaM vajUe rasaM; majajampamAya virao tavassI aIla kAse 42 tassa pasaha kalANuM, aNega sAhu puchayaM, vili anya saMjud, kinnaImaM suhame 43 evaM tu guNa pehI, aguNaNuM ca vivajajae, tAriso maraNuM tevi, ArAheI saMvara 44 Ayarie ArAI, samaNe Avi tArisa, gihatyAvizuM pUyaMti, jeNa jANuti tArisa, 45 tava teNe vaya teNe, rUva teNeya jenere, AyAra bhAva teNeya, kuvaI deva kivisaM. 46 ladhuNayavi devatta, uvavane deva kivise; tatkAvi se nayANuI, kime kigrA ImaM phala. 47 tattevi se caIttANuM, laI ela mUyagaM naraga tirikha jeIivA, behI jaFsu dulahA. 48 eyaMca desadaDuNuM, nAyapureNu bhAsiyaM; aNu mAryApi mehAvI, mAyA mosaM vivajaNa 49 sikhiNa bhikhesaNa hiM, saMjayANuM buddhANa sagAse, tattha likhu suppaNi hiMdio, tivra lakjhaguNavaM vihare jAsi ttibemi. 50 adhyayana chaThuM. nANa daMsaNa saMpanna, saMjame tave rayaM gaNimA gamma saMpanna, ujajANumi samasaDha. 1 rAyANe rAya maracAya, mA 20 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zrI upadeza sAgara. heNA aThThala khattiyA; pucchati nihuya apANA, kahuMbhe AyAra gAyo ? 2 tesi* seAnihue datA, savva bhuya suhAvo; sikhAenu samAuta, AIkhai vicakhA, 3 hadi dhammastha kA mANu, niggatthANuM suNeha me; AyAra gAyara bhIma, sayala durarhiDDiya. 4 nannattha esivutta, jalee parama duccara; vila ThThANu bhAImsa, nabhUya navisaI. 5sa khuDaga viyattANu, vAhiyANu ca je guNA; akhaMDa kuDhiyA kAcavA, ta. su. Neha jahA tahA. 6 dasa aThThaya ThANAI, jAI khAle varajjaI; tatva annayare hAthe, nigaMthatAu lassaI. 7 vayacha kAyakaka, akapA giDhibhAyaNuM, paliyaka nisijjA ya, siNANu' sAbha vajjaNuM, 8 tasthimaM paDhamaThA, mahAvIreNu desiya; ahiMsa nibhrA kriDA, savva bhUesu saMjamA, huM jAvati lAe pANA, tassA aTThava thAvarA, te jANumajANu vA, nahaze ne vidyAyae 10 savejIvAni iccha'ti, jIvInamanni4; tamhA pANuvahu' dhAra, niMgbathA vajjayati NuM 11 apaNuDA paraThA vA, kAhAvA jaIvA bhayA; hiMsaga namu sayA, nevi anna vayAvae. 12 musAvAe ya lAmi, savvasAhu`igara hue; AAvissA sAyajIyANuM, tanhA mAsavi vajjae. 13 cittama'tama citta vA, ApavA jaI vA bahuM; data sAhuNa mittapi, uggahaMse ajAiyA 14 taM apaNA nagintuti, neviginhAvaepara; annavA cinha mAthuMpi, nANu jANuti saMjayA. 15 aba'bhacirayaM ghera, pamAya durahI ya, nAyarati muNI lAe; bheyAyaNa vivie 16 mUlame yamahamasa, mahAkrosa samussaya; tamhA mehuNa sa sagga, nignatthA vajrajayati Nu. 17 miDaDyulse ima leANu, tella' pi' ca phrAyi, nate sanni imicchati, nAya putta varayA. 18 lAbhasse sakAse, mane annayarAmavi; je siyA sanihI kAme, gihI pava" e nase. 19 jaMpi ttha va pAya vA, kavala` pAyapurNu, pisama lajjA, dhAreti pariharatiya. 20 na seA pariggaDA vurtA, nAyaputtaNu tAINA; Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pATha. 155 mucchA parigrahe vate, II vatta mahesiNA. 21 savabhuvihiNA buddhA, sarakhaNa parigraha, aviapaNevi dahami, nAyarati mamAIyaM 22 anicce takarmo, sava buddhahiM vaniyaM, nA ya lajajA samAvittI, egabhaoNM ca leyaNuM. 23 saMtIme sahumA pANu, tassA aduva thAvarA, jAI rAo apAsaMte, kahaMmesaNiyaM care? 24 udaolle bIya saMsatta; pANuM nivruDiyA mahiM, diyAtAI vivajijajA rAo tatva kahe care. 25 eyaM ca desa daDuNe, nAyaputte bhAsiyaM; savAhAra nabhujhati, nigrathA rAI bhAyaNe 26 puDhavikAya nahiM saMti, maNasA vayasA kAyasA, tiviheNa karaNa jeeNa, saMjayA susamAhiyA. ra7 puDhavikAryAvi hIMsate, hiMsaI u tayasie, taraseya vivihe pANe, cakhuse ya acambese. 28 takhtA eya viyANittA, desaM dugaI vaDhaNuM puDhavikAya samAraMbha, jAvajIvAe vajajae 27 AukAya nahiM saMti, maNusA vayasA kAyasA, tiviheNa karaNa jeeNa, saMjayA susamAliyA, 30 AukAyaM vihiMsate, hiMsaI utayaksie; taseya vivihe pANe, cakhuseya acakhuse 31 tumahA eya viyANittA, desaM duggaI vaDhaNuM, AukAya samAraMbhaM, jAvajIvAe vAjae. 32 jAyateya naIcchuMti, pAvaga jalaIttae tikhamannayarasacaeN sanvaevi durAsaya. 33 pAInuM paDiyuM vAvi, uDha aNu disAmavika ahe dAhiNa vAvi, dahe uttara viya. 34 bhUyANuM mesamAghAo, havavAhe nasaMsao; tapaIva payAvaThThA, saMjayA kicinA raMbhe 36 tanhAya viyANittA, desaM dugaI vaDhaNuM agaNikAya samAraMbha, jAva jIvAe vaoe. 36 anilaksa samAraMbha, buddhA mannati tArisaM; sAvajabahulaceyaM, neya tAhahiM seviya. 37 tIliya TeNa paNa, sAhA vihuyaNa ; nate vIiumIskRti, vIyA UMNa vApara. 38 jaMpi vatthava pAye vA, kaMbala pAyapuchaNuM; nate vAumuIti, jaya pariharati ya. 39 takhtA eya viyANittA, dAsa dugaI vaDhaNuM- vAukAya samAraMbha, jAva chavAe Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrI u5deza sAgara, vajajaze. 40 vaNasaIkAya nahiMsaMti, maNasA vayasA kAyasA tiviheNa karaNa jeeNuM, saMjyA susamAhiyA. 41 vaNasya DhakAyaM vihiMsate, hIMsaIka tayassIe, taseya vIvIpe pANe, cakhuse ya acakhuse kara tanhAeya vIyANattA, desaM duggaI vaDhaNuM; vaNasa IkAya samAraMbha, jAva chavAe vajajae. 43 tasya kArya nahIM saMtI, maNasA vayasA kAyasA; tIvIheNa karaNa eNasaMjayA sUsamAhIyA. 44 tassakArya vahIM te, hIMsaIu tayassIe; taseya vIvIpe pANe, ca--se ya acakhuse. 45 takhtA eyaM vIyANattA, desaM ugaI vaDhaNuM, tarUkAya samAraMbhe jAva chavAe vajajae. 46 jAI cattArI bhujajAI, isINahAramAIzuM; tAItu vIvajata, saMjama aNupAlae. 47 pIDa seja ca varthaM ca cautha pAyamevaya; akalpIya naI che je paDI gAhIja kapAya. 48 je nIyANaM mamAyaM tI, kIyamudesI AhavuM, vahate samaNu jANatI, II vAM mahesANA 49 tanhA asaNa pANAI, kIyamude sIyAhaDa vajajayaMtI DhIya mapUNe, nIAthA dhamma jIvaNe. 50 kaselsa kaMsa pAsu, kuMDa maesa vA puNe; muMjate asaNa pANaI, AyAra parIbhasma I. 51 sIudagaM samArele, matavaNa che DuNe jaIonaMtI bhUyAI, dIThe tathA asaMjame. para pacchA karmo pure kamma, sIyA tatya na kapaI eyamaTha nabhujajatI, nirgAthA gIhI bhAyaNe. 53 AnaMdI palIye kesa, maMca mAsAlaesu vA; aNuyArIya majANuNu, AsaItu saItu vA. 54 nAlaMdI palIyake , na nIsIjajAe na pIe, nIAthApalehAe, budhavuttama haThagA. 55 gaMbhIra vIjayA ee, pANuM dupaDI lehagA, AsaMdI palIya kAya, eyamaTha vIvajhIyA. pa6 goyaragna paviTharasa, nisejajA jassa kampaI, Imerisa maNIyAra, AvA jaI ahiya. pa7 vivattI baMbhacerasTa, pANANuM ca vahevahe. vaNImagna paDivAo, paDilehe AgAriNuM 58 aguttI baMbhacerarasa, IthiyAvi saMkaNuM, kusIla va tRNuM ThThANuM, durau pariva Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pATha. 157 jae. 59 tihAmantayarAgaTsa, nisejaja jassa ka5I jarAe abhibhuyasa, vAhiyamsa tavasi. 60 vAhio vA AregI vA, siNANuM je u paththae, yukrete hAI AyAre, jo havaI saMjame. 61 saMtie suhumA pANA, ghasAsu bhilagAsUya; je ya bhikhuM siNayaMti, viyaDeNu5i lAvae. dara tamahA te na siNAyaMti. sIeNa usIeNavA jAvajIva va ghera, asiNaNa mahiThagA. 63 siNANuM aduvA karka, lea paumaggaNiya, gAya suvaThThaNaThAe, nAyaraMti kayAIvi. 64 nagiNarasa vAvimuDamsa, dIha rema nahaMsiNe; me huNA uvasaMtaR, kiMvibhUsAe kAriyaM. 65 vibhUsA vittiyaM bhikhu, karma baMdhaI cikaNuM; saMsAra sAyare ghare, jeNe paDaIduruttare. 66 vibhUsA vatiya ceya, buDhA manaMti tArisaM; sAvaje bahulaM ceya, neya tAIhiM sevIye. da6 ( kAvyama ) khati apANa maha daMsaNuM, tevarayA saMjama ajajave guNe, dhuti pAvAI, pUre kaDAi, navAI pAvAI nate kareMti. 68 sa vasaMta amamA akiMcaNa, savijaja vijANugayA jasaMkSiNe uu pasane vimaleva caMdimA, siddhi vimAI urveti tAI ttibemi. 29 sAtamuM adhyayana. caunheM khalu bhAsANuM, parisaMkhAya pannavaM; dendu tu viNarya zikhe, do nabhAse ja savase. 1 jAya saccA avaravA, sassAmesAya jAsusI jAya buddhahinAInA, na taM bhAse ja pAva. 2 asacca saM saca, aNuvajajamakkasaM; samupeha masaMdiddha, giraMbhAseja pannavaM. 3 eyaMca aThamavA, ja tu nAme sAsaya sabhA saccAsaMpi, taMpidhIre vivajajae. kavitaepi mahA surti, jagira bhAsae na tanhA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrI upadeza sAgara. hana sA puDA pAveNuM; puNajo musavae. 5 tanhA gacchAme vakhAme, muga' vANu bhavistaryuM; ahu' vANa'kari Ami, esA vA NuM kara sa, huM evamAIu jAlAsA, esa kAlAma kriyA; sa'payAiyamaThevA, tapi dhIrA viva~e. cha ardhayama cera kAma, paccu panamaNugae; ja maTha' tu najANejA, emaveya ti" nevae 8 aiya'miya kAlama, pazupanamaNAgae jatthasa' lave taMtu, eva meDama nAvae, huM aiyamiya kAmi, paccu maNAgae, nissakriya bhave ja Mtu, evameya'ti nIdese, 10 tasa *sA bhAsA, guru bhue vAiNI; saccAvisA navattavA, japa pAvasa Aga. 11 taheva kANu kANutti, pa`DaMga paDaze ttivA; vAhiya vAviregetti teNu cAretti nAvae. 12 eeNune aTheNu, parAjezuvahummai, AyAra bhAva dAsanuM, na ta' bhAseja pannava' 13 taheva hAle geletti, sANe vA vasuleniya; kramae duhue vAni, neva bhAseja pannava 14 aei pajie vAva, ammA mAusiuttiya; pisiai bhAyejInnatti, e natuNiyattiya 15 haleletti annatti, bhaTTa sAmaNi - miNi; hAle gAle vasuleti, inthiya nevamAlave 16 nAmadhejeNa NuMyA, itthiguteNu vA puNA; jahAriha magijha Alaveja lavejavA17 ajajae paeja vAva, khappA supiti ya; mAulA bhAigrejati, putenatu yittiya 18 DaeNAhaleti anaiti, bhaTTA sAmiya gemiya; hAle gAle vasuleti, purisane mAlave 19 nAmadhe2eNu Nu*jIyA, pusi cuteNu vA puNA; jahAriha mabhigijI, Alaveja lavejavA 20 pacikriyANu pANANuM, isa inthi aya pumaDuM jAvaNuM navijANIjA, tAva jAiti Alave 21 taheva mAsa pasu, pakhi'vAvi sarIsiva', thule pameile vajhe, pAImatiya nAvae 22 pAravuDhaDhati Nu yA; jIyA uva cietiya; sajAe pINIevAvi, mahAkAaiti Alave 23 taheva gAo dujhA dammA gorahagatiya; vAhimA rahejagati, neva bhAseja panava 24 jIvaMgavetiNuM muyA dheNu rasadayatiya; rahusse mahulae vAvi, vee savotiya ArapA taheva Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrIdazavaikAlika sUtra mUla pATha. - 59 gaMtu mujhANuM, pavyayANi vaNANu ya; rUkhA mahalla pehAe, neva bhAleja panna 26 alaMpAsAya khaMbhANuM, teraNaNi gihANi ya; phalihaMguNa nAvANuM. alaM udagaNirNa ra7 pIDhae caMga beroya, naMgale maIyaM siyA; jetalaThI va nAbhivA gayA vA alasiyA 28 AsaNuM sayaNuM ja jANuM, hoja jAvA kiMtuvasae, bhu uva ghAyaNI bhAse, nevuM bhAseja pannavaM 29 taheva gaMtu bhuja jANuM, paayANi vaNANiya; rukhAmahadya pehAe, evaM bhAseja panava 30 jAImaMtA Ime khA, daha:vaTTA mahAlayA; payAya sAlAvaDiyA, vae darisaNiti ya 31 tA phalAI pakkAI, pAI khajhAI nevae veleIyAITAlAI, himAyaMti nevae 32 AsaMthaDA. Ime aMbA, bahunivRddhi mA phalA ejha bahu saMbhUyA, bhUyarUttivA puNe 33 tahevosahie pakkAo, nIliyAe chavIiya, lAImA bha nijamAoutti, pihukhamti nevae. 34 rahA vahusaMbhUyA, thirA usaDhAviya; galiyAe pasuyAo, saMsArAetti Ave. 35 taheva saMkhaDinaccA, kicaMkajati nevae, teNu- vAvi vajijati, sutithvatiya Avo. 36 saMkhaDi saMkhaDibuyA, paNiyaThiti teNagaM; bahusAmANi tisthANi, AvagANuM viyAgare. 37 tA naIe punAo, kAya tijajati nevae nAvAhiM tAribhAtti, pANI pivejajaMti nevae. 38 bahu vAhaDA agAhA, bahu salila pilodagA; bahu vithaDe dagAyAvi, e vaMbhAseja pannavaM. 39 taheva sAvaja jegaM, pararasa ThAe nidiya, kIramANutivA naccA sAvaje nalave muNI. 40 sukaDatti supakaketti, succhane suhaDe maDe sunikie sulaTeni, sAvaja vajajae muNI. 41 | ( kAvyama ) patti pakaketi va pakakamAlave, pati 7netti vacchinna mAlave, payatti laThettiva kammahaUyaM, pAhAragADha ttiva gADhamAlave. 42 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. ( anuSTupa%0ttama. ) savvukkasarUM paragdha'vA, aula nasthierisa, acakIya mavattava, aciyatta' ceva nAvae. 43 savvameya vaissAmi, satmeyaMti nAvae; aNuvIya savva savvattha, eva' bhAseja pannava. 44 suyiM nA suvikakIya, akijha kijhameva vA; Imagintu miMca, paNiyAviyAgare. 45 apagao vA mahagyevA, kaevA vikaevivA; paNiyaH samuppanne, aNuvaja viyAgare. 46 tahevAsajaya' dhIrA, AsaaihiM kare&i. vA; sayaciTha vayAhitti, nevaM bhAsejja pannava. 47 mahuve ima asADuM, aAe vuccuM'ti sAhaNA, nalave asAhu sAhuti, sAhu sAhutti lave. 48 nANu dasaNu saMpanna, saMjame ya taveraya; eva guNusamAetta, sa'jaya' sAhu mAlave, 49 devANu. mayANuM ca, tiriyANuca vungahe; anuyANuM jaA Ae, mA vA hAutti navee, 50 vAu vuDaMva sI unheM, khema dhAya' sivaMti vA; kANi huja eyANi, mA vA hAetti nAvae. 51 160 [ kAvyama ] taheva maha va nahuMva, mANava, nadevadevetti giravaejajA samucchie unnae vA paue, vaeja vA vujha... alAhaetti para ( anuSTup tRttam. ) atalikhettiNu jIyA, gujaNu ca yittiya; riddhimaMta nara' krissa, riddhimaMtata Alave 53 ( kAvyam. ) . se taheva sAvajrANu mAyaNI girA, uhAriNI jAya parAvadhAyaNI; se kAha lAha bhaya hAsa mANavA, nahAsamAAvi gira vaejajA 54 subvakaka sRddhi sapeDhiyA muNI. gIra, gira ca duM parivae sayA; miya* aduTha aNuvIya bhAsae, sayANu maja laoNi pasa saNu` 55 bhAsAi daseya guNeya jANiyA, tIseya duThe paviJae sayA; chatru saMjae sAmiNie sayA jae, vaejha yuddhe hiyamANu leAmiya` 56 parikha bhAsI susamAhi iddhie Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrIdazavaikAlika sUtra mUla pATha. 161 caukasAyA vagae aNisie; sa nipuNe dhutta malaM purekarDa, ArAe lega miNuM tA para ttiemi. pa7 AThamuM adhyayana. [ anuTupa vRttama. ] AyAra paNihiM lauM, jahA kAyavya bhikhuNe; taMbhe udA harissAmi, ANupuvi suNeha me. 1 rUDhavi daga agaNi mAya, taNa rukhassa bIyagA; tasmA ya pANu jIvatti, iI vRtta mahesiNA. 2 tesiM achaNa jeeNuM, nirca hAyavayaM siyA maNusA kAya vakeNuM, evaM bhavaI saMjae. 3 Dhavi bhitti silaleluM, nevaliMde nasaMlihe; tiviheNuM karaNa jeeNuM, saMjayA susamAhiyA. 4 suddha puDhavIe ne nissae, sasarakhami ya AsaNe pamajijatu nisI ejajA, jAittA jassa uggahe. 5 sIudagaM nasevejajA, silAvuTha himaNiya; usidagatatA phAsuyaM, paDiga hija saMjae. 6 unna apaNe kAyaM, neva puo nasaMlihe; samupe tahAbhUyaM, ne zuM saMghae muNI. 7 IMgAla agaNuiM aciM, alAya vA sajoIya; na ujejA naghaTejajA, neNunivvA vae mu. 8 tAli kaMTenuM paNa, sAhA viya. NeNa vA, navIeja apaNe kAya, bAhira vAvi puggala. 9 taNarukha nacchijajA, phalasUla va kasaI; AmAM vivihaM bIya, maNa sAvi napatyae. 10 gaNesu naciThe jajA, bIesu huM rieksa vA; udagaMmi kahA nirca, uniMga paNagesu vA. 11 tase pANe nahiMsejA, vAyA adula kamuNA uvarIM savya bhUesa, pAse jaja vivihaM jAM. 12 aTha suhamAIpehAe, jAI jANitu saMjae dayAhigArI bhUsu, Asa ciDa sahiM vA. 13 kayarAI aTha suhamAI, jAI pucchajaja saMjaeImAI tAI mahAvI, AIkheja viyakhaNe. 14 sittehiM puSpha suhuma ca, pAtiMga tahe vaya; _paNuga bIya hariyaMca. aMDasuhamaM ca aThamAM. 15 evameyANi jANittA, sava bhAveNa saMjae a5mo jae nirca, sabiMdiya samAhie 16 dhuvaca paDilehajajA, jagasA pAya kaMbala, sejaja muccAra bhUmiMca, saMthAra adu21 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zrI upadeza sAgara. vAsaNuM 17 uccAre pAsavarNa, khela siMghANa jaliya; phAsuya pahilehijajA, pariDAvejaja saMjae 18 pavisitu parAgAra, pANa ThA bheyaNasa vAka jayaM ciThe miyaM bhAse, na ya ruve su maNuM kare 19 bahu suNahiM kanehiM, bahu asthihiM picchaI; na ya diTha suyaM sarva, bhikhu akhAemarihaI 20 suI vA jaI vAdiThaM; nalajajA vaghAI yaM; naya keNaI uvANuM, mihirga samAyare 21 niThThANuM rasa nijuTuM, bharga pAvagativA; puThe vAvi apeThe vA, lAbhAlAbha na nidise 22 naya joyaNuM mi giddha, care uccha AyaMpire; aphAsuya nabhuMje jajA, kiya mude siyA harDa 23 saMniha ca nakuvejA, aNumAryApi saMjae; muhAvI asaMbuddha, haveja jaga nirisae 24 luha vittIsa saM The, auiche suhare siyA Asurutta nagacchajajA, sucANuM jiNa sAsaNuM 25 kanna khehi dehiM, pemaMnAbhinivesae; dAruNuM kakkasa phArsa, kaNa ahiyAsae 26 muM huM pivAsa dusenja, sI unha araI bhayaM; ahiyAse avahie, dehadukha mahA kula 27 aFgayaMmi AIe, puraFAya aNagae, AhAra mAIyaM savaeN, maNa sAvi napatyae 28 ati teNe acavale, apabhAsI miyAsaNa, haveja uyare daMte, zevaM badhuM nakhiMsae 29 nabAhira paribhave, attANuM nasamukkase, suya lAbhe namajejA, jagyA tavassI buddhie 30 se jANuma jANuM vA, kaTu Ahasmiya payaM; saMvare khikhyamapANuM, bIiyaMta nasamAyare 31 aNayAruM parakama, ne vaguhe naninhave, suisayA viyaDabhAve, asaMsate jiidae 32 ameha vayaNe kujajA, Ayariyasa mahapaNe, te parigijha vAyAe, kammuNA uvavAyae 33 adhuvaMcha viya naccA, siddhimaI viyANiyA, viNiyaTija gesa, Au parimiyamapaNe 34 bala thAmaM ca pahAe, sadhAmAraga mapaNe, khetta kAlaM ca vinAya, tahANuM navuM. jae 35 jarA jAva napIleI, vAhI jAva navaThThaI jAviMdiyA nahAyaMti, tAvadharma samAyare 36 kehaM mANaca mAyaMca, le Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pATha. bhaMca pAva vahUrNa vame cAri desA IcchatA himapaNe 37 keho pII paNueI, mANe viNaya nANe; mAyA mittANi nAseI, lAMbhe sava viNAsaNe 38 uvasameNu haNe kahe, mANuMmavayA jiNe mAyaMca java bhANuM, lobha te sau jiNe 39 ( kAcama ) kehAya mANeya aNigrahiyA, mAyAya lejo ya pavaThThamANu, cattAri e kasiNa kasAyA, siMci ti mulAI puNa bhavansa 40 rAINie su viNaya pauMje, dhuva sIlayaM sayaya nahAvaejajA, kumura allI Na pakSINa gute, parakamejajA tava saMjamaMmi 41 ( anuSyavRttama. ) nica nabahu mane jajA, sakhya hAsaM vivajaeka mihA ka hAhiM narame, sajhAyami ra3 sayA 42 gaM ca samaNa dhamaeNmi, juo anila dhurva jutAya samaNa dhamaeNmi, aThe lahaI aNuttara 43 Iha lega pArasa hiya, jeNuM gacchaI sugaI; bahusuya pajuvA sejA, puchejajanya viNichiyaM 44 pAyaM ca kAyaMca, paNihAya jiI die allINa gute nisie. sagAse guru muNuM 45 nAkha napurau, navaki cANa piThau naure samAsejA, ciThajaja gurukuMttie 46 apucchika nabhAsejA, bhAsamANasa aMtarA; piThThi maMsa nakhAejajA, mAyA mosa vivajajae 47 apattiya jeNu siyA, Asu peja vA pare; savvase te nabhAsejA, bhAsaM ahiya gAmiNuiM 48 diTha miyaM asaMdiddha, paDhipune viyaM ;i aya pira maNa vi, bhAsaM nisira attava 49 AyAra pannati dharaM, diThi vAyamahijajAM; vaya vikhaliya nacchA, nata u vahase murNa 50 nakhatta sumiNuM jega, nimitta maMtta bhesa; gihiNe te naAIe, bhUmAhigaraNuM payaM pa1 annaThuM pagaDuM layaNuM, bhaejaja sayaNAsaNuM uccArabhUmi saMpanna, Ithi pasu vivajijaya para Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zrI upadeza sAgara. vivittAya bhave sejA, nArInuM nalave kahe; gihi saMthavuM naku jA, kujA sAhahiM saMthavuM 53 jahA kukuDa piyamsa, nirca kulalae bhaya, evaM khu baMbhayArisa, IthI vigRhae bhayaM 54 cittabhitti nanijhAe, nAri vA su alaMkiya; bhakhare piva daDuNe, diThi paDi samAhare 55 haththa pAya paDicchinna, kana nAsa vi kampiyaM; avi vAsasaI nAri, aMbhayArI vivajajae pada vibhUsA Ithyi saMsaggI, paNiyarasa bhoyaNuM naramsasagave sisa, visaM tAlauDa jahA 58 aMga pazcaMga saMThANuM, cAra laviya pahiyaM IcchINuM tanani jajAe, kAmarAga vivakRNa paTa visaesu maNane supima nAbhinivesae, aNicce tesiM vinAya, pariNAme piggaleNaya 59 pigmalANuM pariNAma, tesiM na cA jahA taha; viNIya tanhA vihare, sII bhUeNa apaNe 60 jAe saddhAe nikhate, pariyAya ThANa muttama, tameva aNupAlejA, guNe Ayariya sabhyae 61 ( kAvyama ) tavaMcimaM saMjama gaye ca, sajhAyAM ca sayA ahiThio, sureva seNAe samatamAuhe, alamapaNe hAI alaparesiM dara sajhAya sujhANa rayassa lAINa, apAva bhAvasa tave rayamsa, visanajaI jasimala pure kaDuM, samariye rupa mala va joINa 63 se tArise dukha sahe jaI die, sueNajAtte amane akiMcaze virAyaI kamma ghaNumi avagae, kasi zubha paDAvagameva caMdime tibemi 64 navamuM adhyayana. udese 1 le. ( kAvyam ) thaMbhAva kehA na maya 5mAyA, gusagAse viNayaM nasikhe, se ceva u tassa abhUI bhAva, phalaMva kIyasa vahAya hoI 1 jeyAvi maMtti guruM viittA, Dahare Ima apa suetti nA hIlani misDa paDivAjamANuM, karati basAyANa te gurunuM 2 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pAka. 165 pagaIe maMdAvi bhavatiege, DaharAvi ya je suyabuddho vayA; AyAra maMtA guNa suThi appA, jehIlicA sipiriva bhAsakujA 3 jeyAvi nAga DaharaMti naDyA, AsAyae se ahiyAya hAI; evAyariyapi ha hI layaM te, niyachaI jAI pahaM khu maMdo 4 AsI vise vAvi para suTha, kiM jIvI nAsA paraMtu kujajA; Ayariya pAyA paNa apasannA, ahiyAMsAyaNa nathi 6 je pAvagaMjaliya makkameja , AsIvisaM vAvi hu kevaejajA, je vAvisa khAyaI jIvI yaThI, esevamAsAyaNayA gurunuM 6 siyAhu epAvae DahajajA, AsIvI sevA kuvio nakhe, siyA visaM hAlahataM namAre, nayAvi mokhe guru hIla e 7 pavayaM sirasA bhitu miche, suraMvasIha paDibehajajA, je vA dae satti agepahAra, esavamAsAyaNayA gurunuM 8 siyA hu sIse girapi bhi, siyA huM sIha kuvi6 nabha khe; siyA nabhideja java sattiagna, nayAvi mokhe guruhIlAe 9 Ayariya payiA paNa apasannA abAhiyAsathaNa nathyi mevkhe tamahA aNabAha suhAsikaMkhI, gurupUsAyAbhi muhe ramajA 10 jahAhiyagrI jalaNe namase, nANAhuI maMtapayAbhisitta, evAyariya kavaciThaeI jA aNunANe vigauvasaMtta 11 jasmRtie dhammapayAI sikhe, tasmayaMtie viNuIyaM pauje; sakkAe sirasA paMjalIu, kAya girA maNasAya ni 12 lajajA dayA saMjama baMbhara, kallANa bhAgIsa visahI dvANuM; je me guru samaya aNusAsayaMti, tehiM guru samaya pUyayAmi 13 jahA nisaMte tavanirca mAlI, pabhAI kevala bhArahaMtu; evAriu suya sIla buddhie, virAyaI suramajajeva Ide 24 jahA sasI kAmuI jega juttA, nakhatta tArAgaNa parivuDapA; be sehaI vimale amukake, evuM gaNuM sehaI bhikhumajhe 25 mahAgarA AyariyA mahesI, samAhiM jege suyasIla buddhie, saMpAviu kAma azuttarAI, ArAhae te saI dhammakAmI 16 soccANa mehAvI subhAsiyAI sususae Ayariyamapamanno, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara, ArAhaIttANu guNe age, se pAvAI siddhi mayuttara tibemi 17 Iti viNyasamAhIjhayaNuM paDhabeudde samajo 1 bIjo udese. ( kAvyama.). mUlAe khaMdhapabha dumansa, khaMdhAu pachA samuti sAhA, sAha pasAhA viruddhati pattA, tAse pUpakuM ca phale raseya 1 ( anuSyapavRttama) evaM dhammasa viNu mUla para se mekhe, je kitti suyaM sarSa, nirasesaM cA mi gacchaI 2 je ya caMDe mie thaDhe, TuvhAI niyaDI sa; bujhaI se aviNAyakhA, kaThaseya gayuM jahA 3 viNayaMpi je uvANuM. ceIe kupaIna re, divya se siri miti, daMDeNe paDisee 4 taheva aviNathappA, uvavajhA hayA gayA, dIsaMti duhamehatA, AliegamuvaThIyA 5 taheva suviNayappA, nuvavajhA hayA gayA; dIsaMti suhamehaMtA, IdvipattA mahAyasA 6 taheva aviyappA, logasi nara nArie; dIsaMti duhametA, chAyAte vigaliM, diyA 7 daMDasatya parijInA asala vayaNe hi ya kaluNA vivanna chA, puSyivAsA parigayA 8 taheva suviNayappA, legesi nara narie; dIsaMti suhamehatA, iThuiM pattA mahAyasAha tahevA aviNIyapA; devA jakhAya gujhagA; dIsaMti duhamehaMtAAbhiga muThiyA 10 taheva suviNuyappA, devA jakhAya gujagA; dIsaMti suhamehaMtA, pittA mahAyasA 11 je Ayasthi uvajajhAyANuM, sUsUsA vayaNuM karA; tesiM sikhA pavati, jala sitA Iva pAmavA 12 apaNuThA paThAvA, sippA uNiyANiya, gihiNe uva bhegaThA, I legassakAraNa 13 jeNa baMdha vahe ghera, pariyAvaM ca dArUNuM; sikhemANu niyacchati, jurA te lali iMdiyA 14 tevi te guru pUyaMti, tasa simpa Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pATha. 167 sa kAraNa sakAti namasaMti, tuThA nisavati 15 kirUPje suyagAhI; aNuta hiya kAmae, AyariyAje vae bhikhu, tanhA te nAIvae 16 niyaMsejaja gaIThANuM, niyaMca AsaNANiya; nIyaMca pAe vaMdejajA, niyaM kujajAya aMjaliM 17 saMghaTTaInA kANuM, tahA uvahiNAmavi, prameha avarAuM me, vaejaja na puttiya 18 duggau vA paueNuM, ceIo vahaI rahe; evaM dubuddhi kicchANuM, vRttoDuto pakuvaI 19 AlavaMte lava tevA, nanise jajAe paDi suNe mRtaNa AsaNuM dhIra, sussasAe paDisuNe 20 kAla che vAraMca, paDilehirANa hehiM; teNe teNuM uvAehiM, tartAsaM paDivAyae 21 vivarI aviNI. yasya, saMpattI viNIyarsa ya, jasaseya due nAya, zikhaMze abhi7I 22 | ( kAvyama ) jeyAvi caDe maI iDhi gAra, pisuNe nare sAhasa hINa pisa; adiTha dhamma viNue akevie, asaM vibhAgI na ha tasya mekho 23 nidesavirI puNa je guruNuM, suyatsya dhamA viNami keviyA, taritu te ehamiNe durUttara khavita karmo gaI muttama gayaM tti bemi 24 Iti viNuyasamAhInAma jajayaNuM bIe udese sammatta 2 trIjo udese. ( kAvyama). AyariyagimivAhi yagnI, susU samANe paDijAgarejA, AIya igiya meva naccA, je chaMda mArAhayaI sa puje 1 AyAramaThA viNacaMpaje, sUrasUsamANe parigijarA vakaka, jahe vaITha abhikaMkha mANe, gurU tu nAsAyaI sa pujajo 2 rAINie su viNacaM pauje, DaharAvi ya je pariyAya jeThA, niyata che vaThThaI saccavAI, vAyava vakakare sa puja 3 anAya uI caraI viruddha javaNaThayA samuyANuM ca nirca aladhurya paridevaejAjhA, ladhuM navikathaya I sa puje 4 saMthAra sejasaNa Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 zrI upadeza sAgara. bhattapANe, a,icchayA ai lAlevi sate; jo eva mANa litAsaejjA, sa MteAsa pAhana rae sa puo 5 sakkA saheuM AsAe kaMTa yA, aemayA ucchahuyAnareNuM; aNuAsae jo uM saheja kaTae, vaImae kanna sare sa pujo - muhurtta dukhA u ha Mta kaDhayA, amayA tevi taOM zuuddharA; vAyA duru ttANi duddhANu, verANu khadhANI mahAyALu cha samAvayatA vaNAbhidhAyAM; kanna'gayA dukSmaNiya jaNuti; dhammAnti kiccA paramaga sUre, jiI die jo sahahu sa pujo - avanavAya ca para muhassa, paccakhau paDiNIyaMca bhAsa, udghAriNI aSkriya kAri NuiMca, bhAsa nabhAseja sayA sa pujo 9 alelue akuhue amAi, apisuNe yAtri aDhivittI; nAbhAvae nAvie bhAvi cappA, akeAuhalle ya sayA sa pujo 10 guNe hi sAhU aguNehi sAhU, ganhA hi sAhU guNu mucasA; viANiyA ampaMgamAeNa', jo rAgasehi samA sa putro 11 taheva Da hara' va maheslama vA, itthI puma pavaIya' gihuM vA; nehI lae nAviya khisaenjhA, thabhaMca kahuMca cae sa pujo 12 je mANiyA sayaya mANyati, jIteNu kanna na nive sati; te mANue mANuddhi tavassI, jii die sacca rae sa pujo 13 tesi* guruNuM guNusAgarALu, sucANu mehAvI subAsiyAi; care suNI paMca rae ttiguta, cakkAyAvagae sa pujo 14 guru miThTha sacaya... paDiyayi muNI, jivaya niuNe abhigama sale; yi zyamala' purekarDa, bhApura mala gaya gaya tipremi 15 cAthI udesA. [ gadyam. ] suya me Ausa' teNu bhagavayA eka makhAya kaMhu khaTu thairahiM bhagavaMtehi cattAritriya samAhIThANA pannatA; kare khalu te therahi'bhagavatehi catAri viSNuya samAhi ThANA pannattA, ime avu tetherehi bhagavateha cattAra viSNuya samAhI ThANA punnattA tajahA viSNuya samAha 1 suya samAhI ra tava Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI dazavaikAlika sUtra mUla pATha. 169 samAhI 3, AyAra rAmAhI 4, viSNue 1. sue 2, taveya 3, AyAre 4. nirca paDiyA abhirAmayati apAyuM je bhavati jiIdiyA cauvihA khalu viNaya samAhI bhavAI taMjahA AsAna sijajate susUsaI 1 sama saMpaDivajaI 2 veyamArAhaI 3 na ya bhavaI attasaMpagrahi e 4 caultha payaM bhavaI, bhavaIya entha sileze. ( kAvyama. ) paheI hiyAruM sAsaNuM, susUsaI saMcapUNe a hie, na ya mANu aNu majaI, viNuya samAhI Aya aThie 1 cauvihA khalu suya samAhI bhavaI tajahA suryame bhavisyA itti AjhAIyava bhavaI egagAcitto bhavisyA mitti ajhAI thavuM bhavaI, akhANuM ThAvaIsyA mitti ajhAIyaa bhavAI 8i8 para ThAIssA mitti ajhAiyavaM bhavai, caultha payaM bhavAI bhava ya elyusilege, nANamegagna cittoya, Dika kAvayaI para, suyANiya ahijittA, rae suyasamAhie. 2 cauvihAkhala tavasamAhI bhavaI tajahA neIhalega ThayAe tavamahiThejhA neparagaThayAe tavamahiThajajA nekitti vanna sad silogaThAyAe tavamahiAjajA nannatya nija jaraThayAe tavamahiDejha caultha payaM bhavAI bhavaI ya entha siloga. [ kAvyama.] viviha guNa tarae nircA, bhavaI nirAsae nijajaraThie, tavassA dhuNaI purANu pAvarga, jutA sayA tava samAhIe 1 cauvihA khalu AyArasamAhI bhavaI tejahA neIhalegaThayAe AyAramahiDejA ne para legayAe AyAramahiAjajA nokitti vana sad sigaThayAe AyAramahiDejA nannatya arihaMtehiM hela'hiM AyAramahiThajajA cautthapayaM bhavAI, bhavaIyA Intha siloga. (kAvyama) ji, vayaNa e atiMtaNe, paDhipunnAya mAya Die, AyAra samAhI saMvu, bhavaIya daMte bhAva sadhae 4 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 17. zrI upadeza sAgara. (kAvyama ) | abhigama cari samAhIo, suvizuddha susamA hiyapae, vilihiya suhAvatuM puNe, kubUI se paya ema mapaNe 5 jAI maraNae muI, InthathaMca cayaI savase siddha vA bhavAI sAsae, deve vA ampa e mahiDhie ttibemi 6 dazamuM adhyayana. [ kAvyama ] nikhamamANAya buddha vayaNe, nirca cita samAhi? have jaja; IcchINa vase nayAvi che, vaMta nepaDiyAyaI je sa bhimmu 1 puddhavi nakhaNe nakhaNava e, sIuge napive napIyA vae, agaNi satyaM jahA sunisiya, te najale najalAvae je sa bhikhu 2 anileNa navIe navIyAvae; hariyANi nathI nachI dAvae, bIyANi sayA vivajata, sacita nAhArae je sa bhikhu 3 vahaNe tassa thAvarANuya hAI, pu Dhavi taNuM kaTha nisiyAnuM takhtA udesiya nakSujaje, neviya pae napayAvae je sa bhikhu 4 reIya nAya pukhta vayaNe, apasame mane jaja chazvikAe paMcaya phAse mahuvayA, paMcAsava saMvareya je sa bhi khu 5 cattAri vame sayA kasAe, dhuva jogIya hajaja buddha - thaNe, ahaNe nijajAya ruva sthAe, gihi jogaM parivaja e je sa bhikhu 6 sammadiThI sayA amuDe, asthihu nANe tave saMjame ya; tavarA dhuNaI purANa pAva gaM; maNa vaya kAya susaMvuDe je sa bhikhu 7 taheva asaNuM pANagaM vA, vivihaM khAIma sAIma lamittA, hehI aThasue parevA, te nahi nanihAvae je sa bhikhu 8 taheva asaNuM pANAga vA, vivihaM khAI maM sAIma lamittA, chaMdiya sAhamiyANa muje, bheccA sajhAya e ya je sa bhikhu 9 naya vahiyaM kahuM kahejhA, naya kupeniTu iMdie pate, saMjama dhuva jaga jIte, uvasate aviheDae je sa bhi khu 10 je sahaI hu gAma kaMTae, akesa pahAra tajhaNAuca Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrIdazavaikAlika sUtra mUla pATha. 171 bhayabheravasada sapahAse, sama suhu dukha saheya jesa bhikhkhu 11 Dima` DijjiyA masANe, nAbhIyae bheravAI~ krissa; viviha guNu taveA rae nicca', nasarIra' cANikakhae je sa bhikhkhu 12 asai vAsa catta dehe, akuTeva hue va sievA; puDhavIsame suNI havejA, aniyANe ahaleya je sa bhikhkhu 13 abhi bhUca kANu parisahAU, samuddhare jAi paheAu appaya; vidyutu jAI maraNa mahalaya, tave rae sAmaNi e je sa bhikhkhu 14 heltha sajae pAya sajae, vA ya saMjae saMjae iMkriya ajampa 2e su samAhIyappA,suttatya ca viyANui je sa bhikhkhu 15 vahUmi muSThie agiDhe, annAya che. pulaNipulAe; kaya viya sanihi uMvarae, savvasagA vagaeya je sa bhikhkhu 16 alelu bhikhkhu narasesu giddhe, ucha care jIviya nAzika'khI, iDhi ca sakAraNa puyaNuMca, cae yippA aNuiae je sa bhikhkhu 17 napara vae,jAsi ayaM kuzIle, jeNunnAku peja nata' vaejajA, jANiya patteya pukhta pAva, atANu nasa makkase je sa bhikhkhu 18 na jAI matena ya rUva mate, nalAlamatta na sueNu mate; mayANi savANi vivajayatA, dhammajajANa raeya je sa bhikhkhu 19 veyae ajaya mahAmulI, dhammeDika DDAvayaI parapi, nikhamma vajje kusIliMga, nayAvi hrAsa kuhue je sa bhikhkhu 20 taM dehu vAsaM asuI asAsaya, sayA cae nicca hiya yippA, chiMdiraMtu jAI maraNussa kha'dhaNu, vei bhikhkhu puNA gama' gaI tibemi 21 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtra mULapITha. 1 thI 9 adhyayana. paheluM adhyayana. [ anuSTup tRttam, ] sa'jogA viSpa mumsa, aNugAramsa bhikhuNeA; viSNuya pArI karissAmi, ANuputhvi sudyeha me. ANA nirdesa kare, gurujI-muvavAya kArae; igiyAgAra saMpanne, se viIetti vuccaI. ANA nirdesa kare, guruNu-mahuvavAya kArae; paDiNIe asa buddha, aviNIetti vuccai. jahA suNI pUrNa kannI, niSkasijaI savasA; eva' dussIla paDiNIe muhurI nikakasi I. kaNu kuMDaMga caittANu, viTha... bhujai sUryare; eva sIla' cakattANuM, dussIle ramaI mie, suNiyA bhAva sALussa sUyassa narasa ya; viSNue DaeNveja appANu, micchatA hiya-maNeA. tanhA viSNuya-mesijjA, sIla' paDilaleOM; buddhaputta niyAgaThI, na nisi~I kanhai. nissate siyA muharI, buddhANu a'tie sayA; aDha nuttANika sikhijajA, niraThANu uvajae, aNusAsiu na kuSpiA, khaMti sevijja paDie; khuddhi' saha sa'sagni', hAsa kIla' ca vajja e mAya caMDAliya` kAsI, mahuyaM mA ya Alave; kAleNa ca ahijitA, tau sAIja egA. hucca ca'DAliya' kaTTu, na nintuvijra kayAvi 3 4 7 10 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAyana sUtra mULapATha, kaDa' kahetti bhAseA, akaDa' nA katti ya. mA galiyarsova kasa, vayaNu-micche puNA puNA; kasava daDhuM-mANe, pAvaga parivajae. 173 ( anuSTupavRttama ) nA puThA vAgare kici, puThA vA nAliya* vacce, kAha' asacca kungvejA, dhArejA piya-maSkriya appA ceva dameyatve, appA hu khalu humA; appA datA suhI hAi, asi leAe parattha ya vara me appA hatA, sajameNu taveNu ca; mAha pahiM dammate, khadhaNehiM vahehi ya paDiNIya ca yuddhANu, vAyA adhruva kammuNA; AvI vA jaI vA rahese, neva kubjA kayAivi na pakhae na purae, neva kiccANu piTha; na jIjja UraNA uruM, sayaNe nA paDhisuNe neva padghatthiya kujA, papiMDa ca sajae, pAe pasArie vAvi, na ciThe guruNutie Ayariaihi' vAhitto, tusiNIe na kayAvi; pasAyapeDhI niyAgaDhI, uciThe guru. sayA - Alavate lavate vA, na nisieja cAIvi; caNu mAsaNa dhIrA, ja tta' paDhisuNe AAsaNaga na puchejA, neva sejajAgau kayAIvi; AgammukakuDue satA, pucchejjA pajalIuDA eva' viSNuya zrutastra, sutta' atya' ca tadubhaya'; pucchamANussa sIgrasta, vAgaraja jahA suya susa parihara bhikhkhu, na ya AhAriNu vacce; 11 12 ( kAvyama. ) aNuAsavA thulavayA kusIlA, mijJapi caMDa. pakariti sIsA, cittANu lahu dakhAvaveyA; pasA yaha te huM durA sapi 13 14 15 16 17 18 19 20 21 1 23 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zrI upadeza sAgara. bhAsA desaM parihare, mAya ca vajajae sayA na lajaja puTha sAvajja, na niraTha na mammaya apaNA paraThA vA, ubhayastRtareNu vA samaresa AgAresu, saMdhIsu ya mahApahe, ege egathie saddhi neva caDe na salave ja me buddhANasAsaMti, sIeNa pharuNa vA; mamalahotti pahAe, thayaotta paDisTraNe aNusAsaNa-mAvAyaM, dukkaDasa ya coyaNuM hiya te maNuI paNe, vesa heI asAhuNe hiyaM vigaya bhayA buddhA, pharasaMpi aNusAsaNuM; vesaM te hAI mUThANuM, khaMti sahika payaM Asa viciDejA, aNue akue thire, apUThAi nirUThAI, nisIejajahkuSNue kAleNa nikhame bhikhu, kAleNa ya paDikkame; akAlaM ca vivajetA, kAle kAla samAyare parivADie na ciThajajA, bhikhu datesaNuM care, paDiruNa esittA, miyaM kAleNu bhakhae nAIhUra-maNAsane, namnesiM cakhu phAsae; ege ciThajaja bharaThA, laghitA te naIkame nAI ucceva nI vA, nAsane nAI dUrao; phAsuyaM parakarDa piMDa, paDigAhe ja saMjae akhya pAchukhya nIyami, paDi naMmi saMvaDe samaya saMjae bhuMje, jayaM arisADiya. sukkaDitti supakkitti, suskine suhaDe maDe suNiThie sulaotti, sAvaja vajajae muNI. ramae paMDie sAsaM, haya bhava vAhae; bAla samaI sAsaMte, galiyasaMvavAhae. khayA me caThA me, akkasAya vahAya me phalANu-maNusAsaMte, pAvadiThiti manaI, Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI utarAdhyayana sUtra mULapATha. 175 putto me bhAya nAIni, sAhu kaaNa manaI; pAvadiThiu apANe, sAsaM dakSitti mannaI. na kevae AyariyuM, aparNapi na kevae buddhovavAI na siyA, na siyA teragavesIe. Ayariya kuvirya naccA, patieNa pasAyae; vijajaveja paMjaliuDe, eja na puNetti ya. dhummajiyaM ca vavahAraM, budhe hAyariya sayA; tamArate vavahAra, garae nAbhiga7I. mogaya vakkIya, jANittAyariyarasa, te parigijaja vAyAe, kammaNa uvavAyae. vite acAIe nirca, khikhe havaI suIe; ahAvaITha surya, kiccAI kubUI sayA. naccA namaI mehAvI, e kitI se jAya; havAI kilcANuM saraNuM, bhUyANuM jagaI jahA. pujA jasa pasIyaMtI, saMbuddhA puvasaMthayA; pasannA lAbhaIsmRti, viulaM aThiya suryA. ( kAvyama. ) sa pujajasatye suviNaya saMsae, mAruI ciThaI karmo saMpayA; te samAyAri samApti saMvuDe, mahajajuI paMcavayAI pAliyA. 47 sadeva gaMdhava maNussa pUIe, AIsu dehaMmalapaMka puvayaM sidhevA havaI sAsae devevA, aparae mahidvie tibemi. 48. - bIjuM adhyayana. [ gadyama.] surya me Ausa teNe bhagavayA eva-makhAya, Iha khala bAvIsa parIsahA samaNeNuM bhagavayA mahAvIreNuM kANuM paveIyA, je bhikhabu saccA naccA jignA abhibhUya bhikhAyariyAe parivayaM puThe ne vihaNe jajA, (kayare khalu te bAvIsa parIsahA samaNeNuM bhagavayA suhAvIreNuM kANuM pavaIyA?, je bhikhkhaseDyA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 zrI upadeza sAgara, nagnA jignA abhibhUya bhikhAyariyAe parivayate puTha ne vihaNejA,) Ime khalu te bAvIsa parIsahA samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNuM kAsaNuM paveIyA je bhikhu saccA nagnA jigyA abhibhUya bhikhAyariyAe parivayaM pune vihaNe jajA. tejahA digacchA parIsahe 1, pivAsA parIsaha 2, sIya parIso 3, usiNa parIsahe , dasamaya parIsaha 5, acela parIsahe 6, araI parIsaha 7, indI parIsahe , cariyA parIsahe 9 nimIDiyA parIsahe 10, sejaja parIso 11, akkasa parIsahe 12, vaha parIso 13, jANu parIsa 14, alAbha parIsahe - 15, rega para he 16, taNaphAsa parIsahe 17, javuM parIsa he 18, sakkAra purakkAra parIsahe 19 pannA parIso ra0, anANu parIsahe 21, daMsaNu parIsahe ra2. | (anuNpavRttama. ) parIsahANuM pavittI, kAsaveNu paIyA; te be udAharissAmi, Ayuvi suNeha me. digichA parigae dehe, tavassI bhikhu thAmavaM; na chide na jhiMdAvae, na pae na payAvae. kAlIpavaeNga saMkAse, kise ghamaNI saMtata; mAyane asaNa pANasa, adaNa maNu se care. tae puTho pivAsAe, deguM chA lajaja saMjae; sIAdagaM na sevejA, viyaDasesaNuM care. chinnAvAsu paMthesu, Aure supivAsie; parisukha muherINe, te titie parIsa, carata virya he, sIya kusaI egayA; nAIvela guNa gaccha, saccANuM jiNasAsaNuM. na me nivAre asthi, chavittANuM na vijaI, ahaM tu agjhi sevAmi, Ii bhikhu na ciMtae, usiNuM pariyANuM, paridAheNa tajijae; visu vA pariyANu, sAyaM ne paridevae, jaNaatNa. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAyana sUtra mULapAThe. unhAhi tattA mahAvI, sINANu nAvi patthae; gAya nA parisijajace, na vietraja ca apaya puThA ya dasa masaaihi, samarena mahAguNI; nAgA saMgAmasIMse vA, surA abhidguNe para nasa tase na vArejA, mapi na pausae; uveSa na haze pANe, bhuMjate mAMsa sANiya, parinjunnehi' natzehi, hAkhAmitti acelae; anuvA sacelae hokhkhu, II bhikhkhu na cintae egayAacelae hAi, sacele Avi egayA; eca' dhamma hiya' naccA, nANI nA paridevae gAmANugAma. rIyanta, aNugAra kicaNuM; aI aNuppavesejA, taM tisipne parIsaha' ara" piTha kiccA, virae Ayarakhie; dhammArAme nizarambhe, uvasanta muNI care saMgA esa maNussANa, jAe lAgasmi isthie jamsa eyA parindAyA, sukarDa tasya sAmaeNu eyamAdAya sahAvI, pakabhUyAA inthio nA tAhi... viNihaeNnnijjA, careja ttagavesae ega eva care lADhe, abhibhUya parIsahe; gAme vA nagare vAva, nigame vA rAyahANie asamANeA care likhyu, neva kujA pariggarha; asa'satto gihatthehi, aNike parizrvae musANe sunagAre vA, rukhamUle va ega; akukue nisIejjA, na ya vittAsae para tatva se acchamANumsa, uvasaggAbhidhArae; sa'kAlIA na gambejA, uttiA annamAsaNa uccAvayAhi' sejjAhi, tavI bhikhkhu thAma; nAtivela vihangejjA, pAvadiThI vihannaI pairika vasaya ladhuM, kalANuM adruva pAvaya; 23 177 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 2 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zrI upadeza sAgara kimegarAyaM karizyatti, evuM tatva hiyAsae akeseja ja pare bhikhuM, na tesiM paDi jale; sarise hAI bAlANuM, tanhA bhikhu na saMjele soccANuM phasA bhAsA, deruNa gAmakaMTagA; tusiNuo uDejA, na tAo maNasIkare hae na saMjale bhikhu, maNuM pi na paosae; tirtimaM paramaM baccA, bhikhu dharma vicintae samaNuM saMye danta, haNejA keI kaWI; nasthi jIvarasa nAso tti, evaM cintajA saMjae dukakara khalu je nirca, aNagArasa bhikhuNe savva se jAIye heI, nityi kiMci ajAIya goyaraSNapaviThasa, pANI ne supasAra; seo agAravAsu tti, II bhikhu na cintae paresa ghAsamesejajA, yaNe pariNiThie; laThe piMDe aladhe vA, nANutapeja paMDIe ajevAha na lambhAmi, avi lA sue siyA je evuM paDisaMcikhe, alAle taM na tajajae nagrA upUIyaM dukhe, veNAe duhakie adI thAvae patna, puTha tatva hiyAsAe tegia nAbhinandajajA, saciSmattagavesae; evuM khu tarasa sAmaNuM, je na kujA na kAra alagasa luhasa, saMjayarasa tavasi; tasu sayamANasa, hujA gAyavirAhaNa Ayavasya nivANa, aulA havaI veNu; evaM nAccA na sevanti, ta tuja taNutajiyA kilinkaMgAe mehAvI, pakeNa va raNa vA; hiMsu vA paritANa, sAyaM ne paridevae veenaja nijajarApehI, AriyaM dhammasura; jAva sarIrao ni jae kANu dhArae Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrIuttarAdhyayana sUtra mUla pADe. nimantraNa; abhivAyaNumambuThTha, sAmI ku je tA" Disenti, na tesi' pIhue suNI aNukasAi apicche, annAezI alelue rasesu nAginna2ejA, nANutapeja pannava se nRNu mae pu', kammANANulA kaDA; jeNAha' nAbhijANAmi, puThAM keNui kahui ahu pacchA udvijanti, kamANuANuklA kaDA; evamassAsi apANa, naccA kammavivAgaya niraThagasmi virae, mehuNAe susavuDA; jo sakhkha* nAbhijANuAmi, dhamma' kahvANupAvagaM tavAvahANamAdAya, Dima` paDivajae; evaM pi viharame, cha uma" na nivaTTae nartyi nRNu paralAe, iDhI vAvi tavastiNA; anuvAva'cie mitti, II bhikhkhu na cintae abhU jiNA asthi jiA, aduvAvi bhavisai; musa* te evamAha'su, ii bhikhkhu na cintae ee parIsahe sabve, kAsaveNu veiyA; je bhikhkhu na vihannejjA, puThe keNuI kanTui ttikhemi 46 trIjI' adhyayana. cattAri parama gANi, dullahANIha jantuthe; mANusatta sui sahA, sajamammi ya vIriya samAnanA Nu sa sAre, nANAgAttAsu jAIsu; kammA nAnAvihA kaTu, puDhA visabhiyA payA egayA devalAeNu, naraesa vi egayA; egayA Asura kAya, ahAkasmehi gai egayA khatie hAI, tae caMDAlamAsA; tae kIDapayagA ya, tae kunthupipiliyA evamAvaLjoNIsu, pANiNA kakivisA, na nivijjanti saMsAre, savva ThaMsu khattiyA 179 38 39 40 41 42 43 44 45 ra Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zrI upadeza sAgara. kammasaMgehi samUDha, dukhiyA bahuveyaNA amANasAsu jaNasa, vinimanti pANi kamANe tu pahANAe, ANuputhvI kayAi e chavA sehimaNupatA, Ayayanti maNusarya mANursa vimUha ladhuM, suI ghammasya dulahA; je saccA paDivajani, tavaM khanimahiMsaya Ahacca savaNuM lauM, saDhA paramadulahA; semyA neAurya magga; bahave paribhasaI suI ca ladhuM saddha ca, variya paNa dulahuM; bahave rayamANA vi, ne ya zuM paDivija jaI mANusaoNmi AyAo, je dhamaeN socca sahe; tavassI variya ladhu, saMvaDe nipuNe race sahI ujajuyabhUyarasa, dhao suddhasa ciThaI, nivvANuM paramaM jAI, ghayasitti pAvAe vigiMca ka--Ne heuM, jasaM saMciNa patie pAhava sarIra hiccA, uDha pakkamaI disaM visAlasehi sIlehi, jakhe uttara-uttarA; mahAsukAva dikhannA, manvantA apuNagnavaM apiyA devakAmANuM, kAmavaviuviNe u4 kape ciThThanti, puvA vAsasayA bahu tatya DiggA jahAThANuM, jakhA Aukhae cuyA; uvinti mANasa jeNuiM, se dasaMge bhijAyae pitta vadhuM hiraNuM ca, pasave dAsaperusaM; cattAri kAmakhaghANi, taltha se uvavajaI mittava nAyava hAI, ucage e ya vaNavaM; ampAyaMke mahApane, abhijAe jase bale bheccA mAgussae e, apaDiruve ahAuyaM; purivaM viyuddhasaddhae, kevala behi bujhiyA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAyana sUtra mUla pADe. caurga dulahuM nacA, sajama' paDivajiyA; tavasA dhRtakammase, siddhe havai sAsae ttiSemi cAkSu' adhyayana. 181 20 ( kAvyama ) asamaya' jIviya mA pamAyae, jarAvaNIyA ha. nasthi tANuM, eva` viyANAhi jaNe pamate, kiSNu vihi`sA ayA gIhiti 1 je pAvakamehi paNa maNasA, samAyayantI antimai gahAya, paheAya te pAsa paNae nare, verANukhaddhA naraya uventi ra teNe jahA sandhimuhe gahIe, sakammuNA kiccai pAvakArI / evaM payA peccuM Iha' ca leAe kaDANu kammANu na mukhma asthi 3 saMsAramAvajJa parasya aThA, sAhAraNa jaMca karei kamma, kammasa te tassa u veyakAle, na andhavA andhavaca venti 4 vittaNa tANu' na lase pamate, imammi leAe aduvA paratthA. dIva paNujaiva NuntamADe, neyAya daThumarhumena 5 sutesuyAvI pamruiddhajIvI, navIsase paDie Agrupane, gheArA muhuttA amala sarIra, bhAradgapakhkhI va care pamata 6 care payA" parisa'kamANA, ja,kigni pAsa ihu manamANeA. lAlantare jIviya vyUhaIttA, pacchA parinnAya malAvadha'sI cha chandanirIheNu uvei makhkhuM, Ase jahA sikhayavammadhArI puvAi vAsAI carUpamattA, tamhA muNI khippa suvei mekhkha 8 sa puLvameva na labheja pacchA, eseAvamA sAsacavAIyANu visIdai siDhile Auya*mi, kAleAvaNIe sarIrassa bhede huM khilpa na sakei vivegameuM, tanhA samuDhAya pahAya kAme, samicca lega' samayAmahesI apANurkhkhI vacare avpamattA 10 muhu mahuDA mAhazruNe jayanta, aNugaruvA samaNu caranta; TrAsA Trusanti asamasa` ca, na tesi bhikhkhu maNusA pausse 11 manhA ya phAsA khaDuMleANujA, tahu pagAremu maNuM na kujA, 2-khIja kArDa' viSNueja mANa", mAyana seveja paheja lAha 12 je sa MkhayA tuccha pappavAi, tepijaTvAsa Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zrI upadeza sAgara. gayA parasA, ete ame niduguccha mANe, kakhe guNe jAva zarIra bheu tibemi 13 pAMcamuM adhyayana. [ anuTupa vRtta....] aNavasi mahaMsi, ege tiNe duruttara, tatya ege mahApane, Ima panDamudAhare 1 santime ya duve ThANu, a khAyA mAraNuttiyA, akAmamaraNuM ceva, sakAmamaraNuM tahA 2 bAlANuM tu akAma tu. maraNa asaI bhave, paMDiyANuM sakAma tu, ukeleNa saI bhave 3 tathima paDhamaM thANuM, mahAvIreNa desiyaM, kAmagiddha jahA bAle, siM kurAI kuvaI 4 je gihe kAmagesu, eNe kUDAya gaccha, na me diTha para lee, cammudiThA ImA raI 5 haOAgayA Ime kAmA, kAliyA je aNagayA, ke jANuI pare leAe, asthi vA nathi vA puNe 6 jaNeNa saMddhi he khAmi, II bAle pagabhaI kAmagANurAeNe kesa saMpaDivajaI 7 tao se daDuM samArabhAI, tame su thAvasu ya, aThAe ya aNuThAe, bhUyagAma vihiMsaI 8 hiMse bAle musAvAI, mAIle pisuNe saDha, bhujamANe suraM maMsa, seyameya ti mannaI 9 kAyasA vayasA matta, vitta gidhe ya Isthisu, duhA mala saMciNa, sisuNAge va makriya 10 tao puThTho Aya. keNuM; gilANe paritampaI pabhIe paralogassa, kammAzupehi apaNe 11 suyA me narae ThANa, asIlANuM 2 jA gaI bAlANuM kurakammANuM, pagADhA jaO veNa 12 tavavArtha ThANuM, jahA me tamaNusuya, AhAkamaeNhiM gacchanta, so pacchA paritapUI 13 jahA sAgaDio jANuM, samaM higgA mahApaNuM, visama magnamANe, akhe bhAgyami yaI 14 evaM dharmo vikisma, ahamma paDijiyA, bAle magRhe pate, akhe bhage va sevaI 15 tae se maraNuMntami, bAle santasaI bhayA, akAmamaraNuM maraI, dhute va kaliNA jie 16 eya akAma Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtra mULapATha. 183 maraNuM, bAlANuM tu paIya, e sakAmamaraNa, paDiyANuM suha me 17 maraNuM pi sapUNaNuM, jahA meyamaNusuyaM, vipasannamaNAdyAya, saMjayANa busIma 18 na Ima savvasa bhi khusu, na ImaM savaeNsugArisu, nANAsIlA agAra tyA, visamasalAya bhikhuNe 19 santi egehizikhahiM, gArasthA saMjamuttarA, gAraghehi ya savaeNhiM, sAhA saMjamutta 20 cIrAjiNuM nagiNiNuM, vasaghADimuDiyuM, eyANi vi na tAyanti, durasIla paDiyAgaye 21 piDela eva sIle, naragAo na muccaI, bhikhAe vAgihatve vA, suvae kammaI divaM 22 agArisAmAIyaMgANi, sadgI kANu phAsae, posahaM duhae pakhaM, egarAya nahAvAe 23evaM sikhasamAvane gihivAse visuvae chavipavAo mucaI, ga che jakhasale gaye 24. aha je saMvaDe bhikhu, deha anayare siyA, savadukhapahaNe vA, deve vAvi mahiDhIe 25,uttarAI vimahAI, juImantApuvase; samAINAI, jakhehiM, AvAsAI jasiNa 26. dIhAuyA IddhimattA samiddhiA kAmarUvi aTuNavavanasaMkAsA, bhuja agnimalipabhA 27. tANi ThANANi gacchati, sikhittA saMjamaM tavaM, bhikhAe vA gihithevA, je santi paDivuiDA 28. seMsiMga soccA sapujajANuM, saMjyANa busImae, na saMtasanti maraNane, salavantA bahu suyA ra9 tuliyA vize mAdAya, dayAdhammasya khantie, viSNasIejaja mahAvI, tahAbhUeNa apaNuM 30 tao kAle abhipee, sadvI tAlisamantie, viSNuejaja lemaharisaM, bharyA dehasa kaMkhae 31 aha kAlampi saMpate, AghAyAya samusayaM, sakAmamaraNuM marai, tihamannayara muNi, ttibemi 32 chaThuM adhyayana. jAvanti vijApurisA, sarve te dukhasaMbhavA, lukhanti bahu mUDhA, saMsAramiaNuntae 1 samikha paMDie hA, pAsajAIpaDe bahU, apaNA saccamesejA, mitti bhUesu kapae 2 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 zrI upadeza sAgara, mAyA piyA husA bhAyA, bhajajA puttA ya erasA, nAlaM te mama tANAya, lupattarasa sakasmRNa 3 eyamae sapehAe, pAse samiyasa, chinda geddhi sittehaM ca na kakhe pusaMthavaM 4 gavAsa maNikuNDalaM, pasa dAsaporsa, savameyaM caIttANuM, kAmavI bhavisyasi 5 (thAvara jaMgama ceva, ghaNuM dhanaM vikhare, paccamANasa kamaeNhiM, nA dukhAo mayaNe) ajhahyuM savao sarva, dilsa pANe piyAe, na haNe pANiNe pANe, bhayaverAo uvarae 6 AdANuM nararya hissa, nAyaeja taNAmavi deguMchI apaNe pAe, dine bhujeja joyaNuM 7 Ihamege umannati, aSpaccakhAya pAvaga, Ayariya vidittANuM, savadu khANa muccAI 8 bhaNajo akarentA ya, bandhamekhapaINiNe, vAyAviriyameoNNa, samAsAnti appaya 9 na cittA tAyae bhAsA, kuo vijANusAsaNuM, visanA pAvakamehiM, bAlA paNviyamANiNa 10 je keI sarIre sattA, vaNe ruve ya savvase, bhaNasA kAyavazleNuM, sarve te dukhasaMbhavA 11 avanA dIhama dvANuM, saMsArakhi aNuntae, tanhA sabUdisaM pasa, apamatte parivae 12 bahiyA udbhamAdAya, nAva kaMkhe kayAi vi, yuvakanmakhayaThThAe, ImaM dehaM samuddhare 13 viDjhicca ka--Ne hau, kolakaMkhI parivae, mAya piDarsa pANasma, karDa ladhuNa bhakhae 14 sannihiM ca na kurivAjajA, kalevamAyAe saMjae, paSmIpapta samAdAya, nirakhe parizvae 15 esaNasamie lajajU, gAme aNiyAe care, apamatta pamattehiM, piDavAya gavesae 16 | ( kAvyam ) evaM se udAha attaranANuM, attaradesI ANuttaranANasaNudhare. arahA nAyaputte bhagava, vesalie vicAhie tibemi 17 sAtamuM adhyayana, ( anuTupa vRttama) jahA ese samudisa, kei piseja elaya, ekaNuM Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 atha zrI uttarAdhyayana sUtra mULapATha. javasa dejA, pisejA vi sayaMgaNe 1 tao se puThe parivu, jAyade mahedare, paNie vile dehe, A parikaMkhae 2 jAva na eI Aese, tAva chavAI se duhI aha paraMmi Aese, sIsa chinnaNa bhuja jaI 3 jahA se khalu urambha, AsAe samIhie, e bAle ahasmike, IhaI narayAyiM 4 hiMse bAle musAvAI advANammivilova, annadAhare teNe, mAI kaM nu hare sa8 5 IthI visayagibdha ya, mahAraznaparigrahe, bhujamANe suraM saM, parivUDha paraMdame 6 ayakakkaraI ya; tundale ziyalohie, AuyaM narae khe, jahAesa vI elae 7 AsaNuM sayaNuM jANuM, vitta kAmANi bhujiyA, dusAhAM dhaNuM hicchA, bahuM saMciNiyA rayaM 8 tao kammaguru jatu, paccappanaparAyaNe, ae va AgayAese, maraNantagni saMya 9 tao AuparikhIyuM, cuyA deha vihiMsagA, AsurIya disaM bAlA, gacchani avasA tama 10 jahA kAgiNie heuM. sahasse hAra nareza, apaltha ambaga locA, rAyA rajaje tu hArae 11 evaM mANusagA kAmA. devakAmANa antie, sahassaguNiyA bhuja, Au kAmA ya diviyA 12 aegavAsAnauyA, jA sA panAvae 8iI, jANi jayanti dumeha, UNavAsasayAue 13 jahA ya tini vANiyA, mUla ghetu nignayA, entha lahae lAbha, ega mUleNa Aga 14 e mUla pi hArittA, Agao tatha vANio, vavahAre uvamA esA, evuM dhame viyAhaNa 15 mANUsatta bhave mulaM, lA devagaI bhave, mUlacheeNu jIvANuM, naragatirikhattaNuM dhuvaM 16 duhae gaI bAlasta, AvaI mahamUliyA, devatta mANasatta ca, je jie lelayAsa 17 tao jie saI heI, vihaM gaI gae; dulaha tarasa ummaggA, addhAe suIrAdavi 18 evuM jiya sapahAe. tuliyA bAlaM ca paMDiya, muliya te pasakti, mANusiM jemiti je 19 vemAyahiM sikhahiM je narA gihisuvayA, ukti mANasa jevuiM, kammasaccA hu pANi 24 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 zrI upadeza sAgara, 20 jesi tu vikalA sikhA, mUliyaM te achiyA, solavantA savIsA, adIluM janti devayaM 21 evamINavaM bhikhuM A gAriM ca vivANiyA, kahaegu jigyamelikha, jicamANe na saMvida 22 jahA kusage udayaM, samuddeNa same miNe, evuM mA @sagA kAmA, devakAmANa antie 22 kusagnamerA Ime kAmA, saniruddhampi Aue, kamsa heluM purAkAuM, jegakhema na saMvide 24 Ihi kAmANiyaTTamsa, arUThe avarajajaI succA neyAyi maguM, je bhujaje paribhaksa 25 Iha kAmaniyaTTarasa, aseTTa nAvarAI pUIdehaniraheNuM, bhave deve tti me surya 26 ThThI juI jase vaNe, AuM suhamaNura, bhujajo jattha maNussesu, taltha se uvavA jaI ra7 bAlassa pamsa bAlatta, ahamma paDivajiNo, cicA dhamma ahasmike, naree uvavajajaI 28 dhIrasa pasa dhIrad, sadhammAvattiNe. ciccA adharmo dhanmiTha, devesa uvavaja jaI ra9 tuliyANa bAlabhAvaM, abAla ceva paMDa, caIUNa bAlabhAva, abAla sevae muNi. tibemi 30 AThamuM adhyayana. (anuSya vRttama. ) adhuve asAsayammI, saMsArazmi dukhapaurAe, kiM nAma haja te kampayuM, jeNahaM degnaI naga9jajA 1 vijahita puvasaMga nasihaM kahiMcikunveja jA, asihasitteha karehiM, sapaesehiM muccae bhikhu ra te nANadaMsaNasamage, hiyanisAe sava jIvANuM, tesiMvikhaNaThThAe, bhAsaI muNi vavigaya 3 savaeN galtha kalahaMca, vipUjahe tahAvihe bhikhu, sanvesu kAmajAsu, pAsamANe na limpaI tAI 4 bhegAmisasavisane, hiyanisteyasabuddhivaccatya, bAle ya mandi e mUDha, bajhaI ma7imA va khelampi 5 dupaciyA Ime kAmA, ne sujahA adhIrapurisehiM, aha sati suva yA sAhu, je tarati atara vaNiyA vA 6 samaNAnu eNe vadamANa, pANavaDuM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtra mULapATha. 187 miyA ayANA, mandA nirayaM gacchati, bAlA pAviyAhiM diThahiM 7 na ha pAsuvahuM aNujANe, mu jaja kayAI savvadukhANuM, evAyariehiM akhAya jehiM ime sahudhame pano 8 pANe ya nAvAjajA, se samIe tti vaccaI tAI, tao se pAvayaM karma, nijajAI udaga va thAlIo 9 jaganisiehiM bhUhiM, tasanA mehiM thAvahiM ca, netesimAraMbhe daMDe, maNusA vayasA kAyasA ceva 10 suddhasaNuM unacANuM, tathA Thajaja bhikhu apAyuM, jAyAe ghAsamesejajA, rasagiddhanasiyAbhikhAe 11 pattANi ceva sevejajA, sIyapiMDaM purANakummAsa, adu va kesa pulANaM vA, javaNaThAe nisevae maMthuM 12 je lakhaNuM ca sumiNuM, aMgavijaja ca je pauMjanti, na hu te samaNu vaccanti, evuM AyariehiM akhAya 13 Iha jIviya aNiyamerA, pablaThThA samAhi jegehiM, te kAmagarasagiddhA, uvavajani Asure kAe 14 tatto vi ya uvRddittA, saMsAra bahu aNupariyaDanti, bahukamalevalittANuM, behI heI su dubrahA tesiM 15 kasinuM pi je ima loyaM, paDipurNa dalejaja Ikarasa, teNAvi se na saMtUse. II dupUrae Ime AyA 16 jahA lAha tathA lehe, lAhA lehe pavaThThaI mAsakayaMkajaja,koDIe vi na niphiya 17 ne rakhasIsu gijajejA, gaDavaththAsu gacittAsu, jAoparisaM pamittA, khelati jahA vadAsehiM 18 nArIsu nevagijaje jajA, IthI vipUjahe aNagAre, dharmo ca pisala naccA, tatha Thavijaja bhikhu apAchuM 19 I esa dhame akhAe, kavileNuM ca visuddhaneNuM, tiihanti je kAhinti, tehiM ArAhiyA dave lega, tibemi 20 - navamuM adhyayana. caIjaNa devagAe, uvavane mANasamilegami, uvasantamahaNijaje, sara pirANa jAye 1 jAI saritu bhaya sahasabuddha ane dharme, puraM Thavita raje, abhiNikhAI namI rAyA 2 se devalogasarise anouravaragao vare bhee Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zrI upadeza sAgara. bhuMjItu namI rAyA, buddho bhege paricayaI 3 mihilA sapurajaNavayaM, balamArehaM ca pariNuM saLaM, ciccA abhinikhate, eganta mahiao bhayanaM 4 kelAhalasaMbhUyaM, AsI mahilAe pavantazmi. taIyA rAyarisimmi, namimmi abhiNikhamantazmi 5 abhuThiyaM rAyarisiM, padhvajAThANumuttama, sakeka mAhaNaraveNuM, imaM vayaNamakhavI 6 kiMjo ajaja mihilAe, kalAhala saMkulA, sueNnti dAruNA sadA, pAsAecu gilesa ya 7 eyamaTha nisAmittA, haUkAraNaIo, tao namI rAyarisI, devendra INamakhevI 8 mihilAe ceIe valtha, sIyacchAe maNerame, pattapuSkaphaleebahurNa bahuguNe sayA 9 vAgeNa hIra mANumi, iyaMmi marame, duDiyA asaraNuM attA, ee kandanti bhe khagA 10 eyamae nisAmittA, heUkAraNaIe, tao namiM rAyarisiM, devindo INamakhkhavI 11 esa agnI ya vAu ya, eya DajjaI madira, bhayava antariteNe kIsaNuM nAvapikhaha 12 eyamae nisAmittA, helphakAraNaIe, teo namI rAyarisI, devendra iNamaSNavI 13 suhaM vasA chavAmo, jesiM meM natyi kiMcaNuM, mihilAe hajajamANue, na meDajajaI kiMcaNuM 14 cattaputtakalarasa, nivAvAsya bhikhuNe, piya ne vijajaI kiMci, apiye pi na vijaI 15 bahu khu muNi bha, aNagArassa bhikhuNe, savao viSpamuksa, eganta maNupassao 16 emaThuM nimittA, heukAraNa ceie, teo namiM rAyarisiM, devi ImakhkhavI 17 pAgAra kAraItANuM gapuraTTAlagANi ya, usUlagasayaghIe, tao gacchasi khattiyA 18 eyamae nisAmittA, hakAraNaIe, tao namI rAya risI, devendra ImabdavI 19 saddha nagara kicA, tavasaMvaramagala, khantIniuNapagAra, tigutta dupadhaMsaya 20 dhaNuM parakakama kigrA, jIvaM ca IriyaM sayA, dhIi ca keyaNuM kicA, saNa palimae 21 tavanArAyajINuM, bhilUNuM kampakacurya, suNI vigayasaMgAmo, bhavAo parimue 22 eyamaThuM Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1839 atha zrIuttarAdhyayana sUtra mUla pADe. nisAmittA, heUkAraNacAi, tae nima' rAyarisi,vinda UNumakhkhavI 23 pAsAe kAraittANu, vandvamANugihvANi ya, mAlagapAiyAe ya, tae gucchasi mattiyA 24 eyamanDru nisAmittA, heukAraNacAio, tao namI rAyasisa, devendra iNumakhkhavI 25 sa*saya. khalu seA kui, je magne kui ghara, jatthava gantumicchajjA, tattha kugveja sAsaya 26 eyamajhU nisAmittA, DeUkAraNacAi, tae nima. rAyarisi, dhruvindo iSNumakhkhavI 27 AmAse lemahAre ya, gaDhilee ya takkare, nagarasa prema kAUjI, tae gacchasi khattiyA 28 eyamahU nisAmittA, haiUkAraNacAie, tame namI rAyarisI, devenda RNumaSNavI 29 asaI tuM maNussehi, micchA daNDA pannuja IM akAriNeAtya ajanti, muccai kAraA jaNeA 30 eyamaThTha nisAmittA, heUkAraNacAie, tame nima' rAyasa, Truvinda RNumakhkhavI 31 je kei patthivA tujha', nAnamanti narAhivA, vase te ThAvaittANu, tae gacchasi khattiyA 32 eyamaThuM nisAmittA, heukAraNacAie; tae namI rAyarisI, devenda IzumakhkhavI 33 je sahassa' sahasrANu", saMgAme dhrujae jiSNu, ega jiUjaja apANuM, esa se parame ja 34 apANumaiva jujAhi', ki' te buje maja, appANumevapANu, jattA suhumehue 35 pacintiyANi kAha', mANu. mAya. taheva lAhuMca, dujaya* caiva apANa, savva Ape jie jaya 36 eyamaTha' nisAmittA, huMukAraNcAio, tame nami rAyasi ruvindo iNumakhkhanI 37 jaittA vile jane, bheAIttA samaNumAheze, duggA bhAccA ya jiThA ya, tae gacchasi khattiyA 38 eyamaTha' nisAmittA, huMkAraNa cAIe, tae namI rAyarasI, devendra aMzumakhkhanI 39 je sahassa' sahassANuM, mAse amAse gava Ie, tassAvi saMmeA seU, addintassa viki caNu 40 eyama nisAmittA, heUkAraNucAio, tae nima... rAyasi, vinDo iNamakhkhavI 41 ghArAsama caittANu, anna patthesi Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zrI upadeza sAgara. Asama, iheva pAsaDura, bhavAhi mayAhivA 42 eyamaTha nisAmittA, heUMkAraNacAi, tao namI rAyarisI, devenda RNumakhkhanI 43 mAse mAse tu jo khAle, kusangaNuM tu bhuja e, na seA suyakhkhA yasa, dhummasa kala agaI sAlasa 44 eya maTha nisAmittA, heUkAraNacAio, tame nimAyarisa', dhruvindo iNumakhkhavI 45 hiraNa suvaNu maNuimutta', 'sasa ca vAhaNuM, kAsa vaThThAvaittANu, tagatisa pattiyA 46 eyamaTha" nisAmittA, heUkAraNacAie, tae namI rAyarisI, devendra iNumakhkhavI 47 suvannarupamsa u padmayA bhave, siyA huM ke lAsa samA asaMkhayA, narasTa yuddhamsa na tehiM kici, icchA u AgAsasamA aNuntayA 48 puDhavI sAlI javA ceva harana pasubhisaha, paDipunna nAvamegasa, ii vijAtava' care 49 evamaTha" nisAmittA, heUkAraNacAIe; te nimarAyarisi devindA IzumakhkhanI 50 acchezyamabhuMdae bhAe cAMsa patthivA, asante kAme panthesi, saMkalpeNu vihunasi51 eyamaTha" nisAmittA, haeNUkAraNa cAi, tae namI rAyarisI, devenda IzumammavI para sadhukAmA vasaM kAmA, kAmA AsIviseAvamA, kAme ya panthemANA, akAmA janti durgAI 53 he vayai kahezuM, mANeNu ahumA gai, mAyA gaipaDigyAe, leAbhAe duhue bhaya 54 avaujhiUMNu mAhaNuruva, viruviSNu indatta, vandeI abhitthaNuntA imAhi mahurAhi vagRhi 55 mA te nijji kADA, aheA mANeA parAjie, ahI te nirakriyA mAyA, ahA leAle vasIkae 56 mahA te ajaya sAhu, ahe te sAhu mA~, ahA te uttamA khantI, ahA te mutti uttamA 57 ddhi si uttame bhante, pucchA hAddhisika uttama, leAgruttamuttamaThANu, siddhi gacchasi nIrae 58 evA abhitthaNuntA, rAyarisi uttamAe sadghAe, pAyAhiNa karentA, puNe puNA vannaI sake 59 te vandiUNu pAe, cakusalaSmaNe muNivarasa, AgA Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI bhaktAmara stotra. 191 sempaIe, laliyacavalakuMDalatirIke 60 namI nameI apAyuM sakhe sakaNa ceIo, caIlaNa gehaM ca videhI, sAmaNe pajajIvaThThio 61 evaM karanti saMbuddhA, paMDiyA paviyakhaNuM, viNiyakRti bhegesu, jahA se namI rAyarisi tibemi. 62 Iti namI pavanajAjhayaNuM navamuM sanmatta che 9 che atha zrI bhaktAmara stotra, (vasaMtatilakAvRttama.) bhaktAmara praNatamali maNi prabhANA, mudyotakadalita pApa tamavitAnama, samyak praNamya jinapAdayuMga yugAdA,vAlaMbane bhavajale patatAM janAnAma 1 yasaMstutaHsakalavADamayatatvabodhA, duddabhutabuddhipaTubhiH suralekanA, sterairjagatiyacittaharedAre, teNe kilAmapita prathama jinendrama 2 buddhayA vinApi vibudhArcittapApITha tenuM samudatamatirliMga tatrapehama, bAlaM vihAya jalasathitasiMdu biMba, manya: ka Icchati janaH sahasA grahItuma 3 vakatuM guNAnuM guNasamudra zazAMkakAMtAna, kaste kSamaH sura gurupratimapi buddhayA, kalpAMtakAlayavaneddhatanakacaka ke vA tarItamalamabunidhi bhUjAbhyAma 4 sahaM tathApi tava bhaktivazAnunIza, kahuM stavaM vigatazakitarapi pravRtta, prItyAtmavIryamavicArya mRgI mRgeMdrama, nAbheti kiM nijazize paripAlanAIma 5 apakRta kRtavatAM parihAsadhAma, tvabhakitadeva mukhArIkurute balAtmAma, kephila: kila madhe madhura virauti, taccArucAmukalikAnikarekahetu 6 vatsastana bhavasaMtatisannibaddha pApaM kSaNAtsayamupaiti zarIramA jAma, AkAMtalekamalinIlamazeSamAzu, sUryazubhinnamiva zAvaramaMdhakArama 7 mati nAtha tava saMstavanaMmada, mArabhUte tanudhiyApi tava prabhAvAta, cetehari. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zrI upadeza sAgara gati sata nalinI dalaleSa mukatA phalatimupaiti nanUdabiMdu 8 AstAM tava stavanamaMtasamastadoSa, saMkathApi jagatAM duritAni haMti, dvare sahastrakiraNa kurute prazaiva, padmAkarapu jalajAni vikAzamAM i9 nAtyadbhuta bhuvana bhUSaNa bhUtanAtha, bhUgarNabhuvi bhavatamabhipTavaMta, tu yA bhavati bhavate nanu tena kiM vA, bhUtyAzrita ya Iha nAtmasama karati 10 daSTavA bhavana tamanimeSavilekanIya, nAnyatra teSamuyAti janasya cakSu, pItyA payaH zazikarayutidugdhasiMdha, kSAraM jala jalanidhera situM ke Icchata 11 haiH zAMtanAgacibhiH paramANubhitva, nimapitastri bhUvanelAmabhUta, tAvaMta eva khalu teyaNavaH pRthivyAM, yatte samAnamapara nahi rupamasti 12 vanne kava te suranareganetra hAri, nizeSanirjita jagatitApamAnama, biMba kalaMkamalina kavi nizAkara, yadrAsare bhavati pAMDupalAza95ma 13 saMpUrNa maMDala zazAMkakalAkalApa, zubhrA guNa tribhuvana tava laMghayakti, e saMzritAstrijagadIzvara nAthameka, kastAnivArayati saMcarate yatheSTama 14 citra kimatra yadi te tridazAMganAbhi, nata manAgapi mane na vikAramArgama, kalpAMtakAlamatA calitAcalena, ki maMdarAkrizikhara calita kadAcit 15 nimarivarjitatalapUra, kamane jagatrayami prakaTIkaraSi, gape na jAtu matAM calitAcalAnAM, dipeparatvamasi nAtha jagandhakAzaH 16 nAsta kadAcidupayAsi na rAhugamya, spaSTIkaSi sahasA yugapajAjagatti, nAMdharedaraniruddhamahAprabhAvaH sUryAtizAyi mahimAsi munIMdra leke 17 nityodayaM dalita mehamaThAMdhakAra, gamya na rAhavadanasya na vArikAnAM, vizvAjate tava mukhAjamana5kAnti vidyotayajagapUrvazazAMka bama 18 ki zarvarISa zazinAnti vivasvatAvA, yumansukheMdudalitevu tamaccha nAtha, niSpanazAli vanazAlinijIvaleke, kArya kiyajajalaghare lAbhAranaH 19 jJAna yathA tvayi vibhAti kRtAvakAza, naiva tathA hariharAdiSa nAyakevuM tejaH phUranmaNiSa yAti yathA mahatva, nava tu kA cazakle kira Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI bhaktAmara statra. 193 NAkulepi 20 manye vara raheza kraya eva TraSTA, dhyeyu ceSa hRdaya tvayi teSameti, ka' vIkSitena bhavatA bhavi cena nAnya; kazcinmane harati nAtha bhavAMtarapi 21 zrINAM zatAni zatazA janayanti putrAn, nAnyA sutaM dru5ma jananI prasUtA, sarvAM dizA yati bhAni sahazrarazmi, prAcaiva dvignatata sphura'zujAlam 22 vAmAmanati sunaya; parama pumAMsa, mAdityavaNa ma mala' tamasa: purastAt; vAmaiva sabhyagupalabhya jayati mRtyu, nAnya: ziva: zivapadasya munIMdra pathA: 23 svAmaya vibhu. macityamasa`khyamAM, brahmANumIzcamana tamana'gaketuma, ceAgIzvara' vidvitayeAgamanekameka, jJAnasvarupamamala pravati saMtaH 24 buddhastvameva viSNudvAcita buddhibeAdhAta, tvaM zaMkarasi bhuvanatrayazaMkaravAt, dhAtAsi dhIrazivamArga viSevidhAnAta, vyakta tvameva bhagavana puruSAttamAsi 25 tulya namastribhuvanAti harAya nAtha, tulya namaH zRititalAmala bhUSaNAya, tulya* namastrijagataH paramezvarAya, tuSTa namA jina bhAdadhizoSAya 26 kA vismayAtra cakri nAma guNairazeSa, stvaM sa Mzrite niravakAzatayA munIza, DhASarupAttavividhAzrayajAtagave, svapnAMtarapi na kadAciThThapIkSiteAsi 27 uccarazeka tarusa'zritamunmayUkha, mAlAti rupamamala lavate nitAMtam, spAlsat karaNamastatavitAna, khima raveriva paceAdharapArzvavati 28 si'hAsane maNimayUkha zikhAvicitra, vibhrAjate tava vapuH kanakAvadAtam, mitra" viyaDhilasada zulatAvitAna, tugADhayAdrizirasIva sahasraraAH ra9 kuMdAvadAtacalacA maracAruzAla, vibhrAjate tava vapuH kalautakAMtama, udyaRzAMka zucinijha ravAriyAra, muncestaTasuragirivazAtakI bhrama 30 chatratrayaM tava vibhAti zazAMkakAMta, mutraiH sthita sthagitabhAnukara pratApama, mukatAlaprakarajAtivRddhazAla, prakhyApayata trijagata: paramezvaratam 31 gabhIratAraravapU'idigvibhAga, malAyalA zubhasaMgamabhUti kSaH, saddhama rAjajayaghASaNaghASakaHsan, be duMdubhidhna nati te yazasaH pravAdI 32 maMdArasuMdara namerunnupArijAta, satAnAdi 25 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. kusumAkaravRSThiruddhA, gadhAdami kruzubhama imarudghapAtA, divyA divA pati te vacamAM tatirlIM 33 zubhaprabhAvalayabhU ravibhA viAAste, leAkatrayavrutimatAM dyutimAkSipattI, prAdyat divAkara nira'tabhUrisakhyA, dIyAyaMtyapi nizAmapi sAmasAmyAma 34 svargApavagagamamA vimArgaNejI, saddhama tatvakathanekapaTubrileAkayAma, divyadhvani vatI te vizadA sava, bhASAsvabhAvapariNAmadguNa:praceAjyaH 35 unnidrahemanavapakajapujakAMtI, paryuMlasannakhamayUkhazIkhAbhirAmau; pAcho padAnI tava yatra jinendra dhatta; padmAnI taMtra viSNudhA: parIkalpayAnti 36 ItthayathA tava vibhUtIrabhu nijanedra, dharmopadezanavidho na tathA parasya, yAdaprabhA dInakRta: prahatAMdhakArA, tAdak kuMtA grahagaNusya vikAsinepi 37 thayeAtanmadAvi. vilAlakapeAlamula', mattabhramad bhramaranAdavivRddhakApar; erAvatA bhamibhayuddhatamApata ta, TaTTavA bhaya bhavatI nA bhavadAzritAnAm 38 bhinnebhaku bhagatadruvala zoNitAkta, mukatAlaprakara bhUSitabhUmibhAga: addhakrama:kramagata hariAdhipApi; nAkAmati kramayugAcalasa'zrita' te 39 kalpAMtakAla pavanAdvaitavadghikalpa, dAvAnala javalitamuvala mupuligama, vizva* jidhasumitra sa'mukhamApatata', vannAmakI najala zamayattva zeSama 40 rastekSaNa' samada kekilakaMThanIla', kAdhAdvaita kRNinamrutphaNamApata tama, AkAmati kramayugena nistaza'ka, svannAmanAgadamanI sRddhi yasya pusaH 41 valgasuraMga gajagajita bhImanAda, mALo ala. balavatApi bhUpatInAma udhAikara mayUkhazikhApaviddha', vakI nAttama chavAjI bhadAmuIti 4ra kutAgraMbhinna gajazeANita vArivAha, vegAvatArataraNAturacApabhIma, yuddhe jayaM vijitadu yajeya pakSA, tvatpAdapa kajavanAzrAi labhate 43 abhe nidhau kSubhitabhISaNa nacakra, pADhInapITha bhayadAvajIvADavAno ragattaragazikharasthita yAnapAtrA, srAsa" vihAya bhavataH smaraNAnti 44 udbhutabhISaNa jaleAdarabhArajIgnA, zemyAMdazAmupagatA cutajIvitAzA: pAdapa kajaromRtadigdhadehA, mA~ bhavati makaradhvajanulyarupA: 45 ApAka Thakru 194 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI cintAmaNi pArzvanAtha stAtra ruzakhalaveSTitAMgA, gADha' gRhantigaDakeTiniSTaja dyA: vannAmamatramanIzaM manujAH smara`ta:, sadya: svaya' vIgata adhayA bhava'tI 46 mattadvipe'drabhRgarAjadavAnalAhi, saMgrAmavAridhimahAdara madhanAthama tasyANu nAza supayAti bhaya. bhiyeva, yastAvaka stavamima' matImAna dhIte 47 snetrasaja tava jinedra guNanibaddhAM, bhatayA mayA vividhavaNa'vicitrapuSpAma dhate janA ya hi ke ThagatAmajanna, ta mAnatuMgamavA samupaitilakSmI 48 // iti zrI bhaktAmara stAtra samApta 195 atha zrI cintAmaNi pArzvanAtha stotra. ki kapUramaya sudhArasamaya, kiM candrazacimaya, kalAvaNyamaya mahAmaNimaya kArUNyakelimayam, vIvAnandamaya' mahAicamaya' zeAbhAmaya' cInmaya', zukaladhyAnamaya' vapujI napatebhU yAAvAlambanam. 1 pAtAla kalayanuM dharAM dhavalayanAkAzamAMpUyana, dIscakra' kramayana surAsuranarazreNI' ca vIsmApayan; brahmANDa' sukhayana jalAnI jaladhe; phrena.lAaAlayana, zrI cintAmaNipA sabhavayazAha sakcira rAjate. 2 puNyAnAM vIpaNIstamedInamaNIH kAmebhrakumbe zreNI mekSa nIsaraNIH surendrakarINI cAtI: prakA cAraNI: dAne devamaNIna tAttamajanazreNI: kRpAsArINI, vIzvAnanda sudhAghaNIvabhIke zrIpArzva cIntAmI: 3 zrI cIntAmaNIpAzva vIzvanatAsa jIvanastvaM mayA, istAta tata: zrIyaH samabhavannAza kramAAkrINama; mukatI: krIDatI hastayeAkha TuvIdha sIddha' manAvAMchIta, dudhaiva kruti ca duddInabhaya' kaSTa' prakruSTha mama, 4 yasya proDhatama: pratApatapana: premadhAmA jagajallAla: kalIkAlakelIkalanA mAhAnyavI saka: nItyAghAtapara samastakamalAkelIgraha' rAjate, sa zrIpAjInA nehItakRte cIntAmaNI; pAtu mAma, 5 vIzva Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 zrI upadeza sAgara, vyApItamA hInI taraNImAMlApI kalpAMkura, dArIdrANI gajAvarlI harIzIzu: kANAnI vahUne: kahyu: pIyUSaraya lavApI rAganIvahe. yuddhattathA te vAlA, mUrtI: sphurtImatI satI trIjagatIkAnI hetu kSamA, 6 zrI cIntAmaNImantrame kutIyuta dvIkArasArAzrIta, zrImA~nasIzupAzakalIta' traleAkayavasyAvahama, dveSabhUtavISApaha vISahara' zreya:prabhAvAzraya, sAllAsa vasahAGgIta* jInapulInana dehInAma, cha hoMzrIkAravara namAkSarapara dhyAyantI ce ceAgInehatpanne vInIvezya pAzva madhIpa' cIntAmaNIsa'jJakama, bhAle vAmabhuje ca nAbhikasyAbhU ceA bhure dakSINe, padmASTadaleza te zIvapada dvIne vongahA. 8 nA rAgA naiva zeAkA na laDakalanA nArImArIpracArA nevA dhI*samAdhIna ca daradarIte duSTadArIdratA nA; nA zAkInyA grahAnA na harIkarIgaNA byAlavaitAlajAlA jAyate pArzva cIntAmaNInatIvazata:prANInAMbhakatIbhAjAma, huM gIrvANudrumadhenukumbhamaNuyastasyA Ne rA-devA dAnavamAnavA: savInaya' tasmai hItadhyAyIna: lakSmIstasya vazA vazeva guNInAM brahmANDasa sthAcInI, zrI cIntAmaNI pArzvanAthamanIza sastuMtI ce dhyAyate. 10 ItI jInapatIpArzva: pA pAUkhyayakSa pradalItannurItaudha: prINItaprANIsA: trIbhuvanajanavAMcchAdAnacIntAmaNIkaH zIvapadatarUkhIja' AdhIbIja dAtu. 1 // itI zrI cIntAmaNIpArzvanAtha OAtra samAptam, L atha zrI uttarAdhyayana sUtranA 1 thI 9 adhyayana sudhIno bhAvArtha. adhyayana 1 luM--vinayanu. bhAvA--pAMcamA gaNadhara zrI sudharmAsvAmI, jammU svAmIne uddezIne khIjA ziSyAne paNa kahe che ke, he ziSyeA ! dhana, dhAnya, putra, mitra ane strIAdika sacitta attirUpa Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtranA pahelA adhyayanane bhAvArtha 197 bAhya saMgathI tathA mithyAtva, strIveda, purUSaveda, napuMsakadeva, hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, dugacchA, krodha, mAna, mAyA ane lobhArUpa atyaMtara saMga, e be prakAranA saMgathI vizeSe mUkAelA, aNagAra eTale ghara vinAne arthAt niyata vAsa rahita ane mAdhukarI vRttithI AhAra grahaNa karI zarIrane dhAraNa karanAre je bhikSu (muni) che, tenA vinaya (je jainazAsananuM mULa che te) ne huM anukrame pragaTa karIza, te tame mhArA vacanane sAMbhaLe. (1) bhAvArtha-je ziSya tIrthaMkarapraNIta siddhAMtanI vANIne athavA gurUnA vacanane pramANa karanAre che, te gurUnI samIpe rahe. nA hoya ane pravRtti nivRtti sUcavanArI kAMIka bhrakuTI ane zirakaMpanAdika gurUnI mAnasika ceSTAne tathA calana vigerene sUcavanArI tathA keI paNa dizAmAM jevuM, e vigere gurUnA zarIranI bAhyaceSTAne jANanAre che, te ziSya vinIta kahevAya che. (2) | bhAvArtha-je ziSya tIrthakara tathA gurUnA vacanane pramANa karatuM nathI, tathA je "jANe gurU kAMI kAma batAvaze " evA bhayathI gurUnI pAse rahetuM nathI, temaja je gurUnAM chidra jUe che, ane pote kAMI paNa tatvane jANatuM nathI, te zikhya avinIta kahevAya che. (3) bhAvArtha-jevI rIte saDI gaelA kAnavALI arthAta jenA sarva aMgamAM kIDA paDelA che, evI kUtarI ghara vigere sarva sthAnakamAMthI bahAra kADhI mUkAya che, tevI rIte duSTa AcAravALe, gurUne dveSI ane jema tema bakavAda karanAre athavA vairInA jevA mukhavALo avinIta ziSya saMghADAmAMthI bahAra kADhI mUkAya che. ema jANIne duvanIta5NuM tajavuM. (4) | bhAvArtha-jevI rIte bhUMDa cekhAthI bharelA pAtrane tyAga karIne viSTAne khAya che, tevI rIte bhUMDa samAna mUkha sAdhu cokhA jevA rUDA AcArane chIne viSTA samAna duSTa AcAramAM rame che. (5) Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. bhAvArtha evI rIte ( upara kahyA pramANe ) kUtazanA, bhUDanA ane mUrkha purUSanA nidA karavAAgya dRSTAMtane sAMbhaLIne AtmAnuM hita icchanAra purUSa potAnA AtmAne vinayamAM sthApana karavA, arthAt vinaya karavA. ( 6 ) bhAvA--te kAraNa mATe AcArya ne putra sarakhA ane meAkSanA abhilASI evA sAdhue vinaya karavA. vinaya karavAthI zIla ( zubha AcAra ) prApta thAya che. pachI vinayavAna ane zIlavAna thaelA ziSya te koi sthAnakamAMthI kADhI mUkAtA nathI. arthAt sava ThekANe tenA Adara thAya che. ( 7 ) bhAvA --sAdhue hu'mezAM krodha rahita thavuM joie, vizeSa vAcALa thavuM nahI, temaja tatvane jANanArA AcAryanI pAsethI tyAga karavAyAgya ane grahaNa karavAgya evI vastuone sUcavanArAM siddhAMta vAkayA zIkhavAM ane pratyeAjana vinAnAM tathA dharma rahita eTale strInAM lakSaNane sUcavanArAM kAkazAstra ane vAtsyAyana zAstra vigerenAM vacanA vajra vAM, ( 8 ) pAsa bhAvA--vinIta sAdhune jo kadApi gurU kaMThAra vacanAthI tiraskAra kare, tA paNa " AtmAnu hita mAnI " teNe kApa karavA nahi, paNa tattvane jANanArA te sAdhue kSamA rAkhavI. temaja kSudra khALakonI sAthe athavA dharmathI bhraSTa thaelA tyAnI sAthe saga, hAsya ane krIDA najevI. ( 9 ) bhAvA--du ziSya ! krodhane vaza thaine tuM mithyA ane vadhAre paDatuM bhASaNa paNa karIza nahi. " kAraNake, ghaNuM bhASaNa karavAthI ghaNA dveSa thAya che. " temaja prathama peArazInA samayamAM zAstranu adhyayana karIne pachI khIjI perazImAM pUrve je adhyayana karelu hAya tene " dravyathI pazu paMDakAdi rahita upAzrayamAM rahIne ane bhAvathI rAga dveSa rahita thaine " arthAt ekalA rahIne citavana karaje. ( 10 ) k bhAvArtha.jo kadApi krodhAdri kaSAyane vazya thaIne kAMi paNa duSkRtya thaI gayuM hoya te vinIta sAdhue gurUnI AgaLa 198 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtranA pahelA adhyayanano bhAvArtha. 19 gopavavuM nahI. je karyuM hoya te "meM karyuM che" ema kahevuM. ane na karyuM hoya te "meM nathI karyuM" ema kahevuM.' arthAt vinIta ziSya gurUnI AgaLa satya bolavuM. (11) | bhAvArtha-vinIta sAdhu suzikSita azvanI peThe "karavA gya kAryanI pravRtti sUcavanAruM ane nahi karavAgya kAryanI nivRtti sUcavanArU" je gurUnuM zikSArUpa vacana, tene vAraMvAra IcchatuM nathI. arthAta gurUe phakta ekavAra kahyuM hoya, te tenuM sarva kArya tathA gurUnuM citta jANuM jAya che. jema durvinIta azva pitAnA savAranI cAbukane vAraMvAra Icche che, tema vinIta ziSya gurUnA vacanarUpa tiraskArane vAraMvAra icchatuM nathI. AthI suvinIta ziSya AcAryane mane gata bhAva AkRtithI jANIne pApAcaraNa varjavuM. (12) bhAvArthagurUnA vacanamAM nahi rahenArA, avicAryuM bhASaNa karanArA ane duSTAcAravALA avinIta ziSya potAnA saraLa evA gurUne krodha yukta kare che, temaja gurUnA cittane anusaranArA ane zIdhra cAturyane dhAraNa karanArA vinIta ziSe potAnA kodhI gurUne paNa prasanna kare che. (13) | bhAvArtha--vinIta ziSya gurUe aNapUchaye sate, athavA alpa pU sate kAMI paNa bole nahi, tathA gurUe pU sate asatya paNa na bele. ane kadApi gurUe tiraskAra karyo hoya, te tethI thaela; krodhane niSphaLa kare, temaja je gurUe kaheluM vacana apriya hoya te paNa tene pitAnA AtmAne hitakArI mAnI manamAM dhAraNa kare. (14) | bhAvArtha vinIta sAdhue AtmAne vazya kare. kAraNake, AtmA ghaNeja durdama che. AtmAne vazya karanAre jIva A leka ane paralokamAM sukhI thAya che. (15) | bhAvArtha-saMyama ane tapathI meM hAre AtmA (deha) vazya karyo te sAruM karyuM "arthAt sattara prakAranA saMyamathI ane Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 thI upadeza sAgara, bAra prakAranA tapathI A AtmA je paroDhiya , tene sArA mArgamAM laI je." jema duvinIta azva athavA vRSabha cAbuka vaDe unmArgathI sAre raste laI javAya che, tevI rIte A AtmAne paNa jANavuM. temaja manamAM ema ciMtavavuM ke, "huM anya lekethI baMdhana je be vigerethI ane vadhu je lAkaDI tathA aMkuza vigerenA mArathI damana karela na thauM." arthAt bIjA purUSe je mane tADana, tiraskArathI damana karaze, te mahArUM zreya (kalyANa) nathI. AvI zikSAthI AtmAne vazya kara. [16] bhAvArtha-vinIta ziSya lekenI samakSa athavA ekAMtamAM keI vakhate gurUne vacanathI paNa zatrubhAva eTale "tame zuM jANe che?" e tiraskAra ane kriyAthI eTale gurunA saMthArAnuM ullaMghana athavA caraNanA saMghaTTanathI avinaya naja kara. zAstramAM kahyuM che ke-zatrunA guNa grahaNa karavA, paNa gurUnA avaguNa na prakAzavA. [ 17 ] | bhAvArtha-vinIta ziSya gurUnI paDakhe na besavuM. "kAraNa ke, tema besavAthI gurUnI sAthe eka paMkti thatAM samAnapaNuM thAya che." gurUnI AgaLa paNa na besavuM. " kAraNa ke, tema besavAthI vaMdanA karanAra purUSane gurUnuM mukha joI zakAtuM nathI, gurUnI pAchaLa paNa na besavuM " kAraNa ke, tema besavAthI gurU tathA ziSya e bannenuM mukha sAthe jovAmAM Ave tethI rasa bhaMga thAya che." gurUnI sAthaLa sAthe sAthaLane saMghaTe kara nahi. "kAraNa ke, ati sparzathI avinaya thAya che. temaja gurUnuM vacana sUtAM athavA besatAM sAMbhaLavuM nahI. arthAt jyAre gurU kAMI kahe, tyAre sUtAM ke besatAM "ame Ama karIzuM" e pratyuttara Apa nahI, paNa pote jAte uThI gurUnI pAse AvI temanuM vacana sAMbhaLavuM. (18). bhAvArtha-vinIta ziSya gurUnI pAse paga upara paga caDhAvIne, paganI jeghAne vastra vIMTIne athavA be hAthathI zarIrane baMdhana karIne ane gurUnI sAmA paga lAMbA karIne besavuM nahIM. (19). Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAyana sUtranA 1 ayananA bhAvA, 201 bhAvArtha gurUnA snehane icchanArA ane mokSanA a vinIta ziSyane jo gurU khelAve, te teNe kayAre paNa mauna rahevuM nahI. " kadApi khelavAnI zakita hAya athavA na heAya te paNa mauna rahIne sAbhaLyu na sAMbhaLyu karI besI rahevuM nahI, " eTalu ja nahI paNa " ATalA zikhyA chatAM gurU maneja melAve che tethI mhArUM mhATuM bhAgya, " ema samajI vinIta ziSye e pramANe gurUnI sevA karavI. ( 20 ) bhAvA--muddhimAna ane gurUnAM kAya karavAmAM tatpara evA vinIta ziSye jo gurUe eka vakhata theADu' kahyuM hAya, athavA vAraMvAra kahyuM hAya, te paNa te vakhate esI nahi rahetAM Asana cheDI gurU pAse jaI gurU je kAryoM kahe, te ekAgracitte sAMbhaLIne aMgIkAra karavuM. (21) bhAvA--vinIta ziSye Asana upara besIne gurUne sUtrArthIki na pUchavAM, temaja " rAgAdri upadrava vinA jha kayAre paNa zayyA upara besIne paNa na pUchatAM, paraMtu peAtAnu Asana mUkI gurUnI pAse AvI zAMta thaI be hAtha jeDI sUtrArthIki pUchavAM. [ 22 ] - bhAvArtha: evI rIte vInayathI yukta tathA sUtra, artha ane sUtrAne pUchanAra vInIta zISyane gurU jevI rIte gurU para - parAthI sAMbhaLyu hoya ane jANyu hAya tevI rIte kahe (23) bhASA :----vInIta sAdhue mRSAbhASA na khAlavI, temaja nizcayAtmaka eTale A te Amaja che. ' evI bhASA pazu na khelavI tathA bhASAnA doSa je sAvadya kRtyane anumAdana karavuM te paNa tyAga karavu'; temaja mAyA ( kapaTa ') upalakSaNuthI kroSa, mAna ane leAza e sarvane nIraMtara vavA (24) bhAvArtha:--vInIta sAdhu potAne arthe, purane athe, athavA antane arthe, athavA pratyeAjana vInA kAie pUchayAM chatAM sAvadya vacanane, nIraka vacanane, ane jethI manuSyanuM maraNa thAya tevAM rAjya virUddhAdi mam vacanane na khAle (25) 26 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 | zrI upadeza sAgara. bhAvArtha luhAranI zALA, sUnuM ghara, be gharanI vacce bhAga ane rAjamArga ( jAhera raste ) eTalA sthAnamAM vanIta sAdhue ekalA, ekalI strI sAthe ubhA rahevuM nahI, tema bolavuM paNa nahIM. (26). bhAvArtha -" gurU mane zItaLa vacanathI athavA kaThera vacanathI je zIkhAmaNa Ape che, te mahArA lAbhane mATe thaze." evI buddhithI prayatnavAnuM thaelA vinIta zISya, gurUnuM vacana aMgIkAra karavuM, paNa gurUnA kaThora vacanathI kepa na kare. (27) bhAvArtha-buddhimAna zISya " AvuM duSTha kAma kema karyuM ?" evI gurUnI ThabakA rUpa, kamaLa athavA kaThera vacanarUpa zIkhAmaNane Aleka ane paralokamAM hItakArI mAne che ane kuzISyane AvuM gurUnuM te kaThora vacana, dveSa utpanna karanArU thAya che. (28) | bhAvArtha -sAta prakAranA bhayathI rahIta, ane tatvane jANanArA vinIta zISya gurUe zIkhAmaNane mATe kaheluM kaThera vacana paNa hatakArI mAne che. ane mUrNa zISyone kSamAne karanAra, AtmAnI zuddhi karanAruM ane jJAnAdikanA sthAnarUpa gurunuM zIkSA vacana zreSanuM kAraNa thAya che. ( 29 ) | bhAvArtha -kAraNa chatAM paNa vAraMvAra nahI uThanAre, kAraNa vInA nahI uThanAre arthAt sthIra thaIne besanAra tathA hAtha paga ane mastaka vagere zarIranA avayane nahI kaMpAvanAre, temaja nIzcaLa thaIne besanAre vanIta zISya, dravya ane bhAvathI UMcuM nahI tevuM arthAt gurUnA AsanathI nIcuM, temaja citkAra zabda vInAnuM kAraNake, citkAra zabdavALuM Asana zRMgAranuM aMga gaNAya che. ane jenA cAra pAyA sarakhA hoya, tevA sthIra Asana upara bese. ( 30 ) | bhAvArtha -sAdhue megya avasare bhIkSAne mATe javuM, gya avasare bhIkSA laIne pitAne sthAnake pAchuM AvavuM; temaja kIyAne je kALa na hoya, te vaIne e kALamAMja sara kIyA karavI. (31 ). Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtranA 1 adhyayanane bhAvArtha. 203 bhAvArtha-sAdhue gRhasthane ghera jamaNavAramAM bhejana karavA mATe beThelI purUSanI paMkatImAM ubhA rahevuM nahI. kAraNake tethI aprIti zaMkAdika deSa utpana thavAne saMbhava che. temaja gRhastha ApelA AhAramAM eSaNa eTale AhAranA dezanuM avalokana karavuM; paNa jIhA iMdrIyanI lolupatAthI sadeSa - hAra grahaNa kare nahI. ane je zuddha AhAra maLe, tene pUrve thaI gaelA sthIvarakalapI munI e jevI rIte pAtramAM nirdoSa AhAra grahaNa kare che, tevI rIte phakata udarapUrvI mAtra AhAra grahaNa karIne tene vidhIpUrvaka eTale sIddhAMtamAM kahelA namaskAra pUrvaka paccakhANa pArI bhakSaNa kare; kAraNake, amIta bhojana karavAthI ghaNA deSa thavAno saMbhava che. ( 32 ). - bhAvArtha-sAdhue bhIkSA mATe gRhasthane ghera javuM tyAM ati dUra na ubhA rahevuM. kAraNake, tethI prathama AvelA bIjA bhIkSuone nIkaLavAmAM virodha Ave. athavA AhAranA deza paNa joI zakAya nahI. tema ati najIka paNa na ubhA rahevuM. kAraNake, tethI bhIkSuone aprIti thAya. temaja bIjA bhIkSukanI peThe jevI rIte gRhasthanA netrane sparza thAya, tevI rIte paNa na ubhA rahevuM, paraMtu gRhasthanA gharanA ekAMta pradeza (bhAga)mAM ubhA rahevuM, jethI gRhastha ema na jANe ke, A sAdhu bIjA sAdhuone nIkaLavAnuM Icche che. temaja ekalA thaI agAu bhIkSAne mATe AvelA bIjA bhIkSukane ullaghana karIne paNa praveza kare nahI. ( 33 ) bhAvArtha-jitendriya evA sAdhue ati uce mALethI AhAra grahaNa kare nahI. kAraNa ke, tethI AhAra athavA AhAra ApanArane paDI javAno saMbhava che. temaja ati nIce sthAnethI paNa AhAra grahaNa kare nahI. kAraNake, tyAM eSaNasamitine asaMbhava che, athavA ApanArane kaSTAdikane saMbhava che, athavA uce eTale "mane sarasa AhAra maLe mATe huM labdhivaMta chuM" evA abhimAnathI ane nIce eTale "AhAra na maLavAthI huM 1. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrI upadeza sAgara. najika gariSa chuM, mane koi ApatuM nathI' evI dInabuddhithI rahita thavuM. arthAt uMcApaNuM, nIcApaNuM, ane dUrapaNu cheADI cathAyAgya sthAne rahI prAcuka [ niSaNa ] navakeATie vizuddha ane gRhasthe peAtAne mATe karAvele zuddha AhAra grahaNa karavA. [34] bhAvAtha:--vInIta sAdhue bIjA sAdhuonI sAthe jyAM eiMdrIyAdi jIvA na hAya, jyAM bIja alpa DAya eTale e kendriyAdi jIvA paNa na hAya, ane je sa'pAtIma jIvAnI rakSAne mATe uparathI DhAMkela hAya tathA sAdaDI vIgerethI AcchAdIta hAya, kAraNake, tethI raka ane garIba yAcako AvI zake nahI. jo teo AvI caDhe ane teene jo dAna na Ape te nIMdA tathA dveSanA sabhava rahe che ane jo dAna Ape teA puNyamadha thavAnA sa'bhava che mATe tevA nirdoSa sthAnamAM surasura, cacava ane karaDe karaDe zabda karyAM sivAya saDaye na hAya tevA nirdoSa AhAra karavA.. ( 35 ) bhAvA --munie sAvadya vacana khelavuM nahI. jemake, A anna vigere sArU karyu che, A ghekhara sArAM pAkyAM che, A zAkAdika sAA chedyAM che, A kArelAnI kaDavAza sArI nAza thaI che, athavA magasa, zIrA ane kasAramAM ghI ThIka haraNu thayu che. A maga vigeremAM ghI ThIka marI gayuM che, A AhAra sArI rIte sarasa thayA che, akhaDa ujavaLa cAkhAthI ane lIlA magathI A bhrAjana ghaNu* uttama thayuM che, ityAdika sAvadya bhASaNa cheADI devuM. paNa anukrame nivadya bhASaNathI khelavuM. jema ke, dharma dhyAna sArI rIte karyuM' che, vacana tathA vijJAna sArAM pAkayAM che, sneha pAsAdi sArA chedyo che, mithyAtvAdvipaNu sArI rIta haraNu thayu che. paDitapaNe ThIka maraNu thayu che. sArA sAdhunA AcAra tathA vrata grahaNu sArI rIte sapAdana kareluM che. AvI rIte nivadya vacana elavAM. (56) bhAvAtha"jema gheADAnA svAra potAnA suzikSita azvane kheDavAmAM khuzI thAya che, tema gurU peAtAnA vinIta ziSyAne Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 atha zrI utarAdhyayana sUtranA 1 adhyayananA bhAvArtha. svAra zIkhAmaNa ApatAM khuzI thAya che, tathA jema gheADAnA duvinIta (tAkAnI) gheADAne kheDavAmAM du:khI thAya che, tema vinIta ziSyane zIkhAmaNa ApatAM gurU paNa bhAvArtha:---vinIta ziSya, jo gurU paNa hita thavAne zIkhAmaNa Ape te te ke, 'A gurU pApI che, ' kAraNa ke, te mane TaMkArA ane capeTA (lapaDAkA ) mAre che. mane duCcanA saMbhaLAve che, temaja sATI vigerenA mAra mAre che. AmAM kAMi paNa hita jovAmAM AvatuM nathI, AvuM dhArI te peAtAnA gurUne hitakArI mAnatA nathI, (38) bhAvAtha:--vinIta ziSya pAtAnA gurUne tathA temanA vacanane hitakArI mAne che arthAt jyAre AcArya kAMI paNa zikSA Ape, tyAre vinIta ziSya manamAM ema dhAre che ke, A gurU peAtAnA putranI peThe, bhAInI peThe, tathA svajananI peThe peAtAnI subuddhithI mane zikSA Ape che. ane dhruvinIta ziSya jyAre gurU zikSA kare, tyAre te peAtAne eka dAsanI peThe mAne che. arthAt A gurU mane eka dAsanI peThe tiraskAra kare che ema dhArI gurUnI niMdA kare che. (39) bhAvArtha:--vinIta ziSya AcAyane tathA khIjAne kApa karAve nahI. temaja peAtAnA AtmAne paNa kApa karAve nahI. ane yugapradhAna AcAya nA kuziSyanI peThe gurUnI ghAta karanArA thAya nahI. temaja dhruvinIta azvanI peThe gurU pAse ( dravyathI, lapaDAka vigere ane bhAvathI pIDAkArI vacana rUpa cAbukane ) elAvanArA paNa thAya nahI. ( 40 ) * bhAvArtha:--vinIta ziSye gurUne kapa pAmelA jANI prItibharelA vacanAthI temane prasanna karavA ane gurUnI pAse be hAtha joDIne kahevuM ke, he bhagavana ! have pharIthI hu evuM nahI karU, mhArA A aparAdha kSamA karA, ema kahI gurUne zAnta karavA. (41) bhAvArtha:--tattvane jANunArA purUSoe .bhAcarelA, sAdhu dharma thI utpanna thaelA ane pApane nAza karanAro je vyavahAra duHkhI thAya che. (37) tene AleAkanu kAMi ziSya evuM mAne che Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 zrI upadeza sAgara. che, te mAcaraNa karanArA sAdhu nidyAne pAmatA nathI, arthAt prANAtipAtArdika Azravane nivAraNa karanArA je sAdhunA AcAra pALe che, tenI kadApi niMdA thatI nathI. (42 ) bhASA :----vinIta ziSye gurUnA manamAM rahela ane vacanamAM rahelu` kA` prathama jANIne pachI ' te kAya huM... karIza ' ema agIkAra karI turata te kAma karavuM. (43 ) bhAvAtha :--vinayAdi guNAe prasiddha evA suziSye gurUnI preraNA vinA paNa prathama eka vakhata kahyA pramANe sa kAryomAM nitya pravarttavuM. kadApi pote koi kArya karaztA hAya, ane tevAmAM jo AcAya preraNA kare teA te kArya zIvratAthI karavu. paNa te vakhate ema na kholavuM ke, 'huM kAma karU' chuM te paNa tame vya zA mATe kahyA kare che.' paraMtu gurU eka athavA vadhAre je mAryAM kahe, te karavAM ane te kAmamAM bilakula ALasa rAkhavI nahI. arthAt khuzI thaIne te kAya turataja karavuM. (44) bhAvArtha :--je buddhimAna sAdhu vinayanI zikSA jANIne vinaya kare che, te tenI lAkamAM kIrtti thAya che, temaja jema pRthvI vRkSeAnI Azraya rUpa che, tema te vinayI sAdhu paNa sa sAdhu, kAryAMnA Azraya rUpa thAya che. (45 ) bhAvArtha :--samyak prakAre tattvane jANunArA ane bhaNavA agAu vinayathI raMjIta karelA ( kAraNa ke, bhaNavAnI vakhate jo vinaya karavAmAM Ave, te svApiNu' jaNAya, tethI tevI prasannatA na thAya ) evA pUjya AcAya, je ziSya upara prasanna thAya che, te ziSyane ghaNuM vAMcchita ane mAkSane utpanna karanArU zrutajJAna prApta karAve che. (46) bhAvArtha :--AcArya thakI prApta thayelA zruta dharmavALA ziSya niLa manano rUcIvALA thAya che athavA gurUnA cittanI buddhi yukta thAya che. daza prakAranI samAcArI karavAnI sa Mpatti tene prApta thAya che, gurUnA mukhathI adhyayana karelA pUjya zAstrathI te sapanna thAya che. rahasyane prApta karI te sa Mzaya rahita thAya Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAyana sUtranA bIjA adhyayananA bhAvAya 207 che, tapanu AcaraNa ane cittanI svasthatAthI te Azravane nirodha karanArA thAya che temaja tenelezyA tathA pulAkalabdhine prApta kare che, tevA te suziSya paMca mahAvrata pALIne mAra devalAkavAsI devatA, gAMdhavA ane manuSyae pUjelA thAya che, cheTa te AyuSyane kSaya thatAM te malIna ane vayathI utpanna thaelA zarIranA tyAga karIne zAzvata evA siddha thAya che. athavA mAhanIya karma thI rahita athavA te rajoguNa rahita evA mahuddhika devatA thAya che, e prakAre sudharmasvAmI kahe che ke, huM ja khU! zrI gaNadharAdikanA upadezathI huM vinayazruta nAmanuM prathama adhyayana kahuM chuM, paNa mhArI buddhithI kAMi kahetA nathI. ( 47 )-(48) ( iti pahelu adhyayana sapUrNa, ) parisaMhanu adhyayana mInu-mAvIsa he AyuSmana khu! meM zramaNu bhagavaMta zrI mahAvIra pAsethI bAvIsa parIssaha nIce pramANe sAMbhaLyA che, kAzyapa gotramAM utpanna thaelAM zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra deve jaina zAsanane viSe bAvIza parIssaha kahyA che, te bhikSAne arthe vicaratA sAdhue zIkhavA, jANavA, jItavA, sarva prakAre sahana karavA ane tenAthI hArI javuM nahi. te bAvIsa parIssaha nIce pramANe cheH-- bhAvArtha:--1. zuddhAnA, 2. tRSAnA, 3. TADhane, 4. tApanA, pa. DAMsa macchara, 6. vajrA, 7. atine, 8. strIne, 9. cAlavAnA, 10. besavAnA, 11. sejAnA, 12. AkroSa ( azubha vacana ) nA, 13. vadhanA, 14. cAcavAnA, 15. alAlA, 16. rAgane, 17. tRNu spA. 18. jaLamelA, 19. satkArane, 20. prajJAA, 21. ajJAnanA, 22. danane, e bAvIsa pari sahunA svarUpa kAzyapa gotrI mahAvIra bhagavAne mane kahyAM che te hai jabu! tuM anukrame sAMbhaLa. (1) zarIrane viSe kSudhA vyApI hoya chatAM tapa ane saMyamane Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 zrI upadeza sAgara. viSe daDha sAdhue pAte phaLa vagere cheThavAM nahi, temaja bIjA pAse chedAvavAM nahi. peAte anna pakavavu' nahi, temaja bIjA pAse pakAvavu' nahi, (2) bhAvArtha:--kAgaDAnA paga jevA dukhaLa gAtra thaI gayAM hAya ane zarIra hADakAnA mALA jevuM banI gayuM hAya, chatAM peAtAnA udara pASaNane mATe anna pANInuM pramANu sAdhue jANavuM ane ( AkuLa vyAkuLa na thatAM ) prasanna manathI saMyama mAge pravarttavu. (3) bhAvAtha:--tRSAe pIDAyA chatAM anAcAranA tyAgI sAdhu lajjAe karIne saceta jaLa pItA nathI; paNa aceta pANI meLavavAnA prayatna kare che. (4) ---- bhAvArtha: vana, aDhavI, Adi nirjana rAnamAM tRSAthI ati pIDAtA hAya, hAM sukAi jatu hoya, atyaMta vyAkuLa thatA hAya, chatAM sAdhue tRSAnA parIsaDhuM sahana karavA. ( 5 ) bhAvArtha :--zIta kALane viSe eka gAmathI bIje gAma jatAM zarIre TADha vAya te paNa sAdhue, jaina zAsananI zikSA lakSamAM laIne, kaveLAe sthAnAntara (vihAra ) karavA nahi. (6) bhAvArtha:--TADha dUra karavAne mATe mAre ghara nathI, zarIra DhAMkavAne vastra paNa nathI, mATe huM agni sevu' evA vicAra paNa sAdhue karavA nahi, (7) bhAvArtha :--tApe karIne tapelI jamInathI, khAdya ( parasevA; mela vagere ) ane abhyaMtara ( tRSA vagere ) garamInI thatI pIDAthI, grISma tunA sUryanA tApathI pIDAvA chatAM, sAdhue zItaLatAnI vAMcchanA karavI nahi. (8) bhAvArtha:--tApanI atyaMta pIDA pAmavA chatAM maryAdAvatasAdhu snAnanI IcchA kare nahi; zarIra upara pANI reDe nahi, athavA paMkhAvita pavana nAMkhe nahi. (9) bhASA:DAMsa maccharAdinI pIDA mahAna sAMdhue sahana karavI joIe. jevI rIte hAthI saMgrAmane mokhare rahIne zatrune Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI uttarAdhyana sUtranA bIjA adhyayanane bhAvArtha. 2 haNe che, tema mahA munie keLAdi atyaMtara zatrune haNavA joIe. (10) bhAvArtha-DAMsa maccharane trAsa upajAva nahi, caTake bharatAM aMtarAI na karavI, temaja mane karIne paNa tenA upara krodha kare nahi. pitAnuM mAMsa ane lehI teo khAi jAya, chatAM sarva sahana karavuM paNa temane haNavA nahi. (11) | bhAvArtha-mahArAM vastra jIrNa thaI gayAM che, tethI huM vastra rahita pharIza athavA te mahArAM phATelAM kapaDAM joIne koI dharmAtmA dAtA mane navAM kapaDA Ape te ThIka evA vicAra sAdhue karavA nahi. (12) bhAvArtha-koI vakhata ( jIna kapAvasthA pramANe) vastra rahita thaI jAya, athavA keI vakhata (sthavira kandhAvasthA pramANe) vastra sahita heya, te vastra rahita ane vastra sahitapaNAnA bane dharmo hitakArI jANIne jJAnI sAdhue kheda kara nahi, [13]. | bhAvArtha-parigraha rahita aNagArane gAmegAma vicaratAM saMyama mArga tarapha adhIra utpanna thAya che te parisaha teNe sahana kara. (14) * bhAvArtha-DAhA sAdhue AvuM adhIrapaNuM tyAgavuM, ane hiMsAdikathI dUra rahIne, durgatinA mArgathI AtmAne dUra rAkhIne, dharma rUpI ArAmane viSe AnaMda mAnIne AraMbha rahita thaI, saMpUrNa zAMtithI saMyama mArgane viSe vicaravuM. (15) bhAvArtha-A saMsAramAM manuSyane strInI kudaratI IcchA hoya che, te jANIne je kaI tene parityAga kare che teja kharA zramaNa tarIke potAne sAdhavAcAra saphaLa karI zake che. (16) - bhAvArtha-je buddhivata purUSa strIne khuMcI javAya evA kAdava samAna, ( mukti mArcane viSe baMdhanarUpa) mAne che, tene tenAthI kAMi IjA thatI nathI, paNa te AtmAnA uddhArane athe dhamanuSThAna Acare che. (17) 27 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 | zrI upadeza sAgara. | bhAvArtha_ekale rAga dveSa rahita, nirdoSa AhAra upara nirvAha karIne, ane saghaLA parisaha sahana karIne, sAdhue gAma, nagara, nigama athavA rAjadhAnIne viSe vihAra kara. (18) - bhAvArtha-gRhasthAdikathI (saMsArathI) alaga rahIne sAdhue vihAra kara. parigrahane viSe mamatA karavI nahi, paNa gRhasthane paricaya tyAgIne ghara rahita thaIne vicaravuM. (amuka sthaLeja vinA kAraNe paDI rahevuM nahi) (19) bhAvArtha-ramazAnamAM, sUnA gharamAM, athavA te vRkSa nIce, jAya Sa ane kuceSTA rahita banIne besavuM ane anya jIvane (uMdara vagerene) trAsa upajAva nahi. (20) | bhAvArtha evAM sthaLe rahetAM sAdhune upasarga Upaje te sahana karo, paNa te upasargathI DarIne tyAMthI uThIne bIje sthAnake javuM nahi. (21) - bhAvArtha-tapasvI ane dhirajavAna sAdhu sArI zayyA maLavAthI ati harSa pAmate nathI, temaja kharAba zayyA maLavAthI ati viSAda pAmate nathI; paNa pApa daSTivALA AcArahIna sAdhu e prasaMge harSa-viSAda pAme che. (rara). | bhAvArtha-strI rahita sArA athavA narasA makAnamAM Azraya maLatAM temAM teNe rahevuM ane vicAravuM ke, "mAre te AmAM eka rAta rahevuM che, temAM sukha duHkha zuM thavAnuM che?" (arthAta samabhAva rAkha) (23) bhAvArtha keIgRhastha sAdhune durvacana kahe, te paNa teNe tenA upara krodha kare nahi tene ajJAna bALaka je samajIne sAdhue tenA upara kepa kare nahi. (24) | bhAvArtha-kaThora kaMTaka samAna bhASA sAMbhaLIne, mainya dhAraNa karIne tene kAMI hisAbamAM gaNavI nahi, ane evI bhASA belanAra upara dveSa karavo nahi. (ra) | bhAvArtha sAdhune ke mAra mAre te paNa teNe kepa kara nahi, temaja manathI paNa tenuM bUruM IcchavuM nahi, paraMtu Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI utarAdhyayana sUtranA bIjA adhyayanane bhAvArtha. 211 kSamA e utkRSTa dharma che ema jANIne dazavidha yati dharmanuM ciMtvana karavuM. (26) | bhAvArtha keI anyAya, saMyamamAM draDha ane jitendriya sAdhune mAra mAre te teNe ema vicAravuM ke "ethI kAMI mArA AtmAne nAza thatuM nathI" (arthAt-paNa je zarIra nAzanA avasare huM krodha karIza te mArA dharmarUpa jIvItane nAza thaze eTale mAre dharma hArI jaIza) (27) bhAvArtha saMketarahita sAdhune yAcavAthI sarva vastu maLavI dehilI che, temaja yAcana, sivAya kAMI maLI zakatuM nathI. (28) bhAvArtha-baicarIne viSe pharatA sAdhu tarapha (sarva dAtA, gRhasthane) hAtha hamezAM khuzIthI laMbAtuM nathI, paNa tethI sAdhue ema na dhAravuM ke AthI gRhasthAzrama vadhAre sAre. (29) | bhAvArtha-gRhasthane ghera temane mATe bhejana taiyAra thayuM hoya temAMthI teNe AhArane mATe mAgI levuM, AhAra maLe yA na maLe tene mATe paMDita munie kheda karavo nahi. (30) - bhAvArtha - "Aje kAMI AhAra na maLe, te kAle kAMI maLI raheze" je sAdhu A pramANe vicAra kare che tene alAbha parissahathI kAMI duHkha upajatuM nathI. (31) bhAvArtha - maMdavADa athavA vedanA AvI paDe te pIDAtA munie prasanna mukhe manane sthira rAkhavuM ane rega parIssaha sahana kara. [32] bhAvArtha---raga TALavAnA upAyane mATe teNe Atura banavuM nahi [ vaidaka sAravAranI rAha na jevI ]; paNa AtmAnA gaSaka sAdhue Atmahita mATe pitAnuM cAritra pALavuM pite reganI cikitsA kare nahi ane bIjA pAse karAve nahi te sAce zramaNa [sAdhu] kahevAya. [33] bhAvArtha-je ke vastra rahita athavA alpa vastravALA, saMyamavaMta, tapasvI sAdhune tRNane viSe sUtAM besatAM zarIre pIDA ' thAya che, ane tApa paDavAthI tene asahya vedanA thAya che, tene Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 zrI upadeza sAgara. paNa tRNuM, sparzathI pIDAvA chatAM jIna kalpI sAdhu vasra segava tA nathI. (34-35) bhAvA--unhALAnA tApe karIne zarIre paraseza thAya, athavA mela ane rajathI zarIra bharAya tepaNu maryAdAvata sAe sukha zAtAnI hAni mATe zeca karavA nahi. (36) bhAvAthakanA kSaya karavA ane sarvotkRSTa cAritra dharma pALavA sAdhue A saghaLuM sahana karavuM; ane zarIrane nAza thatAM sudhI kAyAe mela dhAraNa karavA, (37) bhAvAtha--kAI gRhastha sAdhune alivadana kare athavA tene AvatA joine peAtAnA AsanethI uThIne tenu sanmAna kare, athavA bhikSAne mATe AmatraNa kare; AvI rIte satkAra karanAra taraph sAdhue anurAga rAkhavA nahi. (38) bhAvA --koSa rahita alpa icchAvALA, a taNyAne tyAMthI ( ApanAranuM jAti, mULa, dravya vagere jANyA sivAya ) AhAra lenAra, svAdiSTa leAjanane mATe lAlaca rahita, prajJAvata sAdhu rasa, svAdanI icchA karatA nathI ane peAtAnA satkAra na thavAthI kApa karatA nathI. (39) bhAvArtha prajJAvaMta sAdhu ema jANe che ke nice meM pUrva janmAntare, jenu kuLa ajJAna che evAM nRtya karelAM hAvAM joie; kAraNa ke keAI mANusa keI sthAnakamAM kAMi sugama prazna mane pUche che, tenA uttara huM ApI zakatA nathI. (40) bhAvAtha have vaLI pUrva janmAMtare kIdhelAM kRtya, jenu mULa ajJAna che; tenuM zubhAzubha parINAma AgaLa upara Avaze; te mArAM e kRtyAnuM ja phaLa che ema mAnIne mArA AtmAnu mAre AzvAsana karavu joie, (41) bhAvAM--me maithunane tyAga karelA che, ane indrione niyamamAM rAkhelI che, chatAM hu zubha ane azubha ( dharmane svabhAva ane mekSa narkanA hetu) barAbara jANI zakatA nathI, Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sutranA trIjA adhyayanane bhAvArtha. 213 te pachI mAre tyAga ane saMyama nirarthaka ja che. ( mATe jJAnane AvaraNa karanArAM kamane mAre kSaya kara joie. ) (42) bhAvArtha-huM tapa karUM chuM, siddhAMta bhaNuM chuM ane dvadiza vidhie sAdhu dharma pALuM chuM, chatAM jJAnAvarNi karma TaLatAM nathI. ( mATe jJAnane AvaraNa karanArAM karma mAre khapAvavAM joIe.)(43) bhAvArtha-paraleka cheja nahi, tapa karavAthI labdhirUpa riddhi paNa maLavAnI nathI, Ate huM ThagAuM chuM." evuM ciMtvana sAdhue kadi karavuM nahi. (44) bhAvArtha-pUrve savajJa jina thaI gayA che, vartamAnakALe (mahAvideha kSetrane viSe) sarvajJa jina (kevaLI) che, ane bhaviSya kALamAM sarvajJa jina thaze ema jinanI haratI kahenAra, mAnanAra juThA che evuM ciMtavana sAdhue karavuM nahi. (45) | bhAvArtha-upara kahyA te bAvIse parIssaha kAzyapa getramAM utpanna thaelA zrI mahAvIra bhagavAne parUpyA che. emAMnA keIka parIsahathI keIka sthAnakane viSe pIDAvA chatAM dhIrajavAna sAdhue pitAnA saMyamane bhaMga kare nahi. (46). adhyayana 3 juM-mekSanAM cAra aMga. bhAvArtha--A saMsAramAM manuSyane parama utkRSTa, mokSa sAdhananA upAyarUpa cAra vastu prApta thavI durlabha che-1 manuSya janma, 2 dharmanuM zravaNa, 3 dhama upara zraddhA ane 4 cAritra ( saMyama ) ne viSe vIrya--haraNa ( utsAha ) (1) bhAvArtha-jagata aneka jIthI bharapUra che. temAM jIva jUdA jUdA gotra ane vividha prakAranA karmo karIne utpanna thAya che. (2) | bhAvArtha-jIva pitAnI karaNae karIne keIvAra devaka jAya che, keI vAra nake jAya che ane kaIvAra asura nimAM upaje che, ( arthAta-jevAM karma jIve karyA hoya tevI gatie jAya che ) (3) * bhAvArtha-keivAra jIva marIne kSatriI thAya che, temaja cAMDALa ane bukkasa paNa thAya che athavA te kIDA, pratazimAM Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 zrI upadeza sAgara. athavA kuMthu ane kI thAya che. (4) bhAvArtha-evI rIte adhama prANI chava nine viSe paribhramaNa karavA chatAM udvigna thatAM nathI. jema kSatrI yuddhathI ane rAjya riddhithI saMtoSa pAmate nathI, tema e jIva saMsAramAM pharatAM saMteSa pAmate nathI. (5) bhAvArtha-kama karIne mUDha thaI gaelA jIva duHkhI thAya che ane ( saMsAramAM pharatAM ) ghaNI vedanA sahana kare che, ane amAnuSika (nArakI, tIca) gatine viSe ghaNuM duHkha veThe che. (6) bhAvArtha-paNu azubha karmane nAza thavAthI, kadAcita anukrame pharatAM pharatAM, zubha karmane udaya thavAthI jIva nirmaLa thaIne, manuSya gatimAM Ave. (7) bhAvArtha-kadAca manuSya deha maLe te pachI dharmanuM zravaNa durlabha thaI paDe che, je dharmanuM zravaNa karavAthI jIva tapa, kSamA dayA Adi aMgikAra karI zake che. (8) bhAvArtha kadAcita dhUmanuM zravaNa karyuM, te pachI dhamAM upara zraddhA dharavI parama durlabha thaI paDe che, ane ghaNAM jIva zuddha mArga ( jina dharma ) sAMbhaLIne aMgikAra karyA pachI te thakI bhraSTa thAya che - jamAlInI peTha ). (9) | bhAvArtha-jIve kadAca dharmanuM zravaNa karyuM, te sAMbhaLIne te upara tenI zraddhA beThI, te pachI utsAhathI cAritra pALavuM dulabha thaI paDe che. ( zreNIkanI peThe ). ghaNAM jIva jANe che ke dharma te sAre, paNa paLAte nathI. (10) bhAvArtha-manuSyapaNuM pAmIne, dharmanuM zravaNa karIne, te upara zraddhA rAkhIne, tapa, japa ( cAritra) ne viSe vIryabaLa dAkhavIne sAdhu purUSe AzravArane rUdhivuM joIe ane karmarUpI melane je joIe (11) | bhAvArtha-mAyA-rahitane nirmaLatA prApta thAya che, ane kamaLa [ purUSa ] zuddha dharmane viSe draDha rahe che; ane ghIthI hIMcAyela ani jema nirmaLa dekhAya che, tema chava nirmaLa Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtranA trIjA adhyayananA bhAvArtha. pa [ karma-rahita ] thaIne padma utkRSTa nirvANane pAme che. (12) bhAvA--kanA hetu ( mithyAtva Adi dUra karIne kSamA. thI yaza upArjana kara. A pramANe vartanAra purUSa pArthiva [ udArika ] zarIra tyAgIne uva dizAmAM [ *cA deva leAkamAM ] jAya che. (13) bhAvA ----sadguNAthI zAlatA yakSa leAka [ devatA ] tapa, japa Adi kriyAe karIne eka ekathI caDhIAtA nirmANu thaelA vimAna ( dhruvaleAka ) ne viSe jAya che, ane caMdra, sUryanI peThe tejathI DaidIpyamAna [ dIpatA ] jaNAya che, ane te peAtAnA manathI ema nathI mAnatA ke amAre ahiMthI cavIne kadI nIce javu* paDaze. (14) ' bhAvAtha-devatAI sukha bhAgavatAM ane potAnI IcchA pramANe navAM navAM rUpa dhAraNa karatAM, te [ yakSa loko ] 'cA daiva leAkane viSe asakhya pUrvanuM AyuSya lAgave che. (15) bhAvA ----te [ yakSA ] te sthAnaka [ dhruvaleAka ] ne viSe peAtAnu AyuSya purU karIne, peAtAnA avazeSa pUNya karma AkI rahyAM hAya te bhAgavavA dazAMga manuSya cenImAM janme che. (16) bhAvA -kSetra ane gRha, suvarNa, pazu ane dAsa tathA sevaka e cAra kAma skandhA (cAra prakAranI DhAlata ) jyAM DhAya evA sUkuLamAM e puNyAtmA janma le che. [17] S bhAvArtha :--mitra, svajana, uccagAtra, sadguNuM (suMdara zarIra), ArAgya zuddhi, (prajJA), vinaya, yaza ane maLane te pAmeche. (18) bhAvArtha-manuSya bhavanAM evAM anupama sukha jAva jIva (jIMdagI 5ta)bhAgavIne pUrvajanmanA vizuddha saddharma (cAritra) ne a Mge yathAkALe, te pA zuddha samakita lai prati mujhe. (19) bhAvAya ----cAra aMga dharma prApta karavAM durlabha che ema jANIne te saMcamanu' pratipAdana (dhAraNa) kare che; ane mAre leke tapathI karma rajane dUra karIne te zAzvata siddha thAya che.(20) Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. adhyayana cAthuM. bhAvArtha-AyuSya tUTayA pachI sAMdhI zakAtuM nathI. (jIdagI laMbAvI zakAtI natho); mATe he bhavya jItra! pramAda na kara. jarA prApta thayA pachI kAInuM zaraNu raheze nahi, tenA vicAra kara. je pramAdI manuSya jIva hiMsA kare che ane indrione vaza rAkhI zakatA nathI teo keAne zaraNe jaze ? (1) bhAvA --je manuSyeA kumati grahaNu karIne pApa karmathI (dagA kapaTathI) dhana upArjana kare che, te dhana chAMDIne (srI, putra, kalAdi) pAsamAM sAi ghaNAM pApa karIne, ane ghaNA jIvathI vaira mAMdhIne narake jAya che. (2) 216 bhAvArtha jema kAi cAra khAtara pADatAM khAtarane mATeja pote karelAM pApa kamathIja ( khAdhelI bhIMta tUTI paDavAthI ) dabAI mare che; tema huM leAkA! A leAka ane paraleke karelAM karmanA phaLa bhAgavyAM vinA chUTakA nathI. (3) bhAvA--kAi manuSya sahasArane viSe peAtAnA [ mitra, putra, kalatra, madhavAdi ] arthe athavA pArakAne arthe kAMI kRtya kare che te karma phaLanA vipAka samaye [ phaLa bhAgavavA TANe ] sagA sagApaNuM sAcavatA nathI paNa aLagA jaine ubhA rahe che. [ arthAt-peAtAnI kamAi chatrane peAtAneja lAgavavI paDe che] (4) bhAvArtha--vitta athavA dravyatho A lAke ke paraleAke pramAdI purUSa peAtAnuM rakSaNa karI zakatA nathI. jema keI manuSya hAthamAM dIvA laIne (rasa kupikA levA mATe) jAya, paNa dIveA mujhAi javAthI jema tene mArga na sujhe, tema jIve mukti mArga dIThelA che, paNa mehanI kamane lIdhe te dITho aNudI thaI jAya che. [5] bhAvA--mUrkha leAka [dravye ane bhAve] nidrAmAM sUtA che, paNa paDita evI nidrAno tyAga kare che, prajJAvaMta pArake vizvAse rahetA nathI; pArakI AzA paNu rAkhatA nathI ] sadA jAgRta rahe che, kAraNu ke kALa adhAra che, ane zarIra duLa che, bhAraDa pakSInI mAphaka te sadA apramatta-jAgRta rahe che. [6] Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtranA cAthA adhyayananA bhAvArtha. 217 bhAvArtha = sAdhu pApathI sa kAcAne sayama mArge sabhALathI vicare che ane saMsAranAM kAmakAja ane gRhasthInA paricayane pAsarUpa mAne che. jyAM sudhI jJAna, daza na, cAritrAdinA lAbha prApta thAya tyAM sudhI saMbhALapUva ka jIvita dhAraNa karavuM. pachIthI prajJA buddhie karIne sava vastunA tyAga karI, aNusaNu lai, pAparUpa maLane pheDavA. (7) bhAvA--svacchaMdatAnA nirAdha karavAthI sAdhu mekSe jAya che. jema suzikSita kavacadhArI azva (vAranI sucanA mujaba cAle te ) yuddhamAM zatrune jItI Ave che (tema sAdhu paNu icchAne rUpe te mekSa pAme che). je sAdhu pUrvakALamAM (jIvAnImAM) apramatta rahIne vicare te sAdhu jaladIthI meAkSe jAya che. (8) bhAvArtha:--pUrvakALamAM apramattatva prApta na thayuM te te pazcAta kALamAM thaze. ( arthAta-hamaNAM te khAuM, pI, pachI maraNakALe dharma karIza ) evA vAda zAzvatavAdI AyuSyanA dhaNIne zeAle, paNa jema jema AyuSya zithila thatuM jAya che, ane maraNakALa nikaTa AvatA jAya che, tematema tevA manuSyane duHkha upaje che. (.ke me' dha na karyAM, have mArI zI gati dharmAM thaze ? ) ( 9 ) bhAvArtha:--prANI maraNu samaye ekadama tyAgarUpa viveka pALI zake nahi; teTalA mATe kAma bhega chAMDIne dharmane viSe udyama karavA, A leAkanu svarUpa ALakhavu, jJAnI purUSanI mAphaka ( zatru, mitra taraph ) samabhAva rAkhave, AtmAnuM rakSaNa karavu. ane kadi pramAda karavA nahi, (10) bhAvAthaH--je zramaNu (sAdhu) vAraMvAra mAhInI kane jIte che ane saMyama mArge vicare che tene nAnA prakAranA khAtu sparza du:kha naDe che, chatAM sAdhue manamAM tenA ha-zeka karavA nahi. (11) bhAvArtha:--evA prakAranA sparza buddhine mUDha karI nAMkhe che ane ghaNAne leAbhAve che, mATe te (strI-sparze vagere) tarapha 28 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene apavilA che ane tenI anyathI A thI jAna meLavavA tamane anAsakaLa macAra veSane 218 zrI upadeza sAgara. lakSa lagADavuM nahi, mAyAthI dUra rahevuM, krodha kara nahi, mAnane pheDavuM ane lebhane TALave. (12) bhAvArtha -je mithyAtvI (anyadharma) sadA rAga dveSane lIdhe paravaza paDelA che ane temAM sadAkALa macyA rahe che, evAene apavitra mAnI temane anAdara kare ane zarIra paDatAM sudhI jJAna meLavavAnI AkAMkSA rAkhavI. (athavA saMyama-dharmane viSe pravartavuM.) (13) ceAthuM adhyayana saMpUrNa. adhyayana pAMcamuM bhAvArtha-A saMsAra samudra jenA mahAna pravAhathI (janma-maraNathI) pAra utaravAnuM kAma ati kaThina che, tenA sAmA tIre mAtra ekaja mahA purUSa ( tIrthakara) pahecA che (arthAt-janma maraNathI mukta thayA che.) ane te mahA buddhivaMta purUSe nIcenA praznane uttara Ape che. (1) | bhAvArtha-pratyakSa rIte be prakAre jIva maraNAvasthAne prApta thAya che. 1 akAma maraNa, ane 2 sakAma maraNa (2) - bhAvArtha -bhUkha ane viveka rahita manuSyane akAma maraNa vAraMvAra prApta thAya che; paMDita ane dhArmika purUSane sakAma maraNa ekajavAra prApta thAya che. (3) | bhAvArtha--akAma ane sakAma maraNamAM prathama akAma maraNa viSe zrI mahAvIra deve kahyuM che ke kAmagane viSe mace rahIne mUrkha mANasa ati krUra hiMsAdika karma kare che. (4) je manuSya kAmagane viSe Asakita rAkhe che, te kuTilatAnI jALamAM phasAya che, [ juThuM bole che ane kura karma kare che]. te ema mAne che ke, "paraloka te meM joyuM nathI, paNa kAmabhegAdi sukha te pratyakSa dekhAya che. (5) | bhAvArtha-e kAmaga atyAre mArA hAthamAM ja che, paNa bhaviSyamAM sukha te anizcita che; paraleka che ke nahi e keNu jANe che ? (6) bhAvArtha -e laMpaTa baDAI kare che ke, "jevI gati Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtranA pAMcamA adhyayananA bhAvArtha. 219 bIjAnI thaze evI mArI paNa thaze, " paNa evA mUkha mANusa kAmabhoganA rAge karIne a Mte kaleza [du:kha] pAme che. (7). " bhAvArtha:--AvI ajJAnatAthI e mUrkha mANasa trAsa ane sthAvara jIvane du:kha devAnu Ara le che ane nirarthaka kAne arthe ghaNA jIvAnA nirarthaka vadha kare che. [8] Theza bhAvArtha :--evA mUrkha mANasa hiMsA kare che, mRSAvAda [jIDuM] khAle che, kapaTa Adare che, pArakI niMdA kare che, mAjI rame che, madya mAMsa seve che, ane ema mAne che ke A badhuM huM bahu sArUM karU chuM. [9] bhAvAH--jema aLasImAM mATI khAya che, mATImAM rahe che ane aMte mATImAMja sUkAine mare che tema kArya ane vacane karIne unmatta tathA dravya ane strIne viSe lubdha mANusa, rAgadveSa karIne banne prakAre (manathI ane kAyAthI) pApa khAMdhe che. [10] bhAvArtha:--pachI te glAni pAme che ane rAgathI gherAya che; ane peAtAnAM duSTa kanuM' ciMtvana karatA te paraleAkathI Dare che. [ 11 ] bhAvArtha:--narakanAM sthAna, ane pApI jIvanI gati (e ane) viSe meM' sAMbhaLyuM che, jyAM krUra karma karanAra bhUkha mANusane dANu duHkha veThavAM paDe che. [12]. bhAvArtha:--pachI te pAte upArjelAM karma pramANe janma dhAraNa karavAne mATe [narakanA] utpattisthAnamAM jAya che ane tyAM pazcAtApa kare che, [ ke arere! meM bahu bhuMDu karyuM ]. ema meM [ zrI mahAvIra deva pAsethI] sAMbhaLyu che. [13] bhAvArtha:--jema kAI gADIvAna rAjamArga dhArI saDakanA rastA ] jANavA chatAM te cheDIne viSama mArge gADuM calAve che, ane pachI gADAnI dharI bhAMgI javAthI zeca kare che, tema je mUrkha mANasa zrI tIrthaMkara devanA bhAkheleA dharma cheDIne adharma mArga aMgIkAra kare che te maraNukALe ( dharI gADIvAna zAca karatA hatA tema) zaiAca kare che. (14-15) bhAMgavAthI jema Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 zrI upadeza sAgara. bhAvArtha -pachI jyAre maraNa samaya Akhare AvI pahoMce che tyAre te mUkha lAyathI kaMpe che, ane te "akAma maraNe" mara che ane dAva (huta doSa) thI jItAyelo jugArI jema zoca kare che tema te pApI jIva (taka gumAvavAthI) zaza kare che. (16) bhAvArtha-mUkhanuM akAma maraNa (bAla maraNa) A pramANe samajAvyA pachI have DAhyA purUSanA sakAma maraNa (paMDita maraNa) viSe kahuM chuM te sAMbhaLe. (17) | bhAvArtha -puNyavaMta manuSya je saMyamathI pitAnA AtmAne ane vikArene vaza rAkhI zake che tevA paMDitanuM sakAma maraNa vyAkuLatA ane vina rahita hoya che, ema meM gurU mukhethI sAMbhaLyuM che. (18) bhAvArtha -evuM maraNa saghaLA sAdhune temaja saghaLA gRhasthane prApta thatuM nathI. kAraNa ke gRhasthanA AcAra vividha prakAranA hoya che ane sAdhunA AcAra ati viSama che. (19) bhAvArtha -kaI kaI saMsArI keTalAka [ nAmadhArI] sAdhu karatAM saMyama zreSTa hoya che. paNa kharA sAdhu saghaLA saMsArI karatAM saMyamamAM utkRSTa hoya che. (20) | bhAvArthacIra, valkala, mRgacarma dhAraNa karavAthI, yA te nagna rahevAthI, jaTA rAkhavAthI, kaMthA dhAraNa karavAthI, mAthuM muMDAvavAthI ane evAM evAM bAhya AcAra-nizAne grahaNa karavAthI koI durAcArI kumArgI [sAdhu pitAne durgatithI bacAvI zakatA nathI. (21) bhAvArtha -duHzIla bhikSA mAgIne AjIvikA kare paNa anAcAra seve ane pApakarma vaje nahi te te narakathI chuTe nahi, paNa pavitra vartana rAkhanAra (pitAnAM vrata rUDI rIte pALanAra) sAdhu hoya ke saMsArI hoya paNa svarge jAya che. (22) | bhAvArtha -zraddhAvaMta zrAvake sAmAyikanA aMga kAyAe karIne pALavA joIe. zukala ane kRSNa pakSamAM ( AThama, pAkhI vagerenA ) zuddha bhAve poSA karavA joIe. keI divasa te kara ja eka hoya che. je pAra Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI utarAdhyayana sUtranA pAMcamA adhyayanano bhAvArtha. 221 vAnuM cUkavuM na joIe. (23) | bhAvArtha -A rIte zikSA grahaNa karIne je kaMI gRhavAsamAM ( gRhasthAzramamAM) rahIne paNa suvrata pALe che te audyArika zarIra chAMDIne yakSa lokamAM jAya che. (24) bhAvArtha-pitAnA AtmAne saMvare karIne vaza rAkhanAra sAdhu bemAMthI eka gatine prApta thAya che, kAMte sarva karmane kSaya karIne te siddha thAya che ( mekSe jAya che ); athavA ( juja kama bAkI rahyAM hoyate ) mahA riddhivAna devatA thAya che. (25) bhAvArtha -anuttara vimAna jyAM mehanI karma rahelAM nathI, je jyoti (teja) thI bharapUra che, jayAM yazasvI devatAone vAsa che, teo dIrdhAyuSI, riddhivaMta, samRddhivAna, ati tejavI che, jeo navAM navAM rUpa dhAraNa karIne sukha bhogave che, tatkALa upajyA hoya evuM [ taratanA janmelA bALakanA jevuM ] jenuM svarUpa che, jenI aneka sUryanA jevI kAnti che; evA devakane viSe harakoI tyAgI athavA gRhastha, jeNe bAre bhede tapa ane sattare bhede saMyama pALe hoya ane potAnA AtmAne vaza rAkhyuM hoya, te jaI zake che. ( 26-27-28 ) | bhAvArtha -je pujya sAdhu purUSe pitAnA AtmAne vaza rAkhe che ane daDha saMyama pALanArA che temanI pAsethI A (baMdha) sAMbhaLyA pachI, bahu zruta ane zIlavaMta purUSo maraNa kALe bhaya pAmatA nathI. (29) bhAvArtha -buddhivAna purUSa ( banne prakAranA maraNanuM ) tela ( parIkSA ) karIne ane ( sakAma ane akAma maraNa ) bemAMthI vadhAre sAruM hoya te pasaMda karIne, dayA, dharma, kSamAdi Adare te te ( maraNakALe ) pitAnA AtmAne zAnta ane kSamAzIla rAkhI zake che. (30). bhAvArthamaraNa kALa prApta thAya tyAre zraddhAvaMta sAdhue pitAnA gurUnI samIpe maraNa-bhayane tyAgIne ( harSa-zeka tajIne ) zarIra tyAga (deha-kSaya) ne Iccha. (31) Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 zrI upadeza sAgara. bhAvArtha -deha tyAga karavAne samaya AvI pahoMce tyAre prajJAvAna purUSane traNamAMthI eka prakAre sakAma maraNa prApta thAya che. (32) pAMcamuM adhyayana saMpUrNa. adhyayana kuM. bhAvArtha-je manuSya taravanA ajANa che te saghaLA duHkhanA vibhAgI thAya che. ananta saMsAramAM te mUDha purUSa ane neka prakAranI pIDA pAme che. (1) | bhAvArtha-putra kalatrAdi mohapAsa ane (ekendriyAdi) yonimAM bhramaNanuM svarUpa samajIne, tatvajJa purUSa pitAnA AtmAne saMyamane viSe sthApe che, ane sarva jIva tarapha mitrabhAva rAkhe che. (2) | bhAvArtha - te ema vicAre che ke)-mAtA, pitA, putravadhu, brAtA, bhAryA ane putrAdi jyAre huM mArA pitAnAM karmane lIdhe duHkha jogavIza tyAre te thakI, temAMnuM koI mAruM rakSaNa karavAne samartha thaze nahi. (3) bhAvArthaA satya tatvarUpI artha buddhivAna purUSe samyaga draSTithI vicAra-ramara, mithyAtva ane nehane chAMDane pUrva paricayanAM [ gRhasthAzramanAM ] sukha yAda na karavAM. (4) bhAvArtha -gAya, azva, maNi, kuMDala, pazu, dAsa, sevaka ItyAdi sarva vastu chAMDavAthI [ he ziSya ! athavA he jIva !) te svecchArUpadhArI devatA thaIza. [5] | bhAvArtha sthAvara parigraha [ ghara, hATa vigere ] ane jaMgama parigraha ( dhana, dhAnya vigere ) jIvane pitAnAM karmanAM dukhathI sUkAvavAne samartha nathI. [6] | bhAvArtha-sarva prakAranAM sukha dukha si saunA AtmAneja lAgu paDe che. mATe prANImAtrane pitapatAne jIva vahAle che ema jANIne kaI chavane haNavA nahi ane temane bhaya upajAvavAthI tathA temanA upara vera levAthI sAdhue dUra rahevuM. [7] bhAvArtha - adattane narkanA hetu jANIne sAdhue aNadIdhuM Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana stranA chaThA adhyayanane bhAvArtha. 223 tRNa mAtra paNa levuM nahi, zarIranA nibhAvaathe kANuM pAtramAM gRhasthane dIdhele sujhate AhAra jame. [8] bhAvArthaA saMsAramAM keTalAka [ kapIlAdi jJAnavAdIo ] ema mAne che ke "hIMsAdika pApakarma tajyAvinA paNa pitAnA matanA AcAra pALavAthI ja sarva duHkhathI mukta thavAya che. [9] bhAvArtha -A jagatamAM keTalAka ema mAne che ke jJAnathIja mukti che, kriyAnI koI jarUra nathI. evA manuSya banya mekSanA sAdhanane svIkAra karavA chatAM te pramANe kriyA karatA nathI, ane mAtra vacananA ADambarathI pitAnA AtmAne A zvAsana Ape che. [10] | bhAvArtha-[ paNa jJAnane ahaMkAra rAkhanAra ema nathI jANatA ke ] bhASA jJAna jIvane narake jato bacAvI zakaze nahi. vidyA-paThana [ jAya, mImAMsA vagere ] mAtra jIvanuM pApathI 2kSaNa zI rIte karI zake? pApa karmane viSe maA rahenAra mUrkha mANase pApamAM uDAne uMDA DubatA jAya che te paNa pitAne paMDita mAnI bese che. [11] | bhAvArtha-je prANI mana, vacana ane kAmAe karIne zarIra varNa ane rUpane viSe Asakata rahe che te duHkhI thAya che. [12] | bhAvArtha -teo A aMtarahita saMsAramAM lAMbe mArge bhava-bhramaNa kare che, mATe sAdhue gatAgatanuM svarUpa oLakhIne saMsAramAM pApa karmothI dUra rahIne vicaravuM. [13] | bhAvAtha-saMsArathI ati uttama je mekSa [ mukita ] te meLavavA mAratha karIne riddhi viSayAdikanI kadi vAMcchanA karavI nahi; paNa pUrva karmanA kSayane arthe kAyA nibhAvavI. [14] | bhAvArtha -kama bandhananAM kAraNa dUra karavA ane avasare [ gya kALe ] svakriyA-anuSThAna karatAM vicaravuM [ avasaraNa thavuM ] AhAra pANInI mAtrA [ keTaluM vaheravuM te] jANIne, grahastha pitAne mATe banAvyuM hoya te sUjhate AhAra le[15] Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara4 zrI upadeza sAgara. bhAvArtha sAdhue anAdikano muddala saMgraha kare nahi, pAtarAne lepa thAya eTaluM ghI vagere rAkhavuM nahi. paNa pakSI jema patra [ pAMkha ] ekaThI karIne uDe che, tema sAdhue pAtra [pAtarAM] ekaThAM karIne kazI paNa apekSA rAkhyA sivAya vicaravuM. | bhAvArtha:-lajajAvAna sAdhu nirdoSa AhAra vihAra saMyama mArge vicare che, ane gAma yA nagaramAM nitya [ sthira ] vAsa karatuM nathI, ane pramAdI gRhasthanA samuhamAM apramAdI rahIne sUjhate AhAra grahaNa kare che. [17] bhAvArtha -sarvotkRSTa jJAnI, sarvAdhikadarzI ane anuttara jJAna, darzananA dhAraNa karanAra arihaMta jJAtaputra vaizAlika [ si. dvArtha ane trizalAnA putra ] zrI mahAvIra bhagavAne A pramANe kahyuM che. [18] chaThuM adhyayana saMpUrNa adhyayana sAtamuM. bhAvArtha -paNAne nimitte kaI [ mAMsAhArI ] mANasa meMDhane uchere, tene java, maga, maTha vigere khavaDAve che ane pitAnA gharanA AMgaNe tene pALI piSIne puSTa kare. [1] - bhAvArtha-pachI jyAre te rAte mAte, moTA peTavALe ane puSTa zarIravALo thAya tyAre gharano dhaNI ema Icche che ke have para Ave te sArUM. [2] bhAvArtha-jyAM sudhI paraNe na Ave tyAM sudhI te bicArUM prANI (mAMsAhArIne ghera ) jIvavA pAme che, paNa paraNe AvyuM ke tarata ja tenuM mAthuM chedAya che ane te khavAya che. [3] bhAvArtha-jevI rIte pareNAnI khAtara meMDhAnuM sArI rIte pAlanapoSaNa thAya che, tevI rIte mUrkha ane ajJAnI manuSya narakanI jIdagI mATe pApanuM piSaNa kare che. (4) bhAvArtha --e prANaghAtaka mUrkha mANasa jIvahiMsA kare che, mRSAvAda bele che, vATapADune dhadha kare che, corI kare che, adattAdAna le che ane koInuM dhana haravAnuM ciMtavana manamAM karyA kare che. (5) Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtranA sAtamA adhyayananA bhAvA pa bha vA:te mUrkha, strI ane viSayamAM lubdha rahe che, mahA Ara ane parigrahamAM macce rahe che, madya pIe che, mAMsa khAya che ane masta khanIte anyane dame che. (3) bhAvA--tevA [ viSayAsakta ] anna mAMsa ati svAdathI khAya che, tenu udara preADha thAya che, tenI nADAmAM leAhI uchALA mAre che, paNa meDhA jema aMte parANAne mATe haNAya che tema tene aMte narakanuM AyuSya prapta thAya che. (7) bhAvA--sukhAsana, chattara palaMga, gADI gheADA, dravya kAmabhAgAdi lAgavIne, mahA mahenate upArjana karelA dhananA vyaya karIne, aneka pApa rUpI maLa bhegA karIne, A jaganeja sasva samajIne, bhAreka jIva, jema meDhA, parANe AvavAthI du:kha pAme che tema te maraNu kALa AvI pahoMcavAthI zAca kare che. du:khI thAya che. (8-9) bhAtrA--pachI prANI hi"sA- karanAra pApI manuSya peAtAnA AyuSyanA aMte manuSya dehuthI bhraSTa ( mAnava bhavathI vimukha ) thAya che, ane ( pApa karmane lIdhe ) paravaza paDelA hovAthI aMdhakAramaya asura leAka ( naraka gati )mAM jAya che. (10) bhAvAtha--jema koI mANasa eka kADIne mATe hajAra dInAra hArI jAya, jema pelA rAjA ahitakArI AmraphaLa khAvAthI peAtAnuM AkhuM rAjya hArI gayA hatA, tema devatAnA kAmaleAga AgaLa manuSyanAM kAmaleAga kAMDI samAna che, vaLI devatAnAM kAmabhoga ane AyuSya manuSyanAM kAmabhAga ane AyuSya karatAM sahasragaNAM adhika che. (11-12) bhAvAtha--uttama jJAnavALA puNyazALI devatA aneka niyutanu' ( asaMkhya vanuM) AyuSya bhAgave che; muddhivALA manuSya sA varSa thI ochA AyuSyavALI jIMdagImAM devatAnA lAMbhA AyuSyanA lAbha gumAve che, (13) bhAvA traNa vepArI puMjI laine gherathI vepAra karavAne nIkaLe che. temAMnA eka lAbha meLavIne, khIjo mULagI muThI laine 29 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zrI upadeza sAgara ane trIje pitAnI saghaLI puMcha gumAvIne pAcho Ave che. A vyavahArika daSTAnta aMdagIne lAgu pADatAM zIkhavuM joIe. 15 | bhAvArtha-manuSya bhava e paMjIrUpa che; devagati lAlarUpa che. te puMjI gumAvavAthI mANasane naraka athavA tiryaMca nimAM (pazu nimAM) janmavuM paDe che. (16) bhAvArtha-pApI manuSya mATe be gati (naraka ane tica) nirmANa che, je bane gati duHkhadAyaka ane pIDAkAraka che. kAraNa ke (strIne viSe) lubdha rahevAthI e zaTha purUSa manuSya paNuM ane devapaNuM hArI beThe che. (17) bhAvArtha-e bane [devapaNuM ane manuSyapaNuM] hArI beThele hevAthI tene bevaDI durgati (naraka ane tiryaMca) veThavI paDe che; ane e adhogatithI nIkaLIne lAMbe kALe paNa ucca [deva yA manuSya ] gati prApta karavI durlabha thaI paDe che. (18) bhAvArtha-mUkhane A pramANe hArelo dekhIne pratyeka manube mUrNapaNAnA ane paMDitapaNAnA sArAsAranI vicArapUrvaka tulanA karavI joIe. je manuSya dharma aMgIkAra karIne manuSya cenI pAme che tenI tulanA mULa mUDI laI pAchA AvanAra vepArI sAthe thAya che. (19) bhAvArtha--je gRhastha vinitapaNAnI vividha prakAranI zikSAe karIne sadAcAra pALe che te manuSya nIne pAme che, kAraNa ke prANI mAtrane potapotAnAM karmanuM phaLa maLe che. (20) bhAvArtha -paNuM je manuSya vipula ane vistIrNa zikSA [ pa ca mahAvrata rUpa] grahaNa karIne te pALe che tenI tulanA puMjI uparAMta lAbha meLavanAranI sAthe thaI zake che, evA sarvettama AcAravALe sadAcArI purUSa AnaMdathI devapaNuM pAme che. | bhAvArtha-evI rIte sadAcArI sAdhu tathA gRhastha potAnA sAdhupaNAnA ane gRhasthapaNunA lAbha samaje che. tethI paMDita purUe sAvadhAna rahIne dharma mAge pravartavuM joIe. [2] bhAvArtha-manuSyanAM kAmaganI tulanA kuzAge (darbhanI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sUtranA AThamA adhyayanane bhAvArtha. 227 aNu upara) rahelA jaLa bindu sAthe thaI zake che, jyAre deva tAnAM sukhanI sarakhAmaNuM samudranA (agAdha) jaLanI sAthe karI zakAya che. arthAta devatAnA pramANamAM manuSyanAM sukha nahi sarakhAM che.) (23) bhAvArtha-manuSyanAM ati alpa AyuSyanAM kAmabhega kuzAge rahelA jaLa bindu samAna che. te pachI (devatAnA apAra sukhane alabhya lAbha prApta karIne te sAcavI rAkhavAne ke manuSya na Icche? | bhAvArtha je jIva kAmagathI nivRtta thato nathI te AtmAne khare hetu (mukti) gumAve che, jo ke mokSano denAra zuddha mArga sAMbhaLIne te teNe aMgIkAra karelo che, chatAM te thakI te vAraMvAra bhraSTa thAya che. (25) bhAvArtha-je jIva kAmagathI nivRtta thayela che te A tmAne khare hetu (devalokAdi) gumAvatuM nathI. te ema mAne che ke A apavitra zarIra tyAgIne huM devatA athavA siddha thaIza. bhAvArtha-je lokamAM riddhi, kAnti, yaza, kIrti, dIrdhAyu ane sarvottama sukha rahelAM che tyAM te utpanna thAya che. (27) | bhAvArtha--adharma aMgIkAra mUkhanI mUkhai te tame juo ! zuddha dharmane tyAga karavAthI e jIva narakamAM utpanna thAya che. [28] | bhAvArtha-satya dharmane anusarIne cAlanAra dhIra purUSanuM pairya tame juo ! te adharma mArga tyAgIne dharma mArge cAlavAthI devakane viSe utpanna thAya che. (29) bhAvArtha-DAhyA puruSa mUkhanI mUrkhAI ane paMDitanA paMDitapaNAnI pitAnA manathI tulanA kare che. sAdhu mUkhapaNuM chAMDIne paMDitapaNuM seve che. (30) sAtamuM adhyayana saMpUrNa - adhyayana AThamuM. bhAvArtha-A adhuva ane asAzvata saMsAra je aneka khethI bharele che, temAM kevA kartavyathI-kayA dharmane agIkAra karavAthI durgatine viSe na jAuM, (1) Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. bhAvAtha--pUrva saMbaMdha chAMDIne kai vastu upara mAhe na kara, pAtAnA upara mAhe rAkhanAra upara paNa je sAdhu meha na rAkhe, te A leAka ane paraleAkanA duHkhathI chUTe. (2) bhAvArtha te munivara [ kapila kevaLI ] je peAte mAha rahita che ane jJAna darzane karI sahita che, te sarva jIvAnu hita ane mAkSa IcchI, ka anya TALavAne kahe che. (3) bhAvAthaeN (AtmAnA) sava adhana, krodhAdika prakAranA kama anjInanA hetue sAdhue cheDI devA joie, viSaya (zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza ) jANuvA chatAM, temAM teNe lubdha thavuM nahi, bhAvArtha jenI buddhi mada, mUDha, nicca kama karanArI ane Atmahita karanAra meAkSathI vimukha che, te dharmane viSe ALasa kare che, nicca kama kare che ane mAkhI jema zleSmamAM khadhAI jAya che tema sasAramAM baMdhAi rahe che. (5) bhASA e kAma bheAga chAMDavAnu kArya kaThina che; kAyara purUSaSa e kAmamAga sahelAIthI chAMDI zakatA nathI, paNa vyApArI ( vANIA ) jema vahANuthI samudra tare che, tema sAdhu purUSa saMsAra samudra tarI jAya che. (6) 228 bhAvArtha----jo ke pAte pazunI mAphaka ajJAnatAthI jIvahatyA karatA hAya, te paNa keTalAka paratIthi ema kahe che ke ame zramaNa-sAdhu chIe; AvA vivekahIna pApa DhaSTivALA manuSya mithyAtva karI naryuM jAya che. (7) bhAvA--kAie prANISadhanA koi paNa kAryamAM anu mAna ApavuM na joIe; AthI bahudhA khIjA duHkhA-pApa krarmomAMthI mukata thaI zakAya che, ema tIrthaMkara gaNadharoe sAdhu dharma parUkhyA (kahyo) che. (8) bhAvA --je purUSa prANI-jIvane mAre nahiM te samita [ sAvadha ] kahevAya che, jevI rIte prANI ucca pradezaparathI DhaLI jAya che tevI rIte te purUSane pApa karma lAgatuM nathI. (9) bhAvA--je je trasa ane sthAvara jIvA 'pRthvipara Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAdhyayana sutranA AThamAM adhyayanane bhAvArtha. rara9 vaselA che, tene mana, vacana, karma karIne piDA upajAvavI nahi. bhAvArtha-sAdhue zuddha nirdoSa AhArane jANu, ke AhAra kape tenuM jJAna meLavavuM, ane tenA niyama barAbara pALavA. zarIra nirvAhane arthe ja AhAra le ane niSpa AhAramAM lepatA na rAkhavI. ( 11 ) bhAvArtha--Tharelo AhAra, jIrNa dALa (maga, aDada, caNAnI] bakakasa, pullAka, je nirasa hoya te khAvuM ane zarIra narvAha athe maMtha [ badara cUrNa ] khAvuM. (12) bhAvArtha-purUSa lakSaNa, vipnanA khulAsA, ane zarIra pharake tenA khulAsA-eTalAM vAnAM je kaMI kahe tene sAdhu na kahevA ema tIrthaMkara bhagavAnanI AjJA che [13] bhAvArtha-jeo pitAnA AtmAne aniyaMtrita rAkhe, tapa vidhAna AdimAM aniyamita rahe, samAdhI egathI bhraSTa thAya, kAma, rasa, bhega ane bhejanamAM lubdha rahe, e asura nimAM janme che. (14) bhAvArtha-jyAre te asura nimAMthI nIkaLe che, tyAre tene saMsAramAM ghaNI vakhata sudhI paribhramaNa karavuM paDe che. jenA AtmAne karma maLane lepa lAge che, tevA purUSane jaina dharma ane samyakatvanI prApti durlabha che. (15) | bhAvArtha-A. AkhI pRthvi dravya vagerethI bharI, keIne ApIe te paNa jevI rIte tRSNane aMta Ave te nathIsaMteSa thatuM nathI, evI rIte keI jIvane saMtoSa mahA muzkela che. (16) bhAvArthapathI lAbha tathA lobha jema lAbha thAya tema labha vadhatuM jAya che. be mAsAthI jarUrIAta pUrI paDatI hoya, chatAM keTi dhanathI paNa saMteSa nathI. (17) bhAvArtha-strI rAkSasIne viSe lubdha thavuM nahi. tenA hRdaya upara kuca rUpI mAMsanA be locA che, tenuM citta aneka Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zrI upadeza sAgara. sthaLe bhaTake che, te purUSane lalacAve che, lebhAve che ane tene (pAsamAM laI) dAsa banAvI ramADe che. (18) | bhAvArtha sAdhue strIne IcchavI nahi. teNe strIne pari tyAga kara. sAdhu dharma barAbara jANIne pitAnA kartavyamAM AtmAne daDha kare. (19) bhAvArtha vizuddha jJAnI kapila kevaLIe A dharma (pAM. case cAra pAse) ka che. je te dharma karaze te taraze ane ane leka ArAdhaze. A leka ane paraloka baMnenuM sArthaka karaze. ( 20 ) AThamuM adhyayana saMpUrNa. adhyayana navamuM bhAvArtha sAtamA devakathI AvIne manuSya lekane viSe janma lIdhA pachI nami 2jA mahanI kamathI mukta thayA ane temane potAnA pUrva bhavanuM jAti smaraNa jJAna thayuM. (1) bhAvArtha-jAti samaraNa jJAna upajavAthI nami rAjA sarvotkRSTa jIna dharmane viSe svayaM sabuddha thayA. [ pitAnI meLe dharmane pratibodha pAmyA ]; tethI pitAnA putrane rAjya seMpIne pite dikSA grahaNa karI. (2) bhAvArtha-pitAnA aMtaHpuranI devAMganA sarakhI strIe saMgAthe devaloka sarakhA bhega bhegavyA pachI, potAne jJAna upajavAthI nami rAjAe bhega che dIdhA. (3) | bhAvArtha-mithilA nagarI tathA deza, caturaMga senA, aMtaH pura tathA pitAne saghaLe parIvAra cheDIne mahAtmA nami rAjA dikSA laIne ekAMtavAsamAM jaI rahyA. (4) bhAvArtha-jyAre nami rAjarSi pravajyathe (dikSArthe) nagara thakI bahAra nIkaLyA te vakhate mithilA nagarImAM sarva sthAne kelAhala macI rahyo. (5) - bhAvArtha-sarvottama pravajya sthAnane viSe pahoMcelA nAma rAjarSi pAse zaka (Indra) deva brAhmaNanuM rUpa dhAraNa karIne AvyA ane temane nIce pramANe prathana karyA-[6] Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAyana - vamA adhyayananA bhAvArtha. 231 bhASA:- hai rAjA ! mithilA nagarImAM A kAlAhala zAnA macI rahyo che ? ane mahela tathA hirAmAM A hRdayaleka Akantu zAnuM saMbhaLAya che? ' (7) ? - bhASA e sAMbhaLIne devendranA praznanA hetu ane kAraNu samajI laIne nima rAjarSie nIce pramANe uttara ApyA. (8) bhAvArtha hai brAhmaNa ! mithilA nagarInA udyAnamAM patra, phaLa, phule karI sahita zItaLa chAyAvALuM maneAramA nAme eka pavitra vRkSa che, ane te ghaNAM pakSIonuM Azraya sthAna che; vAyarAthI e pavitra vRkSa manAramA calAyamAna thavAthI duHkhathI pIDAtA ane zatru rahita pakSIe Andva kare che. ' bhAvA--e sAMbhaLIne rAjiSa nimanA hetu ane kAraNe prerita evA devendre nIce pramANe prazna karyAM. [11 ] bhAvA --. huM bhagavAna ! A agni ane vAyu pratyakSa dekhAya che, tamAro mahela maLe che, chatAM tame tamAruM aMta:pura sAmu` krama jotA nathI ? ' [12] [pramANe) khAlyA. (13) bhASA --e sAMbhaLIne nima rAjarSi ( gAthA 8 sI bhAvArtha.. he brAhmaNa ! emAM mArUM kAi nathI ema samajIne huM sukhI chuM ane sukhe rahuM' chu. mithilA nagarI maLI javAthI mArU kai khaLatu nathI. ( 14 ) bhAvAtha jeNe putra kalatrAdinA tyAga karelA che, gRhasthanA vyApArathI je rahita che, tevA sAdhune koI vastu priya nathI tema apriya paNa nathI. ( 15 ) bhAvArtha:- je muni athavA ghara rahita bhikSuka gRhasthanA vyApArathI ane saghaLA ArambhathI mukata che, ane je ekAntamAM rahIne mAkSa mAnu ciMtvana kare che tenuM kalyANa thAya che. ' bhAvAtha eTale devendra (gAthA 11mI pramANe ) melyA, bhAvA --- huM kSatriya ! prathama nagaranA rakSaNArthe kADha mathAva, tene daravAjA mUkAva, tenA upara kharo banAva, tenA Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrI upadeza sAgara. phaztI khAI khAdAva, yuddha sthAna upara zataghna yaMtra ( sA subhatane ekI sAthe mArI zake evAM yaMtra) goThava; tyAra pachI ( dikSArthe ) jAje, ' (18) [pramANe] melyA, ( 19 ) bhAvAtha :-.e sAMbhaLIne nima rASi [ gAthA . bhAvArtha --dharma tattva upara zraddhArUpI nagara vasAvI, tenA pharatA kSamArUpI kATa khAMdhI, tapa sayamarUpI bhUgaLavALA gharavAjA mUkI, e traNe prakAre killAne abheda banAvave. pachI parokramarUpI dhanuSya dhAraNa karIne, iriyAsumatirUpI tenI pratyaMcA ( tAMta ) karIne, saMtASarUpI tenI mUTha banAvIne, satyarUpI aMdhanathI tenI mUTha lapeTIne taparUpI lehamANu caDhAvIne, kama rUpI kavacane bhedavAthI, buddhimAna sAdhu vijaya meLavIne saMsArathI mukta thAya che. ( 20-21-22 ) bhAvArtha -e sAMbhaLIne devendra (gAthA 11 mI pramANe)belyA, bhAvA -- hai kSatriya ! prathama mahela, vamAna gRha ( bhavya makAne ) ane krIDA sthAna madhAva; tyAra pachI tuM ( dikSArthe ) jAje. ' ( 24 ) bAlyA. ( 25 ) bhAvArtha -e sAMbhaLIne nima rAjiSa (gAthA 8 mI pramANe) bhAvAtha - hai brAhmaNa ! je mAne viSe ghara kare che, tene bhaya upaje che. je nagarane viSe javuM che tyAMja zAvatuM ghara (muktirUpa) karavuM. [vacce ghara kANu kare?'] (26) bhAvArtha -e sAMbhaLIne devendra ( gAthA 11 mI pramANe ) khelyA. bhAvA cAra, lUMTArA, taskara, vATapADu vagerene zikSA karIne, nagarane temanA bhayathI mukta kara, tyAra pachI huM kSatriya ! ( dikSAthe ) jAje. [28] [ khelyA. (29) bhAvArtha e sAMbhaLIne nima rAjiSa [gAthA 8 mI pramANe bhAvA.. huM brAhmaNa ! manuSya. vAraMvAra khATI zikSA kare che. niraparAdhI vinA kAraNe mAryAM jAya che ane cArI karanArA chuTI jAya che, ' (30) , bhAvArtha ---e sAMbhaLIne devendra (gAthA 11mI pramANe) khelyA. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI uttarAyana sUtranA navamA adhyayananA bhAvA. 233 bhAvAthaH he rAjana! tane je rAjAe namatA nathI temane vaza kara, tyAra pachI he kSatriya ! tuM dikSAthe jAje. ' ( 32 ) bhAvAthaH--e sAMbhaLIne nami rAjarSi (gAthA 8 pramANe) khelyA.33 bhAAM H-- kAi subhaTa raNasaMgrAmane viSe dvArA cAhAne jIte, tenA karatAM kASTha purUSa pAtAnA AtmAne jIte te sAthI mhoTA subhaTa kahevAya. bhAvArtha:-- peAtAnA AtmA sAthe yuddha kara. khAdya yuddha karavAnI zI jarUra che ! AtmA pe!te pAtAneja jIte tethI te sukha pAme che.' (35) bhAvArtha:- pAMca indrio ane krodha, mAna, mAyA, lAbhathI AtmAne jItavA ( mukAvavA) e ati durlabha che; jeNe pAtAnA AtmAne jItyA che, teNe sarve jItyuM che ema samajavuM, ' ( 36 ) - bhAvA --e sAMbhaLIne devandra (gAthA 11 mI pramANe ) khelyA. (37) bhAvArtha: huM kSatriya ! mahA yajJA kara; zramaNa-srAhmaNane jamADa, suvarNAdinAM dAna de, tuM pAte bhAga bhAgava, ane hAma havana kara. tyAra pachI dikSAye jAje. ( 38 ) bhAvAH--e sAMbhaLIne nim rAjiSa ( gAthA 8 bhAvAH- krArya mANasa prati mAse deza lAkha tathApi sAdhu purUSo jeo kAMi dAna detA nathI temanA karatAM paNa zreSTa che. (40) -- bhAvAya e sAMbhaLIne devendra ( gAthA 11 mI pramANe ) melyA. (41) bhAga:- -- he rAjana ! dhAra Azrama ( gRhasthAzrama) cheADIne tuM anya AzramamAM dAkhala thavA icche che; paNa gharamAM rahIneja pASadha nRta karIne sASa mAna.' (42 ) bhAvArtha e sAMbhaLIne nami rAjarSi ( gAthA 8 pramANe chellA. ) bhAvArtha:kAI ajJAna mANusa mAsakhamaNune pAraNe mAtra kuzAgra (darbhanI aNI upara rahe eTale ) AhAra laine sASa mAne, teApaNu tenA tapatuM kuLa zrI bhagavate bhAkhelA cAritrarUpa dhanA seALamA bhAganA phaLane paNa paheAMce nahi. ' (44) bhAvArtha :--e sAMbhaLIne devendra (gAthA 11mI pramANe melyA.) (45) bhAvArtha:-- rUpuM, sAnu, maNi, meAtI, trAMbhu, suMdara vastra, rathAdika vAhana ane bhaMDAra vadhAra, tyAra pachI huM kSatriya ! tuM ( Aithe ) jAje. ' bhAvArtha:--e sAMbhaLIne nima rAjiSa [ gAthA 8mI pramANe] khelyA. bhAvArtha :- seAnA rUpAnA kailAsa parvata jevaDA asakhya DhagalA hoya, tA pazu leAbhI mANasane tethI sASa thatA nathI. kAraNake tenI tRSNA AkAzanI peThe anaMta che. '(48) 30 pramANe melyA. ) gAyAnAM dAna de, saMyama e dAna Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zrI upadeza sAgara. bhAvArthacekhA, java vigere dhAnathI tathA senA, rUpA ane pazuthI bharapUra karIne saghaLI pRthvI ekaja mANasane ApI daIe te paNa tenI tRSNa tRpta thatI nathI, ema jANIne tapa karavuM." [49]. bhAvArtha -e sAMbhaLIne devendra [gAthA 11 mI pramANe belyA. 50 bhAvArtha -he pArthiva ! AzcaryanI vAta che ke, AvA addabhuta bhoga chAMDIne tuM kalpanika [ adazya ] bheganI IcchA kare che. svargIya adaSTa sukhanA lebhathI te pratyakSa sukha tajI de che tethI tane pazcAtApa thaze.' 51 bhAvArtha e sAMbhaLIne nami rAjarSi [gAthA 8 mI pramANe bolyA. bhAvArtha - he brAhmaNa! e kAmaga kSaNe kSaNe pIDA utpanna kare evA zalya [ kaMTaka] samAna che, e kAmabhoga [ dharma jIvita vinAzaka] viSama viSa samAna che, e kAmaga jherI nAga samAna che; mANaso kAma bheganI abhilASA kare che paNa temanA manoratha pUrA thatA nathI ane Akhare kAmI purUSanI durgati thAya che." [53] bhAvArtha-krodha karIne te adhogatine viSe jAya che, mAne karIne adhama gatine pAme che, mAyA saddagatine nAza kare che ane lebhe karIne Aloka ane paraloke bhaya upaje che." [54] bhAvArtha-brAhmaNanuM rUpa chAMDIne, pitAnuM kharuM svarUpa prakaTa karIne, indra AdarapUrvaka rAjarSine namana karyuM ane madhura vacane karIne temanI stuti karavA lAgyA. [55]. bhAvArtha - ahe mahAnubhAva! Ape krodhane jItyo che. ahe puNyAtmA ! Ape mAnane parAbhava karyo che. ahe nami rAjarSi ! Ape mAyAne jItI che. ahe sAdhu purUSa ! Ape lAbhane vaza karyo che. ' [56] . bhAvArtha - sAdhu purUSa! ApanI saralatA vismaya pamADe evI che ! Apano mRdubhAva [kamaLatA ] AzcaryakAraka che! dhanya che ApanI uttamottama kSamAne! dhanya che ApanI zreSTha nirlobhatAne [57] | bhAvArtha - he pujya! A bhavane viSe Apa uttama purUSa che. have pachInA bhAvamAM [paraloke paNa Apa uttama thazo, ane sarva lekamAM sarvottama sthAna je mekSa tene viSe karma rahita thaIne Apa nicce jaze. | bhAvArtha -A pramANe stuti karIne zaka (Indra) pUrNa zraddhAnI pradakSiNuM dete nami rAjarSine vaMdavA lAgyo. [58] bhAvArtha -munivaranA [ nami rAjAnA ] cakra aMkuza karI sahita [ zAstrokta zubha lakSaNa yukta ] pagane vaMdana karIne, jeNe manohara capala kaMDala kirITa dhAraNa karelAM che evA Izva AkAza mArga UDayA. [6] Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI sumikSa yoga lakSaNa. 235 bhAvArtha -nami rAjarSie pitAnA AtmAne vinaya dharmane viSe sthApyo. InDe jenI pratyakSa parIkSA karI evAM nami videha dezAdhipe gharabAra choDIne cAritra [ zramaNatva] dhAraNa karyuM. [ 61 ] | bhAvArtha -svayaMsabuddha, paDita ane vicikSaNa purUSo A pramANe varte che. ane jevI rIte nami rAjarSie kAmagane chaDayA tevI rIte teo kAmabhogathI niva che. [ 62 ] Iti navamuM adhyayana saMpUrNa atha zrI jyotISa subhIkSa yoga lakSaNa 1. vaizAkha suda 3 nI savAramAM pUrva dIzAne pavana hoya to ale SAmAM ghaNe varasAda thAya, paNa kaIka rogane upadrava thAya, 2. rehiNI tape ane kRttikAmAM varasAda varase to bahu zreTa subhikSa thAya, paNa je rohiNImAM gAje ane kRtikAmAM na vararo te durbhikSa thAya. 3 karka saMkrAnti bese te divase meSa, mithuna, ke mInane caMdramA hoya te 100 ADhA [ pANInuM mA5] varasAda varase; je sIMha ke dhanane caMdra hoya te 50; kanyA ane makarane caMdra hoya te 25; ane karka tulA, vRzcika ke kuMbhane caMdra hoya te 12 ADhA varasAda thAya. 4. je karka saMkrAti zrAvaNa vadamAM bese, ane te divase varasAda varase to cha mahInA sukALa rahe. 5. karka saMkrAnti bese te divasathI dasame divase je buddhane udaya hoya te zrAvaNa mAsamAM bhAre varasAda varase. 6. rsiha saMkrAti bese te divasathI dasame divase buddhane udaya thAya to ghaNe varasAda thAya. 7. dIvALI ravIvArI hoya te AvatA comAsAmAM 50 divasa varasAda varasa; semavArI hoya to 100 divasa; maMgaLavArI hoya te 40 divasa; budhavArI hoya to 60 divasa; gurUvArI hoya to 80 divasa; zukravArI hoya to 90 divasa: ane zanIvArI hoya to 20 divasa varasAda thAya. 8. kArtika zada 5ne somavAra hoya te surmikSa yoga jANo, 9. kArtika suda 11 ne divase vAdaLa hoya to AgaLa ASADha mAsamAM varasAda ghaNe thAya. 10. jeThA zada bIje gAje to zIyALAmAM baMdhAela garbha nAza pAme, jethI varasAda cheDe thAya. 11. aSADha suda 5 ne ravIvAra hoya to varasAda thaDeH somavAra hoya te ghaNo varasAda; maMgaLavAra hoya te yuddha; budhavAra heya te subhikSagurUvAra hoya te kSema; zukravAra hoya to sukha ane zanIvAra heya te vinAza thAya. 12. aSADha suda 9 ke 10 ne divase vAdaLa ke garjanA heya te cAre mAsa sArI vRSTi thAya. 13, je varSamAM lIMbAnI Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23} zrI upadeza sAgara. lIMbALA pAkIne garI paDetA surbhikSa ane jhADa upara sukAI jAya te durbhikSa. 14. je varSamAM kreza, khera, pIlu, lIMkhaDA ane akhA sArA pAke tA hIM, dudha Adi rasa dhIM thAya. 15. je varSamAM jeTha mAsamAM thArane navA pAMdaDAM sArAM Ave te varasAda sArA thAya. atha zrI dubhikSa cAga lakSaNa, 1. je varSoMmAM eka rAzI upara nave graha hAya te varSamAM durbhikSa yeAga jANuvA, athavA rAja vIgraha thAya. 2 je varasamAM 13 mahInA hAya, ane sUryanI rAzInI AgaLa maMgaLa rahe, e yAga jo varSARtumAM hAya tA durbhikSa yAga jANavA. 3 je varasamAM rAhu daitune udaya hAya tA bhUmI kaMpe, athavA teja varasamAM tArA khare, ane pu MchaDI tArA uge tA durbhikSa yAga jANuvA. 4 je varasamAM caItara, vaizAkha ane jeTha mAsamAM varasAda varase, ane zrAvaNa, bhAdaravA mAsamAM TADha vAya ane pavana ghaNA phUMkAya te dubhikSa cAga jANavA. 5 je varSamAM rAtre kAgaDA khele ane divase zIyALa khele tA durbhikSa yAga jANavA. 6 je varSamAM asADa suda 15 ne kSaya heya tA durbhikSa yAga jANuvA. 7 je varSamAM ka saMkAnti, zatI, ravI, sAma ane maMgaLavArI hAya, temaja varasane rAjA zatI, ravI ke maMgaLa hAya tA te varSoMmAM durbhikSa athavA lehIvakAranA rAga cAle. 8 je varSoMmAM dIvALInA divase svAMti nakSatra hAya, ane zatI, ravI ke maMgaLavAra hAya temaja AyuSyamAna yAga hAya tA durbhikSa yAga jANuvA. 9 je varSoMmAM mahA suda 5 ne divase zanI 6 ma gaLavAra hoya tA dubhikSa athavA pRthvI DeAle athavA koi deza ujjaDa thAya. 10 je varSamAM caMdra, sUryanA grahaNu eka mAsamAM e hAya tA durbhikSa cAra jANavA. 11 je varSamAM mIna rAzImAM zanI hAya ane karka rAzImAM gurU hAya, temaja tulA rAzImAM maMgaLa heAyatA durbhikSa yAga jANuvA. 12 je varSoMmAM kArtika zuda 1 ne budhavAra hAya tA durbhikSayAga jANavA. 13 je varSamAM aSADa suda 9 ne divase vAdaLa na hAya tathA caMdra, sUrya nirmaLa asta thAya teA durbhikSa yAga jANavA. 14 je varSamAM uttarA bhAdrapada, revatI, bharaNI, mULa, ane madhA, e nakSatra upara gurU hAya, ane vizAkhA, svAMti, pUrvASADhA upara maMgaLa hAya tA durbhikSa ceAga jANuvA. 15 je varSamAM pAya, mAha, phAgaNu, mAsamAM TADha thADI paDe tathA caitra ane jeTha mAsamAM varasAda varase teA durbhikSa yAga jANavA. 16 je varSamAM mAthe puMchaDIvALeA tArA uge teA durbhikSa yAga jANavA. 17 je varSamAM aSADa suda 8 te divase kRttikA nakSatra athavA mRgazar Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 atha zrI durlakSa yoga lakSaNa hoya te durbhikSa ga jANo. 18 je varSamAM sUryanA nakSetra strI ane napuMsaka nakSatrathI zarU thAya te varSamAM varasAda thoDo thAya ane dhAnya mevuM thAya. 19 je varSamAM amAsa maMgaLavArI hoya ane samArI eka paNa na hoya te durbhizva yoga jANa. 20 je varSamAM jeTha suda 10 sudhI varasAdano chAMTo paNa na paDayo hoya to durmikSa yoga jANa. 21 je. varSamAM aSADa mAsamAM dhumara varase, vAdaLa zItaLa hoya ane khAlI gAje temaja pRthvI Dole te durbhikSa ga jANe. 22 je varSamAM zrAvaNa tathA bhAdaravA mAsano gurU, maMgaLa vakrI hoya to durmikSa yoga jANo. 23 je varSamAM jeTha vadI amAsane divase sAMje sUrya Athamate je ane te kaI jagyAe Athame che tenI nIzAnI rAkhavI, ane asADa suda bIjano caMdra Athamate je, je te caMdramAM sUryanI DAbI bAjue Ayame to kALa paDe. jamaNI bAjue Athame to ghaNuM sAruM ane mAthe Athame te madhyama jANuM. 24 je varSamAM gAya, bheMsa, kurUpa baccAne janma Ape, ane piSa mahinAmAM vAdaLa vInA vIjaLI thAya te dunni kALa jANa. 25 je varSamAM zrAvaNa, bhAdaravA mAsamAM keI graha udaya asta na thAya te durbhikSa yoga jANa. 26 je varSamAM zrAvaNa bhAdaravAmAM vAyara vAya, vAdaLAM thAya ane varasAda na varase te dubhikSa ga jANo. ra7 je varSamAM rahINI nakSatra parvata para paDe tathA varasane rAjA. maMtrI zanI, maMgaLa hoya te durmikSa yoga jANe. 28 je varSamAM mahA suda 1 no kSaya hoya tathA vAra budha, zanI ane bhema hoya te dabhikSa yoga jANavo. 29 je varSa mAM aSADa suda 11 no kSaya hoya tathA zanI ravI maMgaLa hoya te durmikSa yoga jANa. 30 je varSamAM bAre saMkAnti paMdara muhurtanI heya tathA zanI, ravI, maMgaLa hoya te duSi yoga jANa. 31 je varSamAM samayano rAja hasta heya, zanI rAha ke maMgaLa yukta hoya to durmikSa ga jANu. 32 je varSamAM piSa, mAha, phAgaNa, caitra, vaizAkha, jeTha, kArataka ane mAgazara e mahInAmAM tArA khare tathA tArAmaMDaLa pharatA dekhAya ane te agni sarakhA dekhAya te pRthvI pralayakALa je durbhikSa paDe. 33 je varSamAM citra, vaizAkha, kArataka, A ane aSADanI punamanA divase caMdramAnA biane rAhINIne tAro vedha karIne nIkaLe to mahAkALa chatrabhaMga yoga jANu. 34 je varSamAM aSADa, caitra, phAgaNa ane kArataka mahInAmAM eka mAsamAM caMdra sUryanA grahaNa thAya to ane te saMpurNa grahaNa hoya to bhayabhrAnta kALa paDe. 35 je varSamAM dhana, mIna, sIMha ane kanyA rAzI upara krUra Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zrI upadeza sAgara. graha kheDA hAya tA dubhikSa jANavA. 36 je varSamAM revatI, satnISA, azleSA, ane mULa e nakSatra upara gurU, zanI ane rAhu hAya tA durbhikSa yeAga jANuvA. 37 je varSamAM zIyALAmAM TADha na paDe, unALAmAM TADha paDe ane caitramAM varasAda varase to durbhikSa jANuvA. 28 je varSoMmAM rAjA-maMtrI hasta hAya athavA vakrI hAya, aticArI hAya te te varSamAM madhyama dukALa jANavA. 79 je varSamAM varasanA rAjA krUra graha sahita hAya tA mahA vipatti paDe, 40 je varSamAM rAjA, maMtri ane kATavALa ane traNe krUra graha hAya tA durbhikSa dhAma jANuvA. 41 je vaSa~ krUra saMvatsara nAma hAya ane varasatA rAjA-maMtrI paDu krUra hAya tA va nebjha, vahepArI duHkhI. 42 je varSomAM tera mahInA hAya, eka mahinAmAM be tIthi TuTelI hAya to akALa rAjya vigraha thAya. 43 je varSamAM zuda 5 zubha vArI na hAya, sAmavatI amAsa na hoya tA madhyama samaya jANuvA, athavA tIDanA upadrava thAya. 44 je varSoMmAM trazu grahaNu hAya tA pUrva dIzA ane mevADamAM durbhikSa ceAga jANavA. 45 je varSamAM rAhINInA tArA vedha kare teA durbhikSa yAga jANuvA. 46 je varSamAM zanI, rAhu ane maMgaLa eka rAzIpara hAya tA varSe bhayaMkara, kALapaDe ane putra putrA vece. 47 je varSamAM pAMce graha eka rAzI upara Ave ane gurU, zanI hasta hAya teA rAga cAle. 48 je varSamAM zrAvaNamAM naiRtya khUAmAM agastanA tArA uge ane rAtaneA ThaMDA pavana vAya teA samaya bahuja kharAma, rAjya vigraha, phaLa phulaneA nAza, ane garbhapAta thAya. 49 je varSamAM gurU, zatI, rAhu ane bhAma eka nakSatra upara Ave te chatrabhaMga, rAjya--vigraha ane hiMdu-musalamAnamAM laDAI thAya. 50 je varSamAM tArA bahu khare, vAdaLa vInA vIjaLI thAya tA durbhikSa yAga jAhuvA. pa1 je varSamAM samayanA rAjA saMvatsaranI rAte na dekhe, krUra graha saMyukata hAya tA cAmAsAmAM pavana cAle, ane varasAda. thADA thAya. para je varSamAM soMha rAzInA gurU hAya, ane kuMbharAzo upara rAhu magaLa hAya tA nice kALa paDe, 53. je varSamAM e zrAvaNa ke e bhAdaravA hAya tA medhavArI, ane lokA duHkhI thAya. 54, je varSamAM mInarAzI upara rAhu, zanI hAya to rAganI pIDA thAya. 55. je varSoMmAM eka mInAmAM traNa graDa vakrI thatA hoya aMte zanI, mA~gaLa, gurU, zukra hAya ! dukALa paDe- pu. je varSamAM samayanA rAjA hasta hAya, ma Mtri vakra hoya, kATavALa krUra hAya tA chatra bhaga te jaLano nAstI thAya. 57, je varSamAM tArAmaMDaLa krU, caMdramAmAM ekaThA Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyanA zarIraparathI janmapatrikAmAM paDelA graha jevA khAmata. 239 dvArA hAya tA kALa paDe. 58. je varSamAM caitra, vaizAkha ane jeTha mAsamAM varasAda varase; pASa mAsamAM tA paDe ane cAmAsAmAM pavana cAle te zrAvaNa-bhAdaravAmAM kuve pANI bharavuM paDe. pa. je varSamAM bahuja tApa paDe; zrAvaNa zuda punamanA rAja zravaNu nakSatra na heAya, akhAtrIje rAhINI na heAya ane poSa vada amAsanA rAja mULa nakSatra na heAya tA dukALa paDe. manuSyanA zarIraparathI janmapatrikAmAM paDelA graha jevA. je mANasanA gAla kheDelA hAya, tenA lagnasthAnamAM sU athavA maMgaLa avazya hoya. jetI AkhA mATI hAya tenuM lagna varakha, tulA, dhana, mIna ane karka e lagnamAMthI kApaNu lagnamAM eneA janma hAvA jeie; athavA lagnamAM zukra ke gurU sthita rahelA hAya, agara lagnane jotA hAya. ', jenI nAsIkA uMcI, bhamara meTI hoya, netra meTAM, krUra, paheALA ane dhoLAM hAya tA tene navame zukra kahevA. jenI chAtI pAtaLI hAya tenI janmakuMDaLImAM cAthA dharamAM pApagraha hAya, vakSa:sthaLa jADuM athavA paheALuM hAya te ceAthA dharamAM saumyagraha haze; je susta citta hAya, zAnta svabhAva hAya, buddhimaMda hAya ane avAja meTA hAya tA tene ceAtheA gurU haze; jo bALapaNathI kaMgAla hAya to tenA agIyAramA gharamAM sUrya haze. jenA agIyAramA dharamAM maMgaLa athavA sUrya hAya tenI bhUjA pAtaLI ane khabhA uMcA hAya. jene zanIlagye hAya tenA mAthA upara vALanI bhamarI hAya, keTalAkane tala paNu hAya che. jo kevaLa taleja hAya tA zanInI rAzI lagnapara hAvI joie. jene trIjo maMgaLa hAya tene bhAI na hAya. jo zanI trIjo hAya tA tene pAchaLanA bhAio na jIve, ane 2vI trIjo hAya tA moTA bhAI na jIve. gurU ane mudhathI bhAI hAya, zukrathI bahena hAya, rAhatu mULa zanInA jevuM hAya. jenA pAMcamAM dharamAM ravI hAya tenA peTa upara agnidagdha hAya, maMgaLathI viSphATAkAdika athavA kAI paNu lAMbu paheALuM cAMdu hAya. zanI hAya tA peTapara tala hAya, budhathI caMcaLatA hAya. gurUthI paMDIta hAya. zukrathI gAnArA hAya, rAhu-ketuthI kammaramAM dAdara athavA gALAno bImArI ane peTanI khAla pAtaLI hAya. jenA chaThThA dharamAM sUrya, maMgaLa ane zukra paDayA hoya teA jamaNA-DAmA paga TuTelA hAya, sAtamA gharamAM sUrya hAya tA vRNu meTAM ane vyabhicArI hoya. maMgaLathI IMdrimAM bImArI, budha, gurUthI svarUpavAna, zanIyI iMdripara tala, athavA svarUpavAna strInI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI upadeza sAgara. 240 prApti thAya. rAhu-ketuthI svarUpa bhayaMkara hAya. AThamA gharamAM sUrya hoya tA gudA rAga, DAbA pagamAM sUryanA pUrvokta cinha hAya, mA~gaLathI u McethI paDavAnI dhAta hAya. jenA pagamAM vadhAre vALa hAya tenA ArDamA dharamAM zatI athavA pApa graha hAya, gurUthI aMga jA uN khuSathI sArU. zukrathI viSphoTakAdika gumaDA thAya. zanIthI DAbA pagamAM kAMIka vAgeluM hAya, jenA natramA gharamAM gurU hoya te bhajanamAM AnaMda mAnanArA athavA kAMika svarUpavAna heya. zukrathI maMdabhAgI, jo zukra svarAzInA haeNAya athavA sAmya rAzIne! hAya tA vaDabhAgI; paraMtu avAja tINA ane mata sAMkaDuM hAya, ravotho krodhI, AMkhA tIkSaNu, maMgaLayo dusa ane mUrkha, AMkheAmAM lAla dvArA, khabhApara viSphoTakanA cinha, zanIthI DAbA kapALa upara talanuM cinha hoya, jenA dasamA dharamAM ravI hAya teA DAkhA paDakhe viSphoTaka athavA agninuM cinha hAya. jo surya pApAkrAMta hAya teA pItAnuM sukha ApuM madhyama zudhni caMdramAM hAya tA bhAgya sArUM paNa jo pApAkrAMta hAya tA pItAnuM sukha kharAba, maMgaLathI rAjyamAM mAna, DAkhe paDakhe nIzAnI vadhAre hAya. pITha upara nIzAnI gheADI, maMgaLano draSTi pepara paDe che. jIva, gurU, zukrathI kuLa sArUM' paNa kAMIMka bhAgyahInatA gurUthI thAya che. zanIthI DAbe paDakhe tala ane zanI svagraho hAya tA bheMsAnA dhaMdhAthI AjIvIkA calAve. ** jenA agIyAramA gharamAM sUrya hoya te bhujA pAtaLI, kha'dha bhujAthI UMcA, hAtha lAMbA, AMgaLIo pAtaLI, nasA dekhAtI DAya te muzkelIthI lAbha maLe. maMgaLa hAya teA lAbha sUryanI mAphaka jANuvA, khabhe kAMIka cADAnu cinha, mudhathI bhujA pAtaLI ane svarUpavAna zukrathI moTI. guthI sArI. zanIthI talAdika cinha AvI rIte rAhu-ketunuM paNa samajavuM. jenA bAramA gharamAM sUrya hoya teA netramAM rAga. sUrya ane rAhu hAya tA DAkhA netramAM pula hAya. DAmA kAnanI ane AMkhanI nIce vi. pheTakAdika cinha hoya. candrathI AMkhanA rAga, ane zarIre zaradInI pIDA rahe. maMgaLathI strInuM mRtyu thAya. strI jIve teA kazA hAya. AMkhatI pAse viSphATakAdika cinha, mIthunane yudha hoya teA netra caMcaLa ane sArA, gurUthI puSTa ane bhalA. zukra hoya teA kAna mherA. svakSetrIthI kAna phrATelA. zanIthI maMda diSTa, rAtre DAbI tarapha aMdha. kAna AgaLa talanuM cinha; DAkhI tarapha cinha ochuM, vadhAre hAya tA rAjanA bhaya. samAsa.