Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ R ( ANDRO*4-NGO -46074-10 - NOV- HHODDEHG zrI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA-granthAGka: 266 ||shrii mahAvIrajinendrAya namaH / / zrImaNibuddhyANaMdaharSakarpUrAmRtasUribhyo namaH / / lokanAlidvAtriMzikAdiprakaraNaSaTkam / / (lokanAli-ladhvalpabahatva yonistava-bhAvaprakaraNa kupadRSTAntavizadIkaraNa prakaraNaM nizAbhakta svarUpato daSitatva vicArAtmaka) : saMzodhaka: saMpAdakazca: tapomUrti pUjyAcAryadeva zrI vijayakarpUrasUrIzvara-paTTadhara-hAlAradezoddhAraka pUjyAcAryadeva zrI vijayAmatasUrIzvara-paTTadharaH pUjyAcAryadeva zrI vijayajinendrasarIzvaraH sahAyakA: pU A. zrI vijayajinendra sU. sadupadezataH zrI hAlArI vIzA osavAla tapAgaccha jaina upAzraya dharmasthAnaka TrasTa, 45, digvijaya ploTa, jAmanagara tathA ca pU. sA. zrI indraprabhAzrI sadupadezataH zrI thAnagaDhastha hAlArI vozA osavAla zve. m. tapA. saMgha pradatta sAhAyyena prakAzikA: zrI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA lAkhAbAvala-zAMtipurI (ji. jAmanagara) saurASTra Lao Fen Fen Fen Fen Fen Chu Ta Wai ,Ta Wu Chu Wai : Jain-Education idarnithailan
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11911 Jain Educatiomational Jiu Piao Tai Xie E Tai Fei Tai zrI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA-granthAGkaH 266 // zrI mahAvIra jinendrAya namaH // zrImaNibuddhyANaMdaharSa karpUrAmRtasUribhyo namaH | lokanAlidvAtriMzikAdiprakaraNaSaTkam / / (lokanAli - ladhvalpabahutva yonistava - bhAvaprakaraNaM kupadRSTAntavizadIkaraNa prakaraNaM nizAbhakte svarUpato dUSitatva vicArAtmakaM ) : saMzodhakaH saMpAdakazca : tapomUrti pUjyAcAryadeva zrI vijayakarpUrasUrIzvara paTTadhara - hAlAradezoddhAraka pUjyAcAryadeva zrI vijayAmRtasUrIzvara - paTTadharaH pUjyAcAryadeva zrI vijaya jinendrasUrIzvaraH : sahAyakA pU A. zrI vijayajinendra sU. sadupadezataH zrI hAlArI vIzA osavAla tapAgaccha jaina upAzraya dharmasthAnaka TrasTa, 45, digvijaya ploTa, jAmanagara tathA ca pU. sA. zrI indraprabhAzrI sadupadezataH zrI thAnagaDhastha hAlArI vozA osavAla ibe. mU. tapA. saMgha pradatta sAhAyyena prakAzikA : zrI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA lAkhAbAvala - zAMtipurI (ji. jAmanagara ) saurASTra Ye Rong He Zhong Jing Tai Xin Ye Xi Tai Ping For Personal & Private Use Only 404 11911 ainelibrary.org
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva nAdi lokanAlikAdi prakaraNa SaTakam ||2|| prakAzikA:-zrI harSapuSpAmata jaina granthamAlA (lAkhAbAvala) c/o. zruta jJAnabhavana, 45, digvijaya ploTa, jAmanagara (saurASTra) vIra saM. 2519 * vikrama saM. 2049 * san 1993 * prathamAvRttiH * pratayaH 750 -: AbhAra darzana :amArI granthamAlA taraphathI prAcIna sAhitya prakAzana yojanA dvArA A lokanAlidvAtriMzikA Adi cha prakaraNa pragaTa thAya che. A granthanusaMpAdana pU. A. zrI vijaya jinendrasUrIzvarajI mahArAje karyu che. teozrInA upadezathI 45 digvijaya ploTa jAmanagara zrI hAlArI vIzA ozavAla tapagaccha jaina upAzraya ane dharma sthAnaka TrasTa tathA teonA AjJAvartI pU. sA. zrI indraprabhAzrIjI ma.nA upadezathI zrI hAlArI vIzA osavAla tapagaccha jaina saMgha thAnagaDha (saurASTa) taraphathI sahakAra malyo che. te mATe upadezaka tathA dAtAono AbhAra mAnIe chIe. 25-8-93 . mahetA maganalAla catrabhuja zAkamArakeTa sAme, vyavasthApaka jAmanagara zrI harSapuSpAmRta jaina granthamAlA / / 2 / / For Persona & Private Use Only W an Education anelibrary.org
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'alpa vktvy| / / 3 // jaina zAstra e sarvajJa paramAtmAnaM zAsana che tenA eka upadezamAM paNa tattvAvabodha bharyA che. __ A prakAzanamAM (1) tapogaNa nabhomaNi zrI dharmaghoSasUri viracitA lokanAlidvAtrizikA avacUri (2) zrI ladhvalpabahutvam (3) zrI dharmaghoSasUri praNIta yonistava prakaraNaM (4) zrI vijaya vimalagaNi viracitaM | bhAvaprakaraNaM svopajJAvacUryA samalAkRtam (5) maho zrIyazovijabagaNi praNIta svopajJatattvavivekArakhya vivaraNavibhUSitaM zrI kUpadRSTAntavizadIkaraNaprakaraNaM (6) maho. yazo vijaya gaNipraNIta nizAbhakta svarUpato dUSitatvavicAra:. ema cha prakaraNo ahI ApyA che. je svAdhyAya sulabha ane bodha durlabha denArA che. tenuM khAsa citavana thAya to ghaNo prakAza paDe che. ||3 // 2049 dvitIya bhAdrapada sUda 1, poravADa vAsa ArAdhanA bhavana ratalAma jinendrasUri For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAlikAdi prakaraNa SaTakam prastAvanAdi Wan anukramaH // kartA ilokapramANaH pRSThaM zrI dharmaghoSasaripAdAH 32 // 4 / prakaraNaM nAma 1 lokanAlidvAtriMzikAvari 2 landhvalpabahutvaM 3 yonistavaH 4 bhAvaprakaraNaM avacUriyutaM 5 kUpadRSTAMtavizadIkaraNaprakaraNaM 6 nizAbhakte svarUpato kSitatvavicAraH / zrIdharmaghoSasUripAdAH vijayavimalagaNiH mahoya zovigaNiH , paSThaM paMktiH zuddham purUSAkRti0 lokanAli0 pholIyA // zuddhipatrakam // pRSThaM paMktiH 18 7 38 13 zuddham evaMvidhA'haM vIrajinaM vijJapayAmi kSAyakira kSAyau0 Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only N ainelibrary.org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 1 // // aham // pU. A. zrI vijayamerusUribhyo namaH / / / / zrImattapogaNanabhonabhomaNizrIdharmaghoSasaripAdaiH praNitA / / Re-en-amax-we-ong * lokanAlidvAtriMzikA. ------40MAHARMER (avacUribhUSitA) jiNadaMsaNaM viNA jaM, loaM pUraMta jammamaraNehiM / bhamai jio'NaMtabhave, tassa sarUvaM kimavi bucchaM // 1 // jinadarzanaM vinA yaM lokaM caturdazarajjvAtmakaM janmamaraNaH pUrayaJjIvo'nantAn bhavAn bhramati / tasya lokasya svarUpaM kimapi vakSye / / 1 / / prathamaM lokasya saMsthAnamAhavaisAhaThANaThiapaya-kaDitthakarajuganarAgiI loo / uppattinAsadhuvaguNa-dhammAichadavvapaDipuNNo // 2 // vaizAkhasthAnavasthitapadakaTisthakarayugmanarAkRtirlokaH syAdityadhyAhAraH / kathaMbhUto loka: ? utpattinAzadhruva Lain Education International For Personal & Private Use Only www.janelibrary.org
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAdi rUpA guNA yeSAM te, utpattinAzadhruvaguNAzca te dharmAdharmAkAzapudgalajIvAstikAyakAlAzca taiH SaDdravyaiH paripUrNo bhUtaH // 2 // keNavi na kao na dhao'NAhAro nahaThiI sapaMsiddhI / ahasuhamahamallagaThia-lahumallagasaMpuDasariccho // 3 // // 2 // punaH kiMviziSTo lokaH ? na kenApi kRtaH / na kenApi dhRtaH / anAdhAra AdhArarahitAH / nabhaH sthitaH / | svyNsiddhH| adhomukhamahAmallake'dhomukhamahAzarAve sthitalaghumallakasaMpuTasaDakSo laghuzarAvasampuTayugmasadRkSaH / / 3 / / payatali saga majjhegA, paNa kuppari siratalegarajjupihU / so caudasarajjucco, mAghavaitalAo jA siddhI // 4 // za puruSAkutilokapadatale saptarajjupRthuH / madhye ekarajjupRthu / kUparake pnycrjjupRthuH| zirastale ekarajjupRthu / etattiryakpramANaM jJeyam / sa loke eva caturdazarajjUcaH syaat| mAghabatItalAtsaptamanarakapRthivItalAdyAvasiddhiH / 4 / sagarajju maghavaitalA, paesahANIi mahiale egA / to vuDDhi baMbha (bhi)jA paNa, puNa hANI jA sive egA / / 5 / / sa loko mAghavatItale saptarajapathuH / tato mAghavatItalAtkrameNa pradezahAnyA mahItale ratnaprabhAmahItale ekA rajjupRthuH / tato ratnaprabhApRthvItalAtpradezavRddhistAvajjJeyA yAvadbrahmadevalokastatra paJcarajjupRthuH / punarbrahmadevalokAsAvatpradezahAni yA yAvanmokSastatraikA rajjupRthuH / / 5 / / sagavannareha tiriaM, Thavasu paNuDhe ca rajju cauaMse / igarajjuvittharAyaya, caudasarajjucca tasanADI / / 6 / / // 2 // Jain Education national For Personal & Private Use Only wwpainelibrary.org
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 3 // ___ saptapaJcAzadrekhAstiryak sthApaya likha / paJca rekhA UvaM ca sthApaya / caturaMze'zacatuSke rajjurjeyA / aMzazabdena khaNDukaM jJeyam / eSA sanADI pRthulatve ekara vistIrNA / Ayate dIrgha (ekarajjuvistIrNAyatA ekaraJjapramANavistArabAhulyA) catudazarajjUccA trasanADiH syAt / caturbhaktaSapaJcAzadekhAyAzcaturdazalabhyatvAt // 6 // atha pRthivItalAtpradezavRddhayA khaNDukAnAhauDDhe tiriyaM cauro, dusu cha dusu aThTha dasa ya ikvikke / bArasa dosuM solasa-dosuM bIsA ya causu puDho // 7 // Uvaloke zeNo zroNI tiryag dvayoH sthAnayozcatvAraH khaNDukAH / tadanu dvayoH sthAnayoH SaT khaNDakAH / tadanvekakasmin sthAnake'STau daza ca / punardvayoH sthAnayodiza khnnddukaaH| punardvayoH sthAnayoH SoDaza khaNDukAH / punazcaturSu sthAneSu pRthak pRthag viMzatiH khaNDukAH syuH // 7 / / atha pradezahAnimAhapUNaravi solasa dosu, bArasa dosuM ca tisu dasa tisudhchu / chadusu dusu cau khaNDua, savve caurutarA tisayA 8 punarapi dvayoH sthAnayoH SoDazakhaNDakAH / punadvayoH sthAnayodiza khaNDukAH / tadanu triSu sthAneSu pratyeka daza daza khaNDakAH / tadanu triSu sthAneSu pratyekamaSTAvaSTau khaNDukAH / tadanu dvayoH sthAnayoH SaT SaT khnnddukaaH| Pal punadvayoH sthAnayozcatvArazcatvAraH khaNDukAH syuH / sarve khaNDukA yathAnukrameNa mIlitAH 8 / 12 / 8 / 10 / 24 / 32 / 80132 / 24 / 30 / 24 / 12 / 8 sarvasaMkhyayA trINi zatAni caturuttarANi (304)syuH / / 8 / / // 3 // Jain Educon For Personal & Private Use Only TOnelibrary.org
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAtrizikA lokanAli- oariya loamajjhA, caucauThANesu sattapuDhavIsu / caura dasa sola vIsA, cauvIsa chavIsa aDavIsA // 9 // lokamadhyAdavatIrya saptasu narakapRthvISu caturSu caturSa sthAneSvanukrameNa catvAro daza SoDaza viMzatizcaturviMzatiH | SaDviMzatiraSTAviMzatiH khaNDukAH syuH / / 9 / / athaadholokkhnndduksNkhyaamaa||4|| aha paNasayavAruttara, khaMDua solahia aTThasaya savve / ghammAi logamajjhaM, joyaNaassaMkhakoDohiM / / 10 / / adholokakhaNDukA anukrameNa mIlitA: 1640 // 64 / 80 / 96 / 104 / 112 / sarvasaMkhyayA paJcazatAni dvAdazAXdhikAni (512) syuH / urdhvAdholokasya sarvakhaNDukasaMkhyAmAha-"solahia aThThasaya savvetti" urdhvalokasya (304) adholokasya (512) ete sarve mIlitA: SoDazAdhikAnyaSTauzatAni (816) syuH / ghammAi0 gharmAyAm ratnaprabhAyAmasaMkhyAtayojanakoTIbhirlokamadhyaM syAnnaizcayikamatena / paraM vai (vyA) vahArikamatena merukandamadhye'STapradezikarucakAllokamadhyaM syAt / / 10 / / athAdholokatiryaglokolokapramANamAhasagarajju joyaNasayA-ThArasa uNasagarajjumANa ihaM / ahatiriauDhaloA, nirayanarasurAibhAvullA / / 1 / / sapta rajjavaH / yojanAnAmaSTAdaza zatAni / yojanAnAmaSTAdazazatonasaptarajjumAnam / ihAdholokatiryaglokoqhalokAH syuH idaM pramANamuccatve jJeyaM na tiryag, kathaMbhUtA lokAH ? narakana rasurAdibhAvayuktAH / / 11 / / athAdholoka svarUpamAha-- // 4 // For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11411 ahaloi nirayaasurA, baMtaranaratiriajoisataruggI / dobudahI tiriloe, surasiddhA uDhaloaMbhi // 12 // adholoke nArakA asurA bhavanapatidevAzca syuH / atha tiryaglokasvarUpamAha - vyantarA narAstiryaJco jyotiSkAstaravo'gnidvIpodadhayazca tiryagloke syuH / arthordhvalokasvarUpamAha - surA dvAdazabhedA nava graiveyakAH paJcAnuttaravimAnavAsinaH siddhAzcordhvaloke syuH / / 12 / / athAdholoke narakAdInAM pRthak pRthak svarUpamAha - ikkikarajju ikki - kaniraya sagapuDhavi asura paDhamaMto / taha vaMtara taduvari nara- girimAi joisA gayaNe ||13|| adholokatalAdekaikarajjo gatAyAM saptasu narakeSvekaiko narakaH / tathA asura prathamAntaH prathamapRthvImadhye'suradevA vyantarAzca tadupari prathamapRthivyupari / naragiritarudvIpodadhisaridAdayaH syuH / jyotiSkA gagane AkAze / / 13 / / atha devalokAnAM pramANamAha cha khaMDagesu a dugaM, causu dugaM chasu a kappacattAri / causu caU sesesu a, geviJjaNuttarayasiddhite || 14 || ratnaprabhApRthvItalAt SaTsu khaNDakeSu gateSu 'dugaMti' saudharmezAna devalokayoryugmaM bhavati / tataH khaNDukaSaTkAvarSu khaNDukeSu gateSu sanatkumAra mAhendra devalokayoryugmaM bhavati / tataH khaNDukacatuSkAt SaTsu khaNDukeSu gateSu catvaraH kalpA devalokA brahmalAntakazukrasahasrArAkhyAH syuH / tataH khaNDukaSaTkAccaturSu khaNDukeSu gateSu catvAraH kalpA AnataprANatAraNAcyutAkhyAH syuH / tataH zeSeSvaSTasu khaNDukeSu navagraiveyakAH paJcAnuttara vimAnAni / Jain Education Mational For Personal & Private Use Only // 5 // winelibrary.org
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAliantai lokAnte siddhA (ddhi)zca syuH / ayaM bhAva:-aSTAnAM madhye caturSa khaNDakeSu nava aveyakAH / zeSa dvAtriMzikA (SeSa) caturSa cAnuttaravimAnAni / ante'ntyakhaNDaprAnte siddhiriti // 14 // aparagranthoktAM sammatimAha bhaNitaM ca-sohammami divaDDhA, aDDhAijjA ya rajju mAhide / cattAri sahassAre, paNa'ccue satta logate / / 15 / / // 6 // 'sohammaMmi' saudharmadevaloke dvyarddha rajjuH / mAhendra tRtIyaM rajjuH / catasro rajavaH sahasrAre / acyute paJca rajavaH / lokAnte sapta rajavaH syuH / / 15 / / tathAgame'pyuktamtathAcAgame-sammatacaraNasahiA, savaM logaM phuse 'niravasesaM / satta ya caudasabhAe, paMca ya sua desaviraie / 16 / / samyaktvacAritrasahitA jIvAH / etAvatA kevalinaH samudghAtavelAyAM sarvaM lokaM nirvizeSaM nirvibhAgaM sarvAtmapradezaH spRzanti / 'satta yatti' zrutaviratyA jIvA etAvatA saMpUrNazrutakevalinazcaturdazapUrvadharAH, tathA dezaviratyA | jIvAH zrAddhAzcAnukrameNa caturdazadhA vibhaktasya lokasya sapta bhAgAn paJca bhAgAn spRzanti / / 16 / / athaikapradezena saptasu pRthivISu sUcIrajjusaMkhyAmAha // 6 // R aDavIsA chavvIsA, caubIsA vIsa sola dasa cauro / suirajju sattapuDhavIsu, caucaubhaiA upayara ghaNA / 17 / 1 aupacArikasarvatAnirAsAya niravazeSamiti lokAntaniSkuTeSvapi vyAptAstatpradezA iti / 2 sahArthe ityatra gamyamAnepi sahAdau tRtIyeti sahitA iti jJeyaM zeSatayA / Jain Education intematonal For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 7 // saptaSaTpaJcacatasRtisadvyekAsu pRthvISu yathAnukrameNASTAviMzatiH 28 SaDviMzatiH 26 caturvizatiH 24 viMzatiH 20 SoDaza 16 daza 10 catasraH 4 sucIrajavaH syuH / / tAH sUcIrajavazcatuSkavibhaktAH pratararajavaH syuH / tAH pratararajavazcatuSkavibhaktA ghanarajavaH syuH / / / / 17 / / adholokordhvalokayorekapradezena pRthak pRthak sUcIrajjusaMkhyAmAhaaDavIsasayaM chasayari, aha urlDa caujuA dusaya savve / suirajju payararajjU, dutIsa guNavIsa igavannA / / 18 / / prAguktAsu saptasu pRthivISu / 28 / 26 / 24 / 20 / 16 / 10 / 4 / rUpA saMkhyA mIlitA 512 sA saMkhyA catukavibhaktA jAtamaSTAvizatyadhikaM zataM (128) adholoke sucIrajavaH syu / 'chasayaritti' UrdhvalokakhaNDukasaMkhyA 304 catuSkavibhaktA jAtaM SaTsaptatiH (76) sUcIraJjava Urdhvaloke syuH / 'caujuyA dusaya savvetti' adhaUrdhvalokayoraGke mIlite / 128176 / jAtaM dve zate caturyukte (204) sarvasUcIrajjavaH syuH / 'payararajUtti' adhaUrdhvalokayoH sUcIrajavazcatuSkavibhaktAH pratararajjava: syuH / tathA'dholokasyaitAH sUcIrajavaH 128 catubhirbhajyante labdham 32 / tatholalokasyaitAH sUcIrajavaH 76 catubhirbhajyante labdham 19 / 'igavannatti' adhaUrdhvalokayoraGge mIlite jAtaM 51 pratararajavaH syuH // 18 // athAUrdhva lokayorekapradezena ghanarajjumAhaghaNarajju aTTha hiThThA, pauNapaNuDhe ubhe pauNatera / ghaNapayarasUirajjU, khaMDua causaTThi sola cau // 19 // adholokasyaitAH pratararajava 32 zcatubhirbhAge hRte labdhamaSTau ghanarajavo'dholoke syuH / 'pauNapaNur3hati' Urdhvaloka- | // 7 // lain Education For Persona & Private Use Only FAlnelibrary.org
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAdi // 8 // dvAtrizikA syaitAH pratararajjava: 19 catubhirbhAgo hriyate labdhaM pAdonapaJcarajava Urdhvaloke syuH / 'ubhetti' adhaUrdhvalokaghanarajjumIlane jAtaM pAdonatrayodazarajjavaH syuH / atha ghanarajjvAdInAM pramANamAha-'ghaNapayarasUirajjU' ghaNarajjuzcatuHSaSTyA khaNDakaH syAt / pratararajjuH SoDazakhaNDukaiH syAt / sucIrajjuzcatubhiH khaNDukaiH syAt // 19 // atha sarvAdhaUrdhvalokaghanasaGgrahAyAhasayavaggasaMguNe puNa, visayaguAlA havaMti ghaNarajjU / saDapaNahattarisagaM, saDhatisaThThI ahuDDakamA / / 20 / / adhaurdhvalokakhaNDukAnAM svakasvakavarge kRte catuHSaSTyA vibhakte ca dhanarajjavaH syuH / tathA (trA)dholokasya vargaH kriyate / aSTAviMzatiraSTAviMzatyA guNyate jAtam 784 / SaDviMzatiH SaDviMzatyA guNyate jAtam 676 / catuviMzatizcaturviMzatyA guNyate jAtam 576 / viMzativiMzatyA guNyate jAtam 400 / SoDaza SoDazabhirguNyante jAtam 256 / daza dazabhirguNyante jAtaM 100 / catuSkaM catuSkeNa guNyate jAtam 16 / ete vargA ekasyAM dizi labdhAH, ete vargAstisRSu dikSu labhyamAnatvAccatubhirguNyate / yathaiSa aSTAviMzativarga: 784 catuSkeNa guNito jAtam 3136 / SaDviMzativargaH 676 catuSkeNa guNito jAtam 2704 / caturvizati varga: 576 catuSkeNa guNito jAtam 2304 / viMzativarga 400 catuSkeNa guNito jAtam 1600 / SoDazavargaH 256 catuSkeNa guNito jAtam 1024 / dazavargaH 100 catuSkeNa guNito jAtam | 118 // Jain EducatioTASAR For Persona & Private Use Only lnelibrary.org
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 9 // 400 / catuSkavargaH 16 catuSkeNa guNito jAtam 64 sarvAGkamIlane jAtam 11232 / eSAM caturbhirbhAge hate labdhAH sUcIrajavaH 2808 punareSAM caturbhirbhAge hRte labdhAH pratararajavaH 702 / punareSAM caturbhirbhAge hRte labdhaM ghanarajjUnAM paJcasaptatyadhika zataM dvau ca bhAgau 175-2 / athovaMlokasya svakavargaH kriyate / tathA catuSkasya vargaH SoDaza / dvitIya catuSkasya varga SoDaza / ubhayormIlane jAtam 32 / SaNNAM varga' SaTtriMzat 36 / dvitIyaSaTkasya vargaH SaTtriMzat / ubhayormIlane jAtam 72 / aSTakasya vargazcatuHSaSTiH 64 / dazakasya zatam 100 / dvAdazAnAM vargazcatuzcatvAriMzacchatam / divatiyadvAdazakasyApyevam / ubhayormIlane jAtam 288 / SoDazAnAM vargaH SaTpaJcAzadadhike / zate 256 / evaM dvitoyaSoDazakasyApi / ubhayormIlane jAtam 512 / vizatervargazcatvArizatAni / evaM catuSkatraye'pi sarveSAM mIlane jAtam 1600 / SoDazakasya vargoM dve zate SaTpaMcAzadadhike / dvitIyaSoDazakasyApyevam / ubhayormIlane jAtam 512 / dvAdazakasya vargaztuzcatvAriMzacchatam / dvitIyadvAdazakasyApyevam / ubhayormIlane jAtam 288 / dazakasya vargaH zataM 100 / evaM dazakayugmasyApi / sarveSAM mIlane jAtaM 300 / aSTakasya vargazcatuHSaSTiH / aSTakayugmasyApyevam / sarveSAM mIlane 192 / SaTkasya vargaH SaTtriMzat / evaM dvitIyaSaTkasyApi / ubhayormIlane jAtam 72 / catuSkasya vargaH SoDaza / dvitIyacatuSkasyApyevam / ubhayormolane jAtam 32 / sarveSAmajhAnAM mIlane jAtam 4064 / eteSAM catubhibhArge hRte labdhAH sUcIrajavaH 1016 / punareSAM caturbhirbhAge hRte labdhAH pratararajavaH 254 / punareSAM caturbhirbhAge hRte // 9 // Jain Education m otional For Personal & Private Use Only W annelibrary.org
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAli dvAtriMzikA / / 10 // IN labdhaM ghanarajjUnAM sArddhatriSaSTiH 63-2 / adhaUrdhvalokaghanarajjanAM mIlane jAtamekonacatvAriMzadadhike dave zate 239 / / 20 / / athAdhaUrdhvalokayoH sarvapratarasaMkhyAmAha cauguNia payararajjU, sattaduruttaraya dusayacaupaNNA / aha uDDha nava chapannA, sabve cauguNi suirajjU / / 21 / / "caugaNia payararajjU" sarvA ghanarajjavazcatuguNitAH pratararajava: syuH / prathamamadholokasyatA ghanarajjavaH 175 dvau bhAgau ca 2 / catubhirguNyante jAtaM vyuttarANi saptazatAni 702 / UrdhvalokasyatA ghanaraJjavaH 63 dvau bhAgau ca 2 / catubhirguNyante jAtaM dvazate catuHpaJcAzadadhike 254 / adhaUrdhvalokayoH sarvapratararajjumolane jAtaM navazatAni SaTpaJcAzadadhikAni 956 / athAdhaUrdhvalokayoH sarvasUcIrajjukaraNAyAha-'cauguNiya suirajjU' sarvA: pratararajjavazcaturguNitAH sUcIrajjavaH syuH / / 21 / / tadAha aDavIsasaya aDuttara, dasaseolA aTThatIsacauvIsA / ia saMvaggiyaloe, tiha rajjU khaMDuA u ime / / 22 / / adholokasyaitA: pratarajjavaH 702 catubhirgaNyante jAtamaSTAviMzatizatAnyaSTottarANi 2808 / UrdhvalokasyatA: pratararajjavaH 254 catubhirguNyante jAtaM dazazatAni SoDazAdhikAni 1016 / adhaUrdhvalokayoH sarvasUcIrajjumIlane jAtamaSTatriMzacchatAni caturvizatyadhikAni 3824 / iti saMvagitaloke tridhA ghanapratarasUcIrajjavo bhavanti / 22 // adhaUrdhvalokayoH sarvasUcIrajjUnAM khaNDukA ime vakSyamANA bhavanti tAnyAha // 10 // Jain Educati e For Personal & Private Use Only Whainelibrary.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 11 // egArasahasa dusayA, battIsA caurasahasacausaTThI / aha uDDhaM sabve pana-rasasahassadusayachannauA / / 23 / / adholokasyatA: sUcIrajjavaH 2808 catubhirguNyante jAtamekAdaza sahasrANi dve zate dvAtriMzadadhike 11232 / UrdhvalokasyaitAH sUcIrajjavaH 1016 catubhirguNyante jAtaM catvAri sahasrANi catuHSaSTayadhikAni 4064 / adhaUrdhvalokayoH khaNDukAnAM milane jAtaM paJcadazasahasrANi dve zate SaNNavatyadhike 15296 / / 23 / / athAdhaUrdhvalokayoH khaNDukasaMkhyayotpattimAha aDa cha cauvIsa vIsA, solasa dasa cau ahuDDha cau chaTTha / dasa bAra sola vIsA sarisakaguNAu cauhiguNe 24 ____ aSTAviMzatiH SaDviMzatizcaturviMzativiMzatiH SoDaza daza catvAro'dholoke / tathordhvaloke catvAraH SaDaSTau daza dvAdaza SoDaza viMzatiH sadRzAGkaguNAH svakasvakAGkaguNitAH / tu punaste ca catubhirguNitA: pUrvoktAH sarvakhaNDukAH syuH / ete'GkAH svakAGkaguNitA yathAkramaM jAtAH / 784 / 676 / 576 / 400 / 256 / 100 / 16 / ete'GkA mIlitA jAtam 2808 / ete punazcatubhirguNyante jAtaM 11232 adholokakhaNDakAH syuH / Urdhvaloke yathAkrama aGkA guNitA jAtam / 16 / 36 / 64 / 100 / 144 / 256 / 400 / eteSAM mIlane jAtam 1016 / ete punazcatubhirguNyante jAtam 4064 / Urdhvaloke khaNDukAH syuH / / 24 // granthakAra etadeva spaSTIkaraNAya bhedAntareNAha cau aDavIsA chappaNNa; payarasarisaMkagaNia piha milie / samadIhapihuvvehA, uDDhamaho khaMDuA neyA // 25 // JainEducatioTMAL For Persona & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAli / / 12 / / catuHkhaNDazreNirlokaziraHsthA jJeyA / aSTAviMzatikhaNDapramANA zreNIrlokasyAdhastAjjJeyA / SaTpaJcAzatpramANAH dvAtriMzikA pratarakhaNDuka zreNIstiryagjJeyA / Urdhvaloke catuSkAdayazcatuSkAntAH / adholoke tvaSTAviMzatyAdayazcatuSkAntAstrikAH SaTpaJcAzatpratarasadRzAGkaguNitAH pRthak pRthag mIlitAH santaH samadIrghapRthulodvedhAH khaNDukA Urdhvaloke'dholoke jJeyAH / asyA bhAvanA prAgevoktAsti / / 25 / / atha ghanaloka karaNopAyamAha - dAhiNapAsi dukhaMDA uDDhaM vAme Thavijja vivarIA / nADIsahiatirajjU, pihU jAyA satta dIhucce ||26|| Urdhvaloke trasanADIto dakSiNapArzve dva e khaNDe ye te viparIte kRtvA vAme pArzve sthApaya / ayaM bhAvaH-same dve khaNDe dakSiNapArzvAdutpATya viparIte kRtvA'dhastanaM khaNDamupari sthApyate / uparitanaM khaNDamadhaH sthApyate / nADIsahitatrirajjavaH pRthutve jAtAH / dIrghatve saptarajjvaH // 26 // hiTThA u vAmakhaMDa, dAhiNapAse ThavijNa vivarIaM / uvarimatirajjukhaMDaM, vAme ThANe aho dijjA ||27|| tu punaradhastAdadholoke trasanADIto vAmakhaNDamutpATaya viparItaM kRtvA dakSiNapArzve sthApya / tata uparitanaM trirajjumAnaM khaNDaM samutpATaya vAme pArzve sandhaya ( ndhehi ) | etAvatA sarvataH samatvAdeSa ghanaloko jAtaH / adhaUrdhva saptarajjupramANaH pUrvAparayordakSiNottarayozca saptarajjupramANaH sarvatra samo ghanalokaH || 27 / / ia saMvaTTaNalogo, buddhikao sattarajjumANaghaNo / sagarajju ahia hiTThA, givhia pAsAi~ pUrijjA |28| Jain Education national For Personal & Private Use Only / / 12 / / Minelibrary.org
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 13 // ___ ityamunA prakAreNa saMvartanalokaH (sva) buddhikRtaH svabuddhikalpitaH saptarajjumAna eSa ghanaloka ucyate / tathA'dhastAdyatra saptarajjubhyo yadadhikaM khaNDaM tadgRhItvA pArzani pUrayet / yatra kutrApi pArzve UnaM syAttadadhikaM khaNDaM tatra datvA tatpArzva pUrayedityarthaH / / 28 / / tathA'smindhanaloke kiyatyo ghanarajjavaH ? kiyatyaH pratararajjavaH ? kiyatyaH 6) sUcIrajjava: ? kiyanti khaNDakAni ? ityAha ghaNarajju tisayateA-la terabAvattarA pyrsuuii| caupannaaDasi khaMDua, sahasigavIsA navadupaNNA / / 29 / / / ___ asmindhanaloke ghanarajjupramAnaM trINi zatAni tricatvAriMzadadhikAni 343 / pratararajjUpramANaM trayodazI zatAni dvisaptatyadhikAni 1372 / sUcIrajjupramANaM catuH paJcAzacchatAnyaSTAzItyadhikAni 5488 / ghanalokakhaNDukapramANamekaviMzatisahasrANi nava zatAni dvipaJcAzadadhikAni 21952 syuH // 29 / / atha ghanarajjvAdInAmutpattimAhasagavagge sagacautiga-guNie ubhaya aha uDDA khaMDaghaNA / channauasayasIyAla, cauguNie payarasuiaMsA // 30 // // 13 // saptavarge saptaguNite / tathA saptavarge catuSkaguNite / saptavarge trikagaNite ca / "ubhayatti" adhaUrdhvalokasya 343 adholokasya 196 / Urdhvalokasya ca 147 anukrameNa ghanarajjavo 343 bhavanti / adhaUrdhvaghanalokayoH pRthaka pRthaka ghnrjjv196|147 zcatuSkena guNyante ghanalokapratararajjava: syuH / ghanalokapratararajjava: punazcatu For Personal & Private Use Only W inelibrary.org
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAli dvAtriMzikA // 14 // kena guNyante ghanalokasUcIrajjavaH syuH / ghanalokasUcIrajjavaH punazcatuSkena guNyante ghanalokakhaNDukAH syuH // 30 // adhoghanalokasya pratararajjUrAha sagaculasI paNaaDasI, igatIsachatIsa tivisabAvaNNA / paNacauAlajuAbAra-sahasa cunnuasytttthhiaa||31|| atholokaghanalokasya ghanarajjava 195 zcaturbhirguNyante jAtam 784, adholoke etAvatyaH pratararajjavaH syuH| atholokaghanalokasya pratararajjUrAha-"paNaaDasItti" UrdhvalokaghanalokasyaitA ghanarajjava 147 zcaturbhirguNyante jAtaM 588, etAvatya Urdhvaloke pratarajjavaH syuH / athAdholokaghanalokasya sUcIrajjUrAha-'igatIsachatIsatti' adholokaghanaloka pratararajja 784 zcaturbhirguNyante jAtaM 3136, etAvatyaH sUcIrajjavo'dholoke syuH / Urdhvalokadhanalokasya sUcIrajjUrAha-'tivisabAvaNNatti' UrdhvalokaghanalokasyaitAH pratararajjava 588 zcatubhirguNyante jAtaM 2352, etAvatyaH sUcIrajjava Urdhvaloke syuH / athAdholokaghanalokasya khaNDukAnAha-"paNacauAlajuAbArasahasatti" adholokaghanalokasyaitAH sUcIrajjava 3136 zcatubhirguNyante jAtaM 12544, etAvantaH khaNDukA adholoke syuH / Urdhvalokaghanalokasya khaNDukAnAha-'cauNauasaya?hiatti' UrdhvalokaghanalokasyatAH sUcIrajjavazcatubhirgaNyante jAtaM 9408, yatAvanta Urdhvaloke khaNDukAH syuH // 31 // JainEducati o n For Personal & Private Use Only Alibrary or
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 15 / / ia payara lihiavaggia - saMvaTTi alogasAra muva labbha / suadhammakittiaM taha, jayaha jahA bhramaha na iha bhisaM ||32|| / / iti lokanA lidvAtriMzikA samAptA / / bho lokA ! ityamunA prakAreNa prataralikhitavargitasaMvarttitalokasya sAra tattvaM zrutadharmakIrttitaM siddhAntoktamupalabhya samprApya tathA yatata (dhvaM ) yatnaM kuruta yathehAsmin loke caturddazarajjvAtmake bhRzamatyarthaM na bhramata // 32 // / / iti lokana lidvAtrizikAvacUriH samAptA / / // iti lokanAlidvAtriMzikA samAptA // For Personal & Private Use Only / / 15 / /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zroladhvalpA bahutvam / / aham / / // pU. A. zrImadvijayamukticandrasUribhyo namaH // ||shriilghvlpbhutvm // // 16 // papudaukamaso jIvA, jalavaNavigalA paNidiA ceva / daupUpAsuM puDhavI, dausama teU pupAsu kamA / / 1 / / pUpa udAsuM vAU, sattaNha jamuttareNa mANasaraM / pacchima goyamadIvo, ahagAmA dAhiNe jhusiraM / / 2 / / iti dikcatuSkajIvAlpabahutvavAcakaM gAthAdvayam / / gAthAdvayavyAkhyA yathA-'papudaukaso' iti pazcimApUrvAdakSiNottarAsu jIvAH krameNa sAmAnyataH stokA bahavo bahutarA bahutamAH jalavanadvitricatuSpaJcendriyAzcaiva saptAnAmapyamISAM jale prAcaryama, jalaM ca pazcimAyAM stokaM ravidvIpAnAmasaMkhyAtAnAM gautamadvIpasya ca tatra sadbhAvAt / pUvasyAM jalaM tato bhUri, yato yAvanto ravidvIpAH pazcimAyAM tAvantazcandradvIpAH pUrvasyAM santi, tathApi pUrvasyAM gautamadvIpo nAstIti tatra jalaprAcuryam, tata:-saptApi tatra // 16 // For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ * pracurAH / dakSiNasyAM tataH pracurataraM jalam, tatra ravicandragautamadvIpAnAmabhAvAt / udIcyAM pracuratamaM jalam, tatra mAna sasarasa: saMkhyeyayojanakoTAkoTopramANasya sadbhAvAt, ataste tatra bhUritamA: 'daupUpAsuM puDhavI' iti yAmyottarapUrva pazcimAs pRthvIkAyikAH krameNa pravarddhamAnAH / tatra yAmyAyAM catvAriMzallakSabhavanAdhikyasadbhAvAt pracuraM zuSiralol miti pRthvIjIvAH stokAH / kauveyA~ tAvatpramANabhavanAnAmabhAvAcchuSirAbhAvena pRthvIjIvAH pracuratarAH / purvasyAM // 17 // pracuratarAH pRthvIjIvAzcandradvIpAnAM tatra sadbhAvAta / pazcimAyAM pracuratamAM pRthvIkAyikAH sUryadvIpAnAM gautabhadvIpasya ca tatra sadbhAvAt / 'dausama teU pupAsu kamA' iti dakSiNasyAmuttarasyAM ca samau tejaskAyikI bharatairavatAnAM tulyatvAt, teSu hi kadAcittejaskAyikAnAM sadbhAvaH kadAcicca yugaladhArmikAdikAle'bhAvaH syAdbAdarANAmatastulyatAdvayorapi dizoH pUrvasyAM bahutarAstejaskAyikAH pUrvavidehAdiSu paJcasu sadaiva tatsadbhAvAt / pazcimAyAM bahatamA adhogrAmANAM tatra sadbhAvAt sahasrayojanAvagAhitvena sarvato bhUmeH prAcuryeNa grAmANAM prAcuryAttejasaH prAcuryam / 1 / 'pUpaudAsuM vAU' iti pUrvasyAM vAyuralpaH zuSirAbhAvAt / pazcimAyAM bahvadhogrAmasadbhAve suSirasadbhAvAta bahutaro vAyuH / uttarasyAM bhavanAnAM prAcuryeNa zuSiraprAcuryAdvAyorapi prAcuryam / dakSiNasyAM catvAriMzalakSabhavanAdhikyena zuSi- raprAcuryAdbahutamo vAyuH // 2 // iti zam / / // iti zrIladhvalpabahutvAvaNiH samAptA / // 17 // For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyoni stavaH / / aham // pU. A. zrI vijayabhuvanatilakasUribhyo namaH / / // 18 // zrIyonistavaH deviMdanayayaM vijjANaMdamayaM dhammakittikulabhavaNaM / aNubhUyajoNijAI, vIrajiNaM vinnavemi ahaM / / 1 / / anubhUtA yoniSu jAtirutpattiryena evaMvidho'haMvIrajinavijJapayAmi / / 1 / / suranaraesu acittA, sacittAcittA u sannitirimaNue / vigalaasaniigidisuH sacittAcittamIsa tihA / / 2 / / vahA / suranArakANAM yoniracittA 'suranaraesu acittA' iti / suranArakANAM satyapyekendriyasUkSmajIvanikAyasambhave sarvatra upapAtakSetra na kenacijjIvena parigRhotamityacittA yoniH / garbhajAnAM tvacitta (ttAnAM) zukrapudgalAnAM garbhAzayasya ca sacetanasya bhAvAnmithA yoniH, tadupapAtasthAnasya sarvathA'cittatvAt / saMji (garbhaja) tiryaGmanuSyANAM // 18 // Jain Educat i onal For Personal & Private Use Only Alinelibrary.org
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 19 / / sacitAcittA mizretyarthaH / ye hi zukramizrAH zoNitapudgalA yonyAtmasAtkRtAste sacittA anye tvacittAH / vikalendriyANAmasaMjJitiryaGnarANAmekendriyANAM ca tridhA / tatra jIvati gavAdAvutpadyamAnAnAM kRmyAdInAM sacittA, acitte kASThe ghuNAdInAmacittA, sacittAcittagokSatAdau ghuNakRmyAdInAmeva mizrA || 2 || prakArAntareNa yAnI rAhasIA usiNA mIsA, tiha bhUjala'nilaasannivigalavaNe / sIosiNa suragabbhe, sIA usiNA duhA narae || 3 || pRthvIjalavAyUnAm, asaMjJitiryaGnarANAm, ekendriyANAM ( vikalAnAM dvitricaturindriyANAM vanaspatezca ) ca tridhA zItA, uSNA, mizrazreti / surANAM garbhajatiryaGnarANAM ca mizrA | nArakANAM dvidhA yoniH / tatrAdyanarakatraye uSNavedanAvati zItA yoniH / narake zItavedanA uSNavedanA ca staH, na zItoSNobhayarUpavedanA | caturthyAM bahuSu uparitananarakAvAseSu zItA, adhaH stokeSu zItavedaneSu uSNA / paJcamyAM bahuSu zItavedaneSu uSNA, stokeSu uSNavedaneSu zItA / SaSThasaptamyornArakAnAM yoniruSNaiva / zItayonikANAM hyuSNavedanA'tyantaduHsahA, uSNayonikAnAM tu zItavedaneti ||3|| uNiA ya ukAe, saMvuDajoNI igidisuranirae / vigalAsannisu viyaDA, saMvuDaviyaDA ya gabrbhami ||4|| tejaH kAyikAnAmuSNA yoniH / punaH prakArAntareNAha - ekendriyANAM saMvRtA yoniH, spaSTamanupalakSyamANatvAt / surANAM devadUSyAntarotpAdAtsaMvRtA / nArakANAmutpattisthAnaniSkuTAnAM saMvRtagavAkSa kalpatvAtsaMvRtA yoniH / vikalA Jain Education international For Personal & Private Use Only / / 19 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yoni prakaraNam // 20 // nAmasaMjitiryaGnarANAM ca vittA yoniH, teSAmutpattisthAnasya jalAzayAdeH spaSTamupalakSyamANatvAt / saMvatavivatA ubhayarUpA garbhajatiryaGnarANAM garbhA hyantaHsvarUpato nopalabhyante, bahistUdaravRddhayAdinopalakSyante // 4 // punaH prakArAntareNAha-- kummunnayAi uttamanaravaMsIpattajoNi sesanarA / niyamA gambhaviNAsI saMkhAvattA u thorayaNe / / 5 / / kUrmapRSThamivonnatAyAM yonAvuttamanarA utpadyante / zeSanarAH saMyuktapatradvayAkArayonau, strIratne ca zaMkhAvartA yoniH, sA ca niyamAdgarbhavinAzinI // 5 // mucchaMDajarAubbhia-saMseuvavAyapoarasaya tasA / mUlaggaporakhaMdhA-bIyaruhA muccha vaNajoNI / / 6 / / mUNDijarAyUdbhida (dbheda) saMsvedopAtapotarasajAstrasAH-etAvatA aSTau yonayaH / tatra mUrcchajAH zalabhapipIlikAmakSikAdayaH 1 aNDajAH pakSyAdayaH 2 jarAyujA gomanuSyAdayaH 3 udbhedajA: khaJjarITAdayaH 4 saMsvedajA yUkAdayaH 5 aupapAtikA devAdayaH 6 potajA jarAyurahitA hastyAdayaH 7 rasajA dadhyAdiSu kRmyAdayaH 8 'mUlAgraparvaskandhabIjaruhAH / etAvatA catasra etA mUrchA ceti paJcavanaspatiyonayaH // 6 // caudasa maNuanigoe, bhUjalapavaNaggi joNi sagalakkhA / cau tirianArayasure, dudu vigale dasa parittavaNe / / 7 / / culasIilakkhajoNisu ia samavannAi joNibahulakkhe / ikkikA u bhamio, kulakoDilakkha pUraMto // 8 // 1 mUlAdInyeva bIjAnyutpattikAraNAni tena mUlabIyA iyAdivyapadezazca, // 20 // lain Educ a tone For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 21 caturdaza lakSA manuSyeSu nigodeSu ca / lakSAH sarvatra yojyante // 7 / / samavarNagandharasasparzeSu yonibahulakSeSa satsvapi vibhinnavarNagandharasasparzAzcaturazItilakSayonayaH syuH / teSvekaikasyAM yonijAtau bahavaH kulakoTilakSA iti / yonaya utpattisthAnAni, kulAni ca yoniprabhavAni / tathAhi-yathaikasmin chagaNapiNDe kRmInAM vRzcikAdInAM ca X bahUni kulAni, tathaikasyAmapi yonau bhinna jAtIyAni prabhUtAni kulAnIti // 8 // kulakoDilakkha tinni u, jalaNaMmi varNami aTTavIsAo / satta jale saga pavaNe, addhatterasa jalayaresu / / 9 / / bArasa bhUnarapakkhisu, biticariMdIsu satta aTTha nava / nava bhuaparisappesuM, dasa sappacauppaesa puDho // 10 // | naraesa pannavIsA, chavvIsa suresu savvao bhamio / igakoDikoDi saiDhA, saganauI lakkha kulakoDI // 11 // mAyapiabhAibhayaNI-bhajjAsuasaladhUamAinne / bhamiomi dhammaghosa, alahaMto joNigahaNaMmi // 12 // tA taha pasIa sAmia, saMpai niadaMsaNappayANeNa / jaha lahu homi sayAhaM, ajoNikulasaMbhavo bhagavaM // 13 / / // iti sUripurandarazrImaddharmaghoSasUripAdapraNIto yonistavaH / / bhujaparisarpA godhAdayaH / sarpA uragAdayaH / catuSpadA gomahiSAdayaH // 10 // mAtRpitRbhaginIbhAryAsnuSAputryAdibhirAkIrNe yonigahane // 12 // yathA na vidyate yonikuleSu sambhavo yasyeti evaMvidyo'haM zIghra bhavAmi / / 13 / / samAptamidaM yonistavAmidhAnaM prakaraNam // 21 // Jain Education internationa For Personal & Private Use Only wwwjainelibrary.org
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbhAva prakaraNam // aham // pU. A. zrIvijayazAMticandrasUribhyo namaH // zrImadvijayavimalagaNiviracitaM zrIbhAvaprakaraNam // (svopajJAvacUryA samalaMkRtam) // 22 // ANaMdabharianayaNo, ANaMdaM pAviUNa guruvayaNe / ANaMdavimalasUriM, namiuM vucchAmi bhAve a // 1 // avacUri:-natvA zrIjinasambhavamAnandavimalaguruM ca sUrIzam / svopajJaprakaraNamidamayaM vyAkhyAyate kiJcit ||shaa AnandavimalasUriM natvA 'bhAve' iti aupazamikAdIn bhAvAn vakSye / kiMbhUto'ham ? AnandabhRtanayana: punaH kiM kRtvA ? guruvacane zrIAnandavimalasUripurandarAdezarUpavacane AnandaM prApya harSaprakarSamAsAdyeti / / / / athAtra tAvaddvAragAthAmAha 'dhammAdhammA'gAsA' 'kAlo "khaMdho ya 'kamma gaijIvA / eesu a dAresu a, bhaNAmi bhAve a aNukamaso / / 2 / / / // 22 // 5 'puggalaya' ityapi / Jain Educaticle For Personal & Private Use Only GARLinelibrary.org
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 23 // ___ avacUriH-tatra 'dhamma' iti padaikadeze padasamudAyopacArAd dharmAstikAyaH / jIvapudgalAnAM gatiparyAye dhAraNAdharmaH / astizabdena pradezA ucyante, atasteSAM kAyaH samUhaH astiqAyaH, dharmazcAsAvastikAyazca dhrmaastikaayH| athavA astItyayaM nipAtaH kAlatrayAbhidhAyI tato'stIti asti AsIt bhaviSyati ca ya: kAyaH pradezarAziH saH / astikAya iti dharmazcAsAvastikAyazca dharmAstikAyaH / ayaM bhAva:-jIvAnAM pudgalAnAM ca gamanaM kurvatAM yadravyaM sAhAyyaM dadAti, yathA matsyAnAM jalaM sa dharmAstikAya ityarthaH 1 / 'adhamma' iti jIvapudgalAnAM sthityupaSTambhakArI adharmaH, zeSaM prAgvat, adharmazcAsAvastikAyazca pradezarAziriti adharmAstikAyaH / ayaM bhAva:-yadravyaM jIvapudgalAnAM sthiti kurvatAM sAnnidhyaM dadAti, saH adharmAstikAya ityarthaH 2 / etau dvAvapi lokavyApinI asaMkhyapradezAtmakAviti / 'AgAsa' iti A maryAdayA abhividhinA vA sarve'rthAH kAzante prakAzante svaM bhAvaM labhante yatra tadAkAzam, AkAzaM ca tadastikAyazcAkAzAstikAyaH / ayaM bhAva:-jIvapudgalAnAM yadavakAzaM dadAti tadAkAzamityarthaH, idaM ca lokAlokavyApi, anantapradezAtmakamiti 3 / dharmazcAdharmazcAkAzaM ca dharmAdharmAkAzAnIti / 'kAlo' iti kalanaM kAla:, sa ca dvidhA vartanAdilakSaNaH 1 samayAvalikAdilakSaNazca 2 / tatra vartante bhavanti O // 23 // bhAvAstena tena rUpeNa tAnprati prayojakatvaM varttanA, sA lakSaNaM liGgamasyeti vartanAlakSaNaH, ayaM samastadravyakSetra| bhAvavyApIti 1 / samayAvalikAdilakSaNastu kAla: samayakSetrAntarvattidravyAdiSvasti bahirvattiSu tu nAstIti 2 / For Personal & Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyoni / / 24 / / 1 4 'khaMdhoya" iti dvayaNukAdyanantANukaparyantAH skandhA aNavazca 5 / 'kamma' iti aJjanacUrNapUrNa samudgakavannirantarapudgalanicite loke caturgatikena jIvena hetubhirmithyAtvAviratyAdibhiH sAmAnyaiH 'paDiNIyattaNanihnava' ityAdivizeSarUpaizca vahnayayaHpiNDavadAtmasambaddhAH karma vargaNA: kriyanta iti karma / taccASTadhA tathAhi jJAyate paricchidya vastvaneneti jJAnam / sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSagrahaNAtmako bodha: / Avriyate'nenetyAvaraNaM mithyAtvAdisacivajIvavyApArAhRtakarma vargaNAntaHpAtI viziSTapudgalasamUhaH, jJAnasyAvaraNaM jJAnAvaraNam 1 / dRzyate'neneti darzanam, sAmAnyavizeSAtmake vastuni sAmAnyagrahaNAtmako bodhastatyAvaraNaM darzanAvaraNam 3 vidyate AhlAdAdirUpeNAnubhUyate yattadvedanIyam, yadyapi sarvamapi karma vedyate tathApi paGkajAdizabdavatsAtAsAtasyaiva vedanIyatvam 3 / mohayati sadasadvivekavikalaM karotyAtmAnamiti mohanIyam 4 / i (e) ti gacchati prativandhakatAM nArakAdikugaterniSkramitumanaso'pi jantorityAyuH / yadvA eti gatyantaramanenetyAyuH 5 / nAmayati gatyAdiparyAyAnubhavanaM prati pravaNayati tatparaM karoti jIvamiti nAma 6 / gUyate zabdyate uccAvacaiH zabdairAtmA yasmAttadgotram 7 / vizeSeNa hanyante dAnAdilabdhayo'neneti vighnam 8 / 6 / 'gai' iti gamyata iti gatiH, nAraka 1 tiryag 2 manuSya 3 deva 4 siddhigati 5 bhedAtpazvadhA 7 / 'jIvA' iti jIvanti sarva 1 ' duggala ya' ityapi pATha: / 2 'pudgalaskandhA:' ityapi pAThaH / For Personal & Private Use Only prakaraNam // 24 // ainelibrary.org
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ PAR kAlaM AyuSkarmAnubhavAdilakSaNAn dravyaprANAn, jJAnAdibhAvaprANAMzca dhArayantIti jIvAH saMsAriNAH / muktAstu jIvanti 'jJAnadarzanabhAvaprANAndhArayantIti jIvAH / jIvA atra caturdazaguNasthAnakavattino grAhyAH, natvekendriyAdayaH 8 / eteSu pUrvoktadharmAstikAyAdiSu aSTadvAreSu aupazamikAdIn bhAvAn anukrameNa bhaNAmi kathayAmIti dvAragAthA // 2 / / atha puurvoktgunnsthaangaathaa||25|| 'micche 'sAsaNa mose, 'avirayadese "pama ttaapa matte / 'niaTTiani aTisuha muva"samakhINa"sa"jogi"ajogiguNA / / 3 / / avacUriH-'guNA' iti guNasthAnAni / tataH sUcanAtsUtramiti nyAyAt, ihaivaM guNasthAnakanirdezo draSTavyaH / tadyathA-mithyAdRSTiguNasthAnam 1 / sAsvAdanasamyagdRSTiguNasthAnam 2 / samyagmithyAdRSTiguNasthAnam 3 / aviratasamyagdRSTiguNasthAnam 4 / dezaviratiguNasthAnam 5 / pramattasaMyataguNasthAnam 6 / apramattasaMyataguNasthAnam 7 / apUrvakaraNagaNasthAnam 8 / anivRttibAdarasamparAyaguNasthAnam 9 / sUkSmasamparAyaguNasthAnam 10 upazAntakaSAya-120 vItarAgacchadmasthaguNasthAnam 11 / kSINakaSAyaguNasthAnam 12 / sayogikevaliguNasthAnam 13 / ayogikevali. gaNasthAnama 14 / eSAM vyAkhyA karmagranthaTIkAderavaseyeti / / 3 / / atha prathamamaupazamikAdIna SaNmalabhAvAnAha 1 'jJAnadarzane bhAvaprANau' ityapi pustakAntare pAThaH / // 25 // Jain Eduen For Personal & Private Use Only C hinelibrary.org
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva prakaraNam // 26 // 'uvasamakhaio' moso,' 'udao pariNAmasannivA o a / savve jIvadANe, 'pariNAmuda'o a jIvANaM / 4 / ___ avacUriH-tatropazamo vipAkapradezarUpatayA dvividhasyApyudayasya viSkambhaNaM, tena nirvatta aupazamikaH, aupazamikasamyaktvAdiH kAlataH sAdisaparyavasAnaH 1 / kSayaH karmaNo'tyantocchedastena nirvattaH kSAyikaH / tatra kSAyika cAritraM dAnAdilabdhipaJcakaM ca / kSAyiko bhAvaH kAlata: sAdisaparyavasAnaH, kSAyikAni jJAnadarzanasamyaktvAni tu kAlataH sAdyaparyavasAnAni 2 / kSayeNodIrNasyAnudIrNasya copazamena nirvatto mizraH, kSAyaupazamikaH / tatra jJAnacatuSkaM vibhaGgajJAnaM, cakSuracakSuravadhidarzanAni, dezaviratisarvaviratikSAyaupazamikasamyaktvadAnAdilabdhipaJcakAni ca ; kSAyopazamiko bhAvaH kAlataH sAdisaparyavasAnaH, matyajJAnazrutAjJAne bhavyAnAmanAdisaparyavasAnaH, ete evAbhavyAnAmanAdyaparyavasAnaH 3 / udayaH zubhAzubhaprakRtInAM vipAkato'nubhavanaM tena nivRtta audayikaH / tatra nArakAdInAM nArakagatyAdiH audayikabhAvaH sAdisaparyavasAnaH, mithyAtvAdika audayikabhAvo bhavyAnAmanAdisaparyavasAnaH, sa evAbhavyAnAmanAdyaparyavasAnaH 4 / pari samantAnamanaM jIvAnAmajIvAnAM ca jIvatvAdisvarUpAnubhavanaM prati prahvIbhavanaM pariNAmastena nivRttaH pAriNAmikaH paJcamaH / tatra pudgalakAye dvadyaNukAdipAriNAmikA bhAvaH sa kAlataH sAdisaparyavasAnaH, bhavyatvaM bhavyAnAmanAdisaparyavasAnaH, 'abhavyatvajIvatve punaranAdyaparyavasAna: 5 / atra cturbhnggiisthaapnaa| 1 'abhavyaM jIvatvam' ityapi pustakAntare pAThaH / / 26 / / Jain Education For Personal & Private Use Only wayainelibrary.org
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 27 // sAdisaparyavasAnaH / aupazamike 1 'sannivAo' iti eteSAM sannipAtedvaryAdisaMyogainippanna: sAdyaparyavasAnaH SaSThaH sAnnipAtiko bhAvaH, sa ca SaDvizatidhA / tatra kSAyike-1-2 dvikasaMyogA daza ythaa-aup-kssaayik-1| aupa-kSAyopa-2 / anAdisaparyavasAnaH / kSAyopazamike-1-3-4 aupa-auda-3 / aupa-pAri-4 / kSAyi-kSAyopa-5 / kSAyi anAdyaparyavasAnaH + audayike-1-3-4 auda-6 / kssaayi-paari-7| kSAyopa-auda-8 kSAyopa-pAri 9 / audaM-pAri-10 / trikasaMyogA daza ythaa-aup-kssaayikkssaayop-1| aup-kssaayik-aud-2| aupa-kSAyi-pAri-3 / aupa-kSAyopa-auda-4 / aupa-kSAyopa-pAri-5 / aupa-auda-pAri-6 / kSAyi-kSAyopa-auda-7- / kSAyi-kSAyopa-pAri-8 / kSAyi-auda-pAri-9 / kSayopaauda-pAri-10 / catuHsaMyogikA: paJca yathA-aupa-kSAyi-kSAyopa-auda-1 / aupa-kSAyi-kSAyopa-pAri-2 / aupa-kSAyi-auda-pAri-3 / aupa-kSAyopa-auda-pAri-4 / kSAyi-kSAyopa-auda-pAri-5 / paJcasaMyogika eka: / aupa-kSAyi-kSAyopa--auda-pAri-1 / evaM sarve SaDvizatirbhedAH 26 / ekakatve sannipAto na bhavati, dvikAdisaMyogAbhAvAditi / atra dvikasaMyogamadhye saptamo bhaGgaH siddhAnAm 1 / trikasaMyogamadhye navamo bhaGgaH kevalinAm 2 / trikasaMyogamadhye dazamazcaturgatiSu 3 / catu:saMyogamadhye caturthaH paJcamazca caturgatiSu prApyate 4 / 5 / // 27 // Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only linelibrary.org
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhAva prakaraNam // 28 // paJcasaMyogika eko narANAmupazamazreNI prApyate 6 / ete SaD jIvAnAM sambhavanti / zeSA vizatirjIvAnAM na sambhavantIti sarve pUrvoktA maulaSaDbhAvA jIvasthAne bhavanti / tathA pAriNAmikabhAva audayikazca bhAvo'jIvAnAM bhavato nAnye // 4 // vyAkhyAtA mUlabhedAH, arthateSAM maulabhedAnAmuttarabhedAnAha'kevalanANaM 'dasaNa khaiaM'sammaM ca 'crnndaannaaii| nava 'khaiA laddhIo, 'uvasamie 'samma 'caraNaM ca // 5 // avacUriH atra gAthAnulomyAt aupazamike bhAve prathamasamyaktvotpattikAle aupazamikaM samyaktvaM bhavati / upazamazroNyAM caupazamikaM samyaktvamaupazamikaM ca cAritraM bhavatIti bhedadvayam 1 / atha kSAyikasyottarabhedA 'nava yathAkevalajJAnAvaraNakSayAtkevalajJAnam 1 / kevaladarzanAvaraNakSayAtkevaladarzanam 2 / darzanamohakSayajaM kSAyikaM samyaktvam / cAritramohanIyakSayotthaM kSAyikaM caraNam 4 / dAnAdipaJcavidhAnta rAyakSayajA dAnalAbhabhogopabhogavIryarUpAH paJca labdhaya iti // 2 // 5 / / atha kSayopazamasyottarabhedA aSTAdaza yathA nANA 'cau aNNANA, tiNNi' ya dasaNatigaM ca "gihidhammo / 'veagasavacArittaM, dANAiga" missagA bhAvA // 6 // avacariH-mizragAH kSAyaupazamikabhAvA: yathA-mati 1 zruta 2 avadhi 3 manaHparyAya 4 lakSaNaM jJAnaca 1 'yathA nava labdhayaH kSAyikyo yathA' ityapi pAThaH / // 28 // For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 29 // tuSkam, trINyajJAnAni 3 ca, etAni sapta jJAnAvaraNakarmakSayopazamasambhUtAni / cakSuracakSuravadhilakSaNaM darzanatrika darzanAvaraNakarmakSayopazamajam 3 / gRhasthadharmo dezaviratiH 1 / vedakaM kSAyaupazamikaM samyaktvam 2 / sarvacAritraM sarvaviratirUpam 3 / tatra vedakaM darzanamohakSayopazamajam / dezaviratiH sarvaviratizca cAritramohakSayopazamaje / dAnAdikalabdhayaH paJca, paJcavidhAnta rAyakSayopazamajAH / iha dAnAdilabdhayo dvidhA, antarAyakarmaNaH kSayasaMbhavinyaH kSayopazamasambhavinyazca / tatra yAH kSAyikyastA:pUrvamuktAH kevalina eva / yAH punariha kSAyaupazamikAntargatA ucyante, yA tAH kSayopazamajAzchadmasthAnAmeveti 3 / / 6 / / athaudayikasyottarabhedA yathA'annANamasiddhattA'saMja lesA kasAya' giveyaa| 'micchaM 'turie 'bhavvA bhavvattajiya ttapariNAme" // 7 / / ___ avacUriH-turye audayike bhAve ekaviMzatirbhedA yathA-ajJAnaM 1 asiddhatvaM 2 asaMyamaH 3 lezyASaTkaM 9 kaSAyAzcatvAraH 13 nArakAdigaticatuSkaM 17 puruSavedAdivedatrayaM 20 mithyAtvaM 21 ceti / tatrA'jJAnaM mithyAtvodayajam 1 / asiddhatvamaSTavidhakarmodayajam 2 asaMyamo'viratitvaM pratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayAt 3 / lezyAH kaSAyamohanIyodayAt 13 / gatayo gatinAmakarmodayAt 17 / vedA nokaSAyamohanoyodayAt 20 mithyAtvaM mithyAtvamohanIyodayAditi 21 / upalakSaNatvAnnidrApaJcakasAtAsAtAhAsyaratyaratyAdayo bhAvA: karmodayajanyA anye'pi bahavo draSTavyAH / ekaviMzatisaMkhyA nirdezastu pUrvazAstrAnusArAditi 4 // atha pAriNAmikasyottarabhedAnAhapAriNAmike bhAve trayo bhedA yathA-bhavyasya bhAvo bhavyatvam 1 / evamabhavyatvaM 2 jIvatvaM 3 ceti / eSA // 29 // For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zra bhAva // 30 // mitthameva sadA pariNamanAt / nahi bhavyo'bhavyatvaM jIvo'jIvatvaM ca kadAcitpariNamati 5 / / tadevaM sarve'pi iti bhAvapaJcakabhedAtripaJcAzad 53 / yantrakaM yathA uktA maulabhedAnAmuttarabhedAH / eSAM ca // 7 // atha dharmAstikAyAdiSvapyaSTadvAreSvaupazamikAdikSAyopa. audayi, pAri. sarve. bhAvAnAha- kSAyika. 9 18 21 3 53 aupaza. 2 * AimacaudAresu ya, bhAvo "pariNAmago ya NAyavvo / " khaMdhe "pariNAmudao,' paMcavihA huMti 'mohami ||8|| avacUriH- AdimacaturdvAreSu dharmAstikAyA 1 sdharmAstikAyA 2 ''kAzAstikAya 3 kAla 4 lakSaNeSu caturdvAreSvekaH pAriNAmiko bhAvo jJAtavyaH / tathAhi - dharmAdharmAkAzAstikAyAnAmanAdikAlAdArabhya jIvAnAM pudgalAnAM ca gatisthityuSTabhAvakAzadAnapariNAmena pariNatatvAt / tathA kAlasyAzyApyAvalikAdipariNAmapariNatatva. danAdipAriNAmikabhAvavattatvamiti / atha paJcamaM skandhadvAraM yathA tathA 'skandhe pUrvoktalakSaNe pAriNAmika audayikabhAvazca bhavataH / ko'rthaH ? tatra ye dvayaNukAdiskandhAsteSAM sAdikAlatvena tena svabhAvena pariNamanAtsAdipAriNAmikaca mervAdiskandhAsteSAmanAdikAlAttena svabhAvena pariNAmAdanAdipAriNAmikatvam / tathA ye cAnantatvam, ye paramANvAtmakAH skandhAsta audayi ke pAriNAmike ca bhAve varttante, jIveSu tattatkarmarUpatayodayAt / tathAhi* puggali' ityapi pAThaH / 1 'pudgale' ityapi pAThaH / 2 puggale' ityapi pAThaH / Jain Education national For Personal & Private Use Only prakaraNam // 30 // www.jinelibrary.org
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zirIrAdinAmodayajanita audArikAdizarIratayA audArikAdInAM skandhAnAmudayaH, kevalANavastu pAriNAmike bhAva se eva kevalANUnAM jIvasya grahaNAbhAvAnaudayikabhAva iti 5 / atha SaSThaM karmadvAraM yathA-'paJcavihA ityAdi mohe mohanIyakarmaNi paJcApi bhAvA bhavanti, 'aupazamikakSA'yikakSAyo pazamikauda'yikapAriNA mikalakSaNA ityarthaH / / / 3 / / tatropazamo'nudayAvasthA bhasmacchannAgneriva, sa ceha sarvopazamo vivakSito na dezopazamastasya sarveSAmapi karmaNAM sambhavAditi / kSayopazama udIrNasya kSayAnudIrNasya copazamaH / 'kSaya AtyantikocchedaH / udayastu pratIta eva sarveSAmapi sAMsArikajIvAnAmaSTAnAmapi karmaNAmudayadarzanAt pAriNAmikastu jIvapradezaH saha saMlulitatayA mizrIbhavanama, yadvA tattadravyakSetrakAlAdhyavasAyApekSayA tathAtathAsaMkramAdirUpatayA yatpariNamanamiti / / 8 / / dasaNa nANAvaraNe, vigdhe' viNuvasamA huti cattAri / veyA" u' nAma goe, 'uvasamamIseNa rahiAo // 9 // __avariH-darzanAvaraNe 1 jJAnAvaraNe 2 vighne'ntarAye 3 upazamaM vinA catvAro bhAvA bhavanti, kSAyika 1kSAyopazamika 2 audAyika 3 pAriNAmika 4 lakSaNA ityarthaH / tatrApi kevalajJAnAvaraNakevaladarzanAvaraNayo- // 31 // vipAkodayaviSkambhAbhAvataH kSayopazamAsambhava iti / yAu0 vedanIyA 1 ''yuH 2 nAma 2 gotreSu 4 aupa- 18 zamika 1 kSAyopazamiko 2 vinA zeSA bhAvA bhavanti, kSAyikaudayikapAriNAmikalakSAstrayo bhAvAbhavantItyarthaH 1 pustakAntare tu itaH paraM pATho na dRzyate, kintvayameva navamagAthAvacUA dRzyate / asmAbhistu bahupuspakeSvaSTamagAthAvacUryAmevAsya darzanAdatraivopanyastaH / Jain Educati o n For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhAva // 32 // 6 / / 9 / / yantrakaM yathA atha saptamaM gatidvAramAha jJA. da. ve. mo. A. nA. | go. | aM 4 | 4 | 3 5 / 3 3 3 4 causuvi gaisuMpaNa paNa, khAia' pariNAma' huMti siddhIe / aha jIvesu a bhAve, bhaNAmi guNaThAnarUve ||10|| avacUri : -- 'causuvi' catasRSvapi nArakatiryagmanuSya devarUpAsu gatiSu paJca paJca bhAvA bhavanti, katham ? aupazamiko bhAva aupazamikaM samyaktvam 1 / kSAyiko bhAvaH kSAyika samyaktvam 2 / kSAyopazamiko bhAvaH kSAyopazamikAnIndriyAdIni 3 / audayiko bhAvo narakagatyAdiH 4 / pAriNAmiko bhAvaH pAriNAmika jIvatvAt 5 / iti / siddhagatau zAyikaH pAriNAmikazca bhavataH / tatra kSAyika jJAnAdi, pAriNAmika jIvamiti / atha guNasthAnarUpeSu jIveSu bhAvAn bhaNAmi ||10|| atha prathamaM guNasthAneSu maulabhedAnAha'mIsodaya' pariNAmA, ee bhAvA bhavanti paDhamatigA / agge "aTThasu paNa paNa uvasama viNu huMti khINaMmi 11 'khaiyodaya' pariNAmA, tinni abhAvA bhavaMti cara "maduge / esi uttarabheA bhaNAmi micchAiguNaThANe | 12 | karma bhAvA. -8 Jain Educatinational avacUri : - prathamatrike mithyAdRSTi 1 sAsvAdana 2 mizra 3 lakSaNe guNasthAnakatraye pratyekamete kSAyopazamika 1 audayika 2 pAriNAmika 3 lakSaNAstrayo bhAvA bhavanti / tatra kSAyopazamikAnIndriyANi / audayikI gatiH / pariNAmikaM jIvatvamiti / tathA'gre'STasvavirata 1 dezavirata 2 pramattA 3 'pramattA 4 apUrvA 5 nivRttibAdara 6 For Personal & Private Use Only prakaraNam // 32 // inelibrary.org
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 33 // sUkSmasamparAyo 7 pazAntamoha 8 lakSaNeSu guNasthAneSu paJca paJca bhAvAH / katham ? aupazami. samyaktvamaviratAdiguNasthAnASTaka yAvatprApyate 1 / kSAyika samyaktvamaviratAdiguNaikAdazakaM yAvatprApyate 2 / kSAyopazamikamindriyasamyaktvAdyaviratAdiguNasthAnacatuSka yAvat prApyate, agre'pUrvAnivRttibAdarasUkSmasamparAyopazAnteSa kSAyopazamikAnIndriyAdIni bhavanti, na tu kSAyopazamika samyaktvamiti 3 / oda yi kI gatiH 4. / 28 | pAriNAmika jIvatvam 5 iti / tathA kSINe kSINamohe dvAdazaguNasthAnake aupazamika vinA parvo-IN ktAzcatvAro bhAvA bhavanti / tatra kSAyaupazamikAnIndriyAdIni, audAyikI gatiH, pAriNAmikaM jIvatvAdiH, kSAyika samyaktvaM caraNaM ceti / / 11 / / caramadvike sasogyayogiguNasthAnadvaye trayo bhAvA bhavanti, kathama ? kSAyika kevalajJAnAdi 1, audayikI gatiH 2, pAriNAmika jIvatva 3 mityevaMrUpAstrayo bhAvA iti // 12 // sthApanA ceyama | guNa. mi.saa.mi.a.de.pr.apr.|apuu.ani.|suu. u.kssii.|s.|ayo.| athaiteSAmUttarabhedAnmithyAtvAdi gaNa ml,bhaa| 3 / 3 / 3 / 5 / 5 / 5 / 5 / 5 / 5 / 5 / 5 / 4 / 3 / 3 J sthAnakeSa bhaNAmimi'cche taha sAsA'Ne, khAosamiyA bhavanti dasa bheyaa| dANAipaNaga cakkhu ya, a cakkhu 'annANatiagaM ca / / 13 // IXI misse missaM samma, tidaMsa' dANAi paNaga nANa"tigaM / turie "bArasa navaraM, missaccAeNa sammattaM / 14 / avacariH-'micche' mithyAtvaguNasthAne 1 sAsvAdanaguNasthAne 2 kSAyopazamikA daza bhedA bhavanti, kathama ? // 33 // Jain Educatiohininations For Personal & Private Use Only mayainelibrary.org
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbhAva ||34|| dAnAdilabdhipaJcakaM 5 cakSuracakSurdarzanaM 7 ajJAnatrikaM matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnalakSaNaM 10 ceti // 13 // 'misse' mizra samyagmithyAdRSTI mizrarUpaM samyaktvaM 1 cakSuracakSuravadhilakSaNadarzana trakaM 4 dAnAdilabdhipaJcakaM 9 jJAnatrayaM 12 ceti kSAyopazamikA dvAdaza bhAvabhedA bhavanti / atra jJAnAjJAnAnyatarAMzabAhulyamubhayAMzasamatA vA syAt / atra jJAnabAhulyavivakSayA jJAnatrikamuktaM, asmiMzca guNasthAnake yadavadhidarzanamuktaM tatsaiddhAntikamatApekSayeti / tathA turye'virataguNasthAne kSAyopazamikA mizroktA dvAdazabhAvA bhavanti, kevalaM mizratyAgena mizrasamyaktvaM kSAyopazamikasamyaktvaM vAcyAmiti // 14 // sammuttA te bArasa, viraikkheveNa tera paMcamae / chaTThe' taha 'sattamae, caudasa maNanANakhevi kae / / 15 / / avacUri : - 'sammuttA' paJcame dezaviratiguNasthAne trayodaza kSAyopazamikA bhAvA bhavanti, katham ? te samyaktvoktA dvAdaza dezaviratikSepeNa trayodazeti / tathA SaSThe pramattaguNasthAne 6 tathA saptamake'pramattaguNasthAne 7 kSAyopazamikAcaturdaza bhedA bhavanti, katham ? darzanatrika 3 dAnAdilabdhipaJcaka 8 jJAnatrika 11 samyaktva 12 sarvavirati 13 lakSaNAH pUrvoktAstrayodaza, eSu manaHparyAyajJAnaprakSepe kRte caturdaza bhavantIti / / 15 / 'aTTama " navame " dazame, viNu sammatteNa hoi terasagaM / "uvasaMta khoNamohe, carittarahiA ya 2 bAra bhave |16| avacUriH-'aTThama' tathA'STame'pUrvakaraNe, navame'nivRttibAdare, dazame sUkSmasamparAye samyaktvena kSAyopazamikasamya Jain Education national For Personal & Private Use Only prakaraNam / / 34 / / ainelibrary.org
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 35 // ktvena vinA pUrvoktAstrayodaza bhAvA bhavanti, katham ? darzanatrika 3 dAnAdilabdhipaJcaka 8 jJAnacatuSka 12 sarvavirati-13 rUpA ityarthaH / aSTamAdiguNasthAneSu kSAyopazamikaM samyaktvaM tu na prApyata iti / tathopazAntamohe ekAdazaguNasthAnake, kSINamAhe dvAdazaguNasthAnake 'carittarahiA ya' iti pUrvoktAstrayodaza kSAyopazamikacAritrarahitA dvAdaza bhavanti, katham ? te ca darzanatrika 3 dAnAdilabdhipaJcaka 8 jJAnacatuSka 12 lakSaNAH kSAyopazamikabhedA dvAdazeti 1 // 16 // iti guNasthAnakeSu kSAyopazamikabhAvabhedA uktAH / adhunaudayikabhAvabhedA guNasthAneSu | bhAvyanteannANA'siddhattaM', lesA saMjama' kasAya gaiveyA2deg / micchatta' micca'te, bheyA udaya' ssa igavIsa // 17 // biyae' mincha viNA te, 20vIsaM bheyA bhavaMti 'udayassa / taie' turie dasanava", viNa annANeNa NAyavvA / / 18 / / dese satarasa" nAraga-gai'devagaiNa abhAvao haMti / tirigai' asaMja'mAo udae 'chaTThassa na bhavaMti'" / 19 / avacUriH-ajJAnA 1 'siddhatva 2 lezyA 8 saMyama 9 kaSAyacatuSka 13 gaticatuSka 17 vedatraya 20 mithyAtva 21 lakSaNA ekaviMzatirbhedA mithyAtvaguNasthAne audayikabhAvasya bhavanti / / 17 / / 'biie' dvitIyaguNasthAnake audayikabhAvasya te pUrvoktA ekaviMzatimithyAtvaM vinA vizatirbhedA bhavanti / tathA tRtIye mizraguNasthAne, turye'virataguNasthAne'jJAnena vinA ekonaviMzatiH / tRtIye caturthe ca guNasthAne'siddhatva 1 lezyA 7 saMyama 8 kaSAya 12 gati 16 veda 19 lakSaNA ekonaviMzatiraudayikabhAvabhedA bhavantItyarthaH / / 18 / 'dese' deza // 35 // Lain Education For Personal & Private Use Only Malnelibrary.org
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhAva ||36|| viratau paJcamaguNasthAne pUrvoktaM konaviMzatimadhyAnnArakagatidevagatyorabhAvAt asiddhatva 1 lezyA 7 saMyama 8 kaSAya 12 manuSyagati 13 tiryaggati 14 vedatraya 17 lakSaNAH saptadazaudayikabhAvabhedA bhavantItyarthaH / tathA pramattasya tiryaggatya saMyamI udaye na bhavataH, pramatte'siddhatva 1 lezyA 7 kaSAyacatuSka 11 manuSyagati 12 vedatraya 15 rUpAH paJcadazaudayikabhAvabhedA bhavantItyarthaH // 19 // to Aitile sA'bhAve, bArasa 2 bheyA bhavaMti sattamae / teUpamhA'bhAve, 'aTTama' navame ya dasa bhaiyA || 2 || Aimaka' sAyatiyagaM, veya tiga viNA bhavaMti cautAri / "dasame "uvari "mati yage, lobha viNA huMti tinneva // 21 // carama guNe'siddha 'taM, maNuANa 'gaI tahA ya udayaMmi / avacUri : - AditrilezyA'bhAve dvAdaza bhedA bhavanti, saptamake'pramattaguNasthAne, asiddhatva 1 tejaH padmazuklalezyAya 4 kaSAya 8 manuSyagati 9 vedatraya 12 rUpA dvAdazaudayikabhAvabhedA bhavantItyarthaH / tathAtejolezyApadmalezyayorabhAve'STame'pUrvaguNasthAne, navame'nivRttibAdaraguNasthAne daza bhedA bhavanti / aSTame navame cAsiddhatva 1 zuklalezyA 2 kaSAya 6 manuSyagati 7 vedatraya 10 rUpA dazaudayikabhAvabhedA bhavantItyarthaH ||20|| dazame AdimakaSAyatrikaM 3 vedatrikaM 6 ca vinA catvAro bhedA bhavanti / sUkSmasamparAyaguNasthAnake'siddhatva 1 zuklalezyA 2 For Personal & Private Use Only prakaraNam / / 36 / /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMjvalanalobha 3 manuSyagati 4 rUpazcatvAra audayikabhAvabhedA bhavantItyarthaH / tathoparimatrike lobhaM vinA trayo bhedA bhavanti / upazAnta 11 kSINamoha 12 sayogikevaliSu 13 / asiddhatva 1 zukla lezyA 2 manuSyagati 3 rUpAtraya audayikabhAvabhedA bhavantItyarthaH / / 21 / / caramaguNe'yogikevaliguNasthAne'siddhatvaM 1 manuSyagati 2 zvadauyikabhAvabhedau bhavataH / iti guNasthAneSu audayikabhAvabhedA uktAH 2 / athopazamikabhAvabhedau guNasthAneSu rA bhAvyate-- turi Ao uva''saMtaM, uvasama'sammaM bhave pavaraM / / 22 / / / "navame 1degdasame "saMte, uvasama'caraNaM bhave narANaM ca / khAigabhee bhaNimo, itto guNaThANajIvesu / / 23 / / - avacUri:-'turiAo' turyAdavirataguNasthAnAdArabhyopazAntaM yAvadaupazamikasamyaktvarUpa aupazamikabhAvabhedaH prApyate // 22 // 'navame' navame'nivRttivAdare, 'dazame' sUkSmasamparAye, 'saMte' iti ekAdaze ca guNasthAne narANAmaupazamikacAritrarUpabhedaH prApyate / ato navamadazamaikAdazaguNasthAnatraye'pi zAstrAntare aupazamikacAritrasya pratipAdanAdityuktAvaupazamikabhAvabhedau guNasthAneSviti 3 / ita: kSAyikabhAvabhedAn guNasthAnajIveSu bhaNAma iti / / 23 / / 'khAigasaMmattaM puNa, 'turiyAiguNaTThage' sue bhaNiyaM / ''khINe 'khAigasamma, rekhAigacaraNaM ca jiNakahiaM // 24 // dANAiladdhipaNagaM, "kevalajualaM 'samatta taha caraNaM / khAigabheA ee "sajogi "carame ya guNaThANe // 25 // Jain Education national For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAlikAdi! prakaraNAni ||38|| avacUriH - kSAyikaM samyaktvaM turyAdiguNasthAnASTake zrute bhaNitam / avirata 1 dezavirata 2 pramattA 3 pramattA 4 pUrvA 5 nivRttibAdara 6 sUkSmasamparAyo 7 pazAnta 8 rUpe guNASTake kSAyikabhAvasya kSAyika samyaktvarUpabhedo bhavati nAnyaH / tathA kSINe kSINamohe punaH kSAyikaM samyaktvaM, kSAyikaM ceti kSAyikabhedadvayaM jinaiH kathitamiti / / 24 / / sayogiguNasthAne carame'yogiguNasthAne ca dAnAdilabdhipaJcakaM kevalayugalaM kevalajJAnakevaladarzanarUpaM 7 samyaktvaM 8 cAritraM 9 caite nava kSAyikabhAvabhedA bhavanti nAbhye || 25 || iti guNasthAneSu kSAyika bhAvabhedA uktAH 4 / atha guNasthAneSu pAriNAmikabhAvabhedA bhAvyante-- 'jIvattama' bhavvattaM, ' bhavvattaM Aime a ' guNaThANe / 'sAsaNa jA "khINaMtaM, abhavvavajA ya do bhaiyA ||26| carame duaguNaThANe, 4 bhavvattaM vajiUNa jIvattaM / ee paMcavi bhAvA, parUviA savvaguNaThANe ||27|| 93 avacUri :- Adime mithyAtvaguNasyAne pAriNAmikAstrayo bhedAH, katham ? jIvatva 1 mabhavyatvaM 2 bhavyatvaM 3 iti / tathA sAsvAdanAdArabhya kSINamohaM yAvadabhavyavaja dvau bhedau bhavataH ||26|| 'carame' carame guNasthAnadvike, bhavyatvaM varjayitvA muktvA jIvatvaM bhavati / sayogikevalinazca kathaM na bhavyatvam ? ucyate, pratyAsanna siddhAvasthAyAM bhavyatvasyAbhAvAdadhunApi tadapagataprAyatvAdinA kenacitkAraNena zAstrAntareSu noktamityato'trApi noktamiti / uktA guNasthAneSu pAriNAmikabhAvabhedA iti 5 / ete paJcApi bhAvA audayika 1 kSAyika 2 kSAyo Jain Educationational For Personal & Private Use Only bhAva prakaraNaM // 38 // Finelibrary.org
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 39 / / pazamika 3 auparAmika 4 pAriNAmikalakSaNAH 5 maulottarabhedabhinnAH sarvaguNasthAneSa prarUpitAH // 27 // atha sAMnipAtikaH SaSTha ucyate 'cautIsA 'battIsA, 'tittIsA taha ya hoi "paNatIsA / "cautIsA 'tittIsA 'tIsA "sagavIsa "aDavIsA // 28 / / KI "bAvIsa 'vIsa "egaNavIsa "terasaya "bArasa kameNa / ee a sannivAiabheyA savve ya guNaThANe / / 29 / / avacUriH yasya bhAvasya bhedA yasmin guNasthAna ke yAvanta uktAsteSAM sambhavibhAvabhedAnAmekatra mIlane sati tAvadbhedaniSpanna: SaSThaH sAMnipAtikabhAvabhedastasmin guNasthAnake bhavati / yathA mithyAdRSTAvAdayikabhAvabhedA ekaviMzatiH 21, kSAyaupazamika bhAvabhedA daza 10, pAriNAmikabhAvabhedAtrayaH 3, sarve bhedAzcatustriMzat 34 / evaM sAsvAdane dvAtriMzat 32 / mizro trayastriMzat 33 / avirate paJcatrizat 35 / dezaviratau catustriMzat 34 / pramatte trayastriMzat 33 / apramatte triMzat 30 / apUrve saptavizatiH 27 / anivRttAvaSTaviMzatiH 28 / / 28 / / sUkSmasamparAye dvAviMzatiH 22 / upazAntamohe viMzatiH 20 / kSINamohe ekonaviMzati: 19 / sayogini trayodaza 13 / ayogini dvAdaza 12 / evaM krameNaite sAMnipAtikabhAvabhedAH sarvaguNasthAnake uktA iti // 29 / / eSAM yantrakaM yathA / 4 Jain Educatio natore For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAlikAdi prakaraNAni kUpadRSTAMta vizadIka raNa // 4 // |1 | 2 | 3 | 4 / 5 / 6 / 7 8 9 10 11 12 13 14 / guNasthAnasaMkhyA: ma. sA. | mi. | a | de. | pra. | apra. | apU. | ani. | sU. | u. |kSI / sa. | ayo. | guNasthAnakanAmAni 10 / 10 / 12 | 12 | 13 | 14 | 14 | 13 | 13 | 13 | 12| 12|0 0 |kssaayopshmikbhedaaH 21 | 20 |19|19| 17 | 15 / 12 / 10 / 10 / 4 / 3 / 3 / 3 / 2 / audayikabhedA: 0 / 0 0 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 |2|0 / 0 / 0 | aupaza mikabhedAH 0 0 / 0 / 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 2 | 9 | 9 | kSAyikabhedA: 3 | 2 | 2 | 2 | 2 / 2 / 2 / 2 / 2 / 2 / 2 / 2 / 1 / 1 / pAriNAmikabhedAH 34 | 32 | 33 / 35 / 34 | 33 | 30 | 27 / 28 | 22 | 20 | 19 | 13 | 12 | sAMnipAtikabhekSa: 'sirisiriANaMdavimalasUrisusisseNa' vijayavimaleNaM / lahiyaM pagaraNameyaM rammAo puvvagaMthAo // 30 // zubhaM bhavatu saGghAya / / samAptamidaM zrIvijayavimalaracitaM bhAvaprakaraNam / / _ avacUriH- zrIzrIAnandavimalasUrisuziSyeNa vijayavimalenedaM prakaraNaM ramyAtpUrvagranthAtkarmagranthasUtrataTrI| kAdelikhitam // 30 // guNanayanarasendumite 1623 varSe pauSe ca kRSNapaJcamyAm / avacUNiH prakaTArthA, vihiteyaM vijayavimalena // 1 // // 40 // 1 'guru' ityapi / 2 'viNeyeNa' ityapi / 3 'zrIguru' ityapi / 4 'vineyena' ityapi / Jain Educatioily national For Personal & Private Use Only N inelibrary.org
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 4 // // arham // pU. munirAja zrI harSAvijayebhyo namaH / / nyAyavizArada-nyAyacArya-mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNipraNItaM svopajJatattvavivekAkhyavivaraNavibhUSitaM / / ||shriikuupdRssttaa tavizadIkaraNaprakaraNam // KI aindrazrIryatpadAbje viluThati satataM rAjahaMsIva yasya, dhyAnaM muktanidAnaM prabhavati ca yataH sarvavidyAvinodaH / zrImantaM vardhamAnaM tribhuvanabhavanAbhogasaubhAgyalIlA-viskarjatkevalazrIparicayarasikaM taM jinendraM bhajAmaH // 1 / / siddhAntasudhAsvAdI, pricitcintaamnninyollaasii| tattvaviveka kurute nyAyAcAryo yazovijayaH / / 2 / / satremiSTadevatAnamaskArapUrvaka pratijJAgarbhA prathamagAthAmAha namiUNa mahAvIraM, tisiMdaNamaMsiyaM mahAbhAgaM / visaIkaremi samma, davvatthae kUvadidrutaM / / 1 / / vyAkhyA-natvA mahAvoraM tridazendranamaskRtaM mahAbhAgaM mahAnubhAvaM, mahatI AbhA kevalajJAnazobhA tAM gacchati I| // 41 // yaH sa tathA tamiti vA / vizadIkaromi nizcitaprAmANyakajJAnaviSayatayA pradarzayAmi / samyak asambhAvanAviparItabhAvanAnirAsena, dravyastave svaparopakArajanakatvAnirdoSatayA sAdhye iti zeSaH / kupadRSTAntaM, avaTadRSTAntaM dhUmavattvAvahnimattayA sAdhye parvate mahAnasadRSTAnta itivad ayaM prayogaH / atra ca bhagavatazcatvAro mUlAtizayA: pratipAditAH / Jain Educati on For Personal & Private Use Only PANThinelibrary.org
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanA-14 tathA hi mahAvArA lakAdi prakaraNAni padRSTAMta vizaMdIkaraNa // 42 / / tathA hi mahAvIramityanena 'vidArayati yatkarma, tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktazca, tasmAdvIra iti smRtaH / / 1 / / ' iti niruktAtsakalApAyamUlabhUtakarma vidAraNakSamatapovIryavirAjamAnatvAbhidhAnAdapAyApagamAtizayaH 1 / / tridazendranamaskRtamityanena pUjAtizayaH 2 // mahAbhAgamityanena jJAnAtizayaH pratipAdita: 3 // vacanAtizayazca sAmarthyagamya iti 4 / / pratijJAtamevAha saparovayArajaNagaM, jaNANa jaha kRvakhaNaNamAiTuM / akasiNapavattagANaM, taha davvatthao vi viSNeyo 2 // vyAkhyA-yathA janAnAM kRpakhananaM nirmalajalotpAdanadvArA, svaparopakArajanakramAdiSTaM evaM akRtsnapravartakAnAM kRtsnasaMyame'pravRttimatAM gRhiNAM, dravyastavo'pi snAnapUjAdika: karaNAnumodanadvAreNa svaparayoH puNya kAraNaM, vijJeyaH / dRSTAnte upakArI dravyAtmA, dAntike ca bhAvAtmetibhAvaH / / 2 / / nanviyaM yojanA'bhayadevasUriNava (caturtha ) paJcAzakavRttau dUSitA'nyathAyojanA ca kRtA, tathA hi / 'nhANAivi jayaNAe, AraMbhavao guNAya Niya meNa / / suhabhAvaheuo khalu, viSNeyaM kUvaNAeNaM / / 10 / / ' snAnAdyapi dehazaucaprabhRtikamapi, AstAM pUjArcAdi (tadvarjanaM pUjA vA) AdizabdAdvilepanAdigrahaH, guNAyeti yogaH, yatanayA rakSayituM zakyajIvarakSaNarUpayA / tatki sAdhorapItyAzaMkyAha, ArambhavataH svajanadhanagehAdinimittaM kRSyAdikarmabhiH pRthivyAdijIvopamardanayuktasya gahiNa ityarthaH / na punaH sAdhoH, tasya sarvasAvadyayogaviratatvAdbhAvastavArUDhatvAcca, bhAvastavArUDhasya hi snAnAdipUrvakadravyastavo'nAdeya eva, bhAvastavArthameva tasyAzrayaNIyatvAttasya ca svata eva siddhatvAt / enaM cArthaM prakaraNAntare svayameva vakSyatIti / / / 42 // Jain Education For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1161 guNAya puSyabandhalakSaNopakArAya, niyamenAvazyambhAvena, atha kathaM svarUpeNa sadopamapyArambhiNo guNAyetyAha, subhabhAvaheuotti luptabhAvapratyayatvena nirdezasya zubhabhAvahetutvAtprazastabhAvanibandhanatvAjinapUjArthasnAnAdeH, anubhavanti ca kecitsnAnapUrvakaM jinArcanaM vidadhAnAH zubhabhAvamiti / khalukyAlaGkAre, vijJeyaM jJAtavyam / atha guNakaratvava masya zubhabhAvahetutvAtkathamiva jJeyamityAha-kUpajJAtenAvaTodAharaNena, iha caivaM sAdhanaprayogaH 'guNakaramadhikAriNi (NaH) | kiJcitsadoSamapi snAnAdi, viziSTazubhabhAvahetutvAd, viziSTazubhabhAvahetubhUtaM yattadguNakaraM dRSTaM yadA kRpakhananaM, viziSTazubhabhAvahetuzca yatanayA snAnAdi tato guNakaramiti' / kUpakhananapakSe zubhabhAvaH tRSNA divyudAsenAnandAdyavAptiriti / idamuktaM bhavati yathA kUpakhananaM zramatRSNAkardamopalepAdidoSadRSTamapi jalotpattAvanantaroktadoSAnapohya svopakArAya paropakArAya ca kila bhavatItyevaM snAnAdikamapyArambhadoSamapohya zubhAdhyavasAyotpAdanena viziSTAzubhakarma nirjaraNapuNyabandhakAraNaM bhavatIti / iha kecinmanyante pUjArthasnAnAdikaraNakAlepi nirmalajalakalpa zubhAdhyavasAyasya vidyamAnatvena kardamalepAdikalpapApAbhAvAdviSamamidamudAharaNaM, tadA (tat) kiledamitthaM yojanIyaM yathA kRpakhananaM svaparopakArAya bhavatyevaM snAnapUjAdikaM karaNAnumodanadvAreNa svaparayoH puNyakAraNaM syAditi / na caitadAgamAnupAti, yato dharmArthapravRttAvapyArambhajanitasyAlpasya pApasyeSTatvAt, kathamanyathA bhagavatyAmuktaM 'tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA paDihayapaccakkhAyapAvakammaM aphAsueNaM aNesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM paDilAbhemANa bhaMte ? kiM' kajai ?, goyamA ! appe pAve kamme bahayayariyA se nijarA kanjaI' / tathA glAnapraticaraNAnantaraM paJca / / 43 / / Lain Education Interna bona For Personal & Private Use Only dinelibrary.org
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ loka- l nAlikAdi prakaraNAni kUpadRSTAMtavizadokaraNa // 44 // kalyANakaprAyazcittapratipattirapi kathaM syAt ? / / ityalaM prasaGgenetigAthArtha iti' / tadetanninuvatAM kupadRSTAnta- vizadIkaraNaM kAkapakSavizadIkaraNavadupahAsapAtratAmabhivyanakti svasammatAbhiyuktavacanaviruddhatvAdityAzaGkAyAM nAbhiyuktavacanavirodho (virodho'virodho)nmukhAnAmavabhAsate tasya bhinnatAtparyakatvAdityAzayavAnAha isi duTutte jaM, eyassa navaMgavitikAreNaM / saMjoyaNaM kayaM taM, vihivirahe bhattimahigicca / / 3 / / vyAkhyA-iSaduSTatve alpapApabahunirjarAkAraNatve, yat, etasya kUpadRSTAntasya, navAGgIvRttikAreNa zrIabhayadevasUriNA paJcAzakASTakavRttyAdau, tadvidhivirahe yatanAdivaikalye, bhaktimAtramadhikRtya, vidhibhaktyAdisAkalye tu sva. lpamapi pApaM vaktumazakyameveti bhAvaH // 3 / / kathamayamAzayaH sUreti iti cet ?, tatrAhaiharA kahaMci vayaNaM, kAyavahe kahaM Nu hojja pUyAe / na ya tAriso tavassI, jaMpai puvAvaraviruddhaM // 4 / / vyAkhyA-itarathA sUreruktAzayAbhAve, pUjAyAM kAyavadhe kathaJcidvacanaM kathaM nu bhavet na kathaJcidityarthaH, na ca tAdRzastapasvI pUrvAparaviruddhaM vacanaM, jalpati / tasmAdISaddoSaduSTaM jinapUjAdikaM vidhivirahabhaktikAlInameva grAhyamityAzaya eva yuktaH / / ayaM bhAva:-pUjApaJcAzake jinArcane kAyavadhena pratikruSTena duSTatvAtkathaM parizuddhatvamityAzaGkAyAM 'bhaNNai jiNapUjAe, kAyavaho jaivi hoi u kahiM ci / / tahavi taI parisuddhA, gihINaM kUvAharaNajogA // 42 // ' iti zrIharibhadrasUribhissamAhitaM, tatra ca 'yatanAvizeSeNa pravartamAnasya sarvathApi na bhavatIti darzanArthaM kathaJcidgrahaNamityabhayadevasUribhirvyAkhyAtaM, tena vidhiviraha eva kAyavadhaH paryavasyati / / 'pramAdayogena prANavya. // 44 / / Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only hinelibrary.org
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 45 // paropaNaM hiMseti' tattvArthoktahiMsAla ('kSaNamapi jAghaTIti / ita eva zrIharibhadrasUribhijinavarendrapUjAphalaM samagravidhibhaktibhAjo yathAkhyAtacAritraparyavasAnaM pAramparyeNa alpAyuSkatayA pUjAyA avidhAnepi pUjApraNidhAnasya sanidarzanaM phalavattvaM ca pratipAditaM / tathA hi / 'uttamaguNabahumANo, eyamuttamasattamajjhayAraMmi / / uttamadhammapasiddhI, pUyAe jiNavariMdANaM // 48 // ' uttamaguNeSu pradhAnaguNeSu jineSu vItarAgatvAdiSu vA jinaguNeSu, bahumAna: pakSapAta uttamaguNabahumAna: / sa jinapUjayA bhavatIti sambandhaH / pUjakasyeti gamyaM / tathA padamavasthAnaM, uttamasattvamadhyakAre pradhAnaprANinAM pradhAnAzayavizeSANAM vA jinagaNadharanAkinaranAyakAdInAM madhye / tathottamadharmaprasiddhiH pradhAnadharmasya pUjAkAle prakRSTapuNyakarmabandharUpasyAzubhakarmakSayarUpasya kAlAntarakrameNa yathAkhyAtacAritrarUpasya niSpattirbhavati athavottamadharmaprasiddhijinazAsanaprakAzaH / pUjayA'bhyarcanena, jinAzchadmasthavItarAgAsteSAM varAH pradhAnAH kevalinasteSAmindrAstIrthakaranAmakarmodayavartitvAnAnAvidhAtizayasametatvAcca tIrthakarA atasteSAM jinavarendrANAm // iti gAthArthaH / / pUjA tAvanmahAphalaiva, atha pUjApraNidhAnamapi mahAphalamiti dRSTAntena darzayannAha / / 'suvva (ca) i duggainArI, jagaguruNo siMduvArakusumehiM // pUjApaNihANeNaM, uvavannA tiyasalogaMmi // // 49 / / ' zrUyata AkarNyate jinendrapravacane, kiMtadityAha-durgatinArI dAridryopahatayoSA / jagadgurostribhuvananAthasya, sinduvArakusumainirguNDIpuSpaH karaNabhUtaiH / yA, pUjArcanaM tatra yatpraNidhAnaM 'pUjAM karomItyevavidhamaikAgayaM' tatpUjApraNidhAnam / iha ca 1 ( ) etaccihnAntaritaH pAThaH paThanAbhiratAnAmarthasaGgataye saMyojitaH syAccetkasyApi pAzva pUrNAvimau granthau tadAnivedyaM / / // 45 / / Jain Educat For Personal & Private Use Only namainelibrary.org
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ kUpadRSTAMtavizadokaraNa loka IX kusumazabdasApekSasvepi pUjAzabdasya praNidhAnazabdena saha samAso 'devadattasya gurukulam' ityAdAviva na doSAyeti / likAdi tena pUjApraNidhAnena karaNabhUtena / / pUjAM vinaiva bhAvamAtreNaiveti hRdayam / / upapanno pannA, tridazaloke svarge || karaNAni 4) ityakSarArthaH / kathAnakaM punarevaM pUjyAH pratipAdayanti // zrImanmahAvIravardhamAnasvAmIkSvAkukulanandanaH prasiddhasiddhArtha pArthivaputraH putrIyitanikhilabhuvanajano janitajanamanazcamatkAraguNagrAmo grAmAkaranagarapurapaurapRthu pRthivIM viharannanyadA // 46 // kadAcitkAkandInAmikAyAM puri samAjagAma, tatra cAmaravaravisaraviracitasamavasaraNamadhyavatini bhagavati dharmadezanAM vidadhati tadA nAnAvidhayAnavAhanasamArUDhaprauDhapattiparigate sindhuraskandhamadhiSThite chatracchannanabhastale mAgadhodgItaguNagaNe bherIbhAGkArabharitAmbaratale narapatau tathA dvijavaravaizyAdike purajane tathA gandhadhUpapuSpapaTala prabhRtipUjApadArthavyara karakiGkarInikaraparigate vividhavasanAbharaNaramaNIyatarazarIre nagaranArI nikare bhagavato vandanArthaM pravrajati sati ekayA 2 vRddhadaridrayoSitA jalendhanAdyartha bahinirgatayA kazcinnaraH pRSTaH 'kvA'yaM loka ekamukhastvaritaM yAti ?' tenoktaM 'jagadekabAndhavasya dehinAM janmajarAmaraNarogazokadurgatyAdiduHkhacchidurasya zrImanmahAvIrasya vandanapUjanAdyarthaM. tatastacchavaNAttasyA bhagavati bhaktirabhavat acintayacca, ahamapi bhagavataH pUjArthaM yatnaM karomi kevalamahamatidurgatA puNyarahitA vihitapujAGgavajiteti tato'raNyadRSTAni mudhAlabhyAni sinduvArakusumAni svayameva gRhItvA bhaktibharanirbharAGgI 'aho dhanyA puNyA kRtArthA kRtatalakSaNA'haM sulabdhaM mama janma, jIvitaphalaM cAhamavApa' iti bhAvanayA pUlakakaNTakitakAyA pramodajalaplavaplAvitakapolA bhagavantaM prati prayAntI samavasaraNakAnanayorantarAla eva vaddhatayA 2 // 46 // JainEduca For Personal & Private Use Only lanelibrary.org
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSINAyuSkatayA ca jhagiti paJcatvamupagatA / tato'sAvavihitapUjApi pUjApraNidhAnollasitamAnasatayA devatvamavAptavatI / tatastasyAH kalevaramavanipIThaloThitamavalokyA'nukampAparItAnta karaNo loko mUchiteyamiti manyamAno'mbhasA siSeca / tatastAmaparispandAmavalokya loko bhagavantaM papraccha, bhagavana ! aso vRddhA ki matota jIvatIti?, bhaga vAMstu vyAjahAra yathA mRtA'sau devatvaM cAvAptA, tataH paryAptibhAvamupAgatya prayuktAvadhiH pUrvabhavAnubhUtamavagamya vnd||47|| nArthamAgataH, sa cAyaM matpurovartI deva iti // tato bhagavadabhihitamidamanuzrutya samastaH sa samavasaraNadharaNIgato janaH paramaM vismayamagamat / / ythaa| aho pUjApraNidhAnamAtreNApi kathamamaratAmavAptAsAviti tato bhagavAngambhIrAM - dharmakathAmakathayata yathA stokopi zubhAdhyavasAyo viziSTagaNapAtraviSayo mahAphalo bhavati / yataH / / 'ikapi uda gabindU, pakkhittaM jaha mahAsamuiMmi / / jAyaM akkhayamevaM, pUyAvi jiNesu vineyA // 47 // uttamaguNabahumANo, piyamuttamasattamajjhayAraMbhi // uttamadhammapasiddhI, pUyAe jiNavariMdANaM // 48 / / ti // tato bhagavAMstatsambandhinaM bhAvibhavavyatikaramakathayat / yathA / / ayaM durgatanArI jIvo devasukhAnyanubhUya tatazcyutaH sankanakapure nagare kanakadhvajo nAma napo bhaviSyati / sa ca kadAcitprAjyaM rAjyasukhamanubhavan 'maNDUkaM sarpaNa, sarpa kurareNa, kuraramajagareNa, tamapi mahAhinA' grasyamAnamavalokya bhAvayiSyati / yathA 'ete maNDukAdayaH parasparaM grasamAnA mahAhermukhamavazAdvizanti, evametepi janA balavanto durbalAnyathAbalaM bAdhayanto yamarAjamukhaM vizanti' iti bhAvayaMzca pratyekabuddho bhaviSyati, tato rAjyasampadamavadhya zramaNatvamupagamya devatvamavApsyati, evaM bhavaparamparayA'yodhyAyA 147 // Jain Educati o n For Personal & Private Use Only mplainelibrary.org
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokamAlikAdi karaNAni / / 48 / / nagaryAH zakrAvatAranAmni caitye kevalazriyamavApya setsyati iti gAthArthaH / / ' yatanAM cAtra snAnapUjAdigatAmitthamAdizanti, 'bhUmIpehaNajala-cchANaNAi jayaNA u hoi nhANAo / etto visuddhabhAvo aNuhavasiddhaciya buhANaM / / 11 / / tathA / / eso ceva ihaM vihI, visesao savvameva jatteNaM / / jaha rehati taha sammaM, kAyazvamaNaNNace / / 11 / / vatthebaMdhiUNaM, NAsaM ahavA jahA samAhIe / vajjeyavvaM tu tadA, dehammivi kaMDuyaNamAi ||20|| ityAdi / nanvevaM vidhyaMze'zuddho bhaktyaMze ca zuddho yogaH prAptaH, tathAca kathaM na tata ekavidhakarmabandhaH, naca mizrAM karma zAstre proktaM yena mizrAttato mizraM karma badhyetetyAzaGkAyAmAha - suddhAsuddho jogo, eso vavahAradaMsaNAbhimao / NicchayaNao u NicchaI, jogajjhavasAgamissattaM ||5|| vyAkhyA - eSa durmatinArIsadRzAnAM jIvAnAM vidhivaidhurye'pi bhaktikAlIno jinapUjAyogaH azuddhadAnAdivacchuddhAzuddha AMzika zuddha zuddhipIna ( prApta) vyavahAradarzanasya vyavahAranayasya abhimataH / tatazca vAgvyavahAra mAtra siddhernAnyatphalaM, nizcayanayastu yogAdhyavasAyasthAnAnAM mizratvaM necchati azubharUpANAM zubharUpANA ca zAstre pratipAdanAt tRtIyarAzerakathanAditi spaSTaM mahAbhASye / nanu samUhAlambanopayogarUpasyAdhyavasAyasya sambhavAtkathaM tadapratipAda vAcyam samahAlambanajJAnasya vizeSaNIyatvAt vidhyaupayikasya viziSTopayogasyaivamadhikRtatvAditi yuktamutpazyAmaH / tathA cAvidhyaMze utkaTatve'zuddha eva bhaktyaMze punarutkaTatve zuddha eva yoga ityetanmate ekasmAdyogAdekadaika eva bandhaH bandhakAlasya pradIrdhatvAtpariNAmaparAvRttyA ca mizratvaM bhAvanIyam / ekadhArArUDhetu bhaktibhAve'vidhidoSopa Jain Educatiomational For Personal & Private Use Only kUpadRSTAMta vizado karaNa / / 48 / / ainelibrary.org
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 49 // niranubandhatayA dravyarUpatAmaznuvaMstatra magna ivAvatiSThate, ekadhArArUDhe'vidhibhAvepyavidhibhaktiparyavasAyini vidhipakSAdUSakatAmapyasahamAne bhaktibhAvastathA avidhiyutasya viSayepyarcanAderbhAvastavAhetutvena na dravyastavatvamiti pratipAdanAditi vivecakAH / nana kimityevamavidhiyutabhaktikarmaNA vyavahArato nizcayato vA bandhapadArthakAlApekSayA mizratvamucyate, yAvatA dravyahiMsayava jalapuSpAdijIvopamadarUpayA mizratvamucyatAM uttarakAlikacaityavandanAdibhAvastavena taddopApanayanAtkUpadRSTAntopapatterityAzaGkAyAmAha jai vihijuyapUyAe, duhrattaM davvamittahiMsAe / to AhAravihAra-ppamuhaM sAhUNa kimaduTuM / / 6 // vyAkhyA-yadi vidhiyutapUjAyAM vidhiyatabhaktikarmaNi, dravyamAtrahiMsayA, duSTatvaM syAt, totti tarhi, sAdhUnAmAhAravihAravihArapramukhaM ki maduSTamucyate ?, tadapi duSTameva vaktamucitaM tatrApi dravyahiMsAdoSasyAvarjanIyatvAt / yatanayA tatra na doSa iti cet, atrApi kiM na tathA, jinapUjAdau dravya hiMsAyA asadArambhapravRttinivRttiphalatvenAhisArUpatvAt ||tdukt|| "asadAraMbhapavattA, ja ca gihI teNa tesi viNNeyA / taSNivittiphalaciya, esA paribhAvaNIya miNaM // 43 // " vyAkhyA-asadArambhapravRttAH prANyuSamardanahetutvenAzobhanakRSyAdivyApAra prasaktAH, yadyasmAddhetoH, cazabdaH samuccaye / gRhiNo gRhasthAH; tena hetunA, teSAM gRhiNAM, vijJeyA jJAtavyA, tannivattiphalaiva dehagehAdinimittajIvopamardanarUpAzubhanivRttiprayojanaiva, bhavati hi jinapUjAjanitabhAvavizuddhiprakarSaNa cAritramohanIyakSayopazamasadbhAvAtkAlenAsadArambhebhyo nivRttiH / tathA jinapUjApravRttikAle vA'sadArambhANAma // 49 / / Jain Educati For Personal & Private Use Only lainelibrary.org
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAlikAdi prakaraNAni kUpadRSTAMta vizadIka raNa AC // 50 // sambhavAt zubhabhAvasambhavAcca tannivRttiphalA'sau bhavatItyacyate / eSA jina pUjA, paribhAvanIyaM paryAlocanIyaM, idaM jinapUjAyA asadArambhanivartanaphalatvaM bhavadbhirapi, yenAvabudhya tathaiva pratipadyate / / iti gAthArtha: / / " iti paJcAzakavRtto / / yatanAtau naca hiMsA, yasmAdeSaiva tannivRttiphalA tadadhikanivRttibhAvAdvihitamato'dRSTametaditi, ata evA''pekSikAlpAyuSkatAdhikAre 'nanvevaM prANAtipAtamaSAvAdAvaprAsukadAnaM ca kartavyApannamiti cet, ApadyatAM nAma bhUmikAvizeSApekSayA-ko doSaH; ata eva yatidharmA'zaktAnAM dravyastavadvAreNa prANAtipAtAdau pravRttiH pravacane prokteti bhagavatIvRttAvuktaM, atra yatidharmAzaktatvaM asadArambhapravRttatva adhikArivizeSaNaM draSTavyaM,' AjJAyogAdAhAra vihArAdikaM sAdhUnAM na duSTamiti cet, atrApi parimitasaMsAraphalakatvArthavAdenAnukampAdAvivAjJAyogaH kiM na kalpyate ? / / uktaM hi saMsArapratanutAkAraNatvaM dravyasta vasya tatra dAnAdicataSkatulyaphalakatvopavarNanamapyatroSaSTambhaka meva, kUpajJAtAnyathAnupapattyA pUjAdikAle dravyahisAjanitaM pApamavarjanIyameva, atra likhanIyamagre likhitaM vilokyam / atha dravyastave yAvAnArambhastAvatpApamityatra sthUlAnupapattimAha jAvaio AraMbho, tAvaiyaM dUsaNaMti gaNaNAe / appattaM kaha juJjai, appaMpi visaM ca mArei / / 7 / / vyAkhyA-dravyastave yAvAnArambhastAvaddaSaNamiti gaNanAyAM kriyamANAyAM Rjusatranayena pratijIvaM bhinnabhinna| hiMsAzrayaNAdasaGkhayajIvavirAdhanAsattvAdalpatvamArambhasya kathaM yujyate ?, na kathaJcidityarthaH, astu vA kathaJcidalpatvaM tathApyalpo doSaH kiM na nAzayati ? apitu nAzayatyeva, atra jJAtamAha, alpamapi viSaM ca mArayati / // 50 // Jain Educ a tional For Personal & Private Use Only W inelibrary.org
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 5 // / iti nyAyavizAradapraNItaM truTitAvasthameva tattvavivekAkhyavivaraNavibhUSitaM 'kUpa dRSTAntavizadIkaraNaprakaraNaM sampUrNam / 1 kUpadRSTAnto'yaM prAcInapardhevibhAvyate / kazcitpumAnaraNyAnI. vareNyasaraNicyutaH / aTAThyamAna uttapto, madhyAhne'tituSAturaH // 1 // cakhAna vivaraM so'tha, nimnAvanyAmudanyaka: / vavadhe'sya tuDatyartha, tathA paGkazca vaSmaNi // 2 // tadutthaM zItalaM svacchaM pAyaM pAyaM payaH pumAn / ciccheda sa durucchedAM, tRSAmeSa kSaNAdapi // 3 // avihastaH svahastena, sevaM sevaM tadambhasA / bhISmagrISmArkasambhUtaM, dehAddAhamajIharat // 4 // prakSAlya tajjalenAGga, kSAlayAmAsa maMzvasI / prAcInaM ca navInaM ca, malaM nirmalabuddhikRt // 5 // atra copanayo bhavya-jIvo bhrAmyanbhavATavIm / tRSNAtApamalai: klAnto, lobhatRTpApalakSaNaiH // 6 // vivekabhUmimAsAdya, so'tha dravyastavaM dadhat / viSayeSu tRSAM tIkSNAM kSiNotyakSuNNaharSabhAk // 7 // taM draSTumAgatAndRSTvA, munInzrutvAtha dezanAm / kaSAyazikhisantAgaM, nirvApayati zuddhadhIH / / 8 / / dAnAdikaM ca saddharma, kurvanpApamayaM malam / kSAlayatyakhilaM kSipra', yukto'taH zrAvakasya saH // 9 // iti prAcInatamapuruSapraNItaH kRpadRSTAntopanayaH sampUrNaH ja // 5 // Jain Education international For Personal & Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizAbhakta varUpato kapadRSTAMta vizadIka // 52 // // arhama // pU. paM. zrI muktivijayagaNibhyo namaH / nijaprajJAsaMsmAritAtItazruke bali-nyAyavizArada-nyAyAcArya-mahopAdhyAya zrIyazovijayANipraNItaH / / // nizAbhakte svarUpato dUSitatvavicAraH / / endra zreNinataM natvA, vIraM tattvArthadezinam / svarUpeNaiva duSTatvaM, nizAbhakta vibhAvyate // 1 // atha svarUpeNava duSTatvamityasya ko'rthaH ?, ucyate, yathA hiMsAmaSAvAdAdikaM AgamaniSiddhatvAtsvarUpeNava doSaH, natu tasya doSatve niyamato doSAntarAnuSaGgitvaM prayojaka tathA nizAbhojanamAyAgamaniSiddhatvAtsvarUpeNaiva doSo natu tasya doSatve doSAntarAnuSaGgaH prayojaka iti / etena yaducyate "rAtrau sarvatra bhakSye kunthupanakoraNikAdiravazyaM jIvotpattiriti taddhisAnuSaGgAdeva varjanIyaM vibhAvarIbhaktamiti" tadapAstaM draSTavyaM Agantuka-tadudbhavavyatirekeNa bhakSye rAtrisambandhamAtreNa jIvotpatteH sudharmasvAminamArabhyAdya yAvadaprasiddhatvAt / anyathA kasyacidapekSayA kiJcidbhakSyamiti sarvatrApi jIvotpattau vastrAderapi rAtrAvagrahaNaprasaGgaH / naca niyatabhakSyApekSayaiva jIvA utpatti yAntItyAhopuruSikAmAtrametat / kiJca rAtrau taduddhavAgantukajIvAnAM durdarzatvenaiSaNAdyazuddhisambhavena ca hiMsAdoSamudbhAvya tata AgamaniSiddhatvAdeva vibhAvarIbhaktasyAnAsevanIyatvamukta tattvArthavRttAviti kimanyAdRzaparika Jain Educa t ional For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 53 // lpanayA prauDhivAdaparANAM zrAddhadinakRtyayogazAstravRttyAdigranthAnAM sampradAyazuddhatAtparyamajAnato devAnAM priyasya / tathA ca tattvArtha (adhyAya 7 sUtra 2) vRttiH / "kaH punardoSo rAtribhojana ? iti cet, evaM manyate udgamAdidoSarahitasya vAsaraparigRhItasyAbhyavahAreNAndhaso nakta na kila doSa iti / etadayuktaM, kAlAtikrAntasya pratiSiddhatvAt gRhItasyAnItAlocitakSaNavizrAntisamanantarameva ca bhujerabhyanajJAnAt nizAhiNDane cairyApathavizuddhe rasambhavAt dAyakagamanAgamana-sasnehapANibhAjanAdyadarzanAdAlokitapAnabhojanAsambhavAta, jyotsnAmaNipradIpaprakAzasAdhyamAlokanamiti cet, tadapyasad agnisamArambhaniSedhAdratnaparigrahAbhAvAjyotsnAyAH kAdAcitkatvAdAgame tanniSiddhatvAddhisAvadanAsevanIyameva vibhAvarIbhaktamiti / / " atra hi vibhAvarIbhaktasyAnAsevanIyatve AgamaniSiddhatvameva heturityatra nirbhara iti| bhrAntaH zaGkate hiMsAvadevetyasya hiMsAyuktamevetyartha iti ?, tattuccham / udAharaNaparasyaitadvacanasya hetaparatve pramANAbhAvAt / ekahetoreva caritArthatve hetvantarasyAnAkAMkSitatvAdaprayojakatvena hetuhetuparatvasyApyayogAt / tathA sati hiNsaavditynntrmitiitysyaadhyaahaarprsnggaacc| athA'nAsevanIyatvaM balavadaniSTAnanubandhitve sati kRtisAdhyatvAbhAvaH, AgamaniSiddhatvamityatra cAgamAbhidhAnaM pramANadADharyAya, hetustu niSiddhatvameva, tacca sa eveti hetusAdhyayorabhedaprasaGgAnnedamanumAnaM ghaTAM prAJcati ? iti cet, na, niSedhavidherlakSaNayA pApajanakatvamevArtha iti pApajanakatvena hetunA uktasAdhyasAdhane'sya doSalezasyApyabhAvAditi yuktamutpazyAmaH / atha pApajanakatvameva hiMsAyuktatveneti sa eva heturatra zobhana iti cet, na, hiMsAvadevetyatraivakArasya spaSTatvArthakatvena hiMsAyA iva Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Xlinelibrary.org
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanAlikAdimA nizAmakte svarUpato vibhAvarIbhaktasya svAtaMtryeNaiva pApajanakatvasya siddhAntaprasiddhatvAt / nahi hiMsA hisAntaramantarbhAvyaM pApaM janayati tadvadeva vibhAvarIbhakta hiMsAmantarbhAvyeti, na kiJcidetat / / yattu zrAddhadinakRtya sUtravRttyorukta "tajjoNiprakaraNAniyA yANa jIvANaM, tahA saMpAimANa ya / nisibhatte vadho diTro, savvadaMsIhi savvahA / / 227 // ' tasminsaMsaktAnnasaktvAdau bhakte nigodoraNikAdInAM yonirutpattiryeSAM te tadyonikA jIvAsteSAM tathA / 54 // sampAtimAnAmAgantukakunthupipIlikAdInAM cazabdAt Atmanazca kITikAdemadhAdighAtAt, nizibhale vadho vinAzo, dRSTaH sarvadarzibhiH sarvatheti // yaduktaM nizIthabhASye, 'jaivi hu phAsuadavvaM kuMthupaNagA ityAdi / ' atra sarvatheti prauDhivAda eva, kAlAtikramAdiprayuktasaMsaktAnnasambhavAnAmAgantukasampAtimasattvAnAM ca vyApAdanena doSasambhava ityatra tu nirbhara iti sUkSmadhiyA nibhAlanIyam / / yattu, tasminnityanAtaraM 'akAraprazleSaNAsaMsaktAnapAnepi rAbiyogAjIvotpattiH' iti kenacidabhidhIyate tadabhinivezavijRmbhitaM, akAraprazleSarahitasyaiva pAThasya tADapatrAdipustake darzanAttatsahitapAThasya pradarzayiSyamANabhASyacUAdyAgamaviruddhatvAt / etena yogazAstragranthavRttilezopi (prakAza 3, zloka 52-53,) vyAkhyAtaH / / ayaM hi saH, 'api ca nizAbhojane kriyamANe avazyaM pAkaH sambhavI tatra ca Sar3ajIvanikAyavadho'vazyambhAvI bhAjanadhAvanAdau ca jalagatajantuvinAzaH, jalojjhanena ca bhUmigatakUnthapipIlikAdijantaghAtazca bhavati / / tatprANirakSaNakAMkSayApi na nizAbhojanaM kartavyaM, yadAhuH / / 'jIvANa kathamAINa ghAyaNaMbhAyaNadhoyaNAisu / / emAi rayaNibhoyaNa-dose ko sAhiuM tarai / / 1 / / ' iti / / 52 / / nanu yatrAnnasya na pAko // 54 // Mainelibrary.org Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 55 / / navA bhAjanadhAvanAdisambhavastatsiddhaM modakAdi kharjUradrAkSAdi ca bhakSayataH ka iva doSa iti cet ? ( ityAha ) nAsprekSyasUkSmajantUni nizyadyAtprAsukAnyapi // apyudyatkevalajJAna - nahataM yannizAzanam ||53 // prAsukAnyapi atretanAnyapi upalakSaNatvAttadAnImapakvAnyapi modakaphalAdInyapi na nizyadyAt / kuta: ?, aprekSyasUkSmajantUni aprekSyAH prekSitumazakyAH sUkSmAH kunthupanakAdayo jantavo yatra tAni, vizeSaNadvAreNa hetuvacanaM, aprekSyasUkSma jantutvAdityarthaH / yadyasmAd, utpannakevalajJAnaiH kevalajJAnabalenAdhira ta pUkSmetarajantu saMghA (pA) tai:, nirjantukasyAhArasyAbhAvAt nA''dRtaM nizAbhAjanaM / yaduktaM nizIthabhASye / jaivi0 // 53|| ' atra hi pAkArambha sambhavI bhAjanadhAvanAdisambhavI prAsukeSvapi tadudbhavA'gantukajIvAnAM durdarzatvasambhavI jIvopamardadoSa uktaH / nirjantukasyAhArasyAbhAvAditi tu prauDhivAdamAtraM natu rAtribhakSya saMsargajjIvAntaropamarda pratipAdanaparaM 'saMsargajjIvasaMghAta 'mityagrepi sambadhyamAnajI va samRhamityeva vyAkhyAnAt / anyathA nityasaMsaktau utpadyamAnajIvasamUhamityetad vyAkariSyat ata eva nizIthacUNa caturvidhepi rAtribhojane vicitrasambhavastatra vicitra prAyazcittaprakAracopadarzitaH pratyakSajJAnibhiH prAsukadravye prANivirahitatvadarzanepi tadanyaizca ratnAdyudyotena tathAdarzanepi SaSTho mUlaguNo virAdhyate ityeva hetoranAcIrNatvamuktaM, tathAcaikAdazodezaka sUtracUNiH / ' jaiviya0 gAhA / / ( jaivi hu phAsugadavvaM, kuMthupaNagA vi tahavi duppassA | paccakkhanANiNo vi hu rAibhattaM pariharati / / 3399 / / yadyapi svata odanAdi prAsukaM davyaM tathApyAgantukAH kunthvAdayaH panakAdayazca tadutthA avizuddhakAle durdarzA ( IzyA ) bhavanti / kiJca yepi pratyakSajJAninaste vizuddhaM bhaktAnna Jain Educatiomational For Personal & Private Use Only // 55 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizAbhakte svarUpato loka- pAnaM pazyanti tathApi rAtrau na bhuJjate mUlaguNabhaGgatvAt / joNhAmaNIdIvuddittAlaMbaNapratiSedhArthamidamAha / / jati - nAlikAdi viya0 gAhA / / (jai vi hu pivIligAi, dIsaMti paIvamAi (joi) ujjoe // tahavi khalu aNAinnaM, mUlavayadiprakaraNAniza rAhaNA jeNa / / 3400 / / ) tIrthakaragaNadharAcAryairanAcIrNatvAt, jamhA chaTTho mUlaguNo virAhijjaitti tamhA rAto na bhottavvaM, ahavA rAtIbhoyaNe pANAtivAyAdiyANa mUlaguNANaM jeNaM virAhaNA bhavati ato rAtIe na // 56 // bhottavvaM // ' tathA... // iti nyAyavizArada-nyAyAcArya-mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNipraNItaH truTitAvastha eva nizAbhakte svarUpato dUSitatvavicAraH / / iti zrItapAgacchAlaGkArazrIhIravijayasUrIzvaraziSyamahopAdhyAyazrIkalyANavijayagaNiziSyapaM zrIlAbhavijayagaNiziSyapaM.zrIjitavijayagaNisatIrthyapaM. zrInayavijayagaNicaraNakamalacaJcarIkapaM.zrIpadmavijayagaNisahodaranyAyavizAradanyAyAcArya-mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNipraNItaM 1 tattvavivekavivaraNopetaM kupadRSTAntavizadIkaraNaprakaraNaM 2 svarUpato nizAbhakte dUSitatvavicArazceti grantharatnacatuSkam // Wan // 56 // For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Education For Pomor se Only W arong