Yogshastra Part 06

Author(s): Hemchandracharya, Vijaydharmsuri
Publisher: Asiatic Society of Bengal

Page 8

योगशास्त्रे कथमजितानीन्द्रियाणि नरकं नयन्तीत्याहइन्द्रियैर्विजितो जन्तुः कषायैरभिभूयते। वीरैः कृष्टष्टकः पूर्व वप्रः कै: कैर्न खण्डाते ? ॥२६॥ . इन्द्रियाणि जेतुमशक्तोऽत एव तैर्विजितः, यान् जेतुमिन्द्रियजय उपदिश्यते तैरेव प्रत्युत कषायैरभिभूयते । कषायाभिभूतश्च नरकं यातीति सुप्रसिद्धमेव । ननु यदीन्द्रियजयेऽशक्ती जन्तुः, तर्हीन्द्रियजनितैव बाधास्तु, कोऽवसरः कषायबाधायाः ? इत्याशङ्कामपनतं दृष्टान्तमाह-वीरविक्रान्तः कष्टा इष्टका यस्मात् स कष्टेष्टक: वप्रः प्राकारः पूर्व प्रथमम्, पश्चात् कैः करवीररपि एकैकेष्टकाशकलकर्षणेन न खण्डाते न खण्डशो नौयते । अयमर्थ:-यथा वीरपुरुषपातितच्छिद्रः प्राकार: कर्मकरप्रायाणामपि गम्यो भवति तथैव वप्रप्रायः प्राणी वीरप्रायैरिन्द्रियैभग्नप्राय इतरपुरुषप्रायः कषायैर्बाध्यते, इन्द्रियानुसारित्वात् कषायाणाम् ॥ २६ ॥
न केवलमनिर्जितैरिन्द्रियैः कषायाभिभूतो जन्तुर्नरके नीयते, यावदिहलोकेऽपि प्रनिर्जितानौन्द्रियाण्यपायकारणान्येवेत्याहकुल वाताय पाताय बन्धाय च वधाय च । अनिर्जितानि जायन्ते करणानि शरीरिणाम् ॥२०॥
शरीरिणां जन्तूनां करणानीन्द्रियाणि अनिर्जितानि अदान्तानि जायन्ते। कस्मै ? । कुलघाताय कुलघातो वंशोच्छेदः,