Vivek Chudamani Gujarati Saral Arth Sahit

Author(s): Devshankar Dave
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay Mumbai

Page 86

'
min
વિવેકચૂડામણિ ततोऽहमादेविनिवर्त्य वृत्तिं सन्त्यक्तरागः परमार्थलाभात् ।। तूष्णीं समास्स्वात्मसुखानुभूत्या पूर्णात्मना ब्रह्मणि निर्विकल्पः ॥३०९
પછી અહંકાર વગેરેની (કર્તાપણું–ભેગવનારપણું) વગેરે વૃત્તિઓને દૂર કરી, બ્રહ્મજ્ઞાનરૂપ પરમ વસ્તુને લાભ થવાથી વિષયેની પ્રીતિ તજીને, આત્મસુખના અનુભવથી તર્કવિતર્ક છેડી મૌન રહીને પૂર્ણ સ્વરૂપે બ્રહ્મમાં જ સ્થિતિ કર. समूलकृत्तोऽपि महानहं पुनर्युल्लेखित स्यादि चेतसा क्षणम् । संजीव्य विक्षेपशतं करोति नभस्वता प्रावृषि वारिदो यथा ॥३१०॥
આ મહાન અહંકાર મૂળમાંથી ઊખડી ગયે હેય, તે પણ ચિત્ત દ્વારા જો ક્ષણવાર પણ પ્રેરણા પામે, તે ફરી જીવતે થઈને જેમ ચોમાસામાં પવનથી પ્રેરણા પામેલાં વાદળાં અનેક જાતનાં નુકસાન કરે છે, તેમ સેંકડે વિક્ષેપ કરે છે–સાધકને અનેક પ્રકારે ભમાવી દે છે. निगृह्य शत्रोरहमोऽवकाशः क्वचिन्न देयो विषयानुचिन्तया । स एव सञ्जीवनहेतुरस्य प्रक्षीणजम्बीरतरोरिवाम्धु ॥ ३११॥ | માટે એ અહંકારરૂપ શત્રુને બરાબર વશ કર્યા પછી ફરી વિષયોના ચિંતન દ્વારાં કદી એને તક જ ન આપવી; કારણ કે જેમ સુકાઈ ગયેલા બિજોરાના ઝાડને પાણી ફરી તાજું કરે છે, તેમ એ રીતે આપેલી તક જ આપણને ફરી તાજો કરે છે.
ક્રિયા, વિષયચિંતન અને વાસનાને ત્યાગ देहात्मना संस्थित एव कामी विलक्षणः कामयिता कथं स्यात् । अतोऽर्थसन्धानपरत्वमेव भेदप्रसक्त्या भवबन्धहेतुः ॥ ३१२॥
જે માણસ દેહને જ આત્મા માની બેઠો છે, એને જ અનેક પ્રકારની ઈચ્છાઓ થાય છે; પણ જેને દેહની સાથે સંબંધ જ ન હોય, તેને વિષયની ઈચ્છા કેમ થાય? (આત્મા,