________________
૧૨૦
વિવેકચૂડામણિ प्रारब्धं बलवत्तरं खलु विदां भोगेन तस्य क्षयः . सम्यग्ज्ञानहुताशनेन विलयः प्राक्सश्चितागामिनाम् । ब्रह्मात्मैक्यमवेक्ष्य तन्मयतया ये सर्वदा संस्थितास्तेषां तत्त्रितयं न हि क्वचिदपि ब्रह्मैव ते निर्गुणम् ॥४५४॥
જ્ઞાનીઓનાં પ્રારબ્ધકર્મ વધારે બળવાન હોય છે; એનાં ફળ ભેગવ્યાથી જ એને નાશ થાય છે; પણ પૂર્વનાં સંચિત કર્મો અને ભવિષ્યનાં કર્મોને તે તત્વજ્ઞાનરૂપી અગ્નિથી સંપૂર્ણ નાશ થાય જ છે. જેઓ બ્રહ્મ અને આત્મા એક જ છે એમ સમજીને બ્રહ્મરૂપે જ રહે છે, તેઓની દષ્ટિએ તે (પ્રારબ્ધ, સંચિત અને ભવિષ્યનાં) ત્રણેય પ્રકારનાં કર્મ કદી છે જ નહિ; તેઓ તે નિર્ગુણ (માયાના ગુણરહિત) બ્રહ્મ જ થયા છે. उपाधितादात्म्यविहीनकेवलब्रह्मात्मनैवात्मनि तिष्ठतो मुनेः । પ્રાથવિથા ગુar મર્થથળેવ જ્ઞાતા //
જે મનનશીલ પુરુષ ઉપાધિમાં આત્મબુદ્ધિ ત્યજીને કેવળ બ્રહ્મસ્વરૂપે આત્મામાં જ સ્થિર થયે હોય, તેને માટે સ્વમમાં જોયેલા પદાર્થના સંબંધની વાત જેમ જાગતા માણસને ઘટે નહિ, તેમ પ્રારબ્ધકર્મની હયાતીની વાત (પણ) ઘટતી જ નથી. न हि प्रबुद्धः प्रतिभासदेहे देहोपयोगिन्यपि च प्रपञ्चे। करोत्यहन्तां ममतामिदन्तां किन्तु स्वयं तिष्ठति जागरेण ॥ ४५६॥
- ઊંઘમાંથી જાગેલે માણસ સ્વપમાં જોયેલાં છેટાં શરીર ઉપર તથા દેહને ઉપયોગી બીજા પદાર્થો ઉપર અહંતામમતા (શરીર ઉપર “હું પણું અને બીજી ચીજો ઉપર મારાપણું) કરતું નથી, પણ (એ બધું મિથ્યા માની) જાગ્રત અવસ્થામાં જ રહે છે.
