________________
વિવેક ચૂડામણિ
૧૨૫ સમાધિથી ચિત્તને સારી રીતે સ્થિર કરી સ્પષ્ટ જ્ઞાનચક્ષુથી આત્મતત્ત્વને જે; કારણ કે સાંભળેલી વસ્તુને સારી રીતે શંકા વગર નજરે જોઈ હોય, તે જ ફરી એમાં સંદેહ થતું નથી. स्वस्याविद्यावन्धसम्बन्धमोक्षात्सत्यज्ञानानन्दरूपात्मलब्धौ । शास्त्रं युक्तिर्देशिकोक्तिः प्रमाणं चान्तःसिद्धा स्वानुभूतिः प्रमाणम् ॥
પિતાના અજ્ઞાનરૂપ બંધનને સંબંધ છૂટી જવાથી સત્ચિ-આનંદરૂ૫ આત્માની પ્રાપ્તિ થાય છે, તેમાં શાસ્ત્ર, યુક્તિ અને ગુરુનું વાક્ય પ્રમાણ છે; તેમ જ અંતરથી નક્કી કરે પિતાને અનુભવ પ્રમાણ છે.
बन्धो मोक्षश्च तृप्तिथ चिन्तारोग्यक्षुधादयः । स्वेनैव वेधा यज्ज्ञानं परेषामानुमानिकम् ॥ ४७६ ॥
બંધન, મોક્ષ, સતેષ, ચિંતા, તંદુરસ્તી, ભૂખ અને તરસ વગેરેને પોતે જ જાણી શકે છે; બીજાને તે અનુમાનથી જ તેની ખબર પડે છે.
तटस्थिता बोधयन्ति गुरवः श्रुतयो यथा । प्रायैव तरेविद्वानीश्वरानुगृहीतया ॥ ४७७ ॥
વેદની જેમ ગુરુઓ પણ માત્ર તટસ્થ રહીને જ જ્ઞાન આપે છે માટે સમજુ માણસે ઈશ્વરે કૃપા કરેલી બુદ્ધિથી જ (આત્મતત્વને અનુભવ કરી) સંસારસાગર તરી જ.
स्वानुभूत्या स्वयं ज्ञात्वा स्वमात्मानमखण्डितम् । संसिद्धः संमुखं तिष्ठेनिर्विकल्पात्मनात्मनि ॥ ४७८॥
પિતાના અનુભવથી પોતાની મેળે જ પિતાને અખંડ આત્મસ્વરૂપ સમજી પૂર્ણતા પામેલો માણસ નિઃસંશય સ્વરૂપે આત્મામાં જ સ્થિતિ કરે.
