________________
વિવેક ચૂડામણિ
૧૦૫ જણાયેલું રૂપ માટીથી જુદું શું છે? કંઈ જ નથી. જે મનુષ્ય માયારૂપી મદિરાથી ભમી ગયેલ હોય, તે જ “હું” અને “તું” એવી (ભેટવાળી વાણ) બેલે છે.
क्रियासमभिहारेण यत्र नान्यदिति श्रुतिः। ब्रवीति द्वैतराहित्यं मिथ्याध्यासनिवृत्तये ॥ ३९३॥
આ જગત” અને “આ બ્રહ્મ' એ ભેદ છે જ નહિ–એ બન્ને એક જ છે. આવી રીતે વેદ પિતે એ છે ભ્રમ દૂર કરવા માટે વારંવાર કહે છે. आकाशवनिर्मलनिर्विकल्पनिःसीमनिष्पन्दननिर्विकारम्। . अन्तर्वहिःशून्यमनन्यमद्वयं स्वयं परं ब्रह्म किमस्ति बोध्यम् ॥ ३९४॥
આકાશ જેવું નિર્મળ, કેઈ પણ જાતના ભેદ વગરનું, સીમા વગરનું, અચળ, વિકાર વગરનું, અંદર અને બહાર એવા ભાગ વગરનું, સર્વને આત્મારૂપ અને એક પિતે જ બ્રા છે એથી બીજું શું જાણવા જેવું છે? (કંઈ જ નથી.) . वक्तव्यं किमु विद्यतेऽत्र बहुधा ब्रह्मैव जीवः स्वयं
ब्रह्मतजगदाततं नु सकलं ब्रह्माद्वितीयं श्रुतेः। ब्रह्मैवाहमिति प्रबुद्धमतयः सन्त्यक्तबाह्याः स्फुटं ब्रह्मीभूय वसन्ति सन्ततचिदानन्दात्मनैव ध्रुवम् ॥ ३९५ ॥
આ બાબતમાં વધારે શું કહેવાનું છે? જીવ પોતે બ્રહ્મ જ છે, અને એ બ્રહ્મ જ જગતરૂપે ફેલાયેલું છે, કારણ કે વેદ પણ કહે છે કે, “ બ્રહ્મા અદ્વિતીય છે”—બ્રહ્મ સિવાય બીજું કાંઈ છે જ નહિ. વળી આ ખુલ્લું છે કે, “હું બ્રહા છું” એવા જ્ઞાનને પામેલી બુદ્ધિવાળા પુરુષો ઇદ્રિના १ 'यत्र नान्यत् पश्यति, नान्यच्छृणोति, नान्यद्विजानति स भूमाજે બીજું જેતે નથી, બીજું, સાંભળતું નથી અને બીજું જાણતા નથી, એ પરમાત્મા છે.” (છો. -૨૮૧)
