________________
१. अथातो ब्रह्मजिज्ञासा
બીમાંથી અંકુર ફૂટ અને કળી થાય, કળીમાંથી ફૂલ અને ફૂલમાંથી ફળ... આ પ્રક્રિયા આ નરબીજમાં જોવા નથી મળતી. માનવબીજ હોવાને લીધે થોડું ઘણું દેહતત્ત્વ તો હોય જ, પણ તેમ છતાંય જાણે આ બીજ એવું દેખાતું હતું, જેમાં અભૌતિક, અપાર્થિવ તેવા બ્રહ્મતત્વનો અંશ મહત્તર હતો. શરીર તો જન્મથી જ નબળું. મા કહેતી “ “વિન્યો છ મહિના કાઢે તો ઘણું!'' પણ આવા કૃશ દેહે પણ જીવનની સર્વોચ્ચ સાધના સધાઈ.
એટલે તો છ વર્ષની નાનકડી વયે એની દોસ્તી બંધાય છે શંકરાચાર્ય સાથે. આમ તો મહારાષ્ટ્રના ચિત્તપાવની અગ્નિહોત્રી બ્રાહ્મણશ્રેષ્ઠને ત્યાં જન્મ, જ્યાં ભારતીય સંસ્કૃતિનું ધર્મતેજ સહજ ઝળહળતું હતું. પુરાણયુગના કોઈ ઋષિએ પેટાવેલા અગ્નિની જ્યોતિ આજ સુધી અખંડિત અને સતેજ રાખી એનાથી જ રસોઈ અને ધાર્મિક વિધિના યજ્ઞો પ્રગટે અને અંતિમ સંસ્કાર પણ એનાથી જ થાય, આવી પરંપરાને જાળવનારા પ્રાચીન પ્રેમી શંભુરાવદાદાને ત્યાં ૧૮૯૫ની ૧૧મી સપ્ટેમ્બરે ગાગોદેના વતનમાં નરહરિ ભાવેનો પહેલો સુપુત્ર વિનાયક જન્મે છે.
આ ધર્મનિષ્ઠ દાદા ચાંદ્રાયણ વ્રત કરતા, જેમાં ચંદ્રોદય થાય પછી જ ઉપવાસ છૂટે. ચંદ્રોદય એક સમયે તો રોજ થાય નહીં. ક્યારેક રાત્રિના પહેલા પહોરેય થાય અને ક્યારેક પાછલી રાતેય થાય. પણ જ્યારે થાય ત્યારે બાળકોને જગાડી, શ્લોકો -મંત્રો સાથે ચંદ્રની આરતી કરી ચંદ્રને પ્રણામ કરાવતા. અડધી રાતેય ભગવાનનાં દર્શન કરાવવાની દાદાની આ લગને વિનાયકના
૧
