Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 06
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
૧૮
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૬ સૂત્ર-૬ ભાષ્યકાર કહે છે.) સૂત્રના અનુક્રમને આશ્રયીને પૂર્વના એટલે સાંપરાયિકના એમ સૂત્રકાર કહે છે.
સાંપરાયિકને જ કહે છે- સાંપરાયિક કર્માક્સવના પાંચ, ચાર, પાંચ અને પચીસ ભેદો છે.
આ ભેદોને જ પશ ઇત્યાદિથી બતાવે છે- હિંસા, અસત્ય, ચોરી, અબ્રહ્મ અને પરિગ્રહ આ પાંચ આસ્રવ ભેદો છે. આ પાંચ ભેદો સાતમા અધ્યાયમાં કહેવાશે. આ પાંચ ભેદોને ભાષ્યકાર ઓળખાવે છે. પ્રમાદના યોગથી પ્રાણનો વિયોગ એ હિંસા છે. (અ.૭ સૂ.૮) ઇત્યાદિ આસ્રવભેદો સાતમાં અધ્યાયમાં કહેશે. તથા અનંતાનુબંધી આદિ ભેટવાળા ક્રોધમાન-માયા-લોભ એ ચાર કષાયો હવે કહેશે. પ્રમત્ત જીવના પાંચ ઇંદ્રિયો આસ્રવભેદો છે. આ પાંચ ઇંદ્રિયો સ્પર્શ વગેરે (અ.૨ સૂ.૨૧ માં) જણાવી જ છે. તથા પચીસ ક્રિયાઓ આગ્નવભેદો છે.
તત્ર ઇત્યાદિ, સાંપરાયિક કર્માક્સવ ભેદોમાં ક્રિયાપ્રત્યયો યથાસંખ્ય આ( નીચે મુજબ) જાણવા. તે આ પ્રમાણે–
(૧)સમ્યકત્વક્રિયા-સમ્યકત્વ એટલે મોહનીય કર્મના શુદ્ધ દલિકોનો અનુભવ. પ્રાયઃ સમ્યકત્વથી પ્રવર્તેલી ક્રિયા સમ્યકત્વક્રિયા છે.
(૨)મિથ્યાત્વક્રિયા- સમ્યક્ત્વથી વિપરીત મિથ્યાત્વ છે. મિથ્યાત્વ અભિગૃહીત, અનભિગૃહીત અને સંદેહ એમ ત્રણ પ્રકારનું છે. મિથ્યાત્વક્રિયા તત્ત્વભૂત પદાર્થોની શ્રદ્ધાના અભાવરૂપ છે. (અર્થાત્ મિથ્યાત્વના કારણે થતી ક્રિયામાં શ્રદ્ધાનો અભાવ હોય છે.) અભિગૃહીત ક્રિયા તેવા પ્રકારના અભિનિવેશવાળા જીવોને હોય છે. અનભિગૃહીત ક્રિયા તેવા પ્રકારના અભિનિવેશથી રહિત જીવોને હોય છે. સંદિગ્ધક્રિયા પ્રવચનોક્ત અક્ષરની, અર્થની કે પદની અલ્પ પણ શ્રદ્ધા નહિ કરનારા જીવને હોય છે.
૧. અહીંમન: પ્રસ્થાન ઇત્યાદિ ટીકા પાઠ અશુદ્ધ જણાય છે. આથી અનુવાદમાં સિદ્ધસેન ગણિકૃત
ટીકાનો ભાવ લખ્યો છે.
