Book Title: Tattvarthadhigam Sutram Part 06
Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
View full book text
________________
૩૦ શ્રી તત્ત્વાથધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૬
સૂત્ર-૯ અનુમતમનઃસંરંભ. એ પ્રમાણે સમારંભના પણ નવ અને આરંભના પણ નવ ભેદ થાય. તે સત્તાવીસે) પણ (ચાર) કષાયના ભેદથી ચાર ચાર પ્રકારે છે. તે આ પ્રમાણે- ક્રોધકૃતકાયસંરંભ, માનકૃતકાયસંરંભ, માયાકૂતકાયસંરંભ, લોભકૃતકાયસંરંભ. ક્રોધકારિતકાયસંરંભ, માનકારિતકાયસંરંભ, માયાકારિતકાયસંરંભ, લોભકારિતકાયસંરંભ. ક્રોધઅનુમતકાયસંરંભ, માનઅનુમતકાયસંરંભ, માયાઅનુમતકાયસંરંભ, લોભ અનુમતકાયસંરંભ. એ પ્રમાણે વચનસંરંભના બાર અને મન સંરંભના પણ બાર ભેદ થાય. આ છત્રીશ ભેદ સંભના થયા. એજ પ્રમાણે સમારંભના પણ છત્રીશ ભેદ થાય. તથા આરંભના પણ છત્રીશ ભેદ થાય.
આ પ્રમાણે જીવઅધિકરણ સંક્ષેપથી (સંરંભ, સમારંભ અને આરંભ) પ્રત્યેક છત્રીશ વિકલ્પવાળું થયું. ત્રણે ભેગા કરતા ૧૦૮ ભેદ થાય છે.
ભાષ્ય ગાથાનો અર્થ– સંરંભ એટલે જીવવધનો સંકલ્પ કરવો. જીવોને પીડા ઉપજાવવાથી સંમારંભ થાય છે, અર્થાત્ જીવોને પીડા ઉપજાવવી એ સમારંભ છે. આરંભ એટલે પ્રાણીનો વધ કરવો. આ પ્રમાણે ત્રણ પ્રકારનો યોગ છે. (૬-૯).
टीका-जीवाधिकरणमित्थं विचित्रमिति सूत्रसमुदायार्थः । अवयवार्थं त्वाह-'आद्य'मित्यादिना आदौ भवं आद्यं, इतिशब्दः शब्दपदार्थवाचकः, कुत आदित्वमित्याह-सूत्रक्रमप्रामाण्याद्, अधिकरणं जीवाजीवा इति सूत्रक्रमः तत्प्रामाण्याद् हेतोः जीवाधिकरणमिहाद्यमिति, 'तदि'त्यादि, तत्-जीवाधिकरणं समासतः-संक्षेपतस्त्रिविधं त्रिप्रकारम्, आह-संरम्भः समारम्भः आरम्भ इति, तत्र प्राणातिपातादिसंकल्पः संरम्भः तत्साधनजनितपरितापकरः समारम्भः प्राणातिपातादिक्रियावृत्तिरारम्भः,
'एतदि'त्यादि एतद्-जीवाधिकरणं पुनः-भूयः ‘एकैकश' इत्येकैकं 'कायवाङ्मनोयोगविशेषादि'ति कायसंरम्भाधिकरणं प्रक्रान्तत्वादधिकरणस्य, एवं शेषेष्वपि, योगभेदेन च विकल्प्य संरम्भादीनधुना
