Tattvarthadhigam Sutram Part 06

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 90

શ્રી તત્ત્વાથધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૬ સૂત્ર-૧૬ टीकावतरणिका- अधुना आयुष आश्रवा उच्यन्ते, तच्च नारकादिभेदाच्चतुर्द्धत्याह
ટીકાવતરણિકાર્થ– હવે આયુષ્યના આગ્નવો કહેવાય છે. આયુષ્ય નારકાદિના ભેદથી ચાર પ્રકારે છે એમ કહે છે, અર્થાત્ ક્રમશઃ ચારેય આયુષ્યના આગ્નવોને કહે છે
નરકગતિ આયુષ્યના આશ્રવો– बह्वारम्भ-परिग्रहत्वं च नारकस्यायुषः॥६-१६॥
સૂત્રાર્થ– અતિશય આરંભ અને અતિશય પરિગ્રહ નારક-આયુષ્યના આગ્નવો છે. (૬-૧૬)
भाष्यं- बह्वारम्भता बहुपरिग्रहता च नारकस्यायुष आस्रवो भवति I૬-૧દ્દા
ભાષ્યાર્થ– અતિશય આરંભપણું અને અતિશય પરિગ્રહપણું નારક આયુષ્યના આસ્રવો છે. (૬-૧૬)
टीका- एतद् व्याचष्टे-'बारम्भे'त्यादिना बहुः-प्रभूतो वाङ्मनःकायभेदैः आरम्भणमारम्भः, प्राणातिपातहेतुर्लाङ्गलादिव्यापारः तद्भावो बह्वारम्भता, एवं परिगृह्यत इति परिग्रह:-द्विपदादिः बहुश्चासौ विचित्रजातिभेदेन गवादिना परिग्रहश्चेति समासः तद्भावो बहुपरिग्रहत्वं, चशब्दात् कुणिमाहारपञ्चेन्द्रियवधादिग्रहः, यच्चोक्तं-"चउहिं ठाणेहिं जीवा नरयं गच्छंति, तंजहा-महारंभयाए महापरिग्गहयाए कुणिमाहारेणं पंचिंदियवहेणमित्यादि" तदाह-नारकस्यायुष आश्रवा भवन्तीति ॥६-१६॥
ટીકાર્થ– વહારશ્ન ઈત્યાદિથી નારક આયુષ્યના આગ્નવોને કહે છેબહુ-આરંભ એટલે પ્રાણાતિપાતના હેતુ એવા હળ-આદિનો મન-વચનકાયાથી ઘણો વ્યાપાર. બહુ પરિગ્રહ એટલે ગાય વગેરે વિવિધ જાતિના ભેદથી દ્વિપદ વગેરેનો ઘણો પરિગ્રહ. શબ્દથી માંસાહાર અને પંચેન્દ્રિયવધ આદિનું ગ્રહણ કરવું. (સ્થાનાંગના ચોથા સ્થાનોમાં) કહ્યું છે કે- “જીવો ચાર સ્થાનોથી નરકમાં જાય છે. તે આ પ્રમાણે