Tattvarthadhigam Sutram Part 06

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 79

સૂત્ર-૧૧
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૬
અધ્યાયમાં (અ.૮ સૂ.૫ માં) કહેશે. તેથી પ્રશ્ન થાય છે કે જ્ઞાનાવરણાદિ બધા જ કર્મોનો આસવ(=કાયાદિ વ્યાપારરૂપ હેતુ) તુલ્ય છે કે દરેક કર્મ પ્રત્યે આસવમાં કોઇ ભેદ છે ? અહીં સમાધાન કહેવાય છે- યોગ સામાન્ય હોવા છતાં જ્ઞાનાવરણાદિ પ્રકૃતિને આશ્રયીને આસ્રવવિશેષો થાય છે=આસ્રવમાં ભેદ થાય છે. તદ્યથા (તે આ પ્રમાણે-) ઇત્યાદિથી ભેદને જ બતાવે છે—
૫૩
જ્ઞાનાવરણીય અને દર્શનાવરણીય કર્મના આશ્રવો— तत्प्रदोष - निह्नव मात्सर्या - ऽन्तराया - ऽऽसादनोपघाता જ્ઞાનવર્શનાવરયો: ૬-ા
સૂત્રાર્થ– જ્ઞાન, જ્ઞાની અને જ્ઞાનના સાધનો સંબંધી યથાસંભવ પ્રદોષ, નિદ્ભવ, માત્સર્ય, અંતરાય, આસાદન અને ઉપઘાત એ છ જ્ઞાનાવરણકર્મના તથા દર્શન, દર્શની અને દર્શનના સાધનો વિષે યથાસંભવ પ્રદોષાદિ છ દર્શનાવરણકર્મના આસ્રવો છે. (૬-૧૧)
भाष्यं- आस्रवो ज्ञानस्य ज्ञानवतां ज्ञानसाधनानां च प्रदोषो निह्नवो मात्सर्यमन्तराय आसादन उपघात इति ज्ञानावरणास्रवा भवन्ति । ऐतैर्हि ज्ञानावरणं कर्म बध्यते । एवमेव दर्शनावरणस्येति ॥६- ११ ॥
T
ભાષ્યાર્થ– જ્ઞાન, જ્ઞાનીઓ અને જ્ઞાનના સાધનોનો પ્રદ્વેષ, નિદ્ભવ, માત્સર્ય, અંતરાય, આસાદન અને ઉપઘાત કરવાથી જ્ઞાનાવરણીયકર્મનો આસ્રવ થાય છે અને તેના વડે જ જ્ઞાનાવરણકર્મ બંધાય છે. એ જ(=જ્ઞાનાવરણના જે આસવો છે તે જ) દર્શનાવરણના (પણ) આસવો છે. (૬-૧૧)
टीका- प्रदोषश्च निह्रवश्चेत्यादिर्द्वन्द्वः, तयोर्ज्ञानदर्शनयोः प्रदोषादयः ज्ञानदर्शनावरणयोराश्रव इति सूत्रसमुदायार्थः । अवयवार्थं त्वाह'ज्ञानस्ये' त्यादिना ज्ञानस्य-मत्यादेः सामान्येन तथा ज्ञानवतामाचार्यादीनां ज्ञानसाधनानां च पुस्तकादीनां किमित्याह- प्रदोष इति, प्रकृष्टो दोष:, किमनेन क्रियारहितेन ? अनन्तगममेतत् परलोकस्यैते मत्सराः निह्नवो