Tattvarthadhigam Sutram Part 06

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 54

શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૬
સૂત્ર-૯ જોકે અહીં શસ્ત્રની સંખ્યા અગિયાર થાય છે તો પણ અવિરતિનો ભાવમાં સમાવેશ થઈ જવાથી દશ જ છે. “માવાધિરખમ ત્યાદ્રિ ભાવાધિકરણ એકસો આઠ ભેદવાળું છે. ભાવ એટલે આત્માના તીવ્ર વગેરે પરિણામ. ઉક્ત નીતિથી (જેનાથી આત્મા નરકાદિનો અધિકારી કરાય તે અધિકરણ એ નીતિથી) તીવ્ર વગેરે પરિણામ જ અધિકરણ છે. એકસો આઠ ભેદવાળું ભાવઅધિકરણ અનંતર (આગામી) સૂત્રમાં કહેશે.
પત રૂત્યાદિ, પતર્ એટલે દ્રવ્યશસ્ત્ર વગેરે. (આદિ શબ્દથી ભાવશસ્ત્ર સમજવું.) આ દ્રવ્યશસ્ત્ર વગેરે, અર્થાત્ દ્રવ્યશસ્ત્ર અને ભાવશસ્ત્ર એ બે જીવાધિકરણ અને અજીવાધિકરણ છે. (સોડ રોડfધરખમેદ=) દ્રવ્યાધિકરણ અને ભાવાધિકરણ એ અધિકરણનો બીજો ભેદ છે. (અધિકરણનો એક ભેદ જીવ-અજીવ અધિકરણ અને બીજો ભેદ દ્રવ્ય-ભાવ અધિકરણ છે.) (૬-૮)
भाष्यावतरणिका- तत्रભાષ્યાવતરણિકાર્થ– તેમાં=અધિકરણમાં– टीकावतरणिका- तयोरधिकरणयोः ટીકાવતરણિકાર્થ-જીવ-અજીવ એ બે અધિકરણોમાં પહેલું અધિકરણ આ પ્રમાણે છે–
જીવ અધિકરણના ૧૦૮ ભેદોગદ્ય સં-સમારમ્ભા-ડરમ-યો-ત-રિતાऽनुमति-कषाय-विशेषैस्त्रिस्त्रिस्त्रिश्चतुश्चैकशः ॥६-९॥
સૂત્રાર્થ– સંરંભ, સમારંભ અને આરંભ એ ત્રણ, યોગ ત્રણ, કૃત, કારિત અને અનુમતિ એ ત્રણ, કષાય ચાર આ સર્વના સંયોગથી પ્રથમ જીવાધિકરણના ૧૦૮ ભેદો છે. (૬-૯).
भाष्यं- आद्यमिति सूत्रक्रमप्रामाण्याज्जीवाधिकरणमाह । तत्समासतस्त्रिविधम् । संरम्भः समारम्भ आरम्भ इति । एतत्पुनरेकशः