Tattvartha Sutram

Author(s): Umaswami, Umaswati, Haribhadrasuri,
Publisher: Rushabhdev Kesarimal Jain Shwetambar Sanstha

Page 514

श्रीतत्वार्थ
हरि०
९ अध्या०
त्कृष्टस्थितिक विविधविपाक, तद्यथा-ज्ञानावरणाद् दुर्मेधस्त्वं दर्शनावरणाच्चक्षुरादिवैकल्यं निद्रायुद्भवश्च असद्वेद्याद् दुःखं सद्वेद्यात् सुखानुभवः, मोहनीयाद्विपरीतग्राहिता चरित्र निवृत्तिश्च, आयुषोऽनेकभवप्रादुर्भावो, नाम्नोऽशुभप्रशस्तदेवादिनिवृत्तिर्गोत्रा
| धर्मध्यानं दुच्चनीचकुलोत्पत्तिः, अंतरायादलाभ इति, इत्थं निरुद्धचेतसः विपाकानुसरण एव स्मृतिसमन्वाहारतो धयं भवति ध्यानमिति । | संस्थान विचयं नाम चतुर्थ धर्मध्यानाव्यते,संस्थानं-आकारविशेषो लोकस्य तावत् ,तत्राधोमुखमल्लकसंस्थानं वर्णयन्त्यधोलोकम् ।। स्थालमिव तिर्यग्लोकमूर्ध्वमथ मल्लकसमुद्गम् ॥१॥ तत्रापि तिर्यग्लोको ज्योतिय॑न्तराकुलः, असंख्येयद्वीपसमुद्रा वलयाकृतयो, धर्माधर्माकाशपुद्गल जीवास्तिकायात्मका: अनादि नेधनाः संनिवेशभाजो व्योमप्रतिष्ठाः क्षितिवलयद्वीपसागरनरकविमानभवनादि|संस्थनानि च, तथाऽऽत्मनामुपयोगलक्षणमनादिनिधनमर्थान्तरभूतं शरीरादिरूपं कर्तारमुपभोक्तारं च वकृतकर्मणः शरीराकारं, | मुक्तौ त्रिभागहीनाकारमूर्ध्वलोको द्वादश विकल्पः अपकल सकल नेशाकरमंडलाकृतयो नव ग्रैवेयकानि पंच महाविमानानि मुक्ता|धिवासश्च, अधोलोकोऽपि भानपासि देवनारकाधिपततेः, धर्माधवि पे लोकाकारी गतिस्थितिहेतू , आकाशमवगाहलक्षणं, पुद्गल| द्रव्यं शरीरादिकार्यमित्थं संस्थानस्वाभाव्यान्वेषणार्थं स्मृतिसमन्वाहारो धर्मध्यानमुच्यते, पदार्थस्वरूपपरिज्ञाने तत्त्वावबोधः, | तत्त्वावबोधाच्च क्रिया,अनुष्ठानान्मोक्षप्राप्तिरिति, तदेतदप्रमत्तसंयतस्य भवति धर्मध्यानं, प्रमत्तसंयतस्थानाद्विशुद्ध्यमानाध्यवसायो| ऽप्रमत्तसंयतस्थानमामोति, निर्माता ए तथा विशोधयोऽसंख्यलोकमात्रास्ताः। तरतमयोगायुक्तास्ता अधितिष्ठत्यप्रमत्तः स्यात् ॥१॥ | अतो विशोध्य वर्त्तमानोऽप्रमत्तसंयतस्तस्य च भगवतो धर्मध्यानादितपोयोगेन कर्माणि क्षपयतो विशोधिस्थानान्तराण्यारोहत। ॥४५४॥ ऋद्धिविशेषाः प्रादुर्भवंति अणिमादयः,उक्तं हि-"अवगाहते च म श्रुजलधि प्रामोति चावधिज्ञानम् । मानसपर्यायं वा ज्ञान कोष्ठादि
merikuatammelan
॥४९४॥
Jan Education International