Sindur Prakar Stava Vachna

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious

Page 4

પ્રવૃત્તિ છે. આના માટે બ્રહ્મચારી રાજા અને નિત્યોપવાસી મુનિની વાત આવે છે ને ? સુખ ભોગવવાની ભાવના ન હોય એનું નામ બ્રહ્મચર્ય અને ખાવાની ઇચ્છાનો અભાવ એ તપ છે. પ્રવૃત્તિનો ત્યાગ કરીએ એ ધર્મ નથી, પરિણામનો
ત્યાગ એ ધર્મ છે. ધર્મ કરતી વખતે આપણી ઈચ્છા ઓછી થઈ કે ઈચ્છાએ માઝા મૂકી છે ? દૂધપાકની સાથે રોટલી વાપરીએ કે પૂરી શોધ્યા કરીએ ? વસ્તુના કારણે ઇચ્છા વધે છે માટે વસ્તુથી દૂર રહેવું છે. બજારમાં ગયા પછી પૈસા ન હોય તો ગમે તેટલું લેવાનું મન હોય છતાં નથી લેતા ને ? તેમ ધર્મ કરતી વખતે વિષયની ઈચ્છા ન હોય તો ગમે તેટલી વસ્તુઓ મળે છતાં નથી લેવી. સંસારસાગરથી પાર ઊતરવા માટે સાધન તરીકે મનુષ્યપણું જ છે. અનુત્તરવિમાનના દેવો પણ પોતાને અનુપમ સુખ મળવા છતાં મનુષ્યપણું ન મળ્યું એના માટે માથું પછાડે છે. જવું હતું ક્યાં અને આવ્યા
ક્યાં - એવું એમને લાગે છે. પોતાની ઈચ્છા મુજબ ન મળે તો માણસ દુઃખી દુઃખી થાય ને ? એમના જેવા દુઃખી આ સંસારમાં કોઈ નથી. આપણને તો મનુષ્યજન્મ મળી ગયો છે ને ? તો એનો ઉપયોગ કરી લેવો છે ?
જે લોકો ધર્મ કરે છે એ લોકો સંસારને અપાર માનીને ધર્મ કરે છે. જે લોકો આ સિવાયના ઈરાદાથી ધર્મ કરે છે તે લોકો ધર્મ નથી કરતા, અધર્મ કરે છે. સંસાર અપાર છે - આ વાત જે જે લોકો માને છે, ઓળખે છે. એને છોડવા માટે પ્રયત્ન કરે છે તેઓ મોક્ષમાર્ગથી દૂર નથી, મોક્ષમાર્ગની યોગ્યતા તે લોકોએ આત્મસાત્ કરી છે. ‘ધર્મ કરવો છે' - એના કરતાં ‘ધર્મનું ફળ પ્રાપ્ત કરવું છે એ વધુ મહત્વનું છે. સંસારનું સુખ એ ધર્મનું ફળ જ નથી. ધર્મ કરતાં ન આવડે ત્યારે સંસારનું સુખ પ્રાપ્ત થાય. ધર્મનું ફળ સંસાર છૂટી જાય એ છે. આપણને એ ફળ નથી જોઈતું ને ? વર્તમાનમાં આપણને
ધર્મનું ફળ નથી મળતું એ સુખ ભોગવવાની ઈચ્છા જીવતી ને જાગતી પડી છે માટે. સુખ ભોગવવા માટે દુ:ખ વેઠીએ ને ? જ્યારે ધર્મ માટે દુઃખ ભોગવીએ ? સુખ જોઈતું નથી માટે દુ:ખ ભોગવીએ એનું નામ ધર્મ. સુખ માટે દુ:ખ ભોગવીએ એનું નામ અધર્મ. સુખ જોઈતું નથી માટે સાધુપણામાં આવવાનું છે એવી રીતે ગૃહસ્થપણામાં ઉપધાન પણ સુખ છોડવા માટે કરવાનાં છે, દુ:ખ વેઠવા માટે કરવાનાં છે. સુખ પ્રત્યેનો લગાવ અને દુ:ખનો અણગમો આપણને ધર્મમાં જોડે છે : આ દશા આજે નહિ તો કાલે બદલવી જ પડશે. વિષય-કષાયની પરિણતિથી છૂટવા માટે જ્યારે ધર્મ કરતા હોઈએ ત્યારે વિષય-કષાય ન થાય એનું ધ્યાન રાખવું પડશે. સુખની અપેક્ષા છોડી દઈએ તો વિષય છૂટી જાય અને દુ:ખની અપેક્ષા રાખી લઈએ તો કષાય જાય. દુ:ખ વેઠવું હોય એને ગરમ થવાની જરૂર ખરી ? સુખ ભોગવીને ધર્મ કરવાની વાત ખોટી છે, દુઃખ વેઠીને ધર્મ કરવાની વાત સાચી છે. સમજીને દુ:ખ વેઠવાનું કામ માત્ર મનુષ્યપણામાં છે. દેવલોકમાં દુ:ખે નથી, તિર્યંચમાં વિવેક નથી અને નારકી તો હંમેશને માટે દુઃખ કાઢવા માટે જ તૈયાર હોય છે માટે મનુષ્યજન્મની વિશેષતા છે. અનુકૂળતા મળે તો છોડી ન શકીએ એ બને પણ ન મળે તો માંગીને પણ અનુકૂળતા ભોગવીએ - એવું ન બને : સાચું ને ? સંસારના સુખના આશયથી થનારો બધો ધર્મ અધર્મ છે : એવું સાંભળ્યા પછી પણ સંસારના સુખનો આશય જતો ન હોય અને સુખ માટે ધર્મ કરતા હોય તેવા લોકો મૂર્ખશેખર છે. આપણે ધર્મ કરવો છે કે અધર્મ જ ચાલુ રાખવો છે ? અધર્મ તો કરવો જ નથી અને ધર્મ શક્તિ મુજબ ભગવાનની આજ્ઞા પ્રમાણે કર્યા વગર રહેવું નથી.
भक्तिं तीर्थकरे गुरौ जिनमते सङ्के च हिंसाऽनृत-, स्तेयाब्रह्म-परिग्रहाद्युपरमं क्रोधाद्यरीणां जयम् ।