________________
છે. તેથી જ જેના કારણે સંસારમાં સુખી થઈએ તે પાપ અને જેના કારણે મોક્ષ મળે તે પુણ્ય. જેના કારણે સંસાર છૂટે તે પુણ્ય, જેનાથી સંસાર વળગે તે પાપ. ત્યાર બાદ જણાવ્યું છે કે કૃત્ય અને અકૃત્યના ભેદને સમજાવે છે. સુખ ભોગવવું - એ કૃત્ય નથી, દુ:ખ ટાળવું એ કૃત્ય નથી. સુખ છોડવું એ કૃત્ય અને સુખ ભોગવવું તે અકૃત્ય. દુ:ખ ભોગવી લેવું તે કૃત્ય અને દુ:ખ દૂર કરવું એ એકૃત્ય. તેથી નક્કી છે કે સંસારમાં રહેવું તે કૃત્ય નથી, દીક્ષા લેવી એ જ કૃત્ય છે. સંસારમાં રહીને ધર્મ કરવો એ કન્ય નથી, સાધુપણામાં જઈને ધર્મ કરવો એ કૃત્ય છે. કારણ કે ઊંચામાં ઊંચું પુણ્ય પણ સાધુપણામાં બંધાય અને વધારેમાં વધારે નિર્જરા પણ સાધુપણામાં જ થાય. સાધુભગવંતોને ઊંચું પુણ્ય બંધાય છે તેનું કારણ એ છે કે સાધુ પુણ્યના અર્થી નથી અને તેમને નિર્જરા પણ વધુ થાય છે, કારણ કે તેઓ કોઈ પણ દુ:ખને હડસેલો માર્યા વિના બધું જ દુ:ખ ભોગવી લે છે. આવા પ્રકારના ગુરુ જ સંસારથી તારનારા છે. તેથી જણાવ્યું છે કે આવા ગુરુ સિવાય સંસારથી તારનારું બીજાં કોઈ નથી. ગુરુભગવંત આ સંસારથી તારનારો છે. ‘પ છે મનસતાર:' (આ ગુરુ મને સંસારથી તારનારા છે) આવો બહુમાનભાવ જે દિવસે જાગે તે દિવસે ધર્મની શરૂઆત થઈ એમ સમજવું. પૈસો કમાવો એ અકૃત્ય, પૈસો છોડવો તે કૃત્ય. અનાચાર સેવવા તે અકૃત્ય, સદાચાર પાળવા તે કૃત્ય. તપ કરવો એ કૃત્ય, પારણું કરવું તે અકૃત્ય. સંસારમાં રહેવાની ઈચ્છા એ અકૃત્ય, મોક્ષે જવાની ઈચ્છા તે કૃત્ય. આ રીતે દાન-શીલ-તપભાવના વિષયમાં કૃત્યકૃત્યના ભેદને જણાવે તે આપણા ગુરુ છે.
આગળ જણાવે છે કે જે અવધ-પાપથી મુક્ત એવા નિષ્પાપ માર્ગે પ્રવર્તતા હોય તેમ જ જેઓ નિઃસ્પૃહ હોય અર્થાદુ માન-સન્માન કે શિષ્ય વગેરેની ઈચ્છા વિનાના હોય તેવા જ ગુરને હિતના અર્થીએ સેવવા જોઈએ.
આવા ગુર પોતે તરે અને બીજાને પણ તારવા સમર્થ બને છે. મરીચિને ચેલાનો લોભ જાગ્યો તો પોતે પણ ડૂખ્યા અને કપિલને પણ ડુબાડનારા થયા. તેથી પૃહાવાળાને ગુરુ ન કરવા. (૩) શ્રી જિનમતની ભક્તિ :
धर्म जागरयत्यघं विघटयत्युत्थापयत्युत्पथं, भिन्ते मत्सरमुच्छिनत्ति कुनयं मध्नाति मिथ्यामतिम् । वैराग्यं वितनोति पुष्यति कृपां मुष्णाति तृष्णां च यत्, तजैन मतमर्चति प्रथयति ध्यायत्यधीते कृती ।।२०।।
દેવની, ગુરુની, જિનમતની અને સંઘની : એમ ચાર પ્રકારની ભક્તિ મોક્ષનું કારણ છે. આજે આપણે ત્યાં સંઘની ભક્તિ પોતાના પૈસાથી કરનારા પણ દેવની કે ગુરની ભક્તિ પારકે પૈસે કરે ને ? ટ્રસ્ટના પૈસાથી ગુરુની ભક્તિ કરો ને ? દેરાસરનાં દ્રવ્યોથી અષ્ટપ્રકારી પૂજા કરનારાં મળે ને ? આજે તો વળી માણિભદ્રના પૈસાથી પણ ભક્તિ કરવા નીકળે અને પાછા કહે કે સાધારણના પૈસા છે. આ ભક્તિનો પ્રકાર નથી. આપણે દેવની, ગુરુની કે સંઘની ભક્તિ કરવા છતાં પણ ભગવાનના મતની ભક્તિ કરતા નથી. આથી જ અહીં ભગવાનના મતનો મહિમા જણાવ્યો છે. તેમાં સૌથી પહેલાં જણાવ્યું છે કે ભગવાનનો મત આપણને ધર્મમાં જાગૃત કરે છે. જેઓ ભગવાનની આજ્ઞા સમજે તેઓ સૌથી પહેલાં પોતાના દુર્વર્તનનો ત્યાગ કરે. ભગવાનનો મત આપણને ધર્મમાં જાગૃત કરે છે, અધર્મમાં નહિ. આજે ભગવાનના મતને માનનારા ધર્મમાં જાગૃત થાય કે અધર્મમાં જાગૃત થાય ? આજે બધાને ઈચ્છા મુજબ જીવવાની છૂટ આપી માટે જ ધર્મ વધ્યો છે ને ? આપણે દેવની, ગુરુની કે સંઘની ભક્તિ ભગવાનના મત (આજ્ઞા) મુજબ
