________________
નથી અને સમ્યકત્વ આવતું નથી. માટે ગુણીજનની સંગતિ કરવી છે. આ ગુણીજનનો સંગ કેવો છે તે જણાવવા માટે નિષેધમુખે ઉપમા આપી છે.
આવું અપ્રિય બોલે છે - એમ સમજીને સમતા રાખવી છે. આપણે કાંઈક પરાક્રમ કર્યો છે માટે જે દુ:ખ આવે છે. કોઈ ગમે તેટલું અપ્રિય બોલે - આપણે મન ઉપર નથી લેવું. આપણે ખોટું કર્યું હોય તો ચિંતા કરવાની, આપણે ખોટું ન કર્યું હોય છતાં ય કોઈ આપણને ખોટા કહે એના કારણે આપણે ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. આપણે પાપ કર્યું હોય, ખોટું કર્યું હોય અને કોઈ કહે તો સાંભળી લેવું છે, સુધારી લેવું છે - તેમાં પણ અક્ષમા નથી કરવી : આમ બંન્ને રીતે અક્ષમા નથી કરવી..
સ૦ ક્યાં સુધી સહન કરવાનું ?
જ્યાં સુધી પાપ કર્યું છે ત્યાં સુધી સહન કરવાનું. આપણને આપણું પાપ દેખાય તો સહન કરવામાં કોઈ જ વાંધો ન આવે. પાપ કોઈનું સગું નથી. પાપના ઉદયમાં કોઈ સગપણ કામ લાગતું નથી. આપણું પાપ દેખાય તો સમતા આપણા હાથમાં છે. બીજાનું પાપ જોઈએ તો અસમાધિનો પાર નથી. માટે આપણે આ સજનતા પામવા માટે કોઈ પણ અપ્રિય બોલે તો આપણે ક્ષમાપૂર્વક સહન કરવું છે, તેની પ્રત્યે અક્ષમાં રાખવી નથી. (૧૫) ગુણીજનનો સંગ :
ત્યાર બાદ પંદરમો ઉપાય ગુણીજનનો સંગ બતાવ્યો છે. આ ગુણીજનનો સંગ કરવાના કારણે આપણા કુતર્કની નિવૃત્તિ થાય છે. જે આપણને ધર્મ કરવા ન દે, ધર્મ કરવામાં અંતરાય કરે એવી બધી જ દલીલો કુતર્કમાં ગણાય છે. આ કુતર્કને પુષ્ટ કરવાનું કામ કરે તે અવગણી છે. આપણને કોનો સંગ ગમે ? ઘરના લોકોનો કે ગુણીજનોનો ? ઘરના લોકો ધર્મ કરવામાં સહાય કરે કે ન કરવામાં ? આવા કુતર્કની નિવૃત્તિ વિના મિથ્યાત્વ જતું
धर्म ध्वस्तदयो यशश्च्युतनयो वित्तं प्रमत्तः पुमान्, काव्यं निष्प्रतिभस्तपः शमदयाशून्योऽल्पमेधाः श्रुतम् । वस्त्वालोकमलोचनश्चलमना ध्यानं च वाञ्छत्यसौ, यः सङ्गं गुणिनां विमुच्य विमति: कल्याणमाकाशति ।।६५।।
જેમ દયા વગરનો ધર્મ, ધર્મ નથી કહેવાતો તેમ ગુણીના સંગ વિના કલ્યાણની પ્રાપ્તિ નથી થતી. જે ગુણના અર્થી હોય તેને ગુણીનો સંગ ગમે. આપણે ધર્મના અર્થી છીએ પણ આપણને ધર્મજનોનો સંગ ગમતો નથી. આજે આપણે ગુણીજનના સંગની વાત શરૂ કરવી છે. આ મહાપુરુષો કહે છે કે જેઓ કલ્યાણને ઈચ્છે છે તેમને ગુણીનો સંગ કર્યા સિવાય બીજો કોઈ ઉપાય નથી. જેઓ ગુણીના સંગ વિના કલ્યાણને ઈચ્છે તેઓ ખરેખર વિપરીતમતિવાળા છે, મૂઢમતિવાળા છે. ગુણીના સંગ વિના કલ્યાણની ઈચ્છા ફળે એવી નથી. આ જ વસ્તુ જુદી જુદી ઉપમાથી જણાવી છે. દયા વિનાનો ધર્મ હોય નહિ. નીતિથી ભ્રષ્ટ થયેલાને યશ મળે નહિ. પ્રમાદી માણસ ધન કમાય એ શક્ય નથી. પ્રતિભા વગરનો કાવ્ય રચી શકે નહિ. શમ અર્થાત્ ઉપશમભાવ અને દયા વિનાનો જીવ તપ આરાધી શકે નહિ. અલ્પબુદ્ધિવાળાને શ્રતની પ્રાપ્તિ થાય એ શક્ય નથી. આંખ વગરનો માણસ વસ્તુને જોવાની પ્રવૃત્તિ કરે એ નિષ્ફળ છે. ચંચળ માણસ ધ્યાન ધરે એ શક્ય નથી... તેમ ગુણીના સંગ વિના કલ્યાણ થાય એ શક્ય જ નથી, છતાં લાગે તો એ કલ્યાણ નકામું જ છે. આપણને ગુણીનો સંગ ગમે કે સ્વજનનો સંગ ગમે ? તમને કે અમને ગુણીનો સંગ ગમતો નથી. એમને પણ ભગત આવી જાય કે સ્વજનો
