________________
આ ગુણીજનો પોતે સંસારથી તરેલા છે. આપણને આ સંસારથી તારવા માટે સમર્થ છે. આવાની નિશ્રા સ્વીકારી લઈએ અને અનુશાસન ઝીલી લઈએ તો આપણે આ સંસારથી તરી જઈએ. પરંતુ તકલીફ એ છે કે આપણે કોઈની આજ્ઞા માનવા તૈયાર નથી. બધાની આજે એક ફરિયાદ છે કે ‘આપણું કોઈ માનતું નથી.' પરંતુ આપણને એ વિચાર નથી આવતો કે ‘આપણે ક્યાં ભગવાનનું કે ગુરનું માનીએ છીએ ?' બધા સ્વચ્છંદી થઈ ગયા છે - એવું બોલનારે પોતાની જાતને પૂછવાની જરૂર છે કે આપણે પણ ક્યાં આજ્ઞામાં છીએ ?' લોકો આપણું માને કે ન માને, આપણે ગુરુનું અને ભગવાનનું માનવા તૈયાર થયું છે, એ માટે ગુણીનો સંગ કરવો છે.
ગુણીજનોનો સંગ આપણને નીતિમાર્ગે ચલાવે છે. જે આપણને મોક્ષે પહોંચાડે છે તે જ નીતિમાર્ગ છે. જ્યાં સુધી મોક્ષ ન મળે ત્યાં સુધી દુર્ગતિમાં જવાનું ન બને અને સદ્ગતિમાં જવાનું બને તેની ના નથી. પરંતુ જ્યાં સુધી આપણે સંસારમાં છીએ ત્યાં સુધી આપણી સાધનામાં કંઈકને કંઈક ખામી છે - એમ માની લેવું. જ્યાં સુધી મોક્ષના અવરોધો દૂર નહિ કરીએ
ત્યાં સુધી સંસારમાં રહેવું પડશે. જે આપણને મોક્ષમાં લઈ જાય તેને નીતિ કહેવાય. ગુણીજનના સંગથી ધર્મમાં રતિ પેદા થાય છે. ત્યાર બાદ નીતિમાર્ગ પ્રાપ્ત થાય છે. ધર્મની રતિ, ધર્મના ઉલ્લાસ વિના નીતિમાર્ગે ચાલવાનું શક્ય નથી. એક વાર વીર્ય ઉલ્લસિત બને તો સામર્થ્યયોગની શરૂઆત કરતાં વાર ન લાગે. સંસારથી મુક્ત બનાવે તેને નીતિમાર્ગ કહેવાય. તેથી તાત્વિક નીતિમાર્ગ આપણે ક્ષપકશ્રેણીમાં માનીએ છીએ. સામયોગની કારણરૂપે શરૂઆત સાતમે ગુણઠાણે થાય અને કાર્યની શરૂઆત નવમા ગુણઠાણાથી થાય. યોપશમભાવના ધર્મનો ત્યાગ કરવાની શરૂઆત થાય એટલે ધર્મસંન્યાસયોગ આવે. ક્ષયોપશમભાવના સમ્યકત્વનો ત્યાગ ચોથેથી સાતમે
થાય. ક્ષયોપશમભાવના ચારિત્રનો ત્યાગ દસમાના અંતે થાય છે અને જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય અને અંતરાયકર્મના ક્ષયોપશમભાવનો ત્યાગ બારમાના અંતે થાય છે. ક્ષપકશ્રેણી મંડાયા પછી કોઈ ક્રિયાનું નિયમન રહેતું નથી. એ મહાપુરુષો જે માર્ગે ચાલે એ જ નીતિમાર્ગ છે. આપણે સંસારને ટૂંકાવવો છે. જે માર્ગે સંસાર કપાય તેનું નામ નીતિમાર્ગ. ઘણા મહાત્માઓ નરકમાં જઈને સંસાર ટૂંકાવે છે અને ઘણા આત્માઓ દેવલોકમાં જઈને સંસાર વધારે છે : આપણે શું કરવું છે ? નીયતે મુનિયા ના નીતિ: જે મોક્ષે પહોંચાડે તેનું નામ નીતિ. જેનાથી સુખ મળે કે દુ:ખ ટળે તે નીતિ નથી, જેનાથી સંસાર છૂટે અને મોક્ષ મળે તેનું નામ નીતિ. આપણા આચાર્યભગવંત જણાવતા હતા કે દુ:ખ વેઠતાં વેઠતાં કોઠે પડી જશે અને સુખ ભોગવતાં ભોગવતાં દાઢે વળગી જશે.
આપણી પાસે ગમે તેટલી યોગ્યતા હોય તોપણ ગુણીના સંગ વિના આપણને આપણા દોષોનું ભાન થતું નથી. ગુરુભગવંતના કઠોર વચન સાંભળવા પડે તો દુ:ખ થાય કે આનંદ થાય ? શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે શિષ્ય હંમેશાં અનુશાસનનો અર્થી હોય. બે દિવસમાં ગુરુ અનુશાસન ન કરે તો શિષ્યના આંખમાં આંસુ આવે કે ‘મને ગુરુએ આટલો અયોગ્ય કેમ જાણ્યો કે જેથી કશી ભૂલ નથી બતાવતા !” આ તો દસ વરસે પણ જો ગુરુએ એકાદ ભૂલ બતાવી હોય તો એમ લાગે કે ‘હવે આપણું પુણ્ય પરવાર્યો, ગુરુને આપણી ઉપર વિશ્વાસ નથી...' એના બદલે આપણે માનવું છે કે આપણી ભૂલ ગુર બતાવે ત્યારથી આપણાં ભાગ્ય જાગ્યાં. જ્યારે ગુરુની હિતશિક્ષા ન ગમે ત્યારે આપણું ભાગ્ય પરવાર્યું છે - એમ સમજવું. શ્રી પ્રશમરતિગ્રંથમાં કહ્યું છે કે ગુરુ મહારાજનાં કઠોર વચન જ્યારે સાંભળવા મળે ત્યારે શિષ્યને મલયાચલ પર્વતના ચંદનનો રસ સિંચાતો હોય એવો
