________________
આવ્યા પછી તે જેટલું અપનાવીએ એટલો ધર્મ આપણા આત્મામાં પુષ્ટ થયો એમ સમજવું અને સુખ જેટલું ભોગવીએ એટલો ધર્મ નાશ પામે છે. આ શાસનનું છેલ્લું ફળ જણાવ્યું છે કે તે આપણી તૃષ્ણા-ઈચ્છાની ચોરી કરે છે. આપણી ઈચ્છા એવી ચોરાઈ જાય કે એ ક્યાં ગઈ અને કેવી રીતે ગઈ એની ખબર જ ન પડે. જેને જિનશાસન મળી જાય તેને દુનિયાની એક ચીજની ઈચ્છા જાગતી નથી. આવા ઉત્કૃષ્ટ કોટિના શાસનની ભક્તિ કરવાનું સદ્ભાગ્ય મળ્યા પછી એ અવસરને કોણ ચૂકે ? અનુષ્ઠાન કરવાનું કામ તો શરીરની શાતાથી થઈ જાય, પણ અનુષ્ઠાનની આરાધના મનની પ્રસન્નતા વિના ન થાય. (૪) શ્રી સંઘની ભક્તિ :
यः संसार-निरास-लालसमतिर्मुक्त्यर्थमुत्तिष्ठते, यं तीर्थ कथयन्ति पावनतया येनाऽस्ति नाऽन्यः समः । यस्मै तीर्थपतिर्नमस्यति सतां यस्माच्छुभं जायते, स्फूतिर्यस्य परा वसन्ति च गुणा यस्मिन्स सङ्गोऽय॑ताम् ।।२२।।
ભગવાનના ધર્મની શરૂઆત ભક્તિથી થાય છે. એ ભક્તિ પાત્રના ભેદથી ચાર પ્રકારની છે. અનાદર કે તિરસ્કાર કોઈનો જ નથી કરવો, પણ ભક્તિ દરેકની ન કરાય, યોગ્ય પાત્રની જ કરાય. આથી અહીં ચાર પાત્રને ભક્તિને યોગ્ય તરીકે જણાવ્યાં છે. તેમાંથી આપણે તીર્થંકરની ભક્તિ, ગુરની ભક્તિ, જિનમતની ભક્તિ જોઈ ગયો. હવે સંઘની ભક્તિ જણાવવા પહેલાં ભક્તિને યોગ્ય સંઘ કેવા પ્રકારનો હોય તે અહીં જણાવ્યું છે. વર્તમાનમાં તો ગામોગામના સંઘના કાયદા ઠરાવો જુદા જુદા હોય. આજે તો પૈસા ભરીને સંઘના સભ્ય બનાય છે. આપણે એવા સંઘની વાત નથી કરવી. અહીં તો જે સંઘ પચીસમો તીર્થંકર તરીકે ગણાય તેવા સંઘનું સ્વરૂપ જણાવ્યું છે.
પચીસમો તે બની શકે કે જે ચોવીસને આગળ કરે. પચીસની સંખ્યા પણ ચોવીસની પછી આવે છે. જે ચોવીસની આજ્ઞાને માથે રાખે તેવાને પચીસમો તીર્થકર કહેવાય છે. જે સંઘ ભગવાનની આજ્ઞાને માથે રાખનારો હોય તેવા સંઘનું સ્વરૂપ અહીં જણાવ્યું છે.
આ સંઘના સભ્યો કેવા હોય છે તે માટે જણાવે છે કે જેની મતિ સંસારનો નિરાસ કરવાની અર્થાત્ સંસારમાંથી ભાગી છૂટવાની લાલસાવાળી હોય અને આવી સંસારથી છૂટવાની લાલસાવાળી મતિથી જે મોક્ષે જવા માટે ઊભો થયો હોય, તૈયાર થયો હોય એવો આ સંઘનો સભ્ય હોય. સંસારનો ત્યાગ કરવાની ઈચ્છા કે ભાવનાની વાત અહીં નથી, લાલસાની વાત છે. જ્યાં સુધી મળે નહિ ત્યાં સુધી જંપે નહિ તેનું નામ લાલસા. મેળવવા માટે ચારે બાજ નજર નાંખ્યા કરે, ક્યાંથી મળશે - એવી સતત ચિંતા રહેવી તેનું નામ લાલસા. મોક્ષમાં જવા માટેનો પ્રયત્ન સંસારમાં બેસીને ન થાય તે માટે સંસારમાંથી બહાર નીકળવું જ પડે. સંસારમાંથી છૂટ્યા પછી મોક્ષ માટે પ્રયત્ન કરવાનો છે. માત્ર પ્રવૃત્તિ કરવી એ પ્રયત્ન નથી, પ્રમાદ ન કરવો એ જ પ્રયત્ન છે. પ્રવૃત્તિ એ બાહ્ય પ્રયત્ન છે. કોઈ પણ જાતનો પ્રમાદ ન કરવો એ અત્યંતર પ્રયત્ન છે. આ અત્યંતર પ્રયત્નના યોગે ચારિત્રમોહનીયનો ક્ષયોપશમ પેદા થાય છે. સંઘના દરેક સભ્યો એક જ દિશામાં જનારા હોય છે. આથી જ તેઓ પરસ્પર સમાનધર્મવાળા હોય છે. સંસારમાંથી નીકળીને મોક્ષે જવું છે - આ એક જ લાલસા સંઘના સભ્યોની હોય. એક વાર આચાર્યભગવંતે કહેલું કે નાના છોકરાઓ ઘોડિયામાંથી બહાર નીકળવા માટે જેવો પ્રયત્ન કરે એવો પ્રયત્ન સમકિતી સંસારમાંથી નીકળવા માટે કરે. તમારો પ્રયત્ન શેના માટેનો છે ? ભેગું કરવાનો કે છોડવાનો ?
