Silakkhandhavagga Tika

Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

Page 357

३३२
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गटीका
(९.४१८-४२०-४१८-४२०)
SE
वुच्चमानम्पि नासि । तेन वुत्तं "भगवता वुच्चमानम्पि तं नानत्तं अजानन्तो"ति । सञ्जा नामायं नानारम्मणा नानाक्खणे उप्पज्जति, वेति चाति सजाय उप्पादनिरोधं पस्सन्तोपि सञ्जामयं सञ्जाभूतं अत्तानं परिकप्पेत्वा यथावुत्तघनविनिब्भोगाभावतो निच्चमेव कत्वा मञति दिट्ठिमञ्जनाय । तथाभूतस्स च तस्स सण्हसुखुमपरमगम्भीरधम्मता न आयतेवाति वुत्तं "दुज्जानं खो"तिआदि ।
दिट्ठिआदीसु “एवमेत"न्ति दस्सनं अभिनिविसनं दिट्ठि। तस्सा एव पुब्बभागभूतं "एवमेत"न्ति निज्झानवसेन खमनं खन्ति । तथा रोचनं रुचि। “अञथा"तिआदि तेसं दिट्ठिआदीनं विभजित्वा दस्सनं । तत्थ अञथाति यथा अरियविनये अन्तद्वयं अनुपग्गम्म मज्झिमा पटिपदावसेन दस्सनं होति, ततो अञथायेव । अञ्जदेवाति यं परमत्थतो विज्जति खन्धायतनादि, तस्स च अनिच्चतादि, ततो अञदेव परमत्थतो अविज्जमानं अत्तानं सस्सतादि ते खमति चेव रुच्चति च। आयुञ्जनं अनुयुञ्जनं आयोगो, तेनाह "युत्तपयुत्तता"ति । पटिपत्तियाति परमत्तचिन्तनादिपरिब्बाजकपटिपत्तिया । दुजानमेतं धम्मतं त्वं “अयं परमत्थो, अयं सम्मुती"ति इमस्स विभागस्स दुब्बिभागत्ता । “यदि एतं दुज्जानं, तं ताव तिठ्ठतु, इमं पनत्थं भगवन्तं पुच्छिस्सामी"ति चिन्तेत्वा यथा पटिपज्जि, तं दस्सेतुं “अथ परिब्बाजको"तिआदि वुत्तं । अञो वा सञतोति सासभावतो अञो सभावो वा अत्ता होतूति अत्थो । अस्साति अत्तनो।
लोकीयति दिस्सति एत्थ पुञपापं, तब्बिपाको चाति लोको, अत्ता । सो हिस्स कारको, वेदको चाति इच्छितो । दिट्ठिगतन्ति “सस्सतो अत्ता च लोको चा"तिआदि (दी० नि० १.३१; उदा० ५५) नयप्पवत्तं दिट्ठिगतं। न हेस दिट्ठाभिनिवेसो दिट्ठधम्मिकादिअत्थनिस्सितो तदसंवत्तनतो। यो हि तदावहो, सो तंनिस्सितोति वत्तब्बतं लभेय्य यथा तं पुजाणसम्भारो। एतेनेव तस्स न धम्मनिस्सिततापि संवण्णिता दट्ठब्बा । आदिब्रह्मचरियस्साति आदिब्रह्मचरियं, तदेव आदिब्रह्मचरियकं यथा “विनयो एव वेनयिको"ति, (पारा० अट्ठ० २१) तेनाह "सिक्खत्तयसङ्घातस्सा"तिआदि । दिट्ठाभिनिवेसस्स संसारवट्टे निब्बिदाविरागनिरोधुपसमासंवत्तनं वट्टन्तोगधत्ता, तस्स वट्टसम्बन्धनतो च। तथा अभिभासम्बोधनिब्बानासंवत्तनञ्च दट्ठब् । अभिजाननायाति आतपरिआवसेन अभिजाननत्थाय । सम्बज्झनत्थायाति तीरणपहानपरिञावसेन सम्बोधनत्थायाति वदन्ति । अभिजाननायाति अभिज्ञापञ्जावसेन जाननाय, तं पन वट्टस्स
332