________________
છળે - મનનું તૃપ્તો રૂાાાા
તૃપ્તિ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો ળે અને મનસ્ અવ્યયને તિ સંજ્ઞા થાય છે. ìહત્ય અને મનોહત્ય અહીં ળે + હત્વા અને મનસ્ + હત્વા આ અવસ્થામાં વળે અને મનસ્ અવ્યયને આ સૂત્રથી ગતિ સંજ્ઞા વગેરે કાર્ય થયું છે. (જુઓ સ.નં. ૩-૧-૨) અર્થ (બંન્નેનો) - ઇચ્છા પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી દુધ પીએ છે. તૃપ્તાવિત્તિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ તૃપ્તિ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ ડ઼ે અને મન ્ અવ્યયને ગતિ સંશા થાય છે. તેથી તપુત્તાવયવે ને હત્વા અહીં તૃપ્તિ અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી ળે (સ..વ.) ને આ સૂત્રથી ગતિ સંજ્ઞા થતી નથી. જેથી સમાસાદિ કાર્ય થતું નથી. યદ્યપિ તવુતાવયવે ળે હત્વા અહીં ળ નામ અવ્યય નથી. તેથી અનવ્યયત્વેન તિ સંજ્ઞાનો નિષેધ થઇ શકે છે. પરન્તુ સૂત્રમાં ળે - મનસ્ નું અવ્યયત્વ વિશેષણ નથી. તૃપ્તિ અર્થ ગમ્યમાન હોય ત્યારે તે અવ્યયસ્વરૂપ હોય છે - એ આશયથી વૃત્તિમાં તેના અવ્યયત્વનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. વ્યભિચારવાચક વિશેષણત્વેન અવ્યયત્વ નો અહીં નિર્દેશ ન હોવાથી તૃપ્તાવિતિ વિમ્ ? આ રીતે એકાગવિકલતાનો નિર્દેશ છે. અન્યથા દ્યવિકલતાનો નિર્દેશ કર્યો હોત... અર્થ - ચોખાના કણને કુટીને. IIFII · ·
पुरोऽस्तमव्ययम् ३/१/७/
પુરણ્ અને અસ્તમ્ આ બંન્ને અવ્યયોને ગતિ સંજ્ઞા થાય છે. પુરસ્ + ત્વા અને અસ્તમ્ + ના આ અવસ્થામાં પુરસ્ અને બસ્તમ્ અવ્યયને આ સૂત્રથી ગતિ સંજ્ઞા. નૃતિસંશક પુરસ્ અને અસ્તમ્ ને “તિવવન્યસ્તપુરુષઃ ૩-૧-૪૨’ થી ભૃત્વા અને ચા ની સાથે તત્પુરુષ સમાસ. ત્યા ને યપુ આદેશ. ધાતુના અન્ને તૅ નો આગમ. (જુઓ સૂ.નં. ૩-૧-૨) ‘સોરુ: ૨-૧-૭૨’ થી પુરસ્ ના સ્ ને ર્ આદેશ. ર્ ને ‘નમસ્ પુસì૦ ૨-૩-૧’ થી ર્ આદેશ. ‘તૌ મુમૌ
