________________
મુપાઇડરક્ષેડિજંતર ૩/૧૪ll
•
ભૂષાર્થક મામ્ શબ્દને આદરાર્થક સત્ શબ્દને અને નિન્દાર્થક અસત્ શબ્દને અતિ સંજ્ઞા થાય છે. માન્ + કૃત્વા, સત્ + વૃકૃત્વા અને સત્ + કવા આ અવસ્થામાં મામ્ સત્ અને સતત શબ્દને આ સૂત્રથી અતિ સંજ્ઞા વગેરે કાર્ય થવાથી (જુઓ સૂટ ન. ૩-૧-૨) સનત્ય સત્ય અને અસત્ય આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - ભૂષિત કરીને સત્કાર - આદર કરીને નિદિત બનાવીને * મૂષાવિધ્વિતિ વિમ્? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ભૂષાદિ અર્થક જ નિમ્ વગેરે નામોને પતિ સંજ્ઞા થાય છે. તેથી માં શ્રવા અહીં નિષેધાર્થક નમૂનામને આ સૂત્રથી પતિ સંજ્ઞા ન થવાથી સમાસાદિ કાર્ય થતું નથી. અર્થ - કરવું વ્યર્થ છે. ||૪|ી.
અઝહાથક શબ્દને તેમ જ અનુપદેશાર્થક મદહુ નામને તિ સંજ્ઞા થાય છે. અન્તર્ + હત્યા અને કહ્યું + વા આ અવસ્થામાં મન્તર્ અને
વત્ નામને આ સૂત્રથી જતિ સંજ્ઞા વગેરે કાર્ય થવાથી (સૂન. ૩-૧-૨ જુઓ) સન્તર્દત્ય અને અ ન્ય આવો પ્રયોગ થાય છે. અસ્વીકારને સપ્રદ કહેવાય છે. અને પોતે જ પદાર્થનો વિચાર કરવો અથવા વિશેષ વ્યાખ્યાનથી ભિન્ન સામાન્ય વ્યાખ્યાનને અનુપદેશ કહેવાય છે. અર્થક્રમશઃ - વચ્ચે મારીને અર્થાત્ શત્રુને વચ્ચે મારીને ગયો. અહીં શત્રુનો સ્વીકાર કર્યો - આવો અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી અસ્વીકાર સ્વરૂપ અર્થ(દ) ગમ્યમાન છે. મ ર્ય.. પેલું કામ કરીને આ કામ કરીશ આ પ્રમાણે પોતે વિચારે છે. અહીં બીજાએ કામ કરવાનું કહ્યું છે. - એવો અર્થ અથવા વિશેષ વ્યાખ્યાન રૂપ અર્થ જણાતો ન હોવાથી અનુપદેશ અર્થ ગમ્યમાન છે. ઈત્યાદિ બરાબર સમજી લેવું. ////
