________________
શ્રી શાન્તિનાથચરિત્ર-ચિત્રપટ્ટિકા
"
જાલારના સ્વણગિરિ ઉપર શ્રી શાન્તિનાથનું ચૈત્ય હતું, તેના ઉલ્લેખ તા. ખરતરગબૃહદ્ગુર્વાવલી'માં પણ મળે છે.૨૬ આથી, કાપટ્ટિકા ઉપર ઢારાયેલી, શ્રી શાન્તિનાથના ચૈત્યની આકૃતિ તે, ‘ ગુર્વાવલી 'માં ઊખિત શાન્તિનાથના ચૈત્યની જ પ્રતિકૃતિ છે, એમ માનવામાં વાંધા નથી, અને એ ચૈત્યની સન્મુખ બેઠેલી દેખાતી છ વ્યક્તિઓ તે, પ્રસ્તુત કાપટ્ટિકાઓને ચિત્રાંકિત કરાવનાર શ્રેષ્ઠી પરિવાર હાય એમ માનવામાં પણ કોઈ આપત્તિ જણાતી નથી. બલ્કે, એ છ વ્યક્તિએ અને તેમના પરિવારે જ, એ કાષ્ઠફ્રિકાએ આલેખાવી હાવાની સાથે સાથે, તે કાષ્ઠપટ્ટિકાઓ સાથે જોડાયેલી “ શ્રાવષમંત્રરા-વૃત્તિ ”ની પ્રતિ પણ લખાવી હોય; અને તેના જ વંશની પ્રશસ્તિ તે ગ્રંથના અંત્ય ભાગમાં લખાઈ હોય અને એ પ્રશસ્તિનાં ખંડિત પાનાંઓમાં વાંચવા મળતાં ‘ક્ષક્ષળ, પ્રજ્ઞાવન, ગિનવેવ બ્રહ્મવેવ ' વગેરે નામેા પણ તેના જ વડીલો અથવા પૂર્વજોનાં હોય; અને તેથી જ તેઓ ખુદ, જાલારના વતની હાવા ઉપરાંત, પેાતાના ઉપકારી શ્રીજિનેશ્વરસૂરિ તથા શ્રીલક્ષ્મીતિલકાપાધ્યાયની પ્રેરણા પામીને, સ’. ૧૩૧૭માં જ આ પ્રતિ તથા કાષ્ઠપટ્ટિકાઓનું આલેખન પણ તેઆએ જ કરાવ્યું હાય, એવી કલ્પના અસ્થાને કે અયાગ્ય નથી લાગતી.
૬
જો કે આવી કલ્પના કરવા માટેની સામગ્રી, આપણે, ઉપલબ્ધ સ્રોતામાંથી જ શેાધી કાઢવાની રહે છે; કેમ કે, જેના આધારે આપણે ‘જ’કારપૂર્ણાંક કે નિર્ણયાત્મક અભિપ્રાય આપી શકીએ, તે પ્રાસ્તિનાં પાનાં તે ત્રુટિત/ખ`ડિત છે ! છતાં, આ કલ્પના, તથ્યની વધુમાં વધુ નજીક હાવાનુ` પ્રમાણિત કરે તેવા કેટલાક મુદ્દાઓ આપણને મળે છે, તે આ પ્રમાણે છે:−(૧) જાવાલિપુર; (૨) ખરતરગ૭; (૩) ‘ દેવ” અંતવાળાં નામેા અને (૪) શાન્તિજિનચૈત્ય. આપણે ક્રમશ: એકેક મુદ્દો લઈ એ :
(૧) જાવાલિપુર.
(૧) શ્રીલક્ષ્મીતિલકગણીની દીક્ષા જાલારમાં થઈ છે.
(૨) તેમનું ઉપાધ્યાયપદ પણ જાલારમાં જ થયું છે,
*
(૩) ‘શ્રાવધમંત્રરત્ન' ની ટીકાની પૂર્ણાહુતિ પણ તેમણે જાલામાં જ કરી છે.
(૪) જે ઊકેશવંશીય પરિવારની ખંડિત પ્રશસ્તિ અમદાવાદની પ્રતિમાં મળે છે, તે પરિવારે જાલાર અને સ્વગિરિમાં જ વિવિધ ધર્મકાર્યો/ઉત્સવા કરાવ્યા હતા એવું, તે ખડિત પ્રશસ્તિની ત્રુટક પંક્તિઓ દર્શાવે છે. અને એક વાત તા સ્પષ્ટ જ છે કે જે વ્યક્તિએ પરિવારે પ્રતિ લખાવી હોય તેનું જ નામ અથવા પ્રસ્તિરૂપે વર્ણન, જે તે પ્રતિમાં લખવામાં આવે છે.
(૫) આ પ્રતિ સાથે સબદ્ધ કાષ્ઠપટ્ટિકાઓના છેડે જે દેરાસરનું આલેખન થયું છે, તે પણ જાલારના સ્વ`ગિરિ ઉપરના દેરાસરની જ પ્રતિકૃતિ છે.
Jain Education International
(૬) ૧૨મા–૧૩મા શતકમાં જાલાર, ખરતગચ્છની જાહેાજલાલીનુ પણ કેન્દ્રસ્થળ હતું, એમ હરસરાજી-બૃહજીવ® ' ના અનેક ઉલ્લેખા જોતાં લાગે છે,
(૨) ખરતરગચ્છ :
‘શ્રાવકધમંપ્રરળ ’ના મૂળગ્રંથકાર અને ટીકાકાર-મને ખરતરગીય શ્રમણા છે. ગુરુશિષ્ય છે.
For Personal & Private Use Only
www.jainelllbrary.org
