________________
શાંતિનાથચરિત્ર-ચિત્રપટ્ટિકા
[ भारतीय चित्रकला, बाचस्पति गैरोला, प्र. जैनशैलीके चित्रोमें आँखोंको बनावट भी दर्शनीय है।
(मेशन. पृ. १४) કેટલાક વિદ્વાનો આ જૈન શૈલીને અપભ્રંશ શૈલી તરીકે ઓળખાવે છે. આ અપભ્રંશ શૈલીની मार विशेषताया. भातीय सतावी. भांनी ४ : " उन्होंने (डॉ. मोतीचंद्रने) गुजरातकी अपभ्रश शैलीकी ये बार (१२) विशेषताए बतायी है: (१) खाली जगहसे निकली हुई आंख....।"
(मेन, पृ. १३७) ૧૧. વિષ્ણુધર્મોત્તર-પુરાણનું ચિત્રસૂત્ર પ્રકરણ ૪૧/૧૧
૧૨, દા. ત., કલ્પસૂત્રમાં જ્યારે કેન્દ્ર, પૃથ્વી ઉપર અવતરેલા તીર્થંકરની સ્તુતિ (શક્રસ્તવ) ३) त्यारे, तेना ५२ पण यास-उत्तरासगावानुन मावे : 'एगसाडियं उत्तरासंग करेइ' ( कल्पसूत्र,-१४)
| ગુજરાતી વણિક (જૈન) પ્રજામાં હજી હમણાં–થોડા દાયકા પહેલાં સુધી, કેટ ઉપર બેસઉત્તરીય વસ્ત્ર નાંખવાની પ્રથા છવતી હતી.
૧૩ “જૈન ગ્રંથાગારમાંની કેટલીક જૂનામાં જૂની ચિત્રપાટલીઓમાં અજંતાના મરેડ દેખાય છે. તેના સ્વરૂપમાં અજંતાના અંગભંગ કે લાલિત્ય નથી, પણ અક્ષરલેખનની પેઠે ઝડપથી આકાર લેતી કડક અને એકસરખી રેખાઓથી બનતી અર્થવાહી રૂઢિબદ્ધતા છે. ”
[ પ્રબુદ્ધજીવન તા. ૧-૬-૧૯૫૫નો ઝષભદેવ ચરિત્ર ચિત્રાવલિ અંકને શ્રી રવિશંકર
રાવળે લખેલ– જૈન ગ્રન્થચિત્રોની કળાને વિસ્તાર એ લેખને અંશ ]
." श्रो. डी. वी. रोमसनने १९२६ ई. को 'रूपम् ' पत्रिकामें लिखित अपने लेख द्वारा एलोराकी गफाओंके भित्तिचित्रोंका बारीकीसे विवेचन करते हए उन्हें ८वीं ९वीं शताब्दोका रचा हुआ बताया और उनके साथ श्वेतांबरीय जैन ग्रंथों में उल्लिखित लघुकथाओंको तुलना करते हुए यह सिद्ध किया कि वे जैनग्रंथोंके गुजराती चित्रोंके पूर्वरूप हैं। एलोराकी इसी परम्पराने गुजराती शैलोको ताडपत्रीय एवं कागद की पोथियों के तथा यदाकदा उनकी काष्ठनिर्मित दफ्तियों पर अंकित चित्रोंके रूपमें विकास पाया। इन चित्रों में दर्शित कर्ण यावत् विस्फारित आंखें और नुकीली नासिकायें एलोराके भित्तिचित्रोंका स्मरण दिलाती हैं।"
[ भारतीय चित्रकला पृ. ११४, श्री वाचस्पति गैरोला] ...श्री मंजुलाल रणछोडलाल मजमुवारका कथन है कि:
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
