________________
શાંતિનાથચરિત્ર-ચિત્રપદ્રિકા
પાદટીપ
૧. “મોગલ સમય પહેલાના એક પણ જુના ચિત્રમાં સ્ત્રીઓના માથા ઉપર ઓઢણું અગર સાડી આવેલી જણાતી નથી. સ્ત્રીઓ ચાળી પહેરે છે પણ તેના માથાને ભાગ તદ્ન ખુલો હોય છે. આ ઉપરથી ગુજરાતમાં સ્ત્રીઓએ માથે ઓઢવાને ચાલ મોગલ રાજ્ય પછીથી શરૂ થયેલ હોય એમ લાગે છે,
(જૈન ચિત્ર કલ્પદ્રુમ-ચિત્રકળાવિભાગ-પૃ. ૩૮) સા, મ, નવાબ, २ - पुस्विं जिणपडिमाणं नगिणत्त नेव नविअ पल्लवओ।
तेणं नागारेणं भेओ उभएसि संभूओ ।। ७० ।। मा पडिमाण विवाी होहित्ति विचिंतिऊण सिरिसंघो। कासी पल्लवचिंचं नवीण-पडिमाण पयमूले ।। ६७ ।।
[પ્રવચન પરીક્ષા ગ્રંથ; કર્તા. ઉપા. ધર્મસાગરજી] मासमेक दिगम्बरैः सह वादः । पश्चादम्बिकया उज्जितसेलसिहरेति गाथया विवादो भग्न: । तीर्थ लात्वा दिगम्बर श्वेताम्बरजिनानां नग्नावस्थाश्चलिकाकरणेन विभेद:
ત: || " [ શ્રી રનમંદિર ગણીત ઉપદેશ તરંગિણી, મુદ્રિત પ્રતિ. પૃ. ૪૮-૪૯]
૩. વળી આ ચિત્રો મધેની પુરુષ તથા સ્ત્રીની આકૃતિઓના કપાળમાં આવા આકારનું, પુરુષના કપાળમાં છે આવા આકારનું અને કેટલાક દાખલાઓમાં = ત્રણ લીટીઓ સહિતનું તિલક જોવામાં આવે છે......
...પ્રાચીન જૈન વિષય સંબંધીનાં ચિત્રોમાં તેમજ અમદાવાદમાં નાગજીભૂદરની પાળના દેરાસરના ભૂમિગૃહમાં આવેલી વિ. સં. ૧૧૨ [ ઈ. સ. ૧૦૪૫ ] ની ધાતુની જિનમૂર્તિના તથા પંદરમાં સૈકાના ધાતુના બે પંચતીર્થના પટોમાંની જિનમૂર્તિના કપાળમાં પણ આવા ધ પ્રકારનું તિલક મળી આવતું હોવાથી આપણે સહેજે અનુમાન કરી શકીએ છીએ કે પંદરમી-સોળમી સદી સુધી તે ગુજરાતનાં પુરુષપાત્રો, પછી તે જૈન હોય કે વૈષ્ણવ, પિતાના કપાળમાં આવા ઇ પ્રકારનું તિલક કરતા હોવા જોઈએ......પ્રાચીન ચિત્રોમાં મળી આવતાં આવાં ઈ પ્રકારનાં તિલકે કઈ સંપ્રદાયનાં ઘાતક નહેતાં
[ જૈન ચિત્રકલ્પદ્રુમ-ચિત્રકળા વિભાગ, પૃ. ૩૭-૩૮] (સા. મ. નવાબ ) ૪. આ પટ્ટિકાનું ચિત્ર " Journal of Indian society of oriental Art" [New series. Vol. I] special No. on Western Indian Art Hi "Some Painted Wooden Book-Covers From western
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
