________________
રત્નાકરાવતારિકા ભાગ-૩
પરિચ્છેદ-૮ સૂત્ર-૯
૩૭૧
વાદી
પ્રતિવાદી
જિગીષ
૯ | લાયોપ. પરત્ર અને સામે | ૧૦ | ક્ષાયોપ. પરત્ર અને સામે
૧૧ | ક્ષાયોપ. પરત્ર અને સામે ૧૨ | સાયોપ. પરત્ર | અને સામે ૧૩ | કેવલી પરત્ર તત્ત્વ.. અને સામે ૧૪ | કેવલી પરત્ર તત્ત્વ.| અને સામે ૧૫ | કેવલી પરત્ર તત્ત્વો અને સામે x ૧૬ | કેવલી પરત્ર તત્ત્વ. અને સામે
સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષ ક્ષાયોપ. પરત્ર તત્ત્વનિર્ણિનીષ કેવલી પરત્ર તત્ત્વનિર્ણિનીષ જિગીષ સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષ ક્ષાયોપ. પરત્ર તત્ત્વનિર્ણિનીષ કેવલી પરત્ર તત્ત્વનિર્ણિનીષ
ઉપરોક્ત ચિત્રાનુસારે વાદના કુલ ૧૬ ભેદો થઇ શકે છે. પરંતુ તેમાં...(૧) જિગીષુવાદીનો સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષ એવા પ્રતિવાદીની સામે, (૨) સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષ એવા વાદીનો જિગીષ એવા પ્રતિવાદીની સામે, (૩) સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષ એવા વાદીનો સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષ એવા પ્રતિવાદીની સામે, અને (૪) કેવલીનો કેવલીની સાથે વાદ સંભવતો નથી. તેથી ઉપરોક્ત ૧૬ ભેદોમાંથી ચોકડી મારેલા ૪ ભેદોને પાતયિત્વ દૂર કરીને બાકીના ૧૨ ભેદોમાં જ વાદ સંભવે છે.
પ્રશ્ન- બાદ કરેલા આ ચાર ભેદોમાં વાદ કેમ સંભવતો નથી ?
ઉત્તર- તથાદિ તે વાદ ન થવાનું કારણ આ પ્રમાણે છે. જ્યારે વાદી જિગીષ હોય ત્યારે તેનો વાદ જય કેમ મળે તેવો હોય છે. તેથી તેની સામે પોતાના આત્માને તત્ત્વ જેણે સમજાવવું છે એવો શિષ્ય ભાવવાળો પ્રતિવાદી ઊભો રહેતો નથી. કારણકે તેમાંથી તેને કંઈ તત્ત્વ જાણવા મળવાનું નથી. તેવી જ રીતે વાદી સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષ હોય તો તે પણ જિગીષ એવા પ્રતિવાદીની સામે વાદ કરવા ઉભો રહેતો નથી. કારણકે જેને તત્ત્વ જાણવાની ભૂખ છે તે અહીં સંતોષાવાની નથી. તથા વાદી અને પ્રતિવાદી બન્ને પોતાના આત્માને તત્ત્વ સમજાવવાની મનોવૃત્તિવાળા જ્યાં હોય ત્યાં તે તત્ત્વસમજવાની ભૂખ સામેની વ્યક્તિથી પૂરાય તેમ ન હોવાથી ત્યાં પણ વાદ સંભવતો નથી. તથા કેવલી પરમાત્મા સર્વજ્ઞ અને વિતરાગ હોવાથી અને તેમની સામે પણ કેવલી હોવાથી ત્યાં કોઈને કંઇ સમજાવવાનું ન હોવાથી વાદ સંભવતો નથી. તેથી આ ચાર પ્રકારોને બાદ કરતાં બાકીના ૧૨ ભેદોમાં જ વાદ સંભવે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
