________________
૩૭૬
પરિચ્છેદ-૮ સૂત્ર-૧૧
રત્નાકરાવતારિકા ભાગ-૩ અંગયની અવશ્ય અપેક્ષા રખાય જ છે. અને વાદના પ્રારંભક એવા જિગીષ વાદી વડે પોતાને લાભ, પૂજા અને ખ્યાતિ આદિની (ચાય દ્વારા) પ્રાપ્તિ થાય તે પ્રયોજનથી તપેશ્યતિ પર્વ=તે અપર અંગદ્રય (સભ્ય અને સભાપતિ)ની અપેક્ષા રખાય જ છે. આ રીતે જિગીષ વાદીની સાથે પહેલો, ત્રીજો અને ચોથો પ્રતિવાદી જો વાદ કરે તો શાડ્યાદિ અને કલહાદિની નિવૃત્તિ માટે તથા લાભ-પૂજાદિની પ્રાપ્તિ માટે “ચતુરતા'' ચારે અંગોની આવશ્યક્તા છે. આમ સિદ્ધ થયું.
(૪) સ્વાત્મિનિ તનિષિસ્તુ વિષે પ્રતિજે આત્મા પોતાનામાં તત્ત્વ નિર્ણય કરવાની ઇચ્છાવાળો છે. તે જિગીષ વ્યક્તિ પ્રત્યે વાદ કે પ્રતિવાદ એકે પણ સ્વીકારતો નથી. કારણકે તેને પોતાને જ તત્ત્વનો નિર્ણય થયેલો ન હોવાથી તે સંબંધી માન મનમાં ન હોવાથી પર પ્રતિબોધ કરવા માટેની પ્રવૃત્તિનો જ અભાવ છે. તે કારણથી, તથા સામેની વ્યક્તિ જિગીષ હોવાથી તેના તરફથી તત્ત્વબોધના નિર્ણયનો પણ અસંભવ છે. તેથી જિગીષની સાથે ચર્ચા આ સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષ વાદી રૂદ આ સૂત્રમાં અને ઉત્તરત્ર=પછી ૮-૧૧ સૂત્રમાં વાદ કરવાના વિષયમાં જણાવ્યો નથી. આ ભાંગો શૂન્ય છે. આ પ્રમાણે વાદી જિગીષ હોય ત્યારે સામે પ્રતિવાદી ૧૩-૪ નંબરના હોય તો જ વાદ સંભવે છે પરંતુ ૨ નંબરના પ્રતિવાદી સાથે વાદ સંભવતો નથી. મેં ૮-૧૦ ||
अनयैव नीत्या जिगीषुमिव स्वात्मनि तत्त्वनिर्णिनीषुमपि प्रत्यस्य वादिता प्रतिवादिता वा न सङ्गच्छत इति पारिशेष्यात् तृतीयतुरीययोरेवास्मिन् वादः सम्भवतीति द्वितीयस्य तावदङ्गनियममभिदधतेद्वितीये तृतीयस्य कदाचिद् व्यङ्गः, कदाचित् त्र्यङ्गः ॥८-११॥
અવતરણાર્થ– આ જ નીતિથી આ સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષનો વાદ જેમ જિગીષની સાથે સંભવતો નથી. તેમ સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષની સાથે પણ આ (સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષ)ની વાદિતા કે પ્રતિવાદિતા સંભવતી નથી. આ કારણે શેષ બાકી રહેલા ત્રીજી-ચોથી વ્યક્તિની સાથે જ આ સ્વાત્મનિ તત્વનિર્ણિનીષમાં વાદ સંભવે છે. તેથી તે સ્વાત્મનિ તત્વનિર્ણિનીષ નામના બે નંબરના અંગનો નિયમ જણાવે છે
સૂત્રાર્થ- બીજા સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષનો વાદ જ્યારે ત્રીજાની સાથે હોય છે. ત્યારે ક્યારેક બે અંગો હોય છે. અને ક્યારેક ત્રણ અંગો પણ હોય છે. I ૮-૧૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
