Prabuddha Jivan 2008 Year 18 Ank 01 to 12

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 6

* ,-.'
F
ar
E
- પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬ જાન્યુઆરી ૨૦૦૮ ઇસ્લામ અને અહિંસા
2 ડૉ. મહેબૂબ દેસાઇ (ડિસેમ્બર '૦૭ અંકથી આગળ પૂર્ણ) સ્વીકાર કર્યો છે. કુરાને શરીફમાં કહ્યું છે, ૭. કુરબાની અને અહિંસા
“હજયાત્રા દરમ્યાન જે વ્યક્તિ કુરબાની ન કરી શકે તે હજના કુરાને શરીફના ૨૩માં પાર (પ્રકરણ) સુ૨તુ સાફ્રાતની દિવસોમાં ત્રણ રોઝા (ઉપવાસ) અને ઘરે પાછા ફર્યા પછી સાત આયાત નંબર ૧૦૧ થી ૧૦૭માં અલ્લાહના પ્યારા પયગમ્બર રોઝા કરવા જોઈએ.’ હઝરત ઇબ્રાહીમ (અ.સ.)ની ઘટના આપવામાં આવી છે. એ ઘટના આ બાબત પણ સૂચવે છે કે ઇસ્લામનો કુરબાનીનો સિદ્ધાંત જ ઇસ્લામમાં કુરબાનીની પ્રેરણા છે. એ ઘટના મુજબ ખુદાની અત્યંત વ્યવહારૂ છે. તેમાં માત્ર હિંસાનો ભાવ કે વિચાર નથી. નિરંતર ઇબાદતના અંતે હઝરત ઇબ્રાહીમને ૮૬ વર્ષની વયે પુત્રનો અહિંસાની તરફદારી જરૂર છે. નિર્ભેળ અહિંસા તો હિન્દુધર્મમાં જન્મ થયો. તેનું નામ રાખ્યું ઇસ્માઇલ. પિતા ઇબ્રાહીમે અત્યંત પણ જોવા મળતી નથી. પ્રાચીન, મધ્યકાલીન કે અર્વાચીન યુગમાં પ્રેમથી તેને ઉછેર્યો. હઝરત ઇસ્માઇલ આઠ-દસ વર્ષના થયા ત્યારે હિન્દુધર્મમાં બલિ આપવાની પ્રથા પ્રચલિત હતી. શેઠ સગાળશા એક રાત્રે હઝરત ઇબ્રાહીમને ખુદાએ સ્વપ્નમાં આવી આદેશ અને ચેલેયાની કથા પણ હઝરત ઇબ્રાહીમ અને હઝરત આપ્યો,
ઇસ્માઇલની કથાને ઘણી મળતી આવે છે. તારા વ્હાલા પુત્રની ખુદાના નામે કુરબાની કર.'
ટૂંકમાં ઇસ્લામનો કુરબાનીનો સિદ્ધાંત અને તેના પાલન માટેના ખુદા તેના વહાલા બંદાઓની આજ રીતે કસોટી કરતો હોય આદેશો અત્યંત વ્યવહારૂ છે. તેમાં હિંસા કેન્દ્રમાં નથી. ત્યાગ, છે. ખુદાનો આદેશ મળતા હઝરત ઇબ્રાહીમ પોતાના વ્હાલસોયા બલિદાન અને ઇશ્વર પ્રત્યેનો લગાવ મુખ્ય છે. ઇસ્લામનો કુરબાની પુત્રને ખુદાના નામે કુરબાન કરવા જંગલમાં નીકળી પડ્યા. પુત્ર પાછળનો હાર્દ આધ્યાત્મિક છે. હિંસાત્મક નથી. જો કે તેની પણ પિતાની ઇચ્છાથી વાકેફ હતો. તેણે પણ સહર્ષ પિતાને ખુદાની તુલનામાં જૈનધર્મની અહિંસા શ્રેષ્ઠ છે. તેમાં કહેવામાં જરા પણ ઇચ્છા પૂર્ણ કરવા વિનંતી કરી. હઝરત ઇબ્રાહીમ પુત્રને લઈને અતિશયોક્તિ નથી. આ લેખના પ્રારંભમાં જ મેં કહ્યું છે, સુમસામ મુનહર પહાડી પર આવ્યા. પુત્રને એક પથ્થર પર જૈન ધર્મની અહિંસા અત્યંત સૂક્ષ્મ છે. ગાંધીજીની અહિંસા સુવડાવ્યો અને પુત્રના ગળા પર છરી ફેરવી. ત્રણવાર તેમણે ગળા માનવીય છે, જ્યારે ઇસ્લામની અહિંસા વાસ્તવદર્શી છે.' પર છરી ફેરવવાનો પ્રયત્ન કર્યો. અને ત્યારે ખુદાનો આદેશ મુનહર આ સંદર્ભમાં ગાંધીજીનું એક વિધાન જાણવા જેવું છે, પહાડીમાં પુનઃ ગુંજી ઉઠ્યો,
કેટલાક મુસ્લિમ મિત્રો મને સંભળાવે છે કે મુસલમાનો નિર્ભેળ હે ઇબ્રાહીમ, તેં ખુદાના આદેશનું શબ્દસહ પાલન કર્યું છે, અહિંસાને કદી સ્વીકારશે નહિ. તેમના કહેવા મુજબ મુસલમાનોને તે ખુદાની કસોટીમાંથી પાર ઉતર્યો છે. તેથી ઇસ્માઇલના બદલે મન હિંસા એ અહિંસા જેટલી જ ધમ્મ તેમજ આવશ્યક છે. સંજોગો પ્રતીક તરીકે હું એક જાનવરની કુરબાની કર.”
અનુસાર બેમાંથી ગમે તે વડે કામ લેવાય.” (૧૩) આ ઘટના પછી ઇસ્લામમાં કુરબાની કરવાનો આરંભ થયો. બેઉ માર્ગની ધર્મતા પુરવાર કરવાને સારું કુરાને શરીફનો પણ કુરબાનીની આ ગાથા સાથે કુરાને શરીફમાં હજ્જનામક ટેકો ટાંકવાની જરૂર નથી. એ માર્ગ તો દુનિયા અનાદિકાળથી સૂરાની પાંચમી રુકુની ત્રીજી આયાતમાં સ્પષ્ટ કહ્યું છે, ચાલતી આવેલી છે. વળી, દુનિયામાં નિર્ભેળ હિંસા જેવી કોઈ
ખુદા સુધી તમે આપેલ કુરબાનીનો પ્રસાદ પહોંચતો નથી, વસ્તુ નથી. ઉલટું ઘણા મુસલમાન મિત્રો પાસેથી મેં સાંભળ્યું છે તેની પાસે તો તમારી શ્રદ્ધા (ઇમાન) અને ભક્તિ (ઈબાદત) જ કે કુરાને શરીફમાં અહિંસાના આચરણનો આદેશ છે. એમાં વેરના પહોંચે છે.'
કરતાં સબ્ર (સહનશીલતા)ને શ્રેષ્ઠ ગણી છે.” અર્થાત્ કુરબાની પાછળની શ્રદ્ધા અને ભક્તિનું પ્રાધાન્ય
૮. જિહાદ અને અહિંસા કુરબાની કરતાં વિશેષ છે. આ જ વિચારને પૃષ્ટિ આપતી અન્ય પોતાની અમાનવીય હિંસાને ન્યાયપૂર્ણ સિદ્ધ કરવા આતંકએક આયાત પણ કુરાને શરીફમાં છે.
વાદીઓ દ્વારા વપરાતો શબ્દ એટલે જિહાદ કે જેહાદ, આતંકહજયાત્રાએ જનાર દરેક મુસ્લિમ માટે હજયાત્રા દરમ્યાન વાદીઓ કોઈ ધર્મના અનુયાયીઓ નથી, કોઈ ધર્મ કુરબાની કરવાની હોય છે. પણ તેના વિકલ્પનો પણ ઇસ્લામે આતંકવાદીઓનો ધર્મ નથી. પોતાના સંકુચીત વિચારોને ધર્મના તમે બીજાનું બૂરું ન બોલો. જો લોક તમારુ ખરાબ બોલે, તો તેની પણ ચિંતા ન કરો) બીજાને ક્ષમા આપો અને તે ભૂલી જાઓ. તમારે પ્રથમ કરતાં જુ વધારે પ્રમાણિક જીવન જીવવું એ જ આવા ટીકાખોરોને ખરો જવાબ છે, પણ