________________
આચારશાસ્ત્ર: આચારાંગ સૂત્ર: દ્વિતીય શ્રુતસ્કંધ
(ર) નિશ્ચયકારી ભાષા ન બોલવી અને અશુદ્ધ ઉચ્ચારણ ન કરતાં વિવેકપૂર્વક શુદ્ધ સ્પષ્ટ ભાષા બોલવી. (૩) સત્ય અને વ્યવહાર બે પ્રકારની ભાષા બોલવી. તે પણ સાવધ, સક્રિય, કર્કશ, કઠોર, નિષ્ફર, છેદકારી, ભેદકારી, ન હોય એવી ભાષા બોલવી. (૪) એકવાર કે અનેકવાર બોલાવવા છતાં પણ કોઈ ન બોલે તો પણ તેને માટે હીન કે અશુભ શબ્દોનો પ્રયોગ ન કરવો પરંતુ ઉચ્ચ શબ્દ અને સંબોધનનો જ પ્રયોગ કરવો. (૫) કોઈના સંબંધમાં અતિશયોક્તિ યુક્ત વચન ન બોલવાં. () વરસાદ, ઠંડી, ગરમી, હવા, સુકાળ, દુષ્કાળ, રાત, દિન, વગેરે પ્રાકૃતિક પ્રવૃત્તિઓના સંબંધમાં થશે કે નહિ થાય, એવા સંકલ્પો કે વચન પ્રયોગ ન કરવા. અર્થાત્ આગાહી ન કરવી. (૭) અન્ય કડવા વચન સંબોધન(કોઢી, રોગી, આંધળા વગેરે) ન બોલવા. શુભ સંબોધન વચન (યશસ્વી, ભાગ્યશાળી વગેરે...) બોલવાં. (૮) રમણીય આહાર, પશુ-પક્ષી આદિની સુંદરતા, વગેરેની પ્રશંસા ન કરવી. તેમજ અન્ય પશુ-પક્ષીઓ, ધાન આદિ વિશે પણ અનાવશ્યક, પાપકારી (સાવધ) કે પીડાકારી વચન ન બોલવાં જોઈએ. (૯) શબ્દ-રૂપ આદિના વિશે રાગ-દ્વેષ ભાવયુક્ત પ્રશંસા કે નિંદા ન કરવી. આમ, કષાયભાવોથી રહિત, વિચારપૂર્વક, ઉતાવળ રહિત, વિવેક સાથે, આવશ્યક અને અસાવધ વચનો બોલવાં જોઈએ.
પાચણ અધ્યયન | આ અધ્યયનમાં વસ્ત્ર સંબંધિત વર્ણન છે. (૧) ૧. ત્રસ જીવો (વિકલેન્દ્રિય અને પંચેન્દ્રિય)ની લાળ અથવા વાળમાંથી બનેલાં વસ્ત્રો ૨. અળસી-વાંસ આદિમાંથી બનેલા વસ્ત્રો ૩. શણ આદિમાંથી બનેલા વસ્ત્રો ૪. તાડ આદિના પાનથી બનેલા વસ્ત્રો પ. કપાસ(રૂ)થી બનેલા વસ્ત્રો છે. આકડા આદિના રૂથી બનેલા વસ્ત્રો. આમાંથી સ્વસ્થ ભિક્ષુને કોઈપણ એક પ્રકારના વસ્ત્રો ધારણ કરવા કહ્યું છે. વ્યાખ્યાકારોએ કપાસના વસ્ત્રોને પ્રાથમિકતા આપી છે. ત્યારપછી ઊની વસ્ત્રોને ગ્રાહ્ય કહ્યા છે. આ બે પ્રકારના વસ્ત્રો ઉપલબ્ધ હોય તો અન્ય જાતિના વસ્ત્રોને ગ્રહણ ન કરવાં જોઈએ, એવો નિર્દેશ કરવામાં આવ્યો છે. (૨) બે કોષથી વધારે આગળ વસ્ત્ર યાચના માટે ન જવું. (૩) ઉદ્દેશિક(સાધુના ઉદ્દેશથી હોય) એવા દોષયુક્ત વસ્ત્રો ન લેવા.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
