________________
રજ
મીઠી મીઠી લાગે છે મહાવીરની દેશના : જૈનાગમ નવનીત
રજા ન હોય તો કોઈ બાધારૂપ થશે નહીં. તીર્થકરોની ઉપસ્થિતિમાં દેશભરમાં રાજકીય રજા હોવાનો કોઈ પ્રશ્ન જ ન હતો, તોપણ જૈન ધર્મની આરાધના તેમજ પ્રભાવના થતી જ હતી. કહેવાનો ભાવાર્થ એ છે કે કોઈ પણ ઉન્નત ગુણનું મહત્ત્વ પોતાની સીમા સુધી જ સમજવું જોઈએ. તેમજ તેને સ્યાદ્વાદમય ચિંતનથી મૂલવવું જોઈએ. એકાંતિક ચિંતન અને કસોટી કરવી લાભ રૂપ નથી.
- સાંવત્સરિક એકતા અથવા બીજી એકતા થવી એ વિશેષ ગુણો છે, છતાં પણ તેના અભાવમાં ધર્મને એકાંત નિપ્રાણ સમજી લેવો તે એકાંત દષ્ટિકોણ છે.
સરકારી રજા પળાવવામાં જ પોતાની શાન સમજવી તે આજ એક શોખ બની ગયો છે. કદાચ સરકારી રજા થઈ પણ જાય અને તે દિવસે જેની લોકો પોતાની દુકાનો બંધ ન રાખે, સાત વ્યસન ન છોડે, મોજ શોખ, એશ આરામ ન છોડે, જુગારચોપાટ આદિ રમે તો તેમાં જૈનધર્મની શાન કેવી રીતે વધશે! માટે એકતાનો પ્રયત્ન કરવો એ સારું હોવા છતાં પણ તેના અભાવમાં હતોત્સાહન થવું જોઈએ. પરંતુ સંવત્સરી પર્વને બહુમાનપૂર્વક વધાવી તે દિવસે પોતાનો વ્યાપાર અને પાપકાર્ય બંધ કરી ધર્મની આરાધનામાં તલ્લીન બની જવું જોઈએ. સરકારી રજા વગર પોતે જ રજા લઈને ધર્મધ્યાન કરવું જોઈએ. સંસારના કારણે અનેક રજાઓ લઈ શકાય છે તો શું ધાર્મિક પર્વને માટે એક રજા પણ જૈની પોતાની ઇચ્છાથી ન લઈ શકે!
સરકાર માને અથવા ન માને પરંતુ આખો જૈન સમાજ આ દઢ નિશ્ચય કરી લે કે સંવત્સરીના દિવસે અમે કોઈ પણ વ્યાપાર કરશું નહીં, દુકાન ખોલશું નહીં, નોકરી પર જઈશું નહીં અને દિવસરાત ધર્મારાધનામાં લાગી જઈશું તો પોતાની મેળે જ બધા જૈનીઓને માટે રજા થઈ જશે અને શ્રેષ્ઠ પવરાધના થઈ શકશે. * પોતાનો ત્યાગ જ શ્રેષ્ઠ ત્યાગ છે. સંવત્સરી એકતા સમાજનું ભાગ્ય છે.
રિએ કરે શકે છે
લૌકિક પંચાંગની માન્યતાને આગળ કરી અધિક માસને ગૌણ કહેનારાઓને પંચાગમાં લખાયેલી ઋષિપંચમી કે ભાદરવા સુદ પાંચમના દિવસે જ સંવત્સરી પર્વની આરાધના કરવી જોઈએ. ક્યારેક ચોથ, ક્યારેક પાંચમને સંવત્સરી કરવી આગમ વિરુદ્ધ અને લૌકિક પંચાંગથી પણ વિરુદ્ધ થાય છે.
સંવત્સરીની મુખ્ય આરાધના સાધુ માટે ઉપવાસ કરવાની છે અને તે સૂર્યોદયની તિથિથી જ કરાય. પ્રતિક્રમણ તો સાધુનું રોજિન્દા કર્તવ્ય છે તે સંવત્સરી પર્વનું સ્વતંત્ર કર્તવ્ય નથી; તેને માટે પાંચમની ઘડિયોને શોધવી ન્યાય પૂર્ણ નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
