Kuvalayamala Part 2

Author(s): Udyotansuri, A N Upadhye
Publisher: Bharatiya Vidya Bhavan

Page 243

* 68
रत्नप्रभसूरिविरचिता [IV. $ 4 : Verse 161 तस्मिंस्तादृशे संसारचक्रचित्रपटे प्रत्यक्षीकृते मया चिन्तितम् । 'अहो, कष्टं संसारवासः। दुर्गमो मोक्ष- 1
मार्गः। अत्यन्तदुःखिताः प्राणिनः । विषमा कर्मगतिः। स्नेहनिबिडनिगडसंदानितो मूढजनः । अशुचिमयः 3 कायः । विषमिव विषयसुखम् । साक्षादेवैष जीवसार्थो महासागरनिमग्नः ।' इति चिन्तयता मया 3 भणितम् । 'अहो, त्वयायं यदि चित्रपटो लिखितस्ततो न मनुष्यस्त्वम् , अनेन दिव्यचित्रपटप्रकारेण किमपि कारणान्तरं चिन्तयन् त्वं देवो देवलोकतः समागतः।' इति च वदता मया तस्यैकस्मिन् पार्श्वे 6 ऽपरं चित्रपटं दृष्ट्वा प्रोक्तम्। 'अहो उपाध्याय, पुनरेव ततः संसारचक्रतो व्यतिरिक्तश्चित्रपटो ऽयम्, ततो 6 ममायमपि प्रत्यक्षीक्रियताम् ।' इदमाकर्ण्य कलाचार्येण भणितम् । 'कुमार, मयैव लिखितमेतद्वयोर्वणिजोश्चरितं विभक्तस्वरूपं पश्यतु भवान् । एषा चम्पापुरीति लिखिता। अत्रैष महाराजो महारथः । अत्र 9च धनी धनमित्रो नाम वणिय। तस्य भार्या देवीति । तयोस्तनुजौ द्वौ धन मित्रकुलमित्रौ । तज्जन्मानन्तरं 9 तदात्वमेव पिता पञ्चत्वमुपागतः। सर्वो ऽप्यर्थो निधनमियाय । ततस्तो मात्रा कष्टेन वृद्धिमानीतौ यौवनमवापतुः । जनन्या निगदितम् । 'भवन्तौ व्यवसायं कुरुताम् ।' ततस्तौ वाणिज्यकृषिपरमन्दिरकर्मकर12 वृत्तिप्रतिगृहप्रार्थनारत्नाकरसमुल्लङ्घनरोहणपर्वतारोहणानवरतखानिखननधातुवादद्यूतक्रीडनस्वामिसे- 13 वाप्रवृत्तिविवरयक्षिणीसमाराधनगुरूपदिष्टमन्त्रसाधनप्रभृतिभिःप्रकारैधनोपार्जनाथ ताम्यतः,परंवराटि
काया अपि नोत्पत्तिः।। 15 $५) ततो ऽतीवदुःखितौ ताविति संकल्पपरौ बभूवतुः । 'धिर घिर जीवितमस्माकम् । यः को 15
ऽप्युपायः प्रारभ्यते स सर्वो ऽपि पूर्वकृतदुष्कृतवशेन वालुकापिण्डकलनमिव खलप्रीतिप्राग्भार इवाञ्जलिकृतजलसंघात इव समीरप्रेरितजीमूतपद्धतिरिव विलयमायाति । कथमनेन देवेनावामेवाभाग्यभाजनं 18विहितो
सर्वेषामप्यन्येषामनवमम, परमावयोरवममेव । तावत्सर्वथैवालममना जीवितेन 18 सर्वथा दुःखनिकरमन्दिरेण । अथ कस्मिंश्चिदुञ्चशिलोच्चयशिखरमारुह्यात्मानं मुश्चावः' इत्यालोच्य तौ तच्छिखरमारुहावं प्रोचतुः। 'भोः पर्वत, तव शिखरपतनसाहसेनावामनेतनभवे दारिन्यदुःखभाजनं न भवावः ।' इत्युदित्वा तौ युगपदेव यावदात्मानं मुश्चतस्तावत्तयोः ‘मा साहसं मा साहसं' इति ध्वनि: 21 श्रवणाध्वनि पपात । तं निशम्य ताभ्यां सर्वतो दिशः पश्ययां साधुं कायोत्सर्गस्थितं निरीक्ष्य भक्त्या प्रणिपत्य प्रोचे । 'परमेश्वर मुनीश्वर, भवतावां मृत्युतः कथं निषेधितौ।' मुनिनापि ततः प्रोक्तम् । 24 'युवयोः किं वैराग्यकारणम् ।' ताभ्यामुक्तम् । 'भगवन् , आवयोर्दरिद्रतैव वैराग्यहेतुर्नान्यत् ।' साधुना-24 प्यभ्यधायि । 'भो पण्याजीवौ, भवन्तौ निर्वेदं कृत्वा मा प्राणत्यागं तनुताम् ।' ताभ्यामुदितम् । 'भो
यतीश, कथय कथं जन्मान्तरे ऽपि न दारियं पुनरावयोः।' भगवता भणितम् । 'यदि भवन्तौ दीक्षाम27 ङ्गीकृत्य तपः समाचरतस्तदेवंविधदुःखभाजनं भूयो ऽपि न भवतः।' ताभ्यामुक्तम् । एवं प्रसादः क्रिय-आ
ताम् । ततस्तेन मुनिना जैन विधिना कुमार, तयोः प्रवज्या दत्ता । इमौ तौ प्रव्रजितौ मया चित्रपटे लिखितौ। ततस्तो दुश्चरितं तपस्तत्वा समाधिना मृत्वा देवभवमुपाजग्मतुः । तयोः पुनरेक आयुषि क्षय30 मीयुषि स्वर्गतश्श्युत्वा पारापुर्यां सिंहभूपतेः सुतो भानुनामा संजातः । स चात्रोद्याने त्वम् । यः पुन- 30 द्वितीयो वणिग्जीवः स चाहम् । इमं चित्रपटं समालिख्य भवतः प्रतिबोधार्थमिहागतः । तावद्भो भानु
कुमार, प्रतिबुद्ध्यस्व मा मुहः, भीम एषभवाम्बुधिः, तरला कमला, हस्तप्राप्या विपत्तयः, दुःसहं दारिद्यम्' 33 इदमाकर्ण्य ऊहापोहं कुर्वाणः सहसैव मूच्छितो भानुकुमारः। स्मृता जातिः। परिजनेन वयस्यैश्च शीतल- 33
जलकदलीदलपवनादिभिः समाश्वासितः । ततः संजातस्वस्थचेतसा भानुनानुभूतं पूर्ववृत्तं विलोक्य
भणितम् । 36 'सर्वथा त्वं गुरुर्नाथ त्वमेव शरणं मम । येन त्वयाधुना जैनाध्वनि प्रीत्यास्मि रोपितः ॥ १६॥ 36
६) एवं वदस्तञ्चरणशुश्रूषापरायणः क्षणमेकं यावदभवं तावदुपाध्यायः पताकाराजिराजिते विविधासपत्नरत्ननिर्मिते विमाने मणिकुण्डलगलस्थलसमुच्छलदतुच्छ देहदीप्त्या दश दिशः प्रकाशयन्तं 39 वरमुकुट विराजमानं विमानसंस्थितमात्मानं प्रकटीकृत्य जगाद । 'भो भानुकुमार, दृष्टस्त्वयैष संसार-39 महीचक्रविस्तारः। ततो मया तनिरीक्षणसंजातवैराग्येण स्मृतपूर्वभवेन देवस्य पुरस्तत्क्षणमेवाभरणानि विमुच्य स्वयं विनिर्मितोत्तमाङ्गपञ्चमुष्टिकलोचस्तद्देवार्पितरजोहरणमुखवस्त्रिकाप्रतिग्रहाद्युपधिरु
6) B पुनरेतत्संसार. 40) B संसारमहाचक्र
16) 0 पिण्डक[व]लनमिव.
20) B °खरमारूढा एवं. 38) P B om, देह, B om. दश.