________________
૨૧૨ [રાગ અને વિરાગ હતો. શેઠની પાસે કોઈને સારો કરી દેખાડવો કે કોઈને નીચું જોવરાવવું એ એને મન રમતવાત હતી. શેઠની મહેરબાનીનું જાણે એને અજીર્ણ થયું હતું. પણ આખી દુનિયાનું પારખુ કરવાનો દાવો રાખતા રેવલાના સાચા દોકડા ન મૂકી શક્તા !
રેવલાને કોઈની ને કોઈની બનાવટ કર્યા વગર ન ચાલતું. જેના તરફ એની નજર વકરી એને કંઈક ને કંઈક તો નવાજૂની થઈ જ સમજો ! શેઠનો આ માનીતો સહુને આંખના કણાની જેમ અકારો લાગતો, પણ કોઈ એને તરછોડી ન શકતું – જાણે કોઈ રણયોદ્ધાના સંગ્રામરથની લગામ વાંદરાના હાથમાં જઈ પડી હતી !
| કિલ્લીદાર પ્રભુદાસને આજે કામનો પાર ન હતો. એને આજે લેણદારોને હિસાબનાં નાણાં ચૂકવવાનાં હતાં. કોઈ લાખ લેવા આવતું તો કોઈ હજાર, તો વળી કોઈ પાંચસો-સાતસો. વર્ષોના અનુભવી પ્રભુદાસે આજ સુધીમાં કરોડો રૂપિયા ચૂકવ્યા હતા, પણ કદી એક પાઈ પણ ખૂટ્યાનો ડાઘ એની આબરૂ ઉપર લાગ્યો ન હતો. શેઠને પણ એના ઉપર પૂરો ઇતબાર હતો.
રેવલો શેઠની ખિદમતમાંથી નવરો પડ્યો એટલે એની નજર આજે પ્રભુદાસ ઉપર ઠરી. એ પાસે આવી અલકમલકની વાતો, અજબગજબ ચેનચાળા અને જાતજાતની બનાવટ કરવા લાગ્યો. પ્રભુદાસનું મન તો આજે પૈસા ચૂકવવામાં જ હતું – રખેને ચૂક થઈ જાય ! એને આજે રેવલો ઝેર જેવો થઈ પડ્યો ! પણ શેઠના માનીતાને જાકારો પણ કેમ કરી અપાય ? નોકરી તો કરવી જ હતી ને ! એક બાજુ રેવલાનો બકવાદ ચાલતો હતો; બીજી બાજુ પ્રભુદાસ નાણાં ચૂકવતો હતો.
પતવણાનો સમય પૂરો થયો અને હિસાબ મેળવ્યો તો પ્રભુદાસનું મોં ઊતરી ગયું ઃ જિંદગીમાં કદી નહીં ને આજે આ શો ગજબ થયો ? સિલકમાં પૂરા સો રૂપિયા ઘટતા હતા ! હિસાબમાં કે સરવાળામાં પોતાની ભૂલ થતી હોય એમ માની એણે પોતાના સાથીદારને બોલાવ્યો. ફરી હિસાબ કર્યો. ફરી સરવાળા ગણ્યા. પણ લખવા કે ગણવામાં કશી ભૂલ જ ન થઈ હોય તે ક્યાંથી પકડાય ? રૂપિયા એકસો સિલકમાં પાકા ઘટ્યા ! પ્રભુદાસનો જીવ ઉદાસ બની ગયો : એક તો પૈસા ખોયા અને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
