________________
તપન્ના અનિવૃત્તિકરણના અધ્યવસાયો એક હોવા સંભવતા નથી. વળી ઉપશામક’ કરતાં સપના સ્થિતિબંધ-રસબંધ વગેરેમાં પણ ઘણું તારતમ્ય હોય છે. માટે જણાય છે કે બન્નેના અનિવૃત્તિકરણના અધ્યવસાયો સમાન હોવા સંભવતા નથી પણ જુદા જ હોય છે. કષાયપ્રાભૃતચૂર્ણિમાં પણ ઉપશામકના અનિવૃત્તિકરણની અપેક્ષાએ લપકનું અનિવૃત્તિકરણ સંખ્યામાં ભાગ પ્રમાણ જ હોવું સ્પષ્ટ અક્ષરો દ્વારા કહ્યું છે. માટે એ બેના અધ્યવસાયો જુદા જ હોય છે એ સ્વીકારવું. પ્રશ્ન-રર આયુષ્ય બાંધ્યા વગર જ જેઓ દર્શનમોહને ખપાવે છે તેઓ આગળ શું ક્ષપકશ્રેણિ અવશ્ય માટે જ છે કે કોઇ અટકે પણ ખરા? જો અટકે તો પછી દેવાયુ બાંધે કે નહી? ઉત્તર-રર કર્મપ્રકૃતિ ચૂર્ણિમાં ઉપશમનાકરણમાં દર્શનમોહક્ષપણાધિકારમાં અંતે જણાવ્યું છે કે “જો અબદ્ઘાયુષ્ક હોય તો ક્ષપકશ્રેણિ જમાડે છેપણ તેમાં આટલો અપવાદ છે કે “જો જિનનામની સત્તાવાળો ન હોય તો.” જો પૂર્વે જિનનામ નિકાચિત ન કર્યું હોય તો ક્ષપકશ્રેણિ માંડે. પણ જો નિકાચિત કર્યું હોય તો અબદ્ઘાયુષ્ક હોય તો પણ તેને એ ભવમાં ક્ષપકશ્રેણિનો અસંભવ હોઇ એ અવશ્ય વિરામ પામે જ છે. એવો જીવ પછી કાલાન્તરે દેવાયુ પણ અવશ્ય બાંધે જ છે. તેથી જ કાયિક્સમ્યક્ત માર્ગણામાં ૪ થી ૭ ગુણઠાણે દેવાયુબંધનું પણ પ્રતિપાદન છે. આ પ્રતિપાદન ૪ ભવિક ક્ષાયિકસત્ત્વની અપેક્ષાએ છે એમ કહી શકાતું નથી, કેમકે ૪ ભવિકલાયિન્સગન્લી જીવોદેવાયુનો બંધ બીજા ભવમાં યુગલિકપણામાં કરે છે જયાં ૫, ૬, ૭ ગુણઠાણા હોતા નથી. વળી શ્રી દુષ્પસહસૂરિમ. વગેરે જેવા પાંચ ભવવાળા સાયિસમ્યફ્તીઓની અપેક્ષાએ એ પ્રતિપાદન છે એવું સમાધાન પણ કરવું યોગ્ય નથી, કેમકે એવા ક્ષાયિકસભ્યત્વી કદાચિત્ન હોઈ તે ભાવને કેટલાક આચાર્યભગવંતો અપવાદરૂપ જ માને છે, વળી કેટલાક આચાર્યભગવંતો તો સાયિકસમ્યકત્વીને ૪ થી વધુ ભવ હોય જ નહી એવું માને છે. સાયિકસમ્યક્નમાર્ગણામાં દેવાયુના જયેષ્ઠસ્થિતિબંધમાં જયેષ્ઠ અબાધા પણ નિકાચિત જિનનામકર્મવાળા જીવોની અપેક્ષાએ મળી શકે છે. કહેવાનો આશય એ છે કે લામિક્સખ્યત્ત્વની માર્ગણામાં દેવાયુબંધના પ્રતિપાદનનું સમાધાન પાંચભવિકલાયિગફ્તીની અપેક્ષાએ કરવાનું હોય તો દેવાયુનોઉત્કૃષ્ટસ્થિતિબંધ કર્મપ્રકૃતિ - પ્રશ્નોત્તરી
૧૬૪
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
