________________
નથી. દિવેલ ખૂટ્યું હતું એટલે એ તો બળી બળીને આમેય ખલાસ થઈ જ જવાનો હતો. - આપણે અંદરથી સબળ બનવાનું છે. અંદરથી સબળ કેમ બનવું ? જ્ઞાન અને ચારિત્ર્ય એ અંદરની તાકાત છે. કર્મ ખપે છે જ્ઞાનની આરાધનાથી અને શુદ્ધ ચારિત્ર્યથી.
નબળાં બનેલાં તત્ત્વોને સબળાં કરવા માટે જેમ પાસપોર્ટ લેતા પહેલાં ઇંજેક્શન આપે છે જેથી રોગ આવે ત્યારે સામનો કરી શકે તેમ જ્ઞાન અને ચારિત્ર્યના ઇંજેકશનની જરૂર છે.
દુઃખ આવે તે પહેલાં દુઃખને જાણી લો. પછી દુઃખ આવે તો અજાણ્યું નહિ લાગે. દુઃખ તો બેઠું જ છે. જ્યાં ઘર છે ત્યાં દુઃખ છે; મેદાનમાં દુઃખ નથી. માટે જ ભગવાન મહાવીરે કહ્યું છે કે મહેલ નથી જોઈતો, મેદાનમાં જવું છે. મહેલમાં જેલ છે, મેદાનમાં મસ્તી છે. સરસમાં સરસ મહેલ હોય પણ, તેને ખૂણો તો હશે જ. જ્યાં ખૂણો હોય ત્યાં દુઃખ જરૂર હોય. મેદાનમાં ખૂણો નથી તો દુઃખ પણ નથી.
. શાંતિ, સમતા અને જ્ઞાનદશાથી વિચાર કરીએ ત્યારે થાય છે કે જે લોકો સર્વ મમતાનો ત્યાગ કરી જંગલમાં બેઠા એ જેટલા સુખી હતા એના કરોડમાં અંશે પણ અહીંનો કરોડપતિ સુખી નથી. જે બધું છોડી કરીને બેઠા એને ચિંતા નથી.
દુઃખ ક્યાં છે ? દુઃખ મમતામાં છે. મમતા નથી ત્યાં દુઃખ પણ નથી. સમતામાં સુખ અને મમતામાં દુ:ખ. જ્યાં વ્યક્તિ પ્રત્યે મમતા થઈ ત્યાં દુઃખ ઊભું થયું. એની વિચારણા થાય, એનામાં મન રમ્યા કરે. પછી આધ્યાત્મિક પ્રગતિ ક્યાંથી થાય ?
જેમ પતંગ દોરાથી બંધાયેલો છે એમ આ જીવ મમતાથી બંધાયેલો છે. ગમે ત્યાં જાય પણ મમતાનો દોરો એને પાછો નીચે લઈ આવે.
દુઃખ મમતાના ખૂણામાં છે.
ચક્રવર્તીઓએ જ્યારે રાજ્ય છોડી ચારિત્ર લીધું હશે ત્યારે ચારિત્ર્યમાં એમને કેવી મીઠાશ દેખાઈ હશે ?
છોડવામાં મર્દાનગી છે. ભેગું કરવાનું કામ તો ભિખારીઓ પણ કરે છે. પોતાના શ્રમથી મેળવેલું છોડવામાં ચક્રવર્તીનું દિલ જોઈએ.
જે છોડી શકે છે એની મહત્તા મોટી છે. ચક્રવર્તીઓને લાગ્યું કે દુ:ખ મમતામાં છે. જેટલી મમતા એટલાં દુઃખ. કોઈ દુઃખી હોય કે સુખી – તેના પ્રત્યે બને એટલી શુભ ભાવના રાખવી, મમતા નહિ. શુભ ભાવનામાં સર્વનું ભલું થાઓ એવી ભાવના હોય. મમતામાં ચિંતા ઊભી થાય છે, દુઃખ બીજાનું
પૂર્ણના પગથારે જ ૨૧૩
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
