________________
કરી શકે એટલો એ સાચા અર્થમાં જીવે છે.
રાવણ બીજી બધી બાબતમાં પૂરો હતો પણ એક વાર થોડા સમય માટે એ એકતાર બની ગયો. એકરૂપ બની ગયો, સ્વમાં ઓગળી ગયો. સારંગીનો તાર તૂટે તો એની એકતા તૂટે. એની ખાતર એ નસ તોડીને પણ એકતા ટકાવવા માગે છે. એણે શું કર્યું ? ગજબ કરી નાખ્યું. તીર્થંકર ગોત્ર બાંધી નાખ્યું. કેટલી વારમાં તીર્થંકર ગોત્ર બાંધ્યું ? વર્ષે નહિ, કલાકોમાં.
આ તો સોદો છે. લાગી જાય તો થોડીક વારમાં. આખો જન્મારો સુધરી જાય. કેટલાક હંમેશ બજારમાં જાય અને કાંઈ ન મેળવે; અને કેટલાક બજારમાં જાય. બેસે, એકાદો સોદો એવો કરે કે પછી બાર મહિના એમને ઊંચું પણ જોવું ન પડે.
- ધર્મમાં પણ એમ જ છે. કોઈ એક કહે કે હું રોજ ઉપાશ્રયમાં બેસે છું, સૂઈ રહું છું. એ ઉપરથી એમ માનવા જેવું નથી કે આ બહુ કમાણીવાળો લાગે છે. હા, એ બેઠો બેઠો બીજું પણ કરતો હોય. કોણ શું કરે છે એની જ ગણતરી કરતો હોય, એમ તો પૂજારી પણ ભગવાન પાસે જ રહે છે. શું એ તરી જાય છે ? ?
તરવાની રીત કાંઈ જુદી જ છે. આધ્યાત્મિક કમાણી સહેલી નથી. લય વાગવો એ બહુ મુશ્કેલ છે. શિખર ઉપર ગયેલા તળેટીએ આવી પછડાયાના હજારો દાખલાઓ છે. શિખર ઉપર ગયેલાઓને પણ કોઈક વાર પાછું નીચે તળેટીમાં જવાનું મન થઈ જાય છે.
ધર્મમાં પણ એવું જ છે. માણસ ધર્મ કરતો હોય, એ બધાને છોડી બેઠો હોય. ક્રોધને છોડ્યો, માનને છોડ્યું, માયાને છોડી, લોભને છોડ્યો પણ કોઈક વાર એને પાછી એવી વૃત્તિ જાગે અને એ બીજા જ પ્રકારના લોભમાં ઊતરી જાય. ધનનો લોભ ન હોય પણ બીજો જ કોઈ લોભ જાગી જાય. આ બધું છોડીને એ શિખર ઉપર ગયો હતો, પણ બીજા લોભે પાછો એને ત્યાંથી તળેટીએ આણ્યો.
નાનકે પેલા કાજીને એ જ કહ્યું, “પ્રાર્થના, નમાજ તો મેં કરી, તું તો મને ઝુકાવવાની ધૂનમાં હતો. તમે બંનેએ નમાજ પઢી છે જ ક્યાં ? તમે તો ખાલી ઊંચાનીચા થતા હતા. વૃત્તિ તો સ્વચ્છંદ થઈ ભટકતી હતી.”
નવાબે અને ઈમામે પૂછ્યું : “અમારા મનની અંદર રહેલી વાત તમે કેમ જાણી ?'
દિલ અને દિલ વચ્ચે સંદેશો ચાલ્યા જ કરે છે. મનના પડઘા છાના નથી રહેતા. માણસ ન બોલે તો પણ ઘણી વાર જણાઈ આવે છે.
૨૫૬ જીવન-માંગલ્ય For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
