________________
શકતું નથી. આ એક અજ્ઞાન છે અને આ અજ્ઞાન જ માણસને ભુલામણીમાં નાખે છે.
જે ઘડીએ આ દૃષ્ટિ આવી કે મેં આનો ઉદ્ધાર કર્યો, એને તાર્યો, એ જ ઘડીએ પતન. આ ગર્વે ઉપર લઈ જવાને બદલે નીચે નાખી દીધો. માણસે સહજ દશામાં રહેવાનું છે.
જેમ દીવો બળતો હોય એના પ્રકાશમાં કોઈ પણ વાંચી શકે, તેમ જ્ઞાનદશામાં કે સ્વાધ્યાયમાંયે કોઈ પણ સહભાગી બને.
અહંકાર આવતાં અસ્મિતાનું કેન્દ્ર સ્થૂળ બની જાય છે. ત્યાં સૂક્ષ્મતા સંભવે જ કેમ ?
આંતરધ્વનિ સૂક્ષ્મ છે. આ ધ્વનિનો સ્પર્શ એ જ પ્રાર્થના છે. સમાધિ કહો કે ધ્યાન કહો, આ બધાં તો નામ છે. મૂળ વસ્તુ શું છે એ આપણે જોવાનું છે. લોકો લડી ક્યાં રહ્યાં છે ? નામના નામે લઢી રહ્યા છે. આત્મ-રામના કામના નામે ઝૂરતા હોત તો તો કલ્યાણ થઈ ગયું હોત. પણ રામનું કામ શું છે એ ખબર નથી અને નામ યુદ્ધનું ધામ બન્યું છે.
આ વિશ્વમાં એક ઊર્ધ્વગામી પરમતત્ત્વ છે. એ પરમતત્ત્વ સાથે એકતા સાધવી એનું નામ પ્રાર્થના, એનું નામ ધ્યાન, એનું નામ સામાયિક, એનું નામ શુદ્ધિ અને એનું નામ સમાધિ.
ભગવાન આગળ સ્તવનમાં શું કહીએ છીએ ? “હું તો ક્રોધ કષાયના ભરિયો, તું તો ઉપશમનો દરિયો.' આ અંતરનો ખ્યાલ આપે છે ? હું ક્રાંધથી ભરેલો છું, તું ઉપશમથી સભર છે, તો હવે તારા અને મારા વચ્ચે મેળ કેમ જામે ? આ વસ્તુનો વિચાર કરવા માટે આપણે તીર્થે, મંદિરે જઈએ છીએ. આ એકતા ન આવે; પરમાત્મતત્ત્વની સાથે મળવાનું ન થાય; તો આપણે જે લેવું જોઈએ, જે મેળવવું જોઈએ, તે જ રહી જાય.
કોઈક વાર તો પરમતત્ત્વને મળો ! મળવાની એ ઘડી કેવી પરમશાંતિની હોય ! એનુ મિલન વર્ષમાં એક વાર પ્રાપ્ત થાય તો પણ ભલે. એ ભલે એક કલાક માટે હોય પણ એ એક કલાક જીવનના હજારો કલાકને ટપી જાય એવો કલાક છે. જિંદગી વર્ષોથી નથી મપાતી, આવા કલાકોથી મપાય છે. જિંદગી જો વર્ષોથી મપાતી હોય તો તો વૃક્ષો અને જનાવરો હજારો વર્ષ આમનાં આમ જીવતાં હોય છે.
જીવવું શું છે ? અનુભવવું છે. સંવેદન કરવાનું છે. અને સંવેદન કોની સાથે ? પરમતત્ત્વની સાથે એકતાનું સંવેદન કરવાનું છે. જેટલી એકતા માણસ
Jain Education International
પૂર્ણના પગથારે * ૨૫૫
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
