Jain Dharm Darshan Ek Jankari

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 37

ਜੈਨ ਆਚਾਰ ਸਿਧਾਂਤ - 2
ਜੈਨ ਧਰਮ - ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਰਮ :
ਧਰਮ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸੰਗੀਤ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸਮਰਸਤਾ, ਸਰਸਤਾ ਅਤੇ ਮਿਠਾਸ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਕੇ ਉਹ ਮਨ ਤੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸਾਫ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਚਾਰ ਸ਼ੁੱਧੀ, ਵਿਰਤੀ ਸ਼ੁੱਧੀ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਸ਼ੁੱਧੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਧਰਮ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਮਹਾਤਮਾ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਗੁਰੂ ਮੰਤਰ ਹੈ।
ਜੈਨ ਧਰਮ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਧਰਮ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੈਨ ਧਰਮ ਨੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸਮਿਅੱਕ ਦਰਸ਼ਨ, ਸਮਿਅੱਕ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਿਅੱਕ ਚਾਰਿਤਰ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ ਰਤਨਾਂ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਮਿਅੱਕ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ -- ਸੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਵੇਕ ਪੂਰਨ ਦ੍ਰਿੜ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਦੇਵ-ਅਰਿਹੰਤ ਗੁਰੂ ਨਿਰਗਰੰਥ ਅਤੇ ਧਰਮ ਸਰਵ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਰਾਹੀਂ ਦਸ ਦਿਆਂ ਆਦਿ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੱਚੀ ਸ਼ਰਧਾ, ਤਤਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੱਚੀ ਲਗਨ।
ਜੈਨ ਧਰਮ ਨੇ ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਵਾਲੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਇਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ। ਰਾਗ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਮਨ ਦੇ ਯੋਗ ਵਸਤੂ ਪ੍ਰਤੀ ਮੋਹ ਅਤੇ ਦਵੇਸ਼ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਨਾਪਸੰਦ ਚੀਜ ਪ੍ਰਤੀ ਘਿਰਣਾ ਰਾਗ ਦਵੇਸ਼ ਤੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੀ “ਜਿਨ ਹੈ, ਉਹ ਹੀ ਵੀਰਾਗੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਰਿਹੰਤ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹਨ । ਅਰਹਰ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਪੂਜਣਯੋਗ। ਉਸ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੇਵ ਹੈ। '
ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਉਸ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ ਸਿਖਰ ਤੇ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਸਭ ਨਾਲ ਬਰਾਬਰੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਰਾਹੀਂ ਵੀਰਾਗਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ।
ਜੈਨ ਧਰਮ ਮਤ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਆਤਮਾ ਦਾ ਦਿਵ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੈ, ਉਹ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਅੰਦਰ ਹੈ, ਜੋ ਦੁੱਖ ਤੋਂ, ਭੈੜੀ ਗਤਿ ਤੋਂ, ਪਾਪਾਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਗਿਰਾਵਟ ਤੋਂ ਬਚਾ ਕੇ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਦਾ ਹੈ।